Jan Mielżyński
"Komunikacja w doradztwie
zawodowym", pod red. nauk. Daniela
Kukli, Radom 2008 : [recenzja]
Problemy Profesjologii nr 1, 189-191
Jan Mielżyński.
Recenzja książki
Komunikacja w doradztwie zawodowym
pod red. naukową Daniela Kukli, Instytut Technologii i Eksploatacji
- Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2008, str. 253.
P ro b le m a ty k a d o ra d z tw a z a w o d o w e g o staje się o b ecn ie p rzed m io tem z a in te re s o w a n ia w ielu instytucji o d p o w ie d z ia ln y c h z a rozw ój p o ra d n ic tw a z a w o d o w e g o , z a ró w n o w kraju ja k i w krajach U nii E u ro p e jsk ie j, b o w iem m a o n o z w iązek z k sz tałto w an iem k a rie r z a w o d o w ych, ro zw o jem za so b ó w lu d zk ich i p o m a g a w ro z w ią z y w a n iu p ro b le m ó w ro z w ija n ia a k ty w n o ści z a w o d o w e j b e z ro b o tn y c h .
N a k ła d e m In sty tu tu T e c h n o lo g ii i E k sp lo atacji o raz P ań stw o w eg o In sty tu tu B ad aw czeg o , u k a z a ła się n ied aw n o na ry n k u w y d a w n ic z y m in teresu jąca p u b lik a c ja pod re d a k c ją n a u k o w ą D an iela K ukli: „ K o m u n ik a c ja w d o r a d z t w i e z a w o d o w y m ” .
O p ra c o w a n ie je s t e fek tem p racy d w u d z ie stu au to ró w p rzed sta w ia ją c y c h p ro b lem z a ró w no od stro n y te o re ty c z n e j, em p iry c z n e j o ra z p rak ty k i p o rad n iczej. P o d staw o w y m in s tru m e n tem w św ia d c z e n iu u słu g d o ra d z tw a z a w o d o w e g o je s t k o m u n ik a c ja w u k ła d z ie d o rad ca- rad zący się. Z ło ż o n o ść ty c h relacji p ró b u ją zb a d a ć i o p isa ć a u to rz y p o sz c z e g ó ln y c h a rty k u łów .
O p ra c o w a n ie sk ła d a się z d w ó ch części, p o p rzed zo n y ch „ W s tę p e m ” D a n ie la K ukli, k tóry p o d k reśla, że „ R o z w a ż a n ia p rz e d s ta w io n e w o p raco w an iu k o n c e n tru ją się na p o sz u k iw a n iu sensu k o m u n ik acji w d o ra d z tw ie p rz e z in terp re tacje z ło żo n y c h relacji m ie d z y k o m u n ik a c ją a sz e ro k o ro z u m ia n y m d o ra d z tw e m z a w o d o w y m ” .
P u b lik a c ja d o ty c z y p o p ra w n e j k o m u n ik a c ji d o ra d c ó w z a w o d o w y c h w e w z a jem n y ch re la cjach z k lien tam i. N a to m ia s t za g łó w n y cel p racy D an iel K u k la u zn aje p o trz e b ę „ z w ró c e n ia uw agi na to, iż w z a je m n a k o m u n ik a c ja o ra z o d p o w ie d n io n ab y te k o m p e te n c je d o ra d c ó w z a w o d o w y ch najcz ęściej d e c y d u ją o ja k o ś c i p racy d o ra d c y z a w o d o w e g o ” .
W części p ie r w s z e j a u to rz y z a jm u ją się c z y n n ik a m i ja k ie w p ły w a ją na ja k o ś ć p racy d o rad cy z a w o d o w e g o , p o c z ą w sz y od m o ty w ó w w y b o ru zaw o d u d o ra d c y z a w o d o w e g o , p rz e z rozw ój p ro fe sjo n a liz m u , e fe k ty w n o ś ć w y k o n y w a n e j p racy d o ra d c y z a w o d o w e g o , asp e k ty p sy c h o lo g ic z n e , k o m p e te n c je k o m u n ik a c y jn e i zarz ą d z a n ie nim i. A u to rzy z a p re z e n to w a li za ró w n o p ro b le m a ty k ę te o re ty c z n ą ja k i sw ój d o ro b ek b ad aw czy , z w ią z a n y z d o rad ztw em zaw o d o w y m .
