O. Czerner
O los zabytków województwa
wrocławskiego : sprawozdanie z
posiedzenia Wrocławskiego
Towarzystwa Naukowego
Ochrona Zabytków 9/1-2 (32-33), 119-120
jew ódzki Konserwator Zabytków obowią zany jest sporządzić w ykaz m iast i osie dli posiadających budynki zabytkowe zniszczone lub uszkodzone w czasie dzia łań w ojennych. Pow inien on również po uczyć podległy mu personel o sposobie przeprowadzania rozpoznania w terenie, oznaczania na planie miasta różnego ro dzaju budynków zabytkowych lub ich fra gm entów z klasyfikacją w g epok stylo w ych itp. Instrukcja wym aga również przedstaw ienia zw ięzłego opisu technicz nego z podaniem charakterystyki poszcze gólnych budynków oraz fotografii elew a cji i interesujących szczegółów. Załączony do instrukcji wzór umownych znaków graficznych zapewnia jednolity sposób wykonania planów, co znakomicie ułatwi ich czytelność, kontrolow anie i prowadze n ie studiów porównawczych.
M inisterstwo K ultury i Sztuki — Cen tralny Zarząd Muzeów i Ochrony Zabyt k ów po głębszym rozważaniu sprawy przyszło do wniosku, że omawianej pracy n ie można będzie w ykonać w wym aganym term inie (lata 1956—1960) tylko przy po m ocy personelu urzędów konserwator skich. Pragnąc uniknąć powierzchowności orzeczeń uznano za w łaściw e powołać Ko m isję orzekającą, której opinie ułatwią władzom konserwatorskim powzięcie d e cyzji w przypadkach wyboru pomiędzy zachowaniem zabytku lub zezwoleniem na jego rozbiórkę.
W związku z powyższym M inisterstwo K ultury i Sztuki w ystąpiło do Minister stw a Finansów o przyznanie odpowied nich kredytów na zaangażowanie inspekto rów nadzoru nad odgruzowaniem przy konserwatorach zabytków w w ojew ódz twach: olsztyńskim , gdańskim, koszaliń skim, szczecińskim, zielonogórskim, w ro cławskim i opolskim oraz w Centralnym Zarządzie Muzeów i Ochrony Zabytków — kierownika tej akcji, inspektorów dla nadzoru realizacji robót w całym kraju, i stałych członków komisji orzekającej wraz z niezbędnym personelem pomocni czym. Z kw ot na wydatki rzeczowe prze w iduje się opracowanie planów m iast z oznaczeniem obiektów zabytkowych.
Niem niej poważne zadanie w akcji po- rządkowo-rozbiórkowej na terenie m iast i osiedli zniszczonych ma do spełnienia K om itet do Spraw Urbanistyki i Archi tektury. K om itet opracował „Wytyczne dla Gospodarskich Pracowni U rbanistycz nych” W ojewódzkich i M iejskich Zarządów
A rchitektoniczno-Budowlanych.
Zasadniczym tem atem tych wytycznych są plany aktyw izacji i porządkowania m iejskiego m ajątku nieruchomego, zwane planami porządkowania miasta. Obejmują one zagadnienia renowacji, konserwacji i porządkowania.
119
Plany porządkowania składają się: z części graficzno-rysunkowej i tabela- ryczno-opisowej. Plany te wskazują cel, do którego należy dążyć przy realizacji planu (plansza kierunkowa) — określają tereny przeznaczone do odgruzowania i roibót rozbiórkowych, wskazują, gdzie mają być prowadzone roboty budowlane i rem onty oraz na jakich terenach należy zakładać zieleńce, drogi i urządzenia spor towe.
Są to w ięc plany zagospodarowania przestrzennego miasta, lecz sporządzane w form ie bardzo uproszczonej i w czasie 0 w iele krótszym niż ten, jaki je st po trzebny do opracowania podobnego planu przy normalnym trybie postępowania. Należy się spodziewać, że podjęta przez Komitet do Spraw Urbanistyki i A rch i tektury metoda działania da pożyteczne rezultaty i że na podstaw ie planów po rządkowych niektóre dotąd zaniedbane 1 chaotycznie zabudowane m iasta i osie dla osiągną wkrótce w łaściw y układ gos podarczy i w yraz plastyczny.
