Jarosław Sokołowski
"Przestępca i skazany nie tracą
godności osoby", red. Waldemar
Woźniak, Olecko 2005 : [recenzja]
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 50/1-2, 319-321
[
21
] 319 aż d o s. 141 je s t n ie n a te m a t p recy zo w an y w p o d ty tu le , a w yw ody a u to r a o b ra c a ją się n a g ru n c ie ju ż w ie lo k ro tn ie p rz e o ra n y m i o b ro b io n y m .ks. R em ig iu sz S o b a ń sk i
W aldem ar W oźniak, red. P rzestęp ca i sk azan y n ie tracą g od n ości osoby, Wy daw nictw o W szech nicy M azurskiej A cta U n iv ersita tis M a su rien sis, O lecko 2005, ss. 212.
P a p ież J a n P aw eł II n ie u s ta n n ie u p o m in a ł się o g o d n o ść o so b y lu d zk iej. W Orę
d ziu z 9.07.2000 ro ku n a Ju b ileu sz w W ięzieniach J a n P aw eł II n a p is ał: „W ielk i J u
b ile u sz je s t s p o s o b n o śc ią d o re flek sji n a d w łasn y m p o ło ż e n ie m n ie ty lk o d la w ięź niów , a le w ró w n y m s to p n iu d la c a łe g o s p o łe cz eń s tw a, k tó re , n a co d zień b o ry k a się z p rz e stę p c z o śc ią , d la w ła d z p o w o ła n y c h d o tro sk i o p o rz ą d e k p u b licz n y i do o c h ro n y w s p ó ln e g o d o b ra , w re sz cie d la p raw n ik ó w , k tó rzy p o w in n i się zasta n o w ić n a d se n se m k a ry i p o sz u k iw ać now ych ro zw iązań d la całej sp o łe c z n o śc i.
T e m a t te n p o d e jm o w a n o w ie lo k ro tn ie w ciąg u d z ie jó w i p o c z y n io n o z n a c z n e p o s tę p y n a d ro d z e d o s k o n a le n ia s y s te m u k a rn e g o , ta k , aby le p ie j o d p o w ia d a ł o n g o d n o śc i o so b y lu d zk ie j i sk u te c z n ie j g w a ra n to w a ł u trz y m a n ie p o r z ą d k u p u b lic z n e g o . O tym je d n a k , że p o z o s ta je je s z c z e w ie le d o z ro b ie n ia , św ia d c zą b o ląc zk i i p ro b le m y o d c z u w a n e w sk o m p lik o w a n y m św iecie w y m ia ru sp ra w ie d liw o ści, a tym b a rd z ie j b o le s n e s y tu a c je p o w s ta ją c e w w ię z ie n ia c h . D a le k o n a m je s z cze d o te j chw ili, k ied y z czystym s u m ie n ie m b ę d z ie m y m o g li p o w ie d z ie ć , że z r o b iliśm y w szy stk o , c o m o żliw e , ab y z a p o b ie c p rz e s tę p c z o ś c i i s k u te c z n ie ją zw al czać, a że b y w ięcej n ie p rz y n o s iła sz k ó d , a je d n o c z e ś n ie , aby w s k a z ać lu d z io m ła m iący m p ra w o s p o s ó b o d k u p ie n ia w iny i p o n o w n e g o p rz y s to s o w a n ia się d o życia w s p o łe c z e ń s tw ie ” .
N in iejsza po zy cja k siążk o w a p re z e n tu je p o d e jście in te rd y sc y p lin a rn e d o p ro b le m u p rz estę p cz o śc i czy p ro b le m a ty k i zw iązanej z p rz e stę p cz o śc ią. Podstaw ow ym jej celem je s t z w ró cen ie uw agi n a g o d n o ść oso b y spraw cy p rz e stę p stw i sk a z an e g o .