C z ę ść p ie rw s z ą ro z p o c z y n a a rty k u ł B eaty N o w ic k ie j, któ ra na p o d sta w ie b adań w łasn y ch u siłu je d o ciec ja k im i m o ty w am i k ie r u ją się m łodzi ludzie p rzy w y b o rz e z a w o d u d o ra d c y z a w o d o w eg o . Jej z d a n ie m s ą to: z a in te re s o w a n ie zaw o d em i z a m iło w a n ie do je g o w y k o n y w a nia. Z kolei D o m in ik a B u czk o w sk a, sk o n c e n tro w a ła s w o ją u w ag ę n a p ro b le m ie w ła sn e g o ro zw o ju z a w o d o w e g o d o ra d c y z a w o d o w e g o i d ą ż e n iu d o p e łn eg o p ro fe sjo n a liz m u . A u to rk a u w aża, że p ro fesjo n alizm d o ra d c y z a w o d o w e g o to je g o p rzy g o to w an ie m e ry to ry c z n e do p ra cy, o so b o w o ść i u m ie ję tn o ść ro z w ią z y w a n ia n iety p o w y ch p ro b lem ó w k lien tó w , któ re on z a
190 R ecenzje
a k c e p tu je i u z n a z a sw o je. A g n ie s z k a W o jtc z u k -T u re k w sw o im a rty k u le z a ję ła się p s y c h o lo g iczn y m i k o re la ta m i e fe k ty w n o ś c i d o ra d c y z a w o d o w e g o . Z b adań ja k ie a u to rk a p rz e p ro w a d z iła nad b a d an ie m o so b o w o śc i d o ra d c ó w z a w o d o w y c h w y n ik a, że „ n a jw y ż sz e w sk a z a n ia u zy sk an o w sk a la c h , k tó re o d n o s z ą się d o k o re la tó w o so b o w o śc io w y c h , m ó w ią c y c h o re a li zacji p o trzeb : w y trw a ło ś c i, i p o rz ą d k u , o sią g n ię ć i d o m in a c ji” . W k o n k lu z ji a u to rk a s tw ie r dza, że „ d o ra d c a z a w o d o w y to o so b a , k tó ra p o w in n a p rz e ja w ia ć o so b o w o śc io w e p re d y s p o z y cje do re a liz o w a n ia z a d a ń tru d n y c h , o d u ży m z a się g u cz a so w y m i o sią g a n ia c e ló w w sp o só b sk u te c z n y ” . D an iel K u k la, z a ją ł się w 's w o im a rty k u le k o m p e te n c ja m i k o m u n ik a c y jn y m i ja k o atry b u te m d o ra d c y z a w o d o w e g o . A u to r do p o d sta w o w y c h k o m p eten cji k o m u n ik a c y jn y c h , w ażn y ch w p racy d o ra d c y zalicza: u m ie ję tn o ść ak ty w n e g o słu c h a n ia , u m ie ję tn o ść p rz e m a w ian ia, u m ie ję tn o ść ro z m a w ia n ia , a se rty w n o ść , w ie d z ę i u m ie ję tn o śc i w z a k re sie k o m u n ik a cji w erb aln ej i n ie w e rb a ln e j, u m ie ję tn o ść k o m u n ik a c ji d w u k ie ru n k o w e j i w ie d z ę w z a k re s ie zak łó c eń w k o m u n ik a c ji o ra z u m ie ję tn o ść ich u n ik an ia. A le k sa n d ra K o lo rz, z k o lei ro z p a tru je p ro b lem k o m p e te n c ji d o ra d c y z a w o d o w e g o w u ję c iu cz y sto p ra k ty c z n y m , na p rz y k ła d z ie o so b y p e łn ią c e j tę ro lę w p o w ia to w y m u rz ę d z ie pracy. Jej zd an ie m p o d sta w o w e k o m p e te n c je d o rad cy z a w o d o w e g o to: in icjaty w a, e la s ty c z n o ś ć , p ra c a ze sp o ło w a , z d o ln o ś ć d o p rz e k o n y w an ia i in n o w acje . A rty k u ł M ark a Idzika o z a rz ą d z a n iu k o m p e te n c ja m i z a w o d o w y m i, k o ń c z y p ie rw s z ą czę ść p u b lik a c ji.
