K R O N I K A
Towarzystwa miłośników historyi w Warszawie
za rok 1908.
Dnia 13 marca u. r. odbyło się doroczne walne zgromadzenie T o warzystw a m iłośników historyi, które, przyjąwszy sprawozdanie z czyn ności Zarządu za r. 1907, zatwierdziło budżet na r. 1908 i wybrało na członków komissyi rew izyjnej poprzednich członków pp.: J. Bojasiń-
skiego, St. Dzierzbickiego i S. Sm olikowskiego. Skład zarządu pozo
stał w r. 1908 ten sam, ja ki był w r. 1907, kiedy dnia 17 listopada 1906 r. zebranie organizacyjne Tow arzystw a m iłośników historyi w W a r szawie powołało do Zarządu pp. X aw erego Chamca, Bronisław a Chle bowskiego, Franciszka Giedroycia, A lexan d ra Jabłonowskiego, Stani sława Kętrzyńskiego, Tadeusza Korzona, Alexandra Kraushara, F ra n ci szka Pułaskiego, i X . W ładysław a Szczęśniaka a jako Redaktora „Prze glądu historycznego“ , p. Jana Kochanowskiego. Dnia 24 listopada 1906 ukonstytuowany, Zarząd pełnił w r. 1908 swe obowiązki, mając preze sa p. A lexan d ra Jabłonowskiego, jego zastępcę p. B ronisław a Chle bowskiego, sekretarza p. Stanisława Kętrzyńskiego, i skarbnika p. Xawerego Chamca. Redaktorem organu Towarzystwa, „Przeglądu hi storycznego“, był p. Jan Kochanow ski, przy którym, jako Komitet, stali pp.: B ronisław Chlebowski, Ignacy Chrzanowski, A lexander Jabłonowski, Stanisław Kętrzyński, A lexander Kraushar, Franciszek Pułaski i W ła dysław Smoleński.
Zarząd Towarzystwa, który zamknął szczęśliwie rok 1907 pozo stałością kasową rb. 900, kop. 19, dokładał usilnych starań, aby w r. 1908 zapewnić większą niezależność materyałną Tow arzystw u. Podane poniżej zamknięcie kasowe, jakkolw iek na oko wydaje się również po myślne, jak w r. 1907, bo zamknięte jest saldem rb. 1272 kop. 26, kryje w sobie niebezpieczną anomalię, mianowicie to, że Towarzystwo, bez poparcia i darów osób prywatnych, utrzymać się nie jest w stanie. Gdyby nie dary, na które nie zawsze liczyć można, r. b. nie byłby za m knięty pozostałością kasową, owszem musiałby przynieść T o w arzy stwu deficyt. Zauważyć przedewszystkiem należy, że obojętność na
124 K R O N IK A .
sprawy wiedzy historycznej nie zmniejsza się bynajmniej. W r. 1907
liczyło Tow arzystw o 178 członków, z których ubyło, wskutek wycofa nia się lub śmierci 38, przybyło nowych 14, tak, że w dn. 31 grudnia 1908 r. liczyło Tow arzystw o 154 członków. Prawda, że od początku r. 1909 ruch pew ien zaczął się objawiać w postaci nowoprzystępują- cych członków, jednak rok ubiegły zaznacz}-! się nowymi stratami,
które śmierć spowodowała. Tak poniosło Tow arzystw o stratę w oso
bie znakomitego historyka, który założeniem naszego Towarzystwa go rliw ie się zajmował, i który otworzył pierwsze, organizacyjne jego zebra nie, X cia Jana Tadeusza Lubom irskiego; prócz niego straciliśm y człon ków: ś. p. Mścisława Godlewskiego, H enryka Sadowskiego i Gabryela W ierzbow skiego. Niepodobna tu pominąć i przedwcześnie zmarłego O r dynata Adama H r. Krasińskiego, który, jakkolw iek nie należał do T o warzystwa, to jednak zapisał się w naszej pamięci jako protektor „P rze glądu“ , na którego cele łożył do ostatniej chwili. Cześć ich pamięci i zasługom.