K. Saski
0 LOS ZABYTKÓW WOJEWÓDZTWA WROCŁAWSKIEGO
(Sprawozdanie z posiedzenia W rocławskiego Towarzystwa Naukowego)
Niedostateczna opieka nad zabytkami w woj. wrocławskim, grożące im znisz czenie na skutek złego interpretowania Uchwały Prezydium Rządu nr 666 („w sprawie planowej akcji usunięcia pozo stałości zniszczeń w ojennych w miastach 1 osiedlach”) były powodem zwołania w dniu 9 marca 1956 r. przez W rocław skie Tow arzystwo Naukowe zebrania, po święconego tym sprawom i znalezieniu środków zaradczych. Zebraniu przew od niczył prezes Towarzystwa prof. St. K u l czyński, referat w stępny w ygłosił prof. M. Morelowski. Obecne było Prezydium Towarzystwa, przedstawiciele M inisterstwa Kultury i Sztuki, Komitetu W ojewódzkie go PZPR, terenowych w ładz konserw a torskich, Kurii Arcybiskupiej, stow arzy szeń i organizacji społecznych. Zaprosze ni przedstawiciele Prezydium W ojewódz kiej Rady Narodowej nie przybyli, co sta ło się powodem, że ze strony zebranych padło w iele gorzkich słów pod adresem WRN.
Zabierając głos w dyskusji zebrani om a wiali:
a) Sytuację w aktualnym stanie zabyt ków, szczególnie uwzględniając znisz czenia spowodowane niekontrolowaną akcją odzysku cegły i teraz znów w y mykającą się spod kontroli w ładz kon
s e r w a to r s k ic h a k c ją o d g ru z o w a n ia w r a m a c h U c h w a ły n r 066. b) R o z p a d a n ie się c a ły c h m ia s te c z e k z a b y tk o w y c h sp o w o d o w a n e ic h n ik łą a k ty w iz a c ją g o sp o d a rc z ą (w y m ie n ia n o j a k o p r z y k ła d y C h e łm sk o Ś lą s k ie , B o l k ó w , N o w o g ro d ziec, L u b o m ierz). c) S z e re g p rz y k ła d ó w ła m a n ia p r a w o rz ą d n o ś c i ze s t r o n y o rg a n ó w w ła d z y te r e n o w e j. d) K o n ie c z n o ść i sp o só b w y k o n a n ia w m o ż liw ie k r ó tk im c zasie m o żliw ie p e łn e g o k a ta lo g u z a b y tk ó w . W ro c ła w s k ie T o w a rz y stw o N a u k o w e u d z ie li d la te j a k c ji p o m o cy rzeczo w ej i fin a n s o w e j. e) K o n ie c z n o ść sz y b k ie g o p rz e p r o w a d z e n ia w n ie k tó r y c h p u n k ta c h p e w n y c h m ia s t (szczególnie w e W ro c ła w iu ) b a d a ń a rc h e o lo g ic z n o -a rc h ite k to n ic z n y c h . f) M o żliw o ść u z y s k a n ia d o d a tk o w y c h fu n d u s z y n a o p ie k ę i o d b u d o w ę z a b y t k ó w . W w y n ik u n a r a d y p o sta n o w io n o : 1. S p e c ja ln a k o m is ja W ro c ła w s k ie g o T o w a r z y s tw a N a u k o w e g o w o p a rc iu o U c h w a łę n r L V II/419 z d n ia 5.X I. 1955 r. P re z y d iu m W o je w ó d z k ie j R a d y N a ro d o w e j w S zczecin ie w s p r a w ie o c h ro n y i o p ie k i n a d z a b y tk a m i, o p r a c u je p r o j e k t a n a lo g ic z n e j u c h w a ły d la t e r e n u w oj. w ro c ła w s k ie g o a d e le g a c ja W ro c ła w s k ie g o T o w a rz y s tw a N a u k o w e go p rz e d s ta w i te n p r o j e k t P re z y d iu m W R N i M R N w e W ro c ła w iu z p ro ś b ą o r o z p a trz e n ie i u c h w a le n ie . 2. K o m is ja H is to rii S z tu k i W ro c ła w s k ie g o T o w a r z y s tw a N a u k o w eg o , p r z y w s p ó ł p r a c y z k o n s e r w a to ra m i o p r a c u je w y R yc. 138. P ro c h o lic e . ty c z n e co do sp o so b u s p o rz ą d z e n ia k a ta lo g u z a b y tk ó w w o j. w ro c ła w s k ie g o i p o m ocy, ja k ą m a w te j s p r a w ie u d z ie lić W TN.
