• Nie Znaleziono Wyników

Deutsche Bauzeitung, Jg. 68, H. 52

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Deutsche Bauzeitung, Jg. 68, H. 52"

Copied!
10
0
0

Pełen tekst

(1)

DEUTSCHE BAUZEITUNG

Illu s tr ie rte W o c h e n s c h rift fü r B a u g e s ta ltu n g , B a u te c h n ik B e r l i n S W 19 S t a d t - u n d L a n d p la n u n g • B a u w irts c h a ft u n d B a u re c h t 2 8 . D e z . 1 9 3 4

H e r a u s g e b e r : A r c h i t e k t M a r t i n M ä c h l e r , B e r l i n H e ft 52

DEUTSCHLANDS W EHRPOLITISCHE LAGE

UND DIE TECHNIK

Ein R e fe r a t ü b e r e in e n V o r t r a g u n d e in In te r v ie w

Im g r o ß e n H ö r s a a l d e s p h y s ik a lis c h e n In s titu ts d e r H o c h ­ sc h u le C h a r lo t t e n b u r g f a n d a m 5. D e z e m b e r e in e ö f f e n t ­ lic h e T a g u n g d e s B e r lin e r B e z irk s v e r e in s D e u ts c h e r In ­ g e n ie u r e s ta tt. B e i d ie s e r G e le g e n h e it s p ra c h d e r R ek­

t o r d e r T e c h n is c h e n H o c h s c h u le u n d In h a b e r d e s L e h r­

stu h ls f ü r W e h r v e r fa s s u n g P ro fe s s o r D r. A . v o n A r n im ü b e r d ie w e h r p o litis c h e L a g e D e u ts c h la n d s . S tä d t e b a u e r , In g e n ie u r e , A r c h ite k te n , C h e m ik e r , d a s g e s a m te B a u ­ g e w e r b e u n d d ie B a u s to ffin d u s tr ie s in d s e lb s tv e r s tä n d ­ lic h a n d e r W e h r p o l i t i k ih r e r S ta a ts fü h r u n g s ta r k in t e r ­ e s s ie rt. Es s in d d ie W e r k e d e r K o n s tr u k te u re , d e r B a u ­ m e is te r, d e r W is s e n s c h a fte r u n d K ü n s tle r m it ta u s e n d e n M i t a r b e it e r n , d ie v o n Z e r s tö r u n g u n d V e r n ic h tu n g b e ­ d r o h t s in d , w e n n K r ie g ü b e rs L a n d z ie h t.

Ich r e f e r ie r e s in n g e m ä ß ü b e r d e n V o r t r a g u n d z u g le ic h ü b e r e in e U n te r r e d u n g , d ie S e. M a g n if iz e n z m ir im R e k­

t o r a t d e r T e c h n is c h e n H o c h s c h u le z u r E r g ä n z u n g d e r A u s ­ fü h r u n g e n v o m 5. D e z e m b e r g e w ä h r t h a t:

D ie W e l t is t e n g g e w o r d e n , n a c h d e m d e m M e n s c h e n d u rc h d ie T e c h n ik P ro th e s e n g e g e b e n s in d , d ie s e in e n a tü r lic h e S c h r ittlä n g e v o n 80 cm v e r h u n d e r tf a c h e n . T a g e s le is tu n g d e s F u ß g ä n g e rs b e t r ä g t 30 k m . D a s F lu g ­ z e u g k re is t in 10 T a g e n u m d ie W e l t ; d . h. es le g t in 10 T a g e n d ie a n n ä h e r n d 30 000 km z u r ü c k , f ü r d e r e n B e w ä ltig u n g d e r F u ß g ä n g e r 1000 T a g e n ö tig h ä tte . A u c h in d e r V e r t ik a le e r s c h e in t d e r M e n s c h um d a s H u n d e r t­

fa c h e g e w a c h s e n , w e n n w i r s e in e D u rc h s c h n itts h ö h e v o n 1,65 m d e r H ö h e d e s K ö ln e r D o m e s v o n 165 m g e g e n ­ ü b e r h a lte n . D e r m o d e r n e d e u ts c h e A u ß e n p o lit ik e r s ie h t v o n s e in e m S c h re ib tis c h e im Z e n tru m E u ro p a s n ic h t n u r b is a n d ie P e r ip h e r ie d e s K o n tin e n ts ; n o t g e d r u n g e n e r ­ m a ß e n m u ß e r E r d b a llp o lit ik t r e ib e n . W a s sich a m p o l i ­ tis c h e n H o r iz o n t f a r e a s t d r o h e n d z u s a m m e n z ie h t, b e ­ r ü h r t d e u ts c h e W ir t s c h a f t u n d d e u ts c h e s V o lk u n m itte lb a r w ie D ip lo m a t e n b a n k e t t r e d e n in L o n d o n , P a ris , R om , W ie n , P ra g , B u d a p e s t, B e rlin o d e r W a s h in g t o n . D ie r o t e S a f f ia n m a p p e , P a lm e n - u n d Ö l z w e i g , d ie n e b e n g lit z e r n d e m S ilb e r , r u b in r o t d u r c h b ltu te te m K ris ta ll u n d

— n u r z u le ic h t z e r b r e c h lic h e m b la n k e n P o r z e lla n d a - m a s tn e U n s c h u ld s w e iß e z ie r e n , b e d e u t e n — w o im m e r es s e i — f ü r d e u ts c h e s V o lk b e s s e re s o d e r s c h lim m e re s D a s e in ; u n d w e n n s o ig n ie r te G e s ic h te r a lt - o d e r n e u ­ k r e ie r t e r A r is t o k r a t e n w ie M o n d e in A u f g a n g s r ö t e ü b e r d e r S c h ö p fu n g e in e s g u te n M a h le s s c h a rm a n t lä c h e ln o d e r d r o h e n d sich v e r fin s te r n , s o rie c h t es z u w e ile n f a t a l s ü ß s ä u e rlic h n a c h fris c h e m M e n s c h e n b lu t d r a u ß e n , je n s e its d e r F e s ts ä le .

W i e s te h e n a u g e n b lic k lic h d i e P a r tie n ?

D a ; XIX . J a h r h u n d e r t, d a s J a h r h u n d e r t d e r T e c h n ik , e n t­

f a lt e t e d ie M a c h t d e r w e iß e n R asse. F r ü h e r B e g o n n e n e s w u r d e v o lle n d e t , u n d z w a r in A s ie n v o n R u ß la n d , E n g -

Ia n d , F r a n k re ic h u n d N ie d e r la n d e , — in A f r i k a v o n E n g ­ la n d , F ra n k re ic h , D e u ts c h la n d u n d P o r tu g a l, — in A u s tr a ­ lie n v o n E n g la n d , — in A m e r ik a v o n E n g la n d , S p a n ie n u n d P o r tu g a l. G e w is s e M ä c h t e g r u p p e n w ä h n te n e w ig e n B e s ta n d ih r e r w e h r p o litis c h e n W e ltk o n s tr u k tio n e n u n d D e u ts c h la n d — in m itte n d e r m e h r o d e r w e n ig e r z i v i l i ­ s ie rte n V ö lk e r d e r W e l t d a s e in z ig e o h n e R aum — f ü r a lle Z e it e in g e s c h lo s s e n im H e r z e n E u ro p a s . V e r k e n n u n g d e m o d y n a m is c h e r K r a f t ! — J e d o c h — v ie r J a h r e flö s s e n S trö m e M e n s c h e n b lu t d ie s e m Irr tu m z u lie b e ü b e r e u r o ­ p ä is c h e E rd e .

A b e r D e u ts c h la n d le b t , u n d d a s s c h re c k lic h e P h a n to m a m F u ß e d e s U r a lg e b ir g e s , E u ro p e n z u g e w a n d t , a b w a r t e n d a u f s e in e n M e c h a n is m u s g e s tü tz t, s c h ie b t d e n H e b e l w e ite r , r ie s e n h a fte E n e r g ie n in B e w e g u n g z u s e tz e n . V e r s e lb s tä n d ig u n g A m e r ik a s , — E r w a c h e n A s ie n s ( J a p a n , C h in a , In d ie n ) u n d d e r T ü r k e i, P e rs ie n s , A r a b ie n s , — A u f lo c k e r u n g E n g la n d s u n d K o n s o lid ie r u n g d e r U dS S R ,

— d ie s in g r o ß e r L in ie d ie F o lg e n d e s W e lt k r ie g e s 1914/18. A u f d e m B a lk a n fü h r t e d ie „ e u r o p ä is c h e " P o litik d e r W e s tm ä c h te d a z u , d a ß b is h e r ig e K le in s ta a te n sich g r o ß m ä c h tig z u f ü h le n b e g a n n e n . U n a u s g e s e tz t b e m ü h t F r a n k re ic h sich d a r u m , s e in e k o n tin e n t a le M a c h ts te llu n g d u rc h P a k t- u n d V ö lk e r b u n d s p o lit ik z u u n te r m a u e r n ; d a ­ b e i b e d ie n t es sich a u c h d e r W u n s c h p o litik d e r B a lk a n ­ g r u p p e n a ls M it t e l. D e r D o p p e lm o r d in M a r s e ille e r ­ s c h w e rte F ra n k r e ic h d ie P a rtie . D ie R e g e n ts c h a ft d e r J u g o s la w e n is t n ic h t f ü r F ra n k r e ic h , v ie lm e h r f ü r A n n ä h e ­ ru n g a n D e u ts c h la n d . K o lo n ia lp o litis c h is t F r a n k re ic h ü b e r s ä t t ig t ; N o r d a f r i k a m a c h t ih m v ie l z u s c h a ffe n . A u c h S p a n ie n , P o r tu g a l, B e lg ie n , H o lla n d s in d r u h e b e d ü r f t ig e K o lo n ia lm ä c h t e .

