Seria: B U D O W N IC T W O z. 95 N r k o l.1559
P iotr SZA D KO W SK I*
Politechnika W rocław ska
AKTYWNY POPIÓŁ LOTNY A WZMOCNIENIE PODTORZA
Streszczenie. A rtykuł je s t przeglądem najw ażniejszych zagadnień, ja k ie tow arzyszą w zm acnianiu podtorza kolejow ego aktyw nym i popiołam i lotnymi. P rzedstaw iono popioły lotne, ich pow staw anie i rodzaje oraz budow ę podtorza kolejow ego w raz ze sposobam i jeg o w zm acniania.
AKTIV FLY ASH AND TRACKBED REINFORCEMENT
Sum m ary. A rticle is a review o f the m ost im portant questions concerning railw ay trackbed reinforcem ent w ith active fly ashes. Form ation o f fly ashes, their types as w ell as railw ay trackbed structure alongside w ith reinforcem ent m ethods w as introduced.
1. Popiół lotny
P opiół lotny je st ubocznym produktem spalania paliw otrzym yw anym w elektrow niach i elektrociepłow niach. R ozporządzenie M inistra Środow iska [1] określa popiół lotny m ianem odpadu nie będącego odpadem niebezpiecznym . O znacza to, że m oże on być składow any przy spełnieniu pew nych w arunków określonych w U staw ie Praw o O chrony Środow iska [2], Pow inien on być w m iarę m ożliw ości zagospodarow yw any. Zastosow anie popiołu lotnego w przem yśle zm niejszyłoby rozm iary niebezpiecznych bomb ekologicznych, jakim i są składow iska żużli i popiołów lotnych. U staw odaw stw o europejskie, które będzie za kilka lat obow iązyw ać także w Polsce, nakłada na w ytw órców odpadu, jak im między innym i je s t popiół lotny, obow iązek zagospodarow yw ania określonej części popiołu w przem yśle budow lanym . W przeciw nym razie są oni zm uszeni do uiszczania zw ielokrotnionych opłat za korzystanie ze środow iska naturalnego.
*O piekun naukow y: D r hab. inż. M arek K rużyński, prof, nadzw. Politechniki W rocław skiej
494 P. Szadkowski
N ajprostszą i najogólniejszą klasyfikację popiołów lotnych znajdujem y w norm ie: drogi sam ochodow e, popioły lotne [3], W zależności od rodzaju spalanego w ęgla w yróżnia się dw a rodzaje popiołów lotnych, a m ianow icie popioły lotne z w ęgla kam iennego (PK) oraz popioły lotne z w ęgla brunatnego(PB ).
N atom iast w zależności od zastosow anie w yróżnia się :
-odm ianę a - sto so w an ąjak o dodatek hydrauliczny do innych m ateriałów w iążących, -odm ianę b - stosow aną do ulepszania składu granulom etrycznego gruntów sypkich, -odm ianę c - stosow aną jak o sam odzielny m ateriał w iążący do stabilizacji gruntów spoistych oraz do zm iany odczynu gruntów.
Z punktu w idzenia przydatności popiołów lotnych do w zm acniania podtorza możemy w yróżnić ich trzy rodzaje. Popioły lotne z w ęgla kam iennego jak o nieaktyw ne PK b oraz z brunatnego PBb i PBc. Pierw szy ja k o nieaktywny nie będzie tem atem niniejszego artykułu.
K lasyfikacja przedstaw iona w norm ie [3] nie uw zględnia zastosow ania odm iany PBb jako sam odzielnego m ateriału w iążącego grunty niespoiste (zw łaszcza m ateriał kam ienny), co zostało uw zględnione w norm ie [4], Z reguły popioły lotne z w ęgla brunatnego postrzegam y jak o aktyw ne lub bardzo aktyw ne, dlatego też nie m ogą być one traktow ane w yłącznie jako dodatek doziam iający w stabilizacji mechanicznej.