G o d n o ś ć in te g ru je o s o b o w o ść n ie z a le ż n ie o d d o św ia d c z e ń p o zy ty w n y ch lub n eg aty w n y ch d a n e g o c zło w iek a , n ie z a le ż n ie o d w a ru n k ó w by to w y ch i m ie jsc a z a m ie s z k a n ia . G o d n o ś c i n ie m o ż n a u tra c ić , n a to m ia s t a u to r y te t ta k . M o ż n a je d n a k g o d n o ś ć sp o n ie w ie ra ć . D o s p o n ie w ie ra n ia g o d n o śc i o so b y lu d z k ie j i o s ła b ie n ia jej p o c z u c ia m o ż e p rz y cz y n ić się m .in . m e c h a n iz m lu cy fe ra. M e c h a n iz m te n sp ra w ia , że ra z p o p e łn io n e z ło n p . p rz e s tę p s tw o m o ż e s ta ć się p o d ło ż e m d o d a l sz e g o c z y n ie n ia zła.
3 2 0 RECENZJE [2 2 ]
C zło w iek , k tó ry p o s ia d a w y so k ie p o c z u c ie g o d n o śc i lu d zk iej n ie b ę d z ie d o p u sz c za ! się czynów k a ra ln y c h czy z a c h o w a ń p rz estę p cz y ch . S ta ty sty k i u k a z u ją c e p rz e s tę p c z o ś ć , p r e z e n tu ją o b sz a ry p o n ie w ie ra n ia g o d n o śc i lu d zk ie j. P o g łę b ia ją c n a sz ą w ie d zę o p rzy czy n ach p rz e s tę p c z o ś c i, m o ż e m y sk u te c z n ie j o c h ra n ia ć g o d n o ść czło w iek a.
P rz e s tę p c a sam p o n ie w ie ra g o d n o ść lu d z k ą , z a ró w n o sw oją w ła sn ą , ja k i o fiar, n a to m ia s t g o d n o ść o so b y w ię ź n ia s k a z a n e g o n ies łu s z n ie n p . w ię źn ia p o lity czn eg o , czy w o je n n e g o m o że być s p o n ie w ie ra n a p rz e z innych w ięźn ió w lub fu n k c jo n a riu szy służby w ięzien n ej.
B a d a n ia p sy c h o lo g ic z n e w ię ź n ió w m o g ą n p . d o sta rc z y ć in fo rm a c ji o o s o b o w o ścio w y ch u w a ru n k o w a n ia c h n is k ie g o p o c z u c ia g o d n o śc i. G o d n o ś ć c zło w iek a w in n a być sz c z e g ó ln ie c h r o n io n a w w a ru n k a c h izo la cji w ię z ie n n e j. P ro g ra m y r e a d a p ta c ji sp o łe c z n e j sp ra w c ó w p rz e s tę p s tw , w tym ta k ż e w y c h o w a n k ó w z a k ła dó w p o p ra w cz y c h , w in n y o p ie r a ć się m .in . n a ro z b u d o w y w a n iu p o c z u c ia g o d n o ści o so b y lu d z k ie j.
N a re c e n z o w a n ą p ozycję sk ła d a się spis treści (s. 5), k ró tk i w s tę p (s. 7-9), trzy części p ra cy z p rz y p isam i ko ń co w y m i o o d d z ie ln e j n u m e ra c ji (s. 15-200), n o ta o a u to ra c h (s. 201), s tre sz c z e n ie w języ k u a n g ie lsk im (s. 202-204) o ra z o fe rtę e d u k a cy jn ą (s. 205-212).