Ita lie n b e f in d e t sich in s o f e r n in s ta r k e m In te r e s s e n g e g e n ­ s a tz z u F r a n k r e ic h , a ls es ih m in N o r d a f r i k a z u v o r g e ­ k o m m e n ist, w o h in n a tü r lic h e r w e is e Ita lie n s B e v ö lk e r u n g s ­ ü b e r f lu ß a b f lie ß e n m ö c h te . D e r A u s w e g n a c h d e r A d r i a is t m it K o n flik ts m ö g lic h k e it e n g e p f la s t e r t . D a s H in e in ­ s trö m e n in d e n D o n a u r a u m g e n Ö s te r r e ic h d ü r f t e n u r Z w is c h e n a k t im g r o ß e n S c h a u s p ie l se in .

P o le n h a t s e in e A u fm e r k s a m k e it z w is c h e n W e s t u n d O s t z u te ile n . Es s c h a rm ie r t m it F ra n k r e ic h u n d D e u ts c h la n d u n d s te h t P o s te n g e g e n ü b e r L ita u e n u n d R u ß la n d . D e r B a lk a n is t v o lle r U n ru h e , ln d e r T s c h e c h e i g ä r t d a s M i n ­ d e r h e it e n p r o b le m . R u m ä n ie n w ir d s e in e r B e re ic h e ru n g a u f K o s te n U n g a r n s a u c h n ic h t f r o h .

U n d im W e s te n ? Ist G r o ß b r it a n n ie n e in z e r f a lle n d e s R e ich ? K a n n s e in e C it y n o c h d a s S p ie l d e r r o t ie r e n d e n u n d z ir k u lie r e n d e n K r ä ft e d e s b r itis c h e n E m p ire s im G le ic h g e w ic h t h a lt e n ? D rü c k e n d s in d s e in e S c h w ie r ig ­ k e ite n im In n e rn ( Ir la n d ) u n d im F e rn e n O s te n . E n g la n d t r ä g t sich b e s tim m t n ic h t m it A n g r if fs a b s ic h t e n g e g e n D e u ts c h la n d .

(2)

A u c h U S A h a b e n D rin g e n d e re s zu h in , a is sich um E u ro p a z u b e k ü m m e rn : e in e a k u te W ir ts c h a fts e v o lu tio n im In n e rn u n d d r a u ß e n J a p a n .

W ie s te h t es um D e u ts c h la n d ?

N o t tu t ih m v o r a lle m d ie E in ig k e it im In n e rn , u n d a u ß e n p o litis c h k o m m t es a n a u f E in ig u n g m it d e n V ö l­

k e rn d o n a u a b w ä r ts . Es g ilt e in e B asis z u s c h a ffe n f ü r k o m m e n d N o tw e n d ig e s z u r R e ttu n g E u ro p a s v o r d e r o stisch e n G e f a h r . D ie M a g is c h e n k ä m p fe n g e g e n d ie F a ustische n, u n d d e n n o rd is c h e n L ic h tb rin g e rn is t e in e w e ltg e s c h ic h tlic h e M is s io n ü b e r a n tw o r te t.

D e u ts c h la n d , d e r fe in s to r g a n is ie r te A k k u m u la to r e u r o p ä ­ isch e r K u ltu r k rä fte , lie g t h e u te m a c h tv o lle n N a c h b a r n p r e is g e g e b e n , d ie g e b ä n d ig t se in m ü ssen d u rc h g e ­ s c h rie b e n e u n d u n g e s c h rie b e n e S itte n g e s e tz e , d u rc h n a t io ­ n a le W irts c h a fts in te re s s e n u n d d u rc h R e s p e k t v o r d e n g e i­

s tig e n , w irts c h a ftlic h e n u n d w e h r p o litis c h e n K r ä fte n d e r D e u ts c h e n . D e u ts c h la n d k a n n e in g e k r e is t w e r d e n , o h n e s e lb s t e in e M a c h t e in k re is e n z u k ö n n e n . G e g e n w ä r t ig ist es m a c h tlo s d e r B lo c k a d e je d e n S e e s ta a te s a u s g e lie fe r t.

D u rc h d e n V e r s a ille r V e r tr a g w u r d e D e u ts c h la n d e n t­

m a c h te t; w ä h r e n d — um a u s d e m H a n d g e le n k n u r e in ig e w e n ig e Z a h le n z u n e n n e n : F ra n k re ic h ü b e r e in e A rm e e v o n 540 000 M a n n F rie d e n s s tä rk e v e r fü g t, 31 ( d a z u sech s a frik a n is c h e ) D iv is io n e n te ils s o fo r t, te ils in n e r h a lb v o n v ie r T a g e n a n d ie d e u ts c h e G r e n z e le g e n u n d w e ite r e 20 D iv is io n e n (a k tiv e u n d R ese rve n ) in 6— 7 T a g e n m o b i­

lis ie re n k a n n . 40 R e s e rv e -D iv is io n e n k ö n n e n in n e r h a lb v o n 20 T a g e n in B e w e g u n g g e s e tz t w e r d e n . D a z u k o m ­ m e n 30 000 M a n n S p e z ia ltr u p p e n ( G a r d e F ro n tiè re ). D ie E r d b e fe s tig u n g e n u n d d ie g e w a ltig e n B e to n b a u te n a n d e r fra n z ö s is c h e n O s tfr o n t s in d m ilitä r p o litis c h e in z ig d a ­ s te h e n d . D ie d e u ts c h e W e s tg r e n z e g e g e n B e lg ie n u n d F ra n k re ic h ist z w a r f ü r D e u ts c h la n d n ic h t u n g ü n s tig , d a r f a b e r n ic h t z u r V e r te id ig u n g a u s g e n ü tz t w e r d e n (E n tm ili­

ta r is ie r u n g d e s lin k e n R h e in u fe rs u n d d e r 5 0 -k m -Z o n e ), u n d d ie V e r te id ig u n g d e r d e u ts c h e n O s tg r e n z e is t w e d e r d u rc h d e re n L in ie n fü h ru n g n o c h n a tü rlic h e n S c h u tz e r ­ le ic h te rt. L ie ß e m a n es sich b e ik o m m e n , O s tp r e u ß e n u n d S ch le sie n v o m M u tte r la n d e a b z u tr e n n e n , w ä r e d ie R eichs­

h a u p ts ta d t p o ln is c h e n u n d ts c h e c h is c h e n Ü b e r f ä lle n v o l l ­ k o m m e n p r e is g e g e b e n .

H in z u k o m m t, d a ß D e u ts c h la n d a ls H e r z E u r o p a s d u r c h ­ s trö m t w u r d e v o m B lu te s e in e r N a c h b a r v ö lk e r , u n d d a ß d a s d e u ts c h e V o lk n o c h im m e r le id e t u n te r d e r D u r c h ­ s e tz u n g m it R este n fr e m d e r V ö lk e r s t ä m m e , d ie in V o r ­ z e ite n s e in e n W e g g e k r e u z t h a b e n , S la w e n , I lly r e r , K e l­

te n , d ie v o n d e n G e r m a n e n a u s d e u ts c h e m S ie d lu n g s ­ ra u m v e r d r ä n g t w o r d e n s in d : e in E in s c h la g , a u f d e n u n g le ic h m ä ß ig e R e g u n g e n d e r d e u ts c h e n S e e le u n d N e i ­ g u n g e n z u r A n le h n u n g a n f e in d lic h e N a c h b a r n z u r ü c k ­ z u fü h r e n s in d .

H in z u k o m m t d e r U r h a ß d e s m itte llä n d is c h e n M e n s c h e n g e g e n d e n n o rd is c h e n L ic h tb r in g e r .

H in z u k o m m t D e u ts c h la n d s M a n g e l a n R o h s to ffe n , d e r e n d ie In d u s trie b e d a r f , — n ic h t le tz te U rs a c h e d e r V e r ­ s c h ä rfu n g d e r s o z ia le n L a g e d e s d e u ts c h e n V o lk e s . G e g e n w ä r t ig s ie h t D e u ts c h la n d in E u r o p a k a u m e in e n F e in d , d e r es m it K rie g ü b e r z ie h e n m ö c h te : w e d e r in E n g ­ la n d , Ita lie n , P o le n , n o c h in d e r K le in e n E n te n te ; a u c h d ie fr a n z ö s is c h e G e f a h r s c h e in t im A u g e n b lic k ü b e r ­ w u n d e n z u s e in . E in z ig im O s te n s e h e n w i r d a s s c h re c k ­ h a ft u n e n tw e g t g e n W e s te n s ta r r e n d e G e s ic h t.