1.1. A ktyw ność popiołu lotnego
A ktyw ność popiołów lotnych określa się za pom ocą zaw artości w popiele w olnego tlenku w apnia CaO. Z aw artość ta zależy przede w szystkim od rodzaju i pochodzenia spalanego w ęgla oraz od sposobu w ychw ytyw ania popiołów lotnych ze spalin. W bezrusztowej m etodzie spalania w ęgla (uprzednio zm ielonego) dodaje się do niego wapno. M a ono za zadanie zareagow ać ze związkam i siarki. N astępnie całość je s t w ytrącana m echanicznie lub elektrostatycznie ze strumieni spalin w postaci popiołu lotnego. N orm a [3] określa przedziały aktyw ności popiołów lotnych przedstaw ione w tabeli 1.
Tabela 1 W ielkość aktyw ności Zaw artość w olnego CaO
nieaktyw ne lub bardzo m ało aktyw ne mniej niż 3,5%
mało aktyw ne co najmniej 3,5%, lecz nie mniej niż 7%
aktywne co najmniej 7%, lecz nie mniej niż 14%
bardzo aktywne co najmniej 14%
W P olsce popioły lotne z w ęgla brunatnego dzieli się pod w zględem m iejsca pow staw ania na popioły okręgu turoszow skiego, bełchatow skiego oraz konińskiego. W zależności od rodzaju kotła oraz sposobu w ytrącania siarki zaw artość w olnego CaO w popiołach lotnych m oże znaczenie się różnić. W Elektrow ni Turów popioły lotne z kotłów fluidalnych m ają zaw artość CaO od 12 do 18%, gdy popioły z kotłów pyłow ych jed y n ie 1 -4%.
Pozostaje jeszcze w skaźnik aktyw ności puculanow ej, który norm a „Popiół lotny do beto
nu” [5] określa jak o stosunek procentow y w ytrzym ałości na ściskanie beleczek w ykonanych z m ieszaniny złożonej w 75% z cem entu i w 25% z popiołu lotnego do w ytrzym ałości na ści
skanie beleczek w ykonanych w 100% z popiołu lotnego.
Przeprow adzone badania na próbkach popiołu lotnego fluidalnego z Elektrow ni Turów w ykazały w y so k ą aktyw ność puculanow ą. Przykładow o próbka h= 0= 5cm w ykonana z tego popiołu w ykazała nośność po 3 dniach R.3-2,5 M Pa, natom iast po 17 dniach m oczenia w w o
dzie Ri7Z°=7,0 MPa! Próbki te w ykonano przy w ilgotności 31,5% . W skaźnik nasiąkliw ości popiołu lotnego w yniósł 34,2 do 36,8%. M ożna z tego w nioskow ać, że w w arunkach natural
nych przy w ychw ytyw aniu w ilgotności z pow ietrza m ieszanki popiołow o-gruntow e m ogą znacznie zw iększać sw oją w ytrzym ałość w raz z upływ em czasu.
1.2. A sortym ent aktyw nych popiołów lotnych
Jak ju ż w spom niano w yżej, różnorodność popiołów lotnych ze w zględu na w iele czynni
ków je s t bardzo duża. G eneralnie jed n ak m ożna ująć asortym ent tego m ateriału w zasadnicze grupy, odpow iadające m iejscu pobierania m ateriału do dalszego w ykorzystania. Przykładow o w Elektrow ni Turów m ożna w yróżnić cztery podstaw ow e grupy popiołów lotnych:
popiół lotny fluidalny, pochodzący z kotłów fluidalnych, w których spalanie odbyw a się w cyrkulacyjnym złożu fluidalnym w tem peraturze 850-900°C, która to je s t opty
m alna do suchego odsiarczania spalin przy użyciu kam ienia w apiennego,
popiół lotny z kotłów pyłow ych, do których w ęgiel w raz z kam ieniem w apiennym je s t w dm uchiw any w postaci pyłu (są one obecnie w ycofyw ane z eksploatacji na rzecz now ocześniejszych i ekologicznych kotłów fluidalnych),
popiół lotny fluidalny poddany aktyw izacji mechanicznej m etodą EM D C, tzw. flubet, służący ja k o pełnow artościow y dodatek do betonów i m ieszanek betonow ych,
- popiół lotny z denny pozyskiw any z dna kom ory spalania.