3. Ś ro d k i n a te n cel w in n y z n ale źć się w o d p o w ie d n ic h f u n d u s z a c h W oj. R a d y N a ro d o w e j, fu n d u s z a c h W rocł. Tow . N au k o w e g o , K a te d r P o lite c h n ik i i U n i w e rs y te tu . D o d a tk o w e ś r o d k i b ę d zie m o ż n a u z y sk a ć p rz e z w p ro w a d z e n ie p ro p o n o w a n e j d o d a tk o w e j o p ła ty 5 g r p rz y w y k u p ie b ile tó w tr a m w a jo w y c h (pom ocy d la te j s p r a w y o b ie c a ł u d z ie lić p r z e d s ta w ic ie l K o m ite tu W o jew ó d z k ieg o P Z P R ).
4. W ro c ła w s k ie T o w a rz y s tw o N a u k o w e p rz y w sp ó łp ra c y z P T T K i S to w a rz y s z e n ie m H is to ry k ó w S z tu k i p rz y s tą p i do z w o ła n ia sp o łe c z n e j s e s ji p r z e d s ta w i c ieli w s z y s tk ic h sto w a rz y s z e ń n a u k o w y ch , sp o łe c z n y c h , z w ią z k ó w z a w o d o w y ch , k tó r a z a jm ie się z a g a d n ie n ie m o p iek i n a d z a b y tk a m i. W te n sposób sp o łe c z e ń stw o u d z ie li p o m o c y — W o je w ó d z k ie j R a d z ie N a ro d o w e j. 5. W ro c ła w s k ie T o w a rz y s tw o N a u k o w e p rz y p o p a rc iu w ła d z p a r t y jn y c h z w ró ci się o p o m o c d o p r a s y i r a d ia . R ó w n ie ż m a ją c y się zacząć u k a z y w a ć m i e j sco w y ty g o d n ik k u ltu r a l n y b ę d z ie sze ro k o p o ru s z a ł o m a w ia n e z a g a d n ie n ia . O. C z e m e r O D N A W IA N IE M IA S T C Z E C H O S Ł O W A C K IC H I Z A B Y T K Ó W H IS T O R Y C Z N Y C H * R ząd C z e c h o sło w a c k ie j R e p u b lik i p r z y k ła d a w ie lk ą w a g ę do z a c h o w a n ia z a b y t k ó w k u ltu r y , p rz e z n a c z a ją c n a te n c e l m i lio n o w e k r e d y t y i p o w o łu ją c do życia P a ń s tw o w y Z a k ła d R e k o n s tr u k c ji Z a b y t k o w y c h M ia s t i O b ie k tó w . M ia s ta c z e c h o sło w a c k ie zw ła sz c z a ś r e d n io w ie c z n e i ro z w ija ją c e się w re n e s a n s ie o ra z b a ro k u , d o z n a ły w X IX s tu le c iu w ie lu u je m n y c h z m ia n i o d k s z ta łc e ń . D la te g o też zach o d zi p o tr z e b a u z d ro w ie n ia te g o s t a n u rzeczy. P o d s ta w ą w s z e lk ic h p r a c u r b a n is ty c z n y c h i a rc h ite k to n ic z n y c h j e s t p la n „ a s a n a c y j- n y ” (u z d ro w ie n ia ) h is to ry c z n e g o o śro d k a m ia s ta . O głoszono i u z n a n o za m ie js k ie re z e r w a ty z a b y tk o w e 38 m ia s t w c a ły m k r a ju . N a czoło w y s u w a się sto łe c z n a s t a r o d a w n a P r a g a , g d z ie z re k o n s tru o w a n o liczn e z a b y tk i j a k K a p lic ę B e tle je m s k ą , s ta n o w ią c ą ś w ię to ś ć n a ro d o w ą c z e sk ą (tu t a j m is trz J a n H u s w y g ła s z a ł do p ro s te g o l u d u sw e p ło m ie n n e k a z a n ia i s ło w a r e w o lu c y jn e j p ra w d y ), d a le j k la s z to r n a S tra h o v ie , u rz ą d z o n y ja k o P o m n ik P iś m ie n n ic tw a N a ro d o w e g o i w ie le in n y c h . * S treszczen ia z o ry g in a łu czesk ieg o dokonał J . Lepiarczyk.