W e s t- E u r o p a h a t g u te n G r u n d , D e u ts c h la n d a ls B o llw e r k g e g e n O s te n z u s tü tz e n . U n te r g a n g d e s d e u ts c h e n V o l ­ kes b e d e u t e te U n te r lie g e n d e r w e iß e n R asse v o r o s ti- schem A n s tu r m . D e u ts c h la n d s K r a f t a b e r is t d ie E in ig ­ k e it s e in e s V o lk e s , d ie E in ig k e it in s e in e n S tä m m e n . W e h e , w e n n e in K e il z w is c h e n N o r d u n d S ü d in n e r h a lb d e s d e u ts c h e n V o lk e s g e tr ie b e n w ü r d e . D e u ts c h la n d s S ic h e ­ r u n g v o r s e in e n N a c h b a r n b e r u h t in d e r A c h tu n g d e r W e lt v o r s e in e m g r o ß e n g e is t ig e n V e r m ö g e n u n d s e in e r v ö lk is c h e n K r a ft. G e is tig e s V e r m ö g e n u n d p h y s is c h e K r a ft d e s d e u ts c h e n V o lk e s h a b e n s ic h v o r a lle m in s e in e r T e c h n ik e in e u n w id e r s te h lic h e W a f f e z u r A b w e h r fe in d n a c h b a r lic h e r G e lü s te u n d z u m S c h u tz e f r i e d f e r t i ­ g e n A u fb a u s g e s c h a ffe n . D a s d e u ts c h e V o lk m u ß n u r s e lb s t g la u b e n a n s e in e K r ä ft e , u n d es m u ß in E in ig ­ k e it u n d G e f o lg s c h a fts tr e u e h in te r s e in e r F ü h ru n g s te h e n , b e r e it v o r w ä r ts z u s tü rm e n , s o b a ld s e in e S e lb s te r h a ltu n g

d ie s f o r d e r t . V ic t o r N o a c k

SCHWEBENDE FRAGEN DER BAUWIRTSCHAFT II

S e itd e m z u le tz t, v o r d r e i W o c h e n , a n d ie s e r S te lle * ) ü b e r e in ig e d e r w ic h tig s te n s c h w e b e n d e n F ra g e n d e r B a u ­ w ir ts c h a ft g e s p ro c h e n w u r d e , s in d in z w is c h e n d ie R icht­

lin ie n f ü r d ie L ö su n g e in e s d e r g r o ß e n P ro b le m e , d ie d a m a ls a n g e d e u te t w u r d e n , b e k a n n t g e g e b e n w o r d e n . D ie s e R ic h tlin ie n b e tr e ff e n d ie n o tw e n d ig e U m s c h u l ­ d u n g d e s g r o ß e n S to cke s a lt e r e r s t s t e l l i g e r H y ­ p o t h e k e n , d ie z u m 1. J a n u a r 1935 b z w . 1. A p r il 1935 f ä l l i g w u r d e n o d e r g e k ü n d ig t w e r d e n k o n n te n . D a ß d ie g r o ß e n R e a lk r e d itin s titu te , a ls o H y p o t h e k e n b a n k e n , S p a rk a s s e n , S ta d ts c h a fte n , ö ffe n tlic h - r e c h tlic h e V e rs ic h e ­ ru n g s a n s ta lte n , ih r e H y p o th e k e n so w e it a ls m ö g lic h s te h e n la s se n w o llte n , w a r ja sch o n lä n g e r b e k a n n t ; d ie p r iv a te n V e rs ic h e ru n g s g e s e lls c h a fte n h a tte n e b e n fa lls b e ­ re its d a r a u f a u fm e r k s a m g e m a c h t, d a ß sie d ie D a r ­ le h e n s v e r tr ä g e z w a r n ic h t s c h e m a tis c h v e r lä n g e r n , w o h l a b e r e r n e u e rn w ü r d e n , s o w e it ih r e e ig e n e n V e r p flic h tu n ­ g e n u n d d ie Q u a lit ä t d e s b e lie h e n e n O b je k te s es e r ­ la u b te n . D ie s ta a tlic h e R e g e lu n g f ü r d ie n o ch ü b r ig ­ b le ib e n d e n H y p o th e k e n p r iv a t e r G e ld g e b e r h a t e in e g e ­ w is s e Ä h n lic h k e it m it d e r S te llu n g n a h m e d e r P riv a tv e r­

s ic h e r u n g ; sie u n te rs c h e id e t sich v o n ih r d u rc h d ie g r u n d ­

*) V g l. H e ft 4 9 , 19 3 4

s ä tz lic h e V e r lä n g e r u n g um e in w e ite r e s J a h r, a b e r sie b e to n t d o c h e b e n fa lls s e h r s ta r k d a s M o m e n t d e r b e id e r ­ s e itig e n G e s a m tla g e v o n G l ä u b i g e r u n d S c h u ld n e r u n d d e r Q u a l it ä t d e s b e lie h e n e n O b je k te s .

Im g a n z e n g e n o m m e n b e d e u t e t d ie s e R e g e lu n g d ie n o t ­ g e d r u n g e n e A n p a s s u n g a n d ie ta ts ä c h lic h e n V e r h ä ltn is s e d e s K a p ita lm a r k te s . Es is t e in S y s te m v o n A u s h ilfe n g e ­ s c h a ffe n , d a s n ic h t n u r u n b illig e H ä r t e n v e r m e id e n s o ll, s o n d e rn a u c h e in e a llm ä h lic h e A u flo c k e r u n g u n d B e r e in i­

g u n g d e s B e s ta n d e s a lt e r H y p o th e k e n s c h u ld e n z u e r ­ m ö g lic h e n sucht. E in e g r u n d le g e n d e E n tla s tu n g d e s H y ­ p o th e k e n m a rk te s u n d , w a s w ic h tig e r is t, e in e E r le ic h te ­ ru n g d e r m it d e m a lte n H y p o t h e k e n b e s t a n d v e r k n ü p f t e n Z in s v e rp flic h tu n g e n k a n n o f f e n b a r e rs t in d ie W e g e g e ­ le ite t w e r d e n , w e n n es g e lin g t , d ie b e g o n n e n e G e s u n ­ d u n g d e s a llg e m e in e n K a p ita lm a r k te s u n d in s b e s o n d e r e d e s R e n te n m a rk te s b is z u je n e m P u n k te w e i t e r z u f ü h r e n w o sich d ie H e r a b s e tz u n g d e r a lte n K a p it a lv e r p f lic h t u n ­ g e n a u f e in e n n ie d r ig e r e n Z in s fu ß a ls n a tü r lic h e r V o r g a n q v o n s e lb s t v o llz ie h t.

In e in e m g e w is s e n , a lle r d in g s a u c h n ic h t e in m a l v e rs u c h s ­ w e is e a b z u s c h ä tz e n d e n U m fa n g e w i r d d ie s e v o r lä u f i g e u n d b e h e lfs m ä ß ig e R e g e lu n g d e r F r a g e d e r A l t h y p o t h e ­

(3)

k e n a u c h B e d e u tu n g f ü r d e n B a u m a r k t g e w in n e n : S ie g i b t v e r b e s s e r te M ö g lic h k e ite n , d ie a lte n b e lie h e n e n O b ­ je k te w ir k u n g s v o ll a u f ih r e n b a u lic h e n Z u s ta n d u n d a u f d ie a n d e r e n F a k to re n ih re s W e r te s n a c h z u p r ü fe n , sie w ir d d a m it d o c h w o h l m a n c h e A n r e g u n g z u In s ta n d ­ s e tz u n g e n o d e r a u c h E r s a tz b a u te n g e b e n , u n d s ie w ir d v e r m u tlic h a u c h e in z e ln e K a p ita lr ü c k z a h lu n g e n v e r ­ u rs a c h e n , d ie z u m T e il w ie d e r u m d e m G ru n d s tü c k s - u n d B a u m a r k t z u g u te k o m m e n w e r d e n .