Pod w zględem możliw ości w ykorzystania popiołów lotnych w kolejnictw ie najbardziej inte
resującym m ateriałem je s t popiół z kotłów fluidalnych. Popiół z kotłów pyłow ych będzie m a
496 P. Szadkowski
teriałem coraz bardziej deficytow ym ze w zględu na w ycofyw anie tego typu kotłów. Nato
m iast flubet je st m ateriałem drogim, w ykorzystyw anym w całości do produkcji betonów.
1.3. E konom ia stosow ania popiołów lotnych w budow nictw ie kolejowym
Popioły lotne m ogą pow ażnie obniżyć koszty m odernizacji podtorzy kolejow ych, zastępu
ją c w części bądź w całości cem ent używ any do w zm acniania w arstw podtorza. Poniżej w tabeli 2 przedstaw iono porów nanie kosztów zakupu oraz dostarczenia na budow ę popiołu lotnego oraz cementu. Z ałożono oddalenie m iejsca w budow ania popiołów lotnych od elek
trowni na 300 km. T ransportu cementu nie uw zględniono, zakładając dostarczenie przez pro
ducenta bezpłatne. W nioski nasuw ają się same.
Tabela 2
Koszt na ltonç [PLN] Popiół lotny Cement
Zakup 10,00 273,00
T ransport samochodowy 107,70 0,00
RAZEM 117,70 273,00
1.4. Ekologia
D la każdego kto był w pobliżu jednego z trzech zagłębi w ęgla brunatnego w Polsce, słowa ekologia i utylizacja odpadów nabierają now ego wymiaru. Składow anie dużej ilości popiołów i żużli, która sięga trzech pociągów tow arow ych na dobę, je s t bardzo uciążliw e i kłopotliwe.
K łopotliw e z w ielu w zględów , takich ja k zapylenie i degradacja krajobrazu, duże opłaty za składow anie odpadów. Przykładow o, składow isko odpadów oraz nadkładu przy Elektrowni Turów je s t ju ż tak duże, że nie mieści się w granicach Państw a Polskiego. U norm ow ania praw ne oraz ulgi podatkow e dla firm w ykorzystujących m ateriały odpadow e pom ogą w przy
szłości w w ykorzystaniu popiołów lotnych w w iększym niż dzisiaj stopniu.
2. Podtorze i podłoże kolejowe
Podtorze kolejow e norm a [6] oraz przepisy zaw arte w D zienniku U staw nr 151 [7] de
finiują jak o budow lę geotechniczną w ykonaną w gruncie rodzim ym w postaci nasypu albo w ykopu w raz z urządzeniam i j ą zabezpieczającym i i odw adniającymi. G eneralnie, w spo
m niane przepisy nie zaliczają podłoża gruntow ego do podtorza kolejow ego. Stanow i ono jeg o elem ent dopiero w tedy, gdy zostanie w zm ocnione (norm a [8]). D o podtorza natom iast m ożna na pew no zaliczyć w arstw ę ochronną, którą m ożna podzielić na dw ie subw arstw y stanow iące pew ien kom prom is stosow any dla spełnienia w ym agań norm y [8] i przepisów D 4 [9], W e
dług tych przepisów w arstw a ochronna podtorza kolejow ego pow inna być zbudow ana z m ate
riału zarazem w ysoko filtrującego, ja k i dobrze zagęszczającego się, czyli posiadającego optym alne uziarnienie. M ateriałów spełniających jednocześnie obydw a te w arunki n ie ma, dlatego stosuje się dw ie subw arstwy: stricte ochronną i filtracyjną.