C z ęść p ierw sza n in iejsz ej p u b lik a c ji książk o w ej je s t z a ty tu ło w a n a Przestępczość,
je j w ym ia r antropologiczny, rozm iary i u w a ru n k o w a n ia . N a tę część sk ła d a ją się n a
stę p u ją c e ro z p ra w y i arty k u ły p o sz c ze g ó ln y c h a u to ró w : P. P rzesm y ck i, C z ło w iek p o m ię d z y m is te riu m sa lu tis a m is te riu m in iq u itatis. R e fle k sja a n tro p o lo g ic z n a w n a w ią z a n iu d o J a n a P a w ła II i F io d o r a D o s to je w sk ie g o ; B. H o ły st, O c e n a p r z e stę p cz o śc i w P olsce; W. W o źn iak , T yp o lo g ie sp raw có w z ab ó jstw ; H . C h m ielew sk i, P o d ło ż e n e u ro lo g ic z n e n ie k tó ry c h p rz e stę p stw ; D . S trz a ła, R o d z in n e u w a ru n k o w a n ia p rz estę p cz y ch z a c h o w a ń m ło d o c ian y c h ; tę część k o ń czy a rty k u ł Z . G o la n , S e k ty a p rz estę p cz o ść .
D ru g a część tej p u b lik a c ji n o si ty tu ł P o d m io to w o ść i g o d n o ść o so b y w ięźnia. N a tę c zęść s k ła d a ją się ró w n ie ż a rty k u ły ró ż n y ch a u to ró w , ta k ic h jak : Cz. C e k ie ra , 0 g o d n o ść i a u to r y te t o so b y w z a k ła d a c h p e n ite n c ja rn y c h - a s p e k t p sy chologiczny 1 histo ry czn y ; M . M a z ie rsk a , W. W o źn iak , P o czu cie u m ie jsc o w ien ia k o n tro li i a g re syw ność u pierw szy ra z k a ra n y c h i recydyw istów ; S. Śląski, P ro b le m y e m o c jo n a ln e w ięźn ió w sk azan y ch za sto so w a n ie p rz em o cy ; o b e c n a część kończy się a rty k u łe m W. W o źn iak , W ię zie n ie a u w a ru n k o w a n ia d e p resji.
C z ęść trz e c ia tej k siążki je s t z a ty tu ło w a n a Inspiracje strategii i p ro g ra m ó w p ro fi
la kty ki przestępczości i resocjalizacji. W tej części ta k ż e w y s tę p u ją p o sz c ze g ó ln e a r
ty k u ły n a stę p u ją c y c h a u to ró w : S. D z ie k o ń s k i, O d n ie s ie n ia m yśli p e d ag o g ic z n e j J a n a P aw ła II d o p ro fila k ty k i p rz estę p cz o śc i; W. W o źn iak , W y b ran e a sp e k ty c h a ra k
-[23] RECENZJE 3 2 1
te ro lo g ii N a ta lii H a n -Ilg ie w ic z ; D . S trz a ła , R o la w a rto ści w re so cjalizac ji m ło d o cian y ch sp raw có w p rz e stę p stw ; tę część k o ń czy a rty k u ł W. W o źn iak , K. P ta k , R e so c jalizacja w z a k ła d z ie p o p ra w cz y m i sc h ro n is k u d la n ie le tn ic h . P s y ch o p ro filak ty - k a i re so cja liz ac ja są, b o w iem b e z p o ś re d n io ze so b ą zw iązan e.
O m a w ia n ą k sią żk ę m o ż n a p o lec ić p ra k ty c z n ie w szystkim , k tó rz y te o re ty c z n ie lub p ra k ty c z n ie p ra c u ją lu b b ę d ą p ra c o w a ć - m a m n a m yśli stu d e n tó w , n a p o lu p e n ite n c ja rn y m i sądow ym , w d z ie d z in ie k ry m in o lo g ii, p ra w a k a rn e g o , reso cjalizacji. P rz e stę p c z o ś ć ja k i in n e fo rm y p ato lo g icz n y ch z ac h o w a ń , s ta je się w o s ta tn ic h la ta c h c o ra z w iększym p ro b le m e m sp o łeczn y m . N a s tę p u je n ie ty lk o w yraźny w z ro st liczby p o p e łn ia n y c h p rz e s tę p s tw , lecz d o k o n u ją się ta k ż e zm ia n y w s tr u k tu rze czynów p rz estę p cz y c h . W k o n se k w e n cji p rz e s tę p c z o ś ć zaczy n a p rz y jm o w ać n o w e, c o ra z b a rd z ie j g ro ź n e i sk o m p lik o w a n e form y.