Im ü b r ig e n w ir d d e r n u n m e h r z u ta g e g e tr e te n e W i ll e , n ic h t u n b e g r e n z t u n d n ic h t u n te rs c h ie d s lo s a lle a lte n K a p it a la n la g e n im m e r v o n n e u e m z w a n g s w e is e z u p r o ­ lo n g ie r e n , a u c h e in e e r z ie h e r is c h e W ir k u n g h a b e n : A n ­ le g e r w ie S c h u ld n e r w e r d e n g e n a u e r a ls b is h e r ü b e r ­ le g e n , o b s ie a u c h n o c h ü b e r d a s k o m m e n d e J a h r h in ­ a u s d ie K a p it a lie n a n d e r s e lb e n S te lle la s s e n u n d d ie ­ s e lb e n Z in s e n z a h le n s o lle n b z w . b e k o m m e n k ö n n e n . A u f la u f e n d e Z in s rü c k s tä n d e w e r d e n n ic h t m e h r so s e h r u n te r ju ris tis c h e n G e s ic h ts p u n k te n b e tr a c h te t w e r d e n , s o n ­ d e r n m e h r a ls S y m p to m e d e r w irts c h a ftlic h e n L a g e d e s S c h u ld n e rs , s e in e r Z u v e r lä s s ig k e it, d e r v e r ä n d e r te n E r­

t r a g s f ä h ig k e it d e s G ru n d s tü c k e s — je n a c h d e m . U n d a u s e in e r s o lc h e n P rü fu n g d e r G e s a m tu m s tä n d e w e r d e n , je n a c h d e r L a g e , n e u e E ntschlü sse h e r v o r g e h e n , sei es z u A b s c h r e ib u n g e n , se i es z u n e u e n A n s tr e n g u n g e n in d e r R ic h tu n g e in e r E rtr a g s s te ig e r u n g o d e r z u V e r e in ­ b a r u n g e n ü b e r e in e p la n m ä ß ig e E n ts c h u ld u n g u n te r b e id e r s e itig e n O p f e r n .

E in e n s ta r k e n A n s to ß f ü r E ntschlü sse z u k a p it a lm ä ß ig e n o d e r b a u lic h e n B e r e in ig u n g e n a lt e r R e a ls c h u ld v e r h ä lt­

n iss e k a n n m a n a b e r f e r n e r v o n d e r n e u e n K r e d i t ­ g e s e t z g e b u n g d e r R e ic h s r e g ie r u n g e r w a r te n . In s­

b e s o n d e r e is t d a s n e u e G e s e tz ü b e r d e n A n l e i h e - s t o c k d a z u b e s tim m t, d e m g e s a m te n M a r k t la n g f r is t ig e r A n la g e n e in e n A u f t r ie b z u g e b e n , u n d es w i r d d ie g e - w o l l t e W ir k u n g s ic h e rlic h n ic h t v e r fe h le n . A lle r d in g s w ä r e es i r r i g z u g la u b e n , d a ß s p e z ie ll d ie m it d e m R e a lk r e d it z u s a m m e n h ä n g e n d e n P a p ie r e , a ls o b e s o n d e rs d e r P fa n d ­ b r ie f m a r k t , u n m itte lb a r f ü r d ie A n la g e d e r ü b e r 8 v. H . h in a u s g e h e n d e n D iv id e n d e n b e t r ä g e d u rc h d ie G o l d ­ d is k o n tb a n k in B e tra c h t k ä m e n . V ie lm e h r w e r d e n h ie r f ü r z w e if e llo s in e r s te r L in ie A n le ih e n d e s R eichs u n d d e r L ä n d e r g e w ä h lt w e r d e n . A u f d ie s e P a p ie r e w ir d sich a u c h d ie K r e d it p o lit ik d e s k ü n ftig e n B a n k e n a u fs ic h ts ­ a m te s im w e s e n tlic h e n k o n z e n tr ie r e n , d ie ja in g a n z a n ­ d e re m M a ß e a ls b is h e r e in e L e n k u n g d e s K a p ita ls tr o m e s d u r c h fü h r e n s o ll, u n d d ie f ü r d ie s e n Z w e c k n a tü r lic h w e it e r h e b lic h e r e B e tr ä g e d ir ig ie r e n w ir d , a ls d a s A n le ih e ­ s to c k g e s e tz f ü r sich a lle in g e s ta tte n w ü r d e , ü b e r d a s n ä c h s te k o n k r e te Z ie l d e r n e u e in g e le ite te n K a p it a lm a r k t ­ p o li t i k s in d b is je t z t n u r V e r m u tu n g e n m ö g lic h ; a b e r m a n w i r d w o h l k a u m fe h lg e h e n , w e n n m a n a n n im m t, d a ß d a b e i a u c h d ie l a n g f r is t ig e F u n d ie r u n g d e r A r b e it s ­ b e s c h a ffu n g s w e c h s e l d u rc h e in e A r b e i t s b e s c h a f ­ f u n g s a n l e i h e e in e e r h e b lic h e R o lle s p ie lt. D a ß d a s R eich f ü r e in e s o lc h e A n le ih e e in e n Z in s fu ß a n s tr e b e n m u ß , d e r sich u n te r d e m h e u te n o c h ü b lic h e n Z in s s a tz e r s te r H y p o t h e k e n h ä lt , l i e g t a u f d e r H a n d . M i t d ie s e r F e s ts te llu n g is t a b e r z u g le ic h a u c h a u s g e s p r o c h e n , d a ß d ie R e ic h s r e g ie r u n g e in e S e n k u n g d e s a llg e m e in e n L a n d e s z in s fu ß e s a ls e in e s ih r e r w ic h tig s te n w ir ts c h a fts ­ p o litis c h e n Z ie le a u f la n g e S ic h t b e tr a c h te n u n d a n ­ s tr e b e n w ir d .

W i r d d ie k ü n f t ig e E n tw ic k lu n g d e s M a r k te s e r s te r H y p o ­ th e k e n ü b e r w ie g e n d v o n d ie s e n a llg e m e in e n k r e d it ­ p o litis c h e n V o r g ä n g e n b e s tim m t, so is t d ie F r a g e d e s E i g e n k a p i t a l s a u ß e r d e m n o c h v o n e in e r R e ih e a n ­ d e r e r F a k to r e n a b h ä n g ig . D ie T e n d e n z e n , d a s B a u e n u n d b e s o n d e r s d e n W o h n u n g s b a u d a d u r c h z u e r le ic h ­ te r n , d a ß d ie o b e r s te B e le ih u n g s g r e n z e s o h o c h w ie m ö g ­

lic h g e s e tz t w ir d ( w o b e i es e in e o f f e n e F r a g e ist, o b d ie e rs te o d e r d ie z w e it e S te lle ü b e r w ie g e n d d ie e n t­

s p r e c h e n d e R is ik o e r h ö h u n g a u f sich n e h m e n s o ll), s in d n ic h t n e u . S ie v e r m ö g e n a b e r d a s P r o b le m d e s E ig e n ­ k a p it a ls n ic h t a u s d e r W e l t z u s c h a ffe n . J e n a c h d e r H e r ­ k u n ft d e s E ig e n k a p ita ls z e r f ä l l t d e r W o h n u n g s b a u a ls P r o d u k tio n s z w e ig n a c h w ie v o r in d ie d r e i H a u p t ­ g r u p p e n : E ig e n h e im e , U n te r n e h m e r b a u u n d W o h n u n g s ­ b a u d e r ö f f e n tlic h e n H a n d . A lle a n d e r e n F o rm e n , w ie G e n o s s e n s c h a fts b a u , W o h n u n g s b a u a u f B a u s p a r g r u n d - la g e , P r o d u k tio n d u rc h g e m e in n ü tz ig e G e s e lls c h a fte n u n d d e r g l. s in d n u r v e r f e in e r t e Z w is c h e n fo r m e n , d ie f ü r d ie s e B e tra c h tu n g b e is e ite g e s te llt s e in m ö g e n . D e n n es d ü r fte z u n ä c h s t e in m a l n o t w e n d ig s e in z u e r k e n n e n , d a ß d ie s c h ö n e u n d a u s v ie le r le i G r ü n d e n e r w ü n s c h te F o rm d e s E i g e n h e i m e s b e i d e m h e u tig e n L e b e n s s ta n d a rd d e s d e u ts c h e n V o lk e s n o tw e n d ig n o c h a u f la n g e Z e it a u f b e ­ s tim m te S c h ic h te n b e s c h rä n k t ist. D ie s e B in d u n g lo c k e r t sich z w a r s t ä n d ig ; g e r a d e d u rc h d ie v e r f e in e r t e M e t h o ­ d e n d e s B a u s p a re n s u n d d e r g e n o s s e n s c h a ftlic h e n Z u ­ s a m m e n a r b e it g e lin g t es a llm ä h lic h , d e n K re is D e r je n ig e n , d e n e n d ie E rric h tu n g e in e s E ig e n h e im e s m ö g lic h is t, s tä n ­ d ig e tw a s z u e r w e ite r n . A b e r d ie s e E n tw ic k lu n g g e h t la n g s a m , u n d es m u ß z u g e g e b e n w e r d e n , d a ß d a s g e ­ g e n w ä r t ig a lle in m ö g lic h e L o h n n i v e a u g r o ß e G r u p ­ p e n d e r d e u ts c h e n V o lk s g e m e in s c h a ft v o m E ig e n h e im n o c h a u f la n g e Z e it a u s s c h lie ß t, u n d z w a r v ie lfa c h g e r a d e s o lc h e G r u p p e n , d ie , m in d e s te n s im In te re s s e d e r k o m ­ m e n d e n G e n e r a t i o n , e in e V e r b e s s e r u n g ih r e r W o h n u n g s v e r h ä ltn is s e a m d r in g e n d s te n n ö t ig h ä tte n . U n d d ie s e r B e d a r f — d ie s e r g e s u n d h e itlic h u n d b i o l o ­ g is ch h ö c h s t g e r e c h t fe r tig te B e d a r f — w ä c h s t um s o s tä r ­ k e r , je m e h r d ie a u f s tä r k e r e E h e s c h lie ß u n g e n u n d e r ­ h ö h te K in d e r z a h l g e r ic h te t e P o litik d e r R e ic h s r e g ie r u n g E r fo lg h a t.