W d r u g ie j cz ę śc i o p ra c o w a n ia , a u to rz y s k o n c e n tro w a li się n a w y b ra n y c h a sp e k ta c h k o m u n ik acji d o ra d c ó w z a w o d o w y c h w relacjach z o d b io rcam i. T y m i asp e k ta m i s ą m .in .: n a rz ę d z ia k o m u n ik a c ji, a u to p re z e n ta c ja , ro z m o w a k w a lifik a c y jn a , tech n ik i i stra te g ie N L P . P isz ą 0 tym : D o ro ta B rz o z o w sk a , A g n ie sz k a B o n d aru k , R en ata R o sm u s, M o n ik a W ró b e l-W n u k , D aniel K ukla, E w a G o la sz i Jo a n n a G órna.
W iele uw agi a u to rz y p o ś w ię c a ją b a rd z o w a ż n y m p ro b lem o m ja k o ś c i u słu g p o ra d n ic z y c h 1 e fe k ty w n o śc i p o ro z u m ie w a n ia się d o ra d c y z a w o d o w e g o z k lien tem . P is z ą o tym : A n n a S y- re k -K o so w sk a , A g n ie s z k a B o n d a ru k . O b o k e fe k ty w n o ś c i w a ż n a je s t sk u te c z n o ść w p racy d o rad cy z a w o d o w e g o . A n n a P ie rz c h a ła p re z e n tu je w o p is ie sw o ich b adań z a sto so w a n ie a n a li zy T ra n sa k c y jn e j, ja k o s k u te c z n e g o n a rz ę d z ia p racy w ręku d o ra d c y z a w o d o w e g o . W d o ra d z tw ie z a w o d o w y m w y s tę p u ją d w ie k a te g o rie , a m ia n o w ic ie , d o ra d z tw o in d y w i d u a ln e i g ru p o w e . W ob u e fe k ty w n a k o m u n ik a c ja je s t p o d sta w o w y m n a rz ę d z ie m su k cesu . A n n a G u to w sk a p re z e n tu je w sw o im o p ra c o w a n iu rolę k o m u n ik a c ji w p o ra d n ic tw ie g ru p o w ym . N a to m ia s t B e a ta K ra w c z y k -B ry łk a p rz e d s ta w ia ja k w a ż n ą rolę w p ro c e s ie d o ra d c z y m sp e łn ia u m ie ję tn o ść a k ty w n e g o s łu c h a n ia p rz e z d o ra d c ę z a w o d o w e g o o so b y , k tó ra p rz y s z ła po po rad ę. N ie w sz y stk ie ro z m o w y w c z a sie p ro cesu p o ra d n ic z e g o s ą m iłe i p rzy jem n e. S z c z e g ó ln ie d o ty c z y to w ielu o só b w g ru p ie b e z ro b o tn y c h , któ re p rz e ż y w a ją stre s po u tracie pracy. D lateg o nie z a w sz e k lien t je s t o s o b ą c h c ą c ą a k ty w n ie w sp ó łp ra c o w a ć z d o ra d c ą z a w o d o w y m . Z teg o p u n k tu w id z e n ia b ard zo w a ż n e je s t a n a liz o w a n ie z ach o w ań n e g a ty w n y c h i k o n flik to w y c h o so b y b e z ro b o tn e j w p ro c e s ie p o ra d n ic z y m . T y m i p ro b le m a m i z a jm u je się w sw o im a rty k u le E w a Z y g n e rsk a .
Ł u k a sz B e d n a rc z y k p re z e n tu je sp e c y fic z n e asp e k ty ro z m o w y d o rad czej z o s o b ą n ie p e łn o sp raw n ą. D zięk i In te rn e to w i i te le fo n o w i, m o ż n a p ro w ad zić usługi d o ra d c z e ta k ż e na o d le g łość. Jak d o b rz e i sk u te c z n ie to ro b ić, radzi w' sw o im o p raco w an iu D ian a A n n a K u b iś. A rty kuł A n n y W ie c z o re k k tó ra p isze o ety ce w- k o m u n ik a c ji, z a m y k a d ru g ą cz ę ść p u b lik acji.