W arto śc i o d g ry w ają w życiu lu d z k im ro lę szczeg ó ln ą. K ażd y c zło w iek n ie tylko p o z n a je w a rto ści i d o św ia d c za ich, lec z ta k ż e re a liz u je je w sw ym d z ia ła n iu d o k o n u ją c w a rto śc io w a n ia n p . rzeczy, zjaw isk, p rzeży ć. Istn ie n ie c zło w ie k a n a sy c o n e je s t w a rto śc ia m i, k tó re sp o ty k a m y w z ac h o w a n ia ch , p o g lą d a c h , p r z e k o n a n ia c h in
nych o só b , id e a c h p rz e z n ich g ło szo n y ch , w d o św ia d c za n iu w a rto śc i sa m e g o siebie, a ta k ż e w p o sz u k iw a n iu se n su w ła sn e g o życia. O czyw istą je s t rz ec zą , że ta k ą w a r to śc ią d la c zło w iek a je s t g o d n o ś ć o so b y lu dzkiej.
O m a w ia n a i re c e n z o w a n a p o zy cja k sią żk o w a p o d re d . ks. W. W o ź n iak a je s t w a żn ą po zy cją ta k d la p ra w n ik a , ja k i d la in n e g o c zy teln ik a, k tó rzy c h c ą i sta ra ją się p o szerzy ć i p o g łę b ić tajn ik i p rz e stę p c z o śc i w w y m iarze p sy ch o lo g ii kary. Języ k tych a rty k u łó w z aw arty ch w tej k siążce je s t b a rd z o p rz y stęp n y d la c zy teln ik a, co je s t n iew ątp liw ie jej a tu te m . N ie w ątp liw ie je s t o n a g o d n a p o le c e n ia , b o w ydaje się być d o b rą le k tu rą d la g łęb sze g o p o z n a n ia zjaw isk a p rz estę p cz o śc i, k tó r e je s t w dzi siejszym s p o łe cz eń s tw ie b a rd z o dotk liw y m p ro b le m e m .
P r a c a z b io ro w a p o d r e d . ks. W. W o ź n ia k a z a ty tu ło w a n a P rzestę p ca i s k a z a n y
n ie tracą g o d n o ś c i o so b y z a w ie ra w s o b ie i p o k a z u je w ie lo k ie ru n k o w e s p o jr z e
n ie n a p rz y cz y n y p rz e s tę p c z o ś c i i j e j n e g a ty w n e s k u tk i o r a z m o ż liw o śc i r e s o c ja liz a cji p rz e s tę p c ó w . W y d a je się , ż e z k o rz y ś c ią m o g ą p o n ią s ię g a ć s tu d e n c i p e d a g o g ik i re s o c ja liz a c y jn e j, p ra w a , k ry m in o lo g ii, p sy c h o lo g ii, k a p e la n i w ię z ie n n i i w szyscy in n i ci, k tó rz y p o s z u k u ją p rz y c z y n i ś ro d k ó w p re w e n c y jn y c h p r z e s tę p c z o ś c i.
W szy stk ie tre ś c i z a w a rte w tej k sią żc e m a ją n a u w a d z e p rzy b liży ć p r o b le m a ty k ę p rz e s tę p c z o ś c i, w iny i k a ry , p ra w a k a r n e g o o ra z p o d k re ś lić p r o c e s re s o c ja liz a cji czło w iek a , k tó ry s ta ł się p r z e s tę p c ą i z o s ta ł sk a z an y , a le n ie u tra c ił sw ojej g o d n o ś c i o soby.