G e r a d e f ü r d ie s e S c h ic h te n u n d in d e n M ie t p r e is la g e n , d ie h ie r n ö tig s in d , v e r m a g a b e r a u c h d e r e ig e n tlic h e U n t e r n e h m e r b a u , d ie f ü r d e n f r e ie n M a r k t p r o ­ d u z ie r e n d e W o h n b a u t ä t ig k e it , k e in e B e d a r fs d e c k u n g z u le is te n . U n te r d e n h e u tig e n w ir ts c h a ftlic h e n G e s a m tv e r ­ h ä ltn is s e n is t d e r B a u s o lc h e r W o h n u n g e n n o c h v ie l w e n ig e r e in r e iz v o lle s G e s c h ä ft a ls je m a ls fr ü h e r . Es w ir d a ls o , w e n n d a s d e m G e m e in n u tz e n ts p r e c h e n d e B e d ü r fn is a n K le in w o h n u n g e n g e d e c k t w e r d e n s o ll, im L a u fe d e r n ä c h s te n J a h r e u n u m g ä n g lic h s e in , e in e s tä r ­ k e r e E i n s c h a l t u n g d e r ö f f e n t l i c h e n H a n d in s A u g e z u fa s s e n , d a m it d ie L ü c k e d e r E ig e n k a p it a l­

v e r s o r g u n g , d ie d u r c h d ie g e w e r b lic h e W o h n u n g s p r o d u k ­ t io n u n d d u rc h d ie e ig e n e n L e is tu n g e n d e r k ü n ftig e n B e ­ w o h n e r n ic h t a u s g e fü llt w e r d e n k a n n , sich s c h lie ß t. D e r B e g r if f „ ö f f e n t lic h e H a n d " is t d a b e i e b e n s o w e i t z u fa s s e n , w ie d ie M e t h o d e n ih re s E in g r e ife n s v a r ia b e l s in d . N e b e n d e m S ta a t u n d d e n G e m e in d e n u n d G e m e in d e ­ v e r b ä n d e n is t h ie r b e s o n d e r s a n d ie S o z i a l v e r ­ s i c h e r u n g z u d e n k e n , d ie d u r c h e in e w e its c h a u e n d e g e s u n d h e itlic h e W o h n b a u p o l i t i k sich s e lb s t e in e w e s e n t­

lic h e E n tla s tu n g f ü r d ie s p ä te r e Z u k u n ft z u s c h a ffe n v e r ­ m a g . D ie I n it ia t iv e d e r b a y e r i s c h e n S t a a t s ­ r e g i e r u n g m it ih r e m g r o ß e n W o h n u n g s b a u p r o g r a m m f ü r 1935 is t in h o h e m M a ß e b e g r ü ß e n s w e r t, z u m a l sie e in e k lu g e A b s tu f u n g in d e n M e t h o d e n d e r H ilfe le is tu n g je n a c h d e n e in z e ln e n B e d ü rfn is s e n e r k e n n e n lä ß t. M a n k a n n d ie s e r In itia tiv e , d ie m it b e g r e n z te m A u f w a n d e in M a x im u m v o n L e is tu n g e n z u e r r e ic h e n v e rs u c h t, n u r d r in ­ g e n d d ie B e a c h tu n g u n d b a ld i g e N a c h f o lg e in a n d e r e n T e ile n d e s R eiche s w ü n s c h e n .

E in e d e r H a u p ts c h w ie r ig k e ite n , n ic h t n u r f ü r 1935, s o n ­ d e r n f ü r d ie n a c h fo lg e n d e n J a h r e , l i e g t in d e r F r a g e , w ie d e r ta ts ä c h lic h e B e d a r f a n W o h n u n g e n in s e in e r r ä u m l i c h e n V e r t e i l u n g u n d in s e in e r S t r e u -

(4)

u n g a u f d ie e in z e ln e n G r ö ß e n k l a s s e n z u v e rlä s s ig fe s tg e s te llt w e r d e n k a n n . D e r g r o ß e E n tw ic k lu n g s z u g , d e r v o r d e m K rie g e e in s tä n d ig e s A n w a c h s e n d e r in d u ­ s trie lle n T ä tig k e it u n d e in e s tä n d ig z u n e h m e n d e Z u s a m ­ m e n b a llu n g d ie s e r T ä tig k e it a u f b e s tim m te B e z irk e m it S ic h e rh e it e r w a r te n lie ß , ist u n te r b r o c h e n ; e in g e le g e n t­

liches W ie d e r a u ff la c k e r n in d e n k u r z e n Z e ite n d e r S c h e in ­ b lü te na c h d e m K rie g e h a t h ie r z u m a n c h e n Irr tü m e rn g e fü h r t, a b e r h e u te k a n n J e d e rm a n n e rk e n n e n , d a ß d ie s e E n tw ic k lu n g a b g e ris s e n ist. D a m it ist d ie F ra g e d e r Z u ­ k u n f t u n s e r e r I n d u s t r i e u n d u n s e r e s S t ä d t e w e s e n s a u fg e r o llt. D ie s e F ra g e ist n ic h t n u r g e s te llt d u rc h d ie D a u e r k r i s e d e r E x p o r t w i r t ­ s c h a f t , d ie m e h r o d e r w e n ig e r a lle a lte n e u ro p ä is c h e n In d u s trie lä n d e r e r g r iffe n h a t, sie w ir d v ie lm e h r m it v e r ­ s tä rk te m G e w ic h t a u c h d u rc h d ie a u ß e r o r d e n tlic h e r h ö h te L e i s t u n g s f ä h i g k e i t d e r t e c h n i s c h e n P r o ­ d u k t i o n s m i t t e l , d ie s e it d e m K rie g e e in g e tr e te n ist, im m e r a u fs n e u e a u fg e w o r fe n . D ie S te ig e r u n g d e r P S -Z a h l, d ie je K o p f d e r B e v ö lk e r u n g z u r V e r fü g u n g ste h t, d ie E r g ie b ig k e it d e r n e u e n A u to m a te n in e in e r g r o ß e n Z a h l v o n In d u s trie n , d ie s tä n d ig e V e r r in g e r u n g d e s B e d a rfs a n m e n s c h lic h e r H a n d a r b e it — d ie s a lle s s in d E n tw ic k lu n g e n , d ie n ic h t o h n e R ü c k w irk u n g a u f d e n U m fa n g u n d d ie ö r tlic h e V e r te ilu n g d e s W o h n u n g s ­ b e d a rfe s b le ib e n k ö n n e n . H in z u k o m m t d ie N o t w e n d ig ­ k e it, d e n rä u m lic h e n A u fb a u d e r In d u s trie d e n v e r b e s s e r­

te n u n d v e r ä n d e r te n V e r k e h r s v e r h ä l t n i s s e n ( A u to s tra ß e n , A u s b a u d e r S c h iffa h rts w e g e , F lu g w e s e n , T r ie b w a g e n ) u n d in g e w is s e m M a ß e a u c h d e n E r fo r d e r ­ nissen d e s L u f t s c h u t z e s a n z u p a s s e n .

D ie s e F ra g e n s in d es, d ie in e rs te r L in ie z u d e r N o t ­ w e n d ig k e it d r ä n g e n , d ie b is h e r v o r h a n d e n e n , ö r tlic h o d e r r e g io n a l b e s c h rä n k te n A n s ä tz e e in e r L a n d e s p la n u n g zu d e m V e r s u c h e i n e r R e i c h s p l a n u n g a u s z u ­ b a u e n . B e k a n n tlic h ist d ie s e s B e d ü rfn is g r u n d s ä tz lic h b e ­

re its d a m a ls a n e r k a n n t w o r d e n , a ls d a s A m t e in e s R eichs­

s ie d lu n g s k o m m is s a r s e r r ic h te t w u r d e . In d e r V e r o r d n u n g , d u rc h d ie d a s R e ic h s s ie d lu n g s k o m m is s a ria t v o m W i r t - s c h a .ts m in is te riu m a u f d a s R e ic h s a rb e its m in is te r iu m ü b e f~