Rys. 1. Przekrój poprzeczny Fig. 1. Cross section
2.1. P odłoże gruntow e
P odłoże gruntow e po odkryciu, w yrów naniu i zagęszczeniu pow inno posiadać w ystarcza
ją c o d u ż ą nośność i odporność na działanie w ody i mrozu. Z nając rodzaj m ateriału oraz m iąż
szość projektow anych w arstw podtorza, m ożna łatw o w yliczyć w g załącznika do Instrukcji D 4 [9] nośność, ja k ą pow inno w ykazyw ać podłoże gruntowe. D la w zm ocnienia podłoża m ożna zastosow ać następujące rozw iązania:
a. w zm ocnienie w arstw y podłoża, np. poprzez stabilizację materiałam i w iążącym i (w ap
no, cem ent, popiół lotny),
b. pogłębienie projektow anej niw elety robót ziem nych, czyli de facto w ym ianę słabego gruntu na m ateriał w arstw y ochronnej.
498 P. Szadkowski
2.2. W arstw a ochronna
W arstw a ta stanowi pierw szą subw arstw ę zabudow yw aną na podłożu gruntow ym . Zabez
piecza ona następne w arstw y przed przenikaniem i m ieszaniem się z gruntem podłoża kole
jow ego. D zięki małej przepuszczalności oraz zastosow aniu dodatkow o geosyntetyków filtra
cyjnych czy separacyjnych je st doskonałym zabezpieczeniem przed w ychlapam i materiału podłoża w w arstw y nośne podtorza kolejow ego. Przy zazbrojeniu tej w arstw y geosiatką o odpow iednio dobranej wytrzym ałości i rozm iarze oczek oraz po zastabilizow aniu jej materia
łam i w iążącym i, ja k cem ent czy popiół lotny m oże ona stanow ić bardzo m ocną podbudowę dla naw ierzchni kolejowej. Jest ona obecnie budow ana najczęściej z m ieszanek kamiennych porfirow ych lub m elafirow ych o uziarnieniu ciągłym 0-31,5 mm. M iąższość warstwy ochronnej pow inna być tak dobrana, by przy m iąższości w arstw y filtracyjnej 15-20 cm była zapew niona wym agana nośność na torowisku.
2.3. W arstw a filtracyjna
Zbudow ana najczęściej z klińca porfirow ego o uziarnieniu 16-31,5 m a za zadanie, dzięki zastosow aniu pochylenia styku w arstw ochronnej i filtracyjnej w stronę urządzeń odw adnia
jących, odprow adzenie w ód opadow ych z podtorza do tych urządzeń. Przepisy D ziennika U staw nr 151 [7] dopuszczają pochylenie w arstw w zakresie 3-5%.
3. Wzmocnienie podtorza
W zm ocnienie podtorza kolejow ego m ożna realizow ać podczas m odernizacji istniejących linii kolejow ych za pomocą:
- w ym iany gruntu podłoża na nośny m ateriał w arstw y ochronnej,
- stabilizacji podłoża gruntow ego materiałam i w iążącym i (cem ent, w apno, popioły), - w zm ocnienia w arstw y ochronnej poprzez odpow iedni dobór uziam ienia (dodatki do-
ziarniające, np. popiół lotny z w ęgla kam iennego) tzw. stabilizację m echaniczną, - zastosow ania dodatków wiążących w arstw ę ochronną, np. popiołów lotnych,
użycia geotekstyliów w postaci geosiatek i geow łóknin.
W ybór sposobu w zm ocnienia podtorza uzależniony je s t od takich czynników , jak:
- poziom zw ierciadła wody gruntowej,
- rodzaj gruntu, z jak ieg o zbudow ane je s t podłoże kolejow e, ekonom iczne uzasadnienie w ym iany lub stabilizacji podłoża.
3.1. Stabilizacja podłoża gruntow ego aktyw nym i popiołam i lotnym i
G liny, pyły i piaski gliniaste, czyli grunty spoiste i m ało spoiste w g [10], to dobry m ateriał do stabilizacji popiołam i lotnym i z w ęgla brunatnego. Ilość popiołów lotnych dodaw anych do gruntów pow inna zaw ierać się m iędzy 8 a 12% w stosunku do suchej masy gruntu.