W r. ubiegłym członek protektor Xsiąże W itold Swiatopołk Czetwer- tyński złożył na rzecz Towarzystwa ponownie dar 1000 rb., nadto K o mitet kasy M ianowskiego przyznał pp.: A lexandrow i Jabłonowskiem u i Janowi Kochanowskiemu zasiłek 600 rb. na cele wydawnictwa „Prze glądu H istorycznego.“ Ponadto złożyli dary m niejsze bądź w gotówce, bądź w udzielonych bezinteresownie pracach dla „Przeglądu history cznego“ pp.: dr. Franciszek Giedroyć, prof. Ludw ik Gumplowicz, ś. p. Adam hr. Krasiński, A lexander Kraushar, dr. Antoni Prochaska i w. in. W szystkim tym hojnym ofiarodawcom składa Zarząd Towarzystwa w y razy wdzięczności, którą niewątpliwie i całe Towarzystwo podziela.
W r. ubiegłym dnia 11 maja odbyło się nadzwyczajne walne zgro madzenie Towarzystwa, na którem na wniosek Zarządu uchwalono za mianować prezesa Towarzystwa, p. A lexand ra Jabłonowskiego w uzna niu zasług jego 50-letniej pracy naukowej Członkiem honorowym T o warzystwa. W obchodzie jubileuszowym, urządzonym głównie staraniem członków Zarządu Towarzystwa, przedstawiciel Towarzystwa wraz z li cznymi członkami wziął czynny udział.
W ciągu r. 1908 odbyły się 4 miesięczne zebrania Towarzystwa, na których wygłoszono następujące referaty;
1) Dnia 26 lutego odczyt p. W ł. M. Kozłowskiego p. t. Przed miot i zadania filozofii dziejów.
2) Dn. 13 marca odczyt p. L . M eyeťa p. t.: O dacie urodzin
Słowackiego.
3) Dn. i i maja odczyt p. A Kraushara p. t.: Pałac prymasowski
w Warszawie.
4) Dn. i i grudnia odczyt p. W ł. Konopczyńskiego p. t.: O prze sileniu pieniężnem i sprawie reformy monetarnej za Augusta III.
Nadto Zarząd Towarzystwa postanowił urządzić seryę odczytów, z których pierwszy p. T. Korzona p. t.: „G runw ald “ odbył się dn. 21 grudnia 1908 r.
Działalność Towarzystwa, skierowana ku utrzymaniu „Przeglądu“ , nie obeszła się bez pewnych ofiar. Było nią zmniejszenie, lubo n ie znaczne, objętości czasopisma, aby ograniczyć jego koszta, — oraz określenie i zm niejszenie wydatków, z czasopismem złączonych. Jeżeli
K R O N IK A . 125
oszczędności te pozwoliły Zarządowi zamknąć w bieżącym roku ra chunki bez deficytu, to jednak nie można myśleć, by system oszczęd nościowy mógł być przez dłuższy czas — bez szkody dla jakości w y dawnictwa — stosowany. Dziś już p. Redaktor „Przeglądu“ domaga się podniesienia norm y honoraryów autorskich, od których zależy stan teki redaktorskiej i odpowiedni dobór artykułów, do druku przezna czonych.
„Przegląd historyczny“ ukazał się w r. 1908 w w dwu tomach, V I i V II, każdy o trzech zeszytach. Tom V I liczył 25 arkuszy druku, w czem było 10 prac oryginalnych, 5 sprawozdań z ruchu dziejopi- sarskiego, 2 miscellanea, nadto kroniki Tow arzystw a i wiadom ości redakcyjne; tom V II obejmuje 25 arkuszy, w czem było brac oryginal nych 10, sprawozdań 4, i m iscellaneów 3. Ogółem 34 autorów zabie
rało głos w „Przeglądzie.“ W edług treści poświęcono 19 % miej sca
historyi średniowiecznej, 5o°/0 nowożytnej, pracom o treści ogólnej 6°/0, — historyi polskiej 79
%,
obcej 21 °/0. Na prace oryginalne przy padło ogółem 59°/p miejsca, na sprawozdania i recenzye 23°/0, na mi scellanea x8°/0.W idzim y stąd, iż stosunek procentowy prac, w „Przeglądzie“ dru kowanych, utrzymał się mniej więcej w normie r. 1907. Zm ienił się je dynie dość znacznie na korzyść sprawozdań z literatury historycznej (z 10 na 23% ).