t r a g e n w u r d e , i s t d ie R e ic h s p la n u n g n o c h m a ls a u s d r ü c k ­ lich a ls A u f g a b e d ie s e r S te lle b e z e ic h n e t w o r d e n . D ie G e s c h ic h te d e r L a n d e s p la n u n g m a h n t, w ie je d e r S a c h ­ k e n n e r w e iß , in g e w is s e m S in n e z u r V o r s ic h t : es h a t sich g e z e ig t, d a ß d ie G e f a h r e in e r s c h e m a t i s c h e n R e i ß b r e t t - A u f f a s s u n g h ie r s e h r n a h e lie g t . E b e n s o n a h e l i e g t d ie V e rs u c h u n g , v o n d e m G e d a n k e n d e r R eichs- u n d L a n d e s p la n u n g a u s in e in e „ p l a n w i r t ­ s c h a ftlic h e " B e h a n d lu n g d e r w ir ts c h a ftlic h e n K r ä f t e u n d F a k to re n a b z u g le it e n , d . h. in e in e n G e d a n k e n g a n g , d e r v o n d e n b e r u fe n e n S p re c h e rn d e s N a t io n a ls o z ia lis m u s im m e r w ie d e r a b g e le h n t w o r d e n ist. Es w a r d a h e r z u b e g r ü ß e n , d a ß d ie e rs te n S c h ritte d e s R e ic h s s ie d lu n g s ­ k o m m is s a rs d a r a u f a b z ie lt e n , z u n ä c h s t e in m a l F e h le n t­

schlüsse a u f d e m G e b ie t e d e r N e u s ie d lu n g z u v e r h in d e r n . D ie W ir ts c h a ft, sich s e lb s t ü b e r la s s e n , w ü r d e z w e if e llo s z u u m fa n g r e ic h e n F e h l i n v e s t i t i o n e n g e la n g e n ; s ie b e d a r f in d e r je tz ig e n Z e it w e ltg e s c h ic h tlic h e r U m g e s ta l­

tu n g , in d e r d e r E in z e ln e n u r u n g e w iß u n d ta s t e n d sich v o r w ä r ts b e w e g e n k a n n , m e h r a ls je e in e r k la r e n u n d e in h e itlic h e n p o litis c h e n F ü h ru n g . A n d e r e r s e its a b e r k a n n a u c h n u r e in e s o lc h e p o litis c h e F ü h ru n g , d ie in d e r L a g e ist, a lle E in z e lh e ite n z u ü b e rs e h e n , in ih r e G e s a m te n t­

s c h lie ß u n g e n a u c h d ie e ig e n e D y n a m ik u n d d ie o r g a n i ­ sche n E n tw ic k lu n g s g e s e tz e d e r w ir ts c h a ftlic h e n K r ä ft e r ic h tig e in k a lk u lie r e n . A u c h d e r S p e z ia lis t, d e r a k a d e ­ m ische T e c h n ik e r d e r L a n d e s p la n u n g , d e r , sich s e lb s t ü b e r ­ la s s e n , w ie je d e r T e c h n ik e r , a llz u le ic h t d e n M e n s c h e n v e r g iß t u n d z u m A b s o lu tis m u s d e r M e c h a n ik n e ig t, w i r d n u r a ls D ie n e r e in e r d y n a m is c h d e n k e n d e n G e s a m t­

fü h r u n g n ü tz lic h f ü r d e n A u f b a u v o n V o lk u n d W i r t ­ s c h a ft e in g e s e tz t w e r d e n k ö n n e n . A . S.

NEUE VORSCHRIFTEN FÜR HOCHBAU-KONSTRUKTIONEN

B a u g ru n d -B e la s tu n g , B e la s tu n g s a n n a h m e n im H o c h b a u , Z u lassu ng n e u e r B a u w e is e n , W id e r s ta n d s ­ f ä h ig k e it g e g e n W ä r m e und F e u e r

C . K e rs te n , B e rlin - S te g litz

D ie n e u e n V o r s c h r ifte n s in d d u rc h E rla sse d e s p r e u ß i­

s ch e n F in a n z m in is te rs v o m 30. A u g u s t u n d 6. S e p te m b e r b e k a n n tg e g e b e n u n d g e lte n m it W ir k u n g v o m 1. O k ­ t o b e r 1934 a ls m a ß g e b e n d e K o n s tr u k tio n s v o rs c h rifte n im S in n e d e r §§ 10 u n d 11 d e r n a c h d e r E in h e its b a u o rd n u n g a u fg e s te llte n B a u o rd n u n g .

a) B aug i u n d b e la s tu n g

D ie a lte n V o r s c h r ifte n ü b e r B a u g r u n d b e la s tu n g w a r e n b e k a n n tlic h im V e r g le ic h z u d e n a n d e r e n V o r s c h r ifte n

— a u ß e r g e w ö h n lic h k u rz g e f a ß t ; es la g e n n o c h k e in e a u s re ic h e n d e n E rfa h ru n g e n ü b e r S e tz u n g s v o r g ä n g e b e i a u s g e fü h rte n B a u te n 1) u n d ü b e r d ie A u s w ir k u n g v o n d y n a m is c h e n E in flü sse n v o r . O f t g e n u g w e c h s e lt b e i g le ic h e r B a u s te lle d ie B e s c h a ffe n h e it d e s B o d e n s u n d o f t g e n u g w e r d e n z. B. d ie E ig e n s c h a fte n d e r T o n ­ s c h ic h te n r e ic h lic h fa ls c h e in g e s c h ä tz t. J e d e n fa lls b e d a r f d ie B e u r te ilu n g d e r B o d e n tr a g fä h ig k e it s o r g fä ltig s t e r E rm ittlu n g e n , e h e m it d e r B a u a u s fü h ru n g b e g o n n e n w e r ­ d e n k a n n . D ie n e u e n V o rs c h rifte n g r ü n d e n sich in d e r

d u rc h 'e D R M fÜ hr' - H°l c h - B e o b a c h ,u " 9 e " ^ o n *•>» 'ä r g e r e r Z e it auf zu! S ? T « S P aterh,n d ie B a u g ru n d v o rs c h rifte n v ie lle ic h t a u t z u l. S e tz u n g s d iffe re n z e n a u fb a u e n und d ie E in h e its -B e la s tu n g s - g r e n z w e rte , a ls e in z ig e R ic h tlin ie n w e n ig s te n s , f a lle n lassen

H a u p ts a c h e a u f d ie A r b e it e n d e s D e u t s c h e n A u s ­ s c h u s s e s f ü r B a u g r u n d f o r s c h u n g , v o n d e m s c h o n f r ü h e r d ie b e id e n M e r k b lä t t e r „ G r u n d s ä t z e f ü r d ie E n tn a h m e v o n B o d e n p r o b e n " u n d „ R ic h tlin ie n f ü r e in ­ h e itlic h e B e n e n n u n g d e r B o d e n a r t e n u n d A u f s t e llu n g v o n S c h ic h te n v e rz e ic h n is s e n ( B o h r e r g e b n is s e n ) " a u s g e a r b e it e t w o r d e n s in d ; sie w e r d e n a ls D IN 4021 u n d 4 0 2 2 in n e u e r B e a r b e itu n g v e r ö f f e n t lic h t w e r d e n . V o r a lle m m u ß d ie K e n n z e ic h n u n g d e r B o d e n a r t e n n a c h e in h e itlic h e n B e ­ z e ic h n u n g e n g e s c h e h e n u n d d e r f ü r d ie N e u z e it s e h r w e s e n tlic h e n B e d e u tu n g d e r S c h w in g u n g e n R e c h n u n g g e ­ t r a g e n w e r d e n . D ie S c h w ie r ig k e it e in e r N o r m u n g is t n ic h t z u v e r k e n n e n .

F ü r e in e n g le ic h g e a r te te n B o d e n v o n m in d e s te n s 2 m 1 c00. ,9 2'f ?m i f u r n ic h t 9 e w a c h s e n e n B o d e n 0 ,2 b is B oh u u ^ r e n z w e r te fe s tg e s e tz t, f ü r g e w a c h s e n e n T o n u J

1

h e ' a n d ' 3 ,0 b e i M it t e ls a " d , tr o c k e n e m T o n u n d Lehm u sw . u n d 4,5 k g / c m 2 ( a n fa n g s h a tte m a n n u r 4 a n g e n) f ü r G r o b s a n d u n d

B e s o n d e re B e s tim m u n g e n s in d g e t r o f f e n f ü r F e ls b o d e n u r d e n F a ll e in e r B e r ü c k s ic h tig u n g a l l e r B e la s tu n g s e in - ' lusse (b e i K a n te n p r e s s u n g e n ) , f ü r d ie t i e f e r a ls 2 m u n te r G e lä n d e lie g e n d e G r ü n d u n g s s o h le s o w ie f ü r

Pfahlgrün­

d u n g e n In Z w e if e ls f ä lle n s o lle n P r o b e b e la s tu n g e n o d e r b o d e n p h y s ik a lis c h e U n te r s u c h u n g e n e n ts c h e id e n .

1018

(5)

b) B e la s tu n g s a n n a h m e n

B e i d e n R a u m g e w ic h te n v o n B a u - u n d L a g e r ­ s t o f f e n , b e i d e n e n a b e r n a c h w ie v o r d ie M ö g lic h ­ k e it s ta r k e r S c h w a n k u n g e n im A u g e b e h a lte n w e r d e n m u ß , s in d u. a . n e u h in z u g e k o m m e n :

G r u b e n f e u c h t e E rd e (1800) — H o c h o fe n s c h a u m s c h la c k e (700) — M u s c h e lk a lk (2600) — S c h ie fe r (2700) — N a g e l- f lu h e (2400) — S c h la c k e n s te in e (1400) — H o c h o fe n - s c h la c k e n - M a u e r s te in e (1800) — B im s k ie s b e to n m it S ta h l­

e in la g e n (1800) — P itc h p in e (800) — G e lb k ie f e r (800) — A u s lä n d is c h e H a r t h ö lz e r (1000) — A lu m in iu m (2750) — T o r f a ls B r e n n s to ff (600) — T o r f, g e p r e ß t (300) — S tro h , g e p r e ß t (280) — K a lk , g e b r a n n t , in S tü c k e n o d e r in S ä c k e n (1000) — Eis (920) — H a u s m ü ll (660) — K a ffe e (700).