P rzeprow adzone przez autora niniejszego artykułu badania w ytrzym ałości na ściskanie próbek uform ow anych z nienośnego gruntu podłoża, w tym przypadku gliny pylastej, stabili
zow anego popiołem lotnym z w ęgla brunatnego dały bardzo obiecujące w yniki. Próbki z do
datkiem 12% popiołu uzyskiw ały w ytrzym ałość na ściskanie rzędu 1,5 M Pa po 3 dniach pie
lęgnacji, oraz 2,4 M Pa po 14 dniach. B adania przeprow adzono na próbkach h=0=5 cm zgod
nie z n o rm ą [11], N iestety, próbki poddane nasiąkaniu rozpadały się. N ależałoby w tym przy
padku zastosow ać dodatek cem entu bądź bitum u zw iększający odporność na zaw ilgocenie i zam rażanie. Próby przeprow adzone na m ieszankach przy użyciu gruntów m ało spoistych (piasku gliniastego) dały w yniki zgodne z założeniam i norm y [12], P o 14 dniach nasiąkania w o d ą osiągnięto średnią w ytrzym ałość próbek na ściskanie w granicach 1,5 MPa.
Popioły lotne n adają się do stabilizacji podłoża gruntow ego. W ym aga to je d n a k prow a
dzenia w trakcie trw ania budow y badań laboratoryjnych na bieżąco i ciągłego uaktualniania receptury m ieszanki popiołow o-gruntow ej. Przy dużym zróżnicow aniu gruntów podłoża m o
że spraw iać to spore problem y natury technicznej i ekonom icznej. U życie popiołów lotnych je s t na pew no w pełni uzasadnione w przypadku potrzeby chw ilow ego w zm ocnienia podłoża gruntow ego w celach technologicznych. W przypadku dużej w ilgotności gruntu m ożna osu
szyć go w prow adzając odpow iedni dodatek popiołów lotnych. Szerzej zagadnienie to om ó
w iono w artykule [13],
3.2. Stabilizacja w arstw y ochronnej
Z e w zględu na w iększą jednorodność m ateriału w arstw y ochronnej m asow e zastosow anie popiołów lotnych do jej w zm acniania m a o w iele w iększe szanse niż w przypadku podłoża gruntow ego. W przypadku tym m ożna przenieść na grunt kolejow y w iększość zapisów w spom inanej ju ż drogow ej norm y „P odbudow a z betonu popiołow ego” [4], W arstw a ochronna w zm ocniona przykładow o 12% dodatkiem popiołu lotnego oraz 3% dodatkiem
500 P. Szadkowski
em ulsji bitum icznej przy optym alnej w ilgotności określonej dla m ieszanki m oże okazać się bardzo nośnym i m rozoodpom ym m ateriałem . M oduł odkształcenia takiego m ateriału może osiągnąć naw et 300 M Pa, gdzie dla sam ego niesortu m oduł w ynosi 200 M Pa.
Zastosow anie takiej stabilizacji podłoża pozwoli w krótkim czasie na uzyskanie zadowala
jących param etrów (przede w szystkim nośności) podtorza. Przykładow o, problem y z zagęsz
czeniem w arstwy ochronnej zabudow ywanej m aszyną A H M -800 R, opisane w publikacjach [14] i [15], m ogłyby tą drogą zostać rozw iązane. W ym aga to jed n ak szeregu prac badaw
czych i dośw iadczeń polow ych. Z badać należy m.in. w pływ czasu składow ania gotowych m ieszanek na ich w łaściw ości w ytrzym ałościow e.