Sprawozdanie kasowe za r. 1908 przedstawia się, ja k następuje:
Przychód Rozchód
Saldo kasy z r. 1907. . . . !25, I9
Rachunek „Przeglądu“ w r. 1905/6. . . 15,50
» ofiar su b syd y ó w ... 2126,99
»
odczytów i konferencyi . 124,75»
Banku handlow ego... 2051,93 2458,17Я wydawnictwa „Przeglądu histo
rycznego“ za r. 1908 . 1066,43 3659,67
»
składek C z ło n k ó w ... 1252,— 16,—i ł sprzedaży „Przeglądu history
cznego“ z r. 1907 . . . . 152,—
?) wydawnictwa „Przeglądu histo
rycznego“ na rok 1909 16,45
» pożyczek ... 17,89
» A d m in istracyi... 33°,— 895,79
Razem 7154,38 7154,38
Zamożność Towarzystwa przedstawia się dnia 1 stycznia 1909 r. jak następuje:
W Banku handlowym było na korzyść Tow arzystw a Rb. 1290,15 Z tego potrącić należy dług kasy... „ 17.89
Pozostaje na r. 1909 . Rb. 1272,26
Prócz tego majątek Towarzystwra stanowią reszty nakładów tomów I, II, III, IV , V, V I i V II „Przeglądu historycznego.“
1 2 6 K R O N IK A .
Dnia 6 marca r. 1909 odbyła Kom isya rewizyjna, złożona z pp. Józefa B ojasińskiego i Stanisława Dzierzbickiego, rew7izyę kasy i ksiąg
Towarzystwa, które przyjęła i podpisała.
Na tem miejscu niech nam wolno będzie w yrazić słowa gorącej podzięki Świetnej Radzie Zarządzającej Towarzystwa kredytowego m. W arszaw y i je j Prezesowi J. W . Panu Feliksow i hr. Czackiemu za udzielenie gościny Zebraniom Towarzystwa w lokalu Tow arzystw a K re dytowego m. W arszaw y, tudzież Szanownemu Komitetowi R esursy ku pieckiej za udzielenie swego lokalu na cykl odczytów, urządzonych przez Towarzystwo.
Zaznaczyć wreszcie należy, że Towarzystwo nasze weszło w sto sunki z podobnemi instytucyami polskiem i i obcemi, jak: Towarzystwo historyczne we Lw ow ie, Towarzystwo m iłośników historyi i zabytków m. Krakow a, Česky Časopis historickí i Muzeum K ralo stvi Českeho w Pradze czeskiej, Gesellschaft für Geschichte und Altertum skunde der Ostseeprovinzen Russlands w Rydze. Z całym szeregiem pokrew nych wydawnictw utrzymywało Tow arzystw o stosunki przez posyłanie im egzemplarzy na zamianę; — nadto przesyłało Towarzystwo kilku związkom naukowym młodzieży uniwersyteckiej „Przegląd historyczny“ po zniżonej cenie.
