1.
2. Pomoce naukowe do języka polskiego – „Słownik terminów literackich”
1. 1. Cele lekcji
1. a) Wiadomości Uczeń:
• zna znaczenie i przydatność pomocy naukowych do języka polskiego,
• wie w jakim słowniku można znaleźć potrzebne informacje.
2. b) Umiejętności Uczeń:
• zdobywa umiejętność korzystania z właściwych pomocy naukowych,
• potrafi bez trudu odnaleźć hasło, zwrot lub termin w odpowiednim słowniku.
2. 2. Metoda i forma pracy
Ćwiczenia, praca z całą klasą i indywidualna i z podziałem na grupy.
3. 3. Środki dydaktyczne
Słownik terminów literackich i inne słowniki, np. frazeologiczny, wyrazów obcych, synonimów; kartki formatu A4.
4. 4. Przebieg lekcji
1. a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel podaje uczniom temat lekcji. Następnie zadaje im pytanie, czy korzystają ze słowników w trakcie odrabiania prac domowych, pisania wypracowań lub rozprawek na zadany temat.
2. b) Faza realizacyjna
Nauczyciel pokazuje uczniom przyniesione na lekcję słowniki, które uczniowie przeglądają, zapoznając się z ich nazwami – tytułami i zawartością.
Następnie nauczyciel pokazuje uczniom słownik terminów literackich i pyta, czy któryś z uczniów wie, do czego on służy lub czy ktoś już korzystał z takiego typu słownika.
Nauczyciel podaje uczniom wiadomości dotyczące słownika terminów literackich, uczniowie zapisują w zeszytach (załącznik 1). Następnie prosi uczniów, by podzielili się na kilkuosobowe grupy (3-4 osobowe) i rozdaje uczniom kartki formatu A4, po jednej na każdą grupę. Nauczyciel podaje uczniom treść ćwiczenia do wykonania – uczniowie otrzymują od nauczyciela kilka terminów literackich ( te same terminy dla każdej grupy) i polecenia dokonania próby zinterpretowania ich w grupach (załącznik
2). Uczniowie mają zapisać swoje „definicje” na kartkach otrzymanych od nauczyciela.
Po skończonym ćwiczeniu uczniowie odczytują jego treść – po jednej osobie z każdej grupy.
Następnie nauczyciel podaje Słownik terminów literackich jednej osobie, która szuka właściwego znaczenia dla pierwszego z podanych terminów, kolejny uczeń sprawdza następny termin itd. Definicje terminów, tym razem już właściwe, uczniowie zapisują w zeszytach (załącznik 2).
3. c) Faza podsumowująca
Nauczyciel podaje uczniom do zapisania zadanie domowe (załącznik 3).
5. 5. Bibliografia
S. Sierotwiński, Słownik terminów literackich, Fabuss, Kraków 1994.
6. 6. Załączniki
1. a) Notatki dla nauczyciela Załącznik 1.
W słowniku terminów literackich można znaleźć zgromadzone i uporządkowane alfabetycznie hasła związane z historią i teorią literatury, problematyką języka artystycznego oraz wiedzą o książce i czasopiśmiennictwie.
2. b) Terminy literackie Załącznik 2.
• Filigran
• Facecja
• Katachreza
• Skotopaska
Ad 1. Filigran – (znak wodny) – bezbarwny, przezroczysty znak na papierze, umieszczony podczas fabrykacji. Wskazuje na pochodzenie papieru i często ułatwia oznaczenie chronologii lub powzięcie innych dodatkowych informacji o utrwalonym na papierze dokumencie.
Ad 2. Facecja – krótki żartobliwy utwór w literaturze staropolskiej, nazywany również „figlikiem”.
Ad 3. Katachreza – przenośnia, której nie można brać dosłownie, gdyż byłaby nielogiczna (np. ostre słowa, ząb czasu).
Ad 4. Skotopaska – w literaturze staropolskiej – sielanka.
3. c) Zadanie domowe Załącznik 3.
Korzystając ze słownika terminów literackich napisz, co oznaczają podane terminy:
• skrótowce,
• trivium,
• gnom.
Ułóż po jednym zdaniu z każdym z powyższych wyrazów.
7. 7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. 8. Uwagi do scenariusza
brak