3.3. M etody stabilizacji
Z arów no podłoże gruntow e, ja k i w arstwy podtorza kolejow ego m ożna w zm acniać przy użyciu zespołu maszyn, którego głów nym elem entem je s t tak zw any recykler. Jest to profe
sjonalna m aszyna do stabilizacji podłoża przy użyciu m ateriałów w iążących. Zespół taki przedstaw iony je s t na rysunku 2. Stosow anie tej technologii ze w zględu na w ysoki koszt jest opłacalne przy stabilizow aniu pow ierzchni ponad 10 tys. m2. B iorąc pod uw agę użycie tanie
go m ateriału w iążącego, jakim je s t popiół lotny, stosow anie tej technologii na kolei może okazać się ekonom icznie uzasadnione.
F-OS7FFPRAC ^
W A LEC RÓ W NIARKA R E C Y K L E R W ODA PO PIÓŁ
Rys. 2. Kolejność wykonywania prac przy stabilizacji podtorza z zastosowaniem recyklera Fig. 2. Work order o f trackbed stabilization with use o f a recycler machinę
Stabilizacja materiałami wiążącymi podłoża gruntowego może odbywać się także za pomocą m aszyny W ARAN. Służy ona do głębokiego ulepszania słabonośnego podłoża gruntowego. Za pom ocą kroczących szalunków ulepszenie podłoża kolejowego je st możliwe do głębokości 3 m poniżej niwelety torowiska i to przy prowadzeniu ruchu po torze sąsiednim [16]. M aszyna ta pra
cow ała w P olsce przy modernizacji linii kolejowej K raków Płaszów - O św ięcim w roku 2000. P o dodaniu do gruntu w apna w ilości 7-8% w tórny m oduł odkształcenia m ierzony na gruncie w zrósł z ok. 10-20 M P a od ok. 50 do 400 M Pa [17], N iestety, je s t to m etoda droga.
K oszt ulepszenia lm 3 na wyżej w spom nianym odcinku w yniósł około 280 zł [13]. Jest ona co
praw da tańsza od w ykonania w ym iany gruntu podtorza m etodą tradycyjną, ale stosow anie jej do stabilizow ania ilości m niejszych od 5000 m 3 gruntu je s t nieekonom iczne. M ożliw ość za
stosow ania popiołów lotnych przy tej technologii [17] daje szanse znacznego zm niejszenia kosztów.
Rys. 3. Widok maszyny WARAN wraz z koparkami Fig. 3. View o f WARAN machine with excavators
Stabilizow anie gruntów m etodam i tradycyjnym i, czyli z użyciem m aszyn rolniczych (przy dość nieprecyzyjnym dodaw aniu w ody!), m oże być stosow ane w yłącznie dla w arstw o grubo
ści do 15 cm i to przy w ykorzystaniu sposobów opisanych szerzej w publikacji [13], M etodą tą m ożna raczej osuszyć podłoże (także przy użyciu popiołów lotnych), niż je zastabilizow ać.
B ardzo duże zastosow anie przy stabilizacji w arstw y ochronnej popiołam i lotnym i m oże m ieć m aszyna do ciągłej w ym iany podtorza A H M -800 R. M ieszanie odbyw ałoby się na za
pleczu logistycznym , gdzie i tak m ateriał kam ienny je s t m ieszany przy w yładunku i załadun
ku. W oda dodaw ana na placu będzie inicjow ać w iązanie m ateriału, natom iast w oda użyta podczas zabudow yw ania m ateriału zagw arantuje odpow iednie zagęszczenie.
4. Podsumowanie
Popioły lotne, a w szczególności te o dużej aktyw ności, n ad ają się do w zm acniania za
rów no podłoża gruntowego, ja k i podtorza kolejow ego. Specyfika obciążeń, ja k ie są przeka
zyw ane przez tabor na naw ierzchnię, a następnie na podtorze kolejow e, pow oduje, że nie m ożna tutaj skorzystać z dośw iadczeń budow nictw a drogow ego. K onieczne je s t przeprow a
dzenie cyklu badań laboratoryjnych oraz terenow ych w celu unorm ow ania stosow ania popio
łów lotnych w kolejnictwie. Zastosow anie stabilizacji w arstw y ochronnej popiołam i lotnym i w technologii ciągłej w ym iany podtorza m aszyną A H M -800 R daje m ożliw ość w ykorzystania tego m ateriału odpadow ego na szeroką skale. Pozw oli to przy m inim alnych nakładach na p o lepszenie param etrów podtorza, takich ja k nośność czy stopień zagęszczenia, a co za tym idzie w ydłużenia okresu czasu m iędzy napraw am i głów nym i linii kolejow ych.