D ie e n ts p r e c h e n d e n B e r e c h n u n g s g e w ic h te in k g /m 3 s in d in K la m m e rn g e s e tz t. In e in ig e n F ä lle n s in d b e a c h te n s ­ w e r t e A b ä n d e r u n g e n d e r fr ü h e r e n G e w ic h t s w e r te z u v e r z e ic h n e n , so z . B. e in g e s ta m p fte K o h le n s c h la c k e (v o n 90 0 a u f 1000) — G r a n it , G n e is , S y e n it, P o r p h y r (v o n 2800 a u f 2600) — K a lk s te in e , p o r ig (v o n 2000 a u f 2200) — B im s s te in (v o n 1400 a u f 1200) — G ip s m ö r te l (v o n 1000 a u f 1200) — A k te n g e r ü s te , e in s c h l. H o h lr ä u m e (v o n 500 a u f 600) — Z e m e n t, lo s e (v o n 1400 a u f 1200) u n d e in g e ­ r ü t t e lt (v o n 2000 a u f 1900). D ie L o c h z ie g e l s in d je tz t

„ H o h l " z i e g e l g e n a n n t.

B e i d e n F e ld - u n d G a r te n f r ü c h t e n s in d n o c h H ü ls e n - f r ü c h te , H o p f e n (in v e r s c h ie d e n e r P a c k u n g ) u n d Z u c k e r ­ r ü b e n s c h n itz e l n e u m it a u fg e n o m m e n . D a s B e re c h n u n g s ­ g e w ic h t v o n K ie fe r n - , E ic h e n - u n d B u c h e n h o lz is t um 5 0 k g / m 3 n ie d r ig e r e in g e s e tz t.

N a c h w ie v o r k ö n n e n a u c h d ie n e u e n „ B e r e c h n u n g s ­ g e w ic h t e " n u r a ls D u r c h s c h n itts w e r te a n g e s e h e n w e r d e n ; k e in e s fa lls s in d es im m e r M it t e lw e r t e a u s d e n G r e n z ­ z a h le n . B e i m a n c h e n L a g e r s to ffe n , s o z . B. b e im P a p ie r , b e s te h t d ie M ö g lic h k e it s ta r k e r S c h w a n k u n g e n . H a t m a n es im s ta tis c h e n F e s tig k e its n a c h w e is m it K a n te n ­ p r e s s u n g e n , S ta b ilitä t s u n te r s u c h u n g e n o d e r m it E in s p a n n ­ b e r ü c k s ic h tig u n g z u tu n , s o w ir d m a n g e le g e n tlic h a u c h e in m a l d ie M in d e s tg e w ic h ts w e r t e f ü r B e to n o d e r M a u e r ­ w e r k e in s e tz e n m ü s se n .

B e i d e n F u ß b ö d e n u n d E s t r i c h e n s in d d ie G e ­ w ic h ts w e r te in k g /m 2 f ü r lu ftt r o c k e n e s K ie fe r n - , E ic h e n - u n d B u c h e n h o lz z u 6 ,8 u n d 7 k g je 1 cm D ic k e , f ü r G ip s z u 16 ( fr ü h e r 21) u n d f ü r G u ß - u n d S ta m p fa s p h a lt z u 2 2 k g ( fr ü h e r n u r 14!) je 1 c m D ic k e a n g e g e b e n . N e u h in z u g e k o m m e n s in d G la s = 26 u n d K o rk e s tric h = 5 k g . B e i d e n P u t z a r t e n is t je t z t d e r G ip s m ö r t e lp u t z m it 12 k g ( fr ü h e r 10) a n g e g e b e n u n d b e i d e n D e c k e n ­ f ü lls t o f f e n d e r K o h le n s c h la c k e n b e t o n z u 16 k g a ls M i t t e l ­ w e r t f e s t g e s e t z t; d ie b is h e r ig e U n te r te ilu n g n a c h M is c h u n g s v e r h ä ltn is s e n h a t m a n f a l l e n la s s e n .

A ls B e is p ie le f ü r H o l z b a l k e n d e c k e n s in d m it a lle n E in z e lh e ite n g e g e b e n :

S ta k u n g m it K o k s a s c h e n - b z w . m it L e h m s c h ü ttu n g (o h n e B a lk e n u n d B r e tt e r fu ß b o d e n ) = 105 b z w . 180 k g / m 2, E in s c h u b d e c k e m it L a tte n , S c h w a r te n , L e h m v e rs tric h u n d 10 cm A u f f ü llu n g ( o h n e B a lk e n u n d F u ß b o d e n )

= 190 k g / m 2.

A b g e ä n d e r t s in d d ie G e w ic h t s w e r te f ü r

h a lb e n W in d e l b o d e n , e in s c h l. S ta k h ö lz e r , L a tte n , L e h m ­ s c h la g ( je t z t 12 s ta tt 11 c m ), m it S tro h = 210 k g / m 2 (1 5 0 );

g a n z e n W in d e l b o d e n , o b w o h l f r ü h e r m it 26, je t z t m it n u r 20 cm L e h m s c h la g g e r e c h n e t w i r d = 34 0 k g / m 2 (2 9 3 );

S tü lp d e c k e b e i 8 cm L e h m s c h la g = 150 k g / m 2.

B e i d e n e b e n e n M a s s i v d e c k e n s :n d n e u h in z u ­ g e k o m m e n : 12 c m s ta r k e S c h w e m m s te in d e c k e o h n e S ta h l­

e in la g e n = 120 k g /m 2, L e ic h ts te in d a c h d e c k e n in Z e m e n t­

m ö r te l, e in s c h l. S ta h le in la g e n , 6, 7, 8, 10 cm d ic k = 55, 65, 70, 80 k g /m 2.

B ei d e n D ä c h e r n s in d e in ig e E r g ä n z u n g e n f e s t z u ­ s te lle n : A s b e s tz e m e n tp la tte n d a c h (35 u n d 45 k g /m ), A s b e s tz e m e n tw e lld a c h (35), v e r z in k te s S ta h lp fa n n e n d a c h (25 u n d 4 0 ), v e r z in k te s S t a h lf a lz d a c h (40), Z e lt le in e n ­ w a n d d ä c h e r o h n e T r a g w e r k (3). B e im e in f a c h e n T e e r ­ p a p p d a c h f in d e t m a n d e n n e u e n W e r t 40 (s ta tt 35 ), b e im D o p p e lp a p p d a c h 50, m it B e k ie s u n g 55 k g / m “, b e i t e e r ­ f r e ie r P a p p e 5 k g w e n ig e r . D ie G la s d ä c h e r b e g in n e n m it 5 ( fr ü h e r m it 4) m m d ic k e m G la s .

N e u s in d a u c h d ie G e w ic h t s a n g a b e n ü b e r d ie je t z t s e h r in A u fn a h m e g e k o m m e n e n I s o l i e r p l a t t e n : H o lz ­ s c h liff u. d g l. = 3 , im p r ä g n . H o lz w o lle , g e p r e ß te s S tro h , T o r f u. d g l. = 3,5 k g je cm D ic k e .