R ecenzje 191
R ed ak cja p re z e n tu je na z a k o ń c z e n ie k siążk i w y k az a u to ró w o p ra c o w a ń , z k tó reg o w y n i ka, że s ą to z aró w n o n a u k o w c y -te o re ty c y ja k i liczn a g ru p a p ra k ty k ó w -d o ra d c ó w , z a tru d n io n y ch g łó w n ie w ró żn y ch in sty tu c ja c h ry n k u pracy.
P u b lik a c ja m a d u ż ą w a rto ś ć p o z n a w c z ą o ra z p rak ty czn ą. D la te g o ja k p is z e w re cen zji prof. d r hab. R y szard P arzęck i: „ P ra c a ta p o w in n a być p rz e d m io te m ż y w e g o z a in te re s o w a n ia k a n d y d a tó w na d o ra d c ó w z a w o d o w y c h , c z y n n y c h d o rad có w , ale ta k ż e ludzi za jm u ją c y c h się p o ra d o z n a w stw e m o ra z o rg a n iz a to ró w i re fo rm a to ró w sy stem u p o ra d n ic tw a z a w o d o w e g o w P o lsce” .
Z a le tą te g o o p ra c o w a n ia j e s t ta k ż e , to , że p o sz c z e g ó ln e p ro b le m y p ro c e s u d o ra d c z e g o , d la k tó reg o w ażn y m e le m e n te m je s t k o m u n ik o w a n ie się d o ra d c y z ra d z ą c y m się, z e b ra n o w lo g ic z n ą cało ść, co z n a c z n ie u ła tw ia się g a n ie do p o szc z e g ó ln y c h w ątk ó w . N ie k tó re o p ra c o w a n ia z a w ie ra ją g ra f ic z n ą p re z e n ta c ję w y n ik ó w b adań co z n a c z n ie w z b o g a c a ich w a rto ść po zn aw czą.
P u b lik a c ja je s t w a rto śc io w y m o p ra c o w a n ie m p ro b lem u k o m u n ik acji nie ty lk o w p o ra d n ictw ie za w o d o w y m , ale się g a z n a c z n ie szerzej d o p o ra d n ic tw a w o g ó le. R e d a k to r n a u k o w y p u b lik a c ji D an iel K u k la a d re s u je j ą d o o só b , „ k tó re s tu d iu ją d o ra d z tw o z a w o d o w e i p e rs o n a l ne b ąd ź j u ż fu n k c jo n u ją w ro lach z a w o d o w y c h w y m a g a ją c y c h p rz y g o to w a n ia d o p ro w a d z e n ia p o p raw n ej k o m u n ik acji w relacjach m ię d z y lu d z k ic h , a ich asp ira c je do p ro fe sjo n a liz m u k sz ta łtu ją o k re ślo n e o c z e k iw a n ia w z g lę d e m d o ra d z tw a ja k o d y sc y p lin y n a u k o w e j” .
D lateg o w arto k sią ż k ę p o le c ić n ie ty lk o p ro fe sjo n a ln y m d o rad co m z a w o d o w y m , ale ta k ż e d o rad co m innych z a w o d o w y c h sp e c ja ln o śc i. M o że o n a być p rz y d a tn a z a ró w n o szk o ln y m d o rad co m z a w o d o w y m , p e d a g o g o m sz k o ln y m o ra z p rac o w n ik o m p o ra d n i p sy c h o lo g ic z n o - p ed a g o g ic z n y c h . B o w iem p ro b le m y k o m u n ik a c ji w ro z m o w ie p o rad n iczej m o g ą b y ć in te re su ją c e d la w ielu śro d o w isk p e d a g o g ic z n y c h , d la których c o d z ie n n a i w ła śc iw ie p ro w a d z o n a
k o m u n ik a c ja z u czn ia m i je s t p o d sta w ą do o sią g n ię c ia su k cesu w y c h o w a w c z e g o i m o że być b a rd z o p o m o c n a w w y b o rz e k a rie ry z a w o d o w e j.