502 P. Szadkowski
LITER A TU R A
1. R ozporządzenie M inistra Środow iska z dnia 27.09.2001r. w spraw ie katalogu odpadów D zU n r 112, poz.1206.
2. U staw a z 27.04.2001r. Praw o ochrony środow iska D zU z 2001r. nr 62, poz.627.
3. PN -S-96035 grudzień 1997; Drogi sam ochodowe; Popioły lotne.
4. PN -S-06103; XII. 1997; Drogi sam ochodow e; Podbudow a z betonu popiołowego.
5. PN -EN 450; X I.1998; Popiół lotny do betonu; Def., w ym agania i kontrola jakości.
6. B N -88/8930-03; G runtow e podtorze i podłoże kolejow e; N azw y i określenia.
7. R ozporządzenia M T iG M z 10.09.1998 w spraw ie w arunków technicznych, jakim po
w inny odpow iadać budow le kolejow e i ich usytuow anie - D zU n r 151 poz. 987 8. B N -88/8932-02; Podtorze i podłoże kolejow e; Rob. ziemne. W ym agania i badania.
9. D yrekcja G eneralna PKP: D 4 Instrukcja o utrzym aniu podtorza kolejow ego; Załącznik do Z arządzenia n r 76 Zarządu PK P z 0 4 .1 1 96r. (ze zm ianam i podanym i w zarządzeniu nr 122 Zarządu PKP z 29.08.2000 r.).
10. W iłun Z.: Z arys geotechniki, w yd.3; W arszaw a 1987.
11. P N -S -96011; 1.1998; D rogi sam ochodow e; Stabilizacja gruntów w apnem do celów dro
gowych.
12. BN -71/8933-10; D rogi sam ochodow e; P odbudow a z gruntów stabilizow anych aktyw nymi popiołami lotnymi.
13. Szadkow ski P.: M ożliw ości zastosow ania stabilizacji i pow ierzchniow ego ulepszania w e w zm acnianiu torow iska kolejow ego w odniesieniu obecnych robót m odernizacyj
nych prow adzonych na liniach m agistralnych, IX K onferencja N aukow o-Tech. "Drogi K olejow e 01", W rocław - Ż m igród X I.2001; s. 263-273.
14. K rużyński M ., Piotrow ski A.: B adania nośności w arstw ochronnych zabudow anych m aszyną AH M 800 R, M ateriały IX K onferencji N aukow o-Technicznej "Drogi K olejo- w e O l" , W rocław - Żm igród 2001; s. 125-130.
15. K rużyński M ., Piotrow ski A.: B adania zagęszczenia w arstw ochronnych zabudowanych m aszyną A H M 800 R, M ateriały IX K onferencji N aukow o-Technicznej "Drogi K olejo
w e 01", W rocław - Ż m igród 2001; s. 131-136.
16. "D okum entation der K onzeptionierung, Entw icklung, E rprobung und E insatz des Wan
dernden V erbau W A RA N" - Creilsheim 1999.
17. O buchow icz B.: B adania ¡ obserw acje w zm acniania gruntu podtorza przez w apnowanie przy użyciu m aszyny W A RA N, M ateriały IX K onferencji N aukow o-Technicznej "Dro
gi K olejow e 01", W rocław - Żm igród 2001; s. 161-169.
R ecenzent: Prof. dr hab. inż. K rystyna Skarżyńska
A b s tra c t
A rticle is a review o f the m ost im portant questions concerning railw ay trackbed rein
forcem ent with active fly ashes. Form ation o f fly ashes, their types as well as railw ay track
bed structure alongside w ith reinforcem ent m ethods w as introduced.