Spis członków Towarzystwa m iłośników historyi za r. 1908. Członek honorowy:
A lexander Jabłonowski. Członkowie protektorowie: 1) Baranow ski Ignacy
2) X . Czetwertyński-Światopołk W itold
3) Szczeniowski Ignacy
Członkowie czynni i zw yczajni; X . Bączek Jan
Bądarzewski K alikst
Baranow ski Ignacy Tadeusz Baruch Maksym ilian
Bassak Antoni Berezowski K onrad Betley Lucyan B ieliń ski Józef Bienkiew icz A dryan Bogusławski Edw ard Bojasiński Józef Boratyński Ludw ik B roniew ski Kazimierz B rückner A lexander
Chamiec K saw ery Chamiec Mirosław Chełchow ski Kazimierz Chlebowski Bronisław Chrzanowski Ignacy Czarnow ski Ludwik Czerw iński A ntoni Dembowski Piotr Dickstein Samuel D ynow ski Henryk D zierzbicki Stanisław Faleński Felicyan
K R O N IK A . 127
G ajsler Justyn Feliks G alew ski Adolf G ąsiorow ski Zygmunt G iedroyć Franciszek G iedroyciow a Stefania Glogier Zygmunt X . Gnatowski Jan Godlewski Mścisław X . Godlewski Michał G órski Stefan
Gremium nauczycieli Gimna- zyum płockiego
G rocholski H r. Włodzimierz Grosse Ludw ik
Gubrynow icz Bronisław Gumplowicz Ludwik Handelsm an M arceli Hasfort A licya H assewicz Stanisław Hochowa Zofia
H olew iński W ładysław H om olicki Jan
Idzikow ski W ładysław Iw ański W ładysław Iwaszkiewicz Jan
Jabłonow ski W ładysław Jabłoński Ks.
Jaczynow ski Adam
Jakubowski Starza Edward Jakubowski Jan
Jankow ski Leonard Jankow ski Michał Jantzen Stefan
X . Kakow ski A lexander Kamieniecki W itold Kaszewski Kazim ierz K ędzierski Antoni Kętrzyński Stanisław K iślański W ładysław Kochanow ski Jan Konopczyński Edward K onopczyński W ładysław Korsak Zdzisław
Korzon Tadeusz K ow alski Jan
Kozłow ski W ładysław Mieczy sław
Kraczkiewiczowa Karolina K rasiń ski H r. Edward Kraushar A lexander Krzem iński Stanisław K ulikow ski W ilhelm Landau Zofia
Lew andowski W ładysław Lorentow icz Jan
f Lubom irski X że Jan Tadeusz Lutostańska A lexandra Lutostańska Marya Łabuński Józef Laguna Łukasz Łubieński Hr. Roger Łuniński Ernest Maciesza A lexander Majewski Erazm Marcinkowski Kazimierz Marczewski W itold M arylski A ntoni Męczkowski W acław M erczyng H enryk Méyet Leopold Młodecki Józef M ogilnicki Stanisław Mościcki H enryk X . Niedzielski Jan Ostrowska Marya Parczewski Alfons Pepłow ski Adolf Perłow ski Jan Piotrowska Henryka Pisarzewska Stanisława Plenkiew icz Roman Pniew ski Stanisław Podhorskí W ładysław X . Ponew czyński
Popławska Korczak Stanisława Potocki H r. Franciszek
Potocka H r. Franciszkow a Powichrow ski W łodzim ierz Prohaska Antoni
1 2 8 K R O N IK A .
Pruszyński Bronislaw Sułowski Romuald
Przezdziecki H r. Raynold Szlenkier Józef
Pułaski Franciszek X . Szczęśniak W ładysław
Rakiew icz W incenty Rakow ski Kazimierz R o k ick i Jakób
Rulikow ski M ieczysław Rzew uski Józef
f Sadowski H en ryk Saw icki Mirosław Seydel Hugo Siem ieński Józef S iko rsk i St.
X . Skim borowicz H ipolit Smoleński W ładysław Sm olikowski Sew eryn Sm ólski Grzegorz Sokolnicki Michał Starorypiński Bruno Suligow ski A dolf
Taube Br. A rtur X . Tauer Antoni Thugut Stanisław
Tyszkiew icz H r. Stanisław W achow ski Kazimierz W alicka Antonina W asiutyński A lexander W eychert Bolesław Ý W ierzbow ski Gabryel
W ierzbow ski Teodor W ild e r H ieronim
W itanow ski Rawita Michał W o lf Józef
W oyde A lexander Z ieliń ski Edward