D a n n f o lg e n d ie v ie lf a c h a b g e ä n d e r t e n u n d e r g ä n z t e n B e s tim m u n g e n ü b e r V e r k e h r s l a s t e n , S t o ß z u ­ s c h l ä g e u n d L a s t e n v e r m i n d e r u n g . W ä n d e ü b e r 6,5 b is 10 cm S tä rk e s o lle n m it m in d e s te n s 125 k g /m 2 a ls g le ic h m ä ß ig v e r t e ilt e r Z u s c h la g z u r V e r k e h r s la s t in R e c h n u n g g e s te llt w e r d e n ; d ie a n d e r e n W e r t e s in d g e ­ b lie b e n (75 u n d 150 k g /m 2). S ta tt e in e s N a c h w e is e s b e ­ s o n d e r e r B e la s tu n g e n ( A k te n , W a r e n v o r r ä t e , le ic h te M a ­ s c h in e n ) k a n n m a n m it 300 k g / m 2 Z u s c h la g z u d e n f ü r d ie s e R ä u m e a n g e n o m m e n e n V e r k e h r s la s te n r e c h n e n . W e it e r e N e u e r u n g e n : f ü r D a c h b ö d e n r ä u m e s ta tt 125 je tz t 200 k g / m 2, d e s g le ic h e n f ü r w a a g e r e c h t e D ä c h e r ( fr ü h e r 250 k g /m 2) u n d f ü r K le in v ie h s ta llu n g e n ; f ü r K ra n k e n h ä u s e r e in s c h l. d e r F lu re 300 k g / m 2; f ü r W o h n ­ h a u s tr e p p e n a llg e m e in (je tz t a ls o o h n e B e s c h r ä n k u n g a u f K le in - u n d M itte lh ä u s e r ) 350 k g / m 2; f ü r T r ib ü n e n o h n e fe s te S itz p lä tz e 75 0, m it fe s te n S itz p lä tz e n 500 k g / m 2. Fü r b e g e h b a r e D a c h p la tte n a u s E is e n b e to n , S te in e is e n d e c k e n u n d - d ie le n s in d d ie z u lä s s ig e n V e r te ilu n g s b r e ite n a n g e ­ g e b e n . B e i s c h r ä g lie g e n d e n , le ic h te n S ta h ls p ro s s e n g e ­ n ü g t 50 k g a ls E in z e lla s t. F ü r R ä u m e z u r U n te r b r in g u n g v o n K r a f t w a g e n ( G a r a g e n ) s in d g e s o n d e r te A n g a b e n f ü r G e w ic h t (2,5 b is 12 t), R a d d r ü c k e u n d M a ß e d e r W a g e n g e m a c h t (C , § 3, Z if f . 9). Fü r D e c k e n u n te r D u r c h fa h r te n u n d b e f a h r b a r e n H ö fe n g i l t m in d e s te n s e in 6 t - W a g e n in u n g ü n s tig s te r S te llu n g ; a u ß e r d e m is t e in S t o ß z u s c h l a g v o n 40 v . H . d e r V e r k e h r s la s t z u b e r ü c k ­ s ic h tig e n . Fü r F a b r ik e n m it s c h w e r e m B e tr ie b w i r d e m p ­ fo h le n , d ie H ö h e d e s S to ß z u s c h la g e s m it d e r B a u p o liz e i v o r h e r z u v e r e in b a r e n ( fr ü h e r 25 — 100 v. H . S to ß z u s c h la g ) . B e s o n d e re A n g a b e n f ü r B re m s k ra ft u n d S c h r ä g z u g v o n K ra n e n s in d in C , § 3, Z if f . 11, 12 g e g e b e n . D ie S e ite n ­ k r a f t f ü r G e lä n d e r is t b e i T r e p p e n u n d B a ik o n e n a u f 50 k g /m , b e i S c h u le n , S p o r t a n la g e n , T h e a te r n u s w . a u f 100 k g /m fe s tg e s e tz t.

B e i m e h rg e s c h o s s ig e n B a u te n ( H o c h h ä u s e r n ) is t d ie E r - m ä ß i g u n g d e r N u t z l a s t e n in e in e m n ä h e r a n g e ­ g e b e n e n U m fa n g e z u lä s s ig .

F ü r M a u e r w e r k e , S c h n e e l a s t u n d W i n d ­ d r u c k b e h ä lt d e r E rla ß v o m 24. D e z e m b e r 1919 v o r e r s t n o c h G ü lt ig k e it . F ü r M a u e r w e r k s in d b e s o n d e r e V e r ­ s u c h s a r b e ite n d e s F o rs c h u n g s a u s s c h u s s e s „ M a u e r w e r k " im G a n g e . S ie la s s e n z . T. e in e k le in e E r h ö h u n g d e r b is ­ h e r ig e n H ö c h s t b e a n s p r u c h u n g s w e r te e r w a r t e n , o b w o h l n a tü r lic h a u c h w e ite r h in s c h le c h t a u s g e fü llte n S to ß - u n d L a g e r f u g e n R e c h n u n g g e t r a g e n w e r d e n m ü ß te . N a c h d e n D r e s d e n e r V e rs u c h e n w ä r e e in e V e r b e s s e r u n g d e s ü b lic h e n K a lk m ö r te ls ( Z u s a tz v o n Z e m e n t) o d e r Z u c k e r) a n ­ z u s tr e b e n , e b e n s o d ie V e r w e n d u n g v o n H o h lz ie g e ln f ü r d ie z u m e is t s e h r g e r in g b e a n s p r u c h t e n A u ß e n w ä n d e v o n W o h n g e b ä u d e n .

(6)

F ü r d ie N e u fa s s u n g d e r W in d d r u c k b e s tim m u n g e n le is te t s e it e tw a z e h n J a h re n d e r W in d d r u c k a u s s c h u ß d e r D e u t­

s ch e n G e s e lls c h a ft f ü r B a u w e s e n d ie e n ts p re c h e n d e n V o r ­ a r b e ite n . Er v e r a n la ß te M o d e llv e r s u c h s r e ih e n m it M o ­ d e lle n e in f a c h e r e r G e b ä u d e fo r m e n im W in d k a n a l d e r A e r o d y n a m is c h e n V e rs u c h s a n s ta lt in G ö t tin g e n . W e i t e r ­ hin b e s c h ä ftig t m a n s ich m it d e r F ra g e d e r E n ts te h u n g v o n S c h w in g u n g e n in w in d g e d r ü c k te n B a u w e r k e n s o w ie m it d e r A u fs te llu n g e in w a n d fr e ie r H ö c h s tw e rte i d e r v o r ­ k o m m e n d e n W in d d r ü c k e d u rc h n e u z e itlic h e W in d m e s s e r.

c) Zulassung n e u e r B auw eisen

D e r E rla ß v o m 6. S e p te m b e r 1934 e n th ä lt e in g e h e n d e A n g a b e n ü b e r d ie f ü r d a s Z u la s s u n g s v e rfa h re n in B e ­ tr a c h t k o m m e n d e n U n te rla g e n u n d ü b e r d ie u n e rlä ß lic h e n P rü fu n g s n a c h w e is e f ü r B a u s to ffe u n d B a u a rte n . B e s o n ­ d e re B e la s tu n g s v e rs u c h e v o n B a u a rte n s in d n ic h t e r f o r ­ d e rlic h , „ w e n n d e re n B r a u c h b a r k e it u n d Z u v e r lä s s ig k e it d u rc h s ta tis c h e B e re c h n u n g e n m it S ic h e rh e it n a c h g e ­ w ie s e n w e r d e n k a n n " . D ie g e fo r d e r te n N a c h w e is e e r ­ s tre c k e n sich a u f d ie E rm ittlu n g d e r A b m e s s u n g e n , G e ­ w ic h te , d e r F e s tig k e ite n d e r e in z e ln e n B a u s to ffe , d e r B ru c h la s t b e i B ie g u n g , d e r W a s s e r a u fn a h m e u n d W a s s e r ­ u n d u rc h lä s s ig k e it, d e r F r o s tb e s tä n d ig k e it u n d W i d e r ­ s ta n d s fä h ig k e it g e g e n z e r s tö r e n d e E in flü s se , d e s G e h a lts a n s c h ä d lic h e n B e im e n g u n g e n , d e r W id e r s t a n d s f ä h ig k e it g e g e n F e u e r u n d W ä r m e , d e r d u rc h P ro b e b e la s tu n g e n fe s tz u s te lle n d e n T r a g fä h ig k e it, d e s S c h a ll- u n d W ä r m e ­ s c h u tz e s u n d d e r R a u c h - u n d G a s d ic h tig k e it. D ie P rü ­ fu n g s n a c h w e is e s in d f ü r f o lg e n d e G r u p p e n b e s tim m t:

I. W ä n d e , S tü tz e n , S c h e id e w ä n d e , S tü rz e , W a n d b e lä g e , II. D e c k e n , B a lk e n , T r e p p e n , B a lk e n e in s c h u b , D e c k e n v e r­

s c h a lu n g ,

III. D ä c h e r u n d D a c h d e c k u n g e n ,

IV . S c h o rn s te in e , G a s k a n ä le , R auch- u n d G a s a b z u g s r o h r e , V . D ic h tu n g e n ,

V I. F e u e rs c h u tz m itte l.

d) W id e r s ta n d s fä h ig k e it vo n B austoffen und B a u te ile n g e g e n F e u e r und W ä r m e

D e r E rla ß v o m 30. A u g u s t 1934 b r in g t in N e u fa s s u n g (d e r a lte E rla ß v o m 12. M ä r z 1925 ist a u fg e h o b e n ) d ie je n ig e n

B e s tim m u n g e n , d ie D IN 4102, B la tt 1 b is 3, e n ts p r e c h e n . D ie P r ü fz e it f e u e r h e m m e n d e r B a u te ile is t auf e in e halbe S tu n d e e r h ö h t ; außerdem s o ll je t z t b e i e in s e itig dem F e u e r a u s g e s e tz te n B a u te ile n d ie dem F e u e r ab g e­

kehrte S e ite h ö c h s te n s 1 3 0 ° W ä r m e z e ig e n . D ie A u f z ä h ­ lu n g fe u e r h e m m e n d e r B a u te ile z e ig t g r ö ß e r e Ausführlich­

k e it. Bei d e n W ä n d e n s in d

6

cm b e i v o l l f u g i g e r M a u e r u n g u n d 5 cm b e i G ip s d ie le n a ls M in d e s td ic k e a n g e g e b e n B e ‘ D ä c h e r n s o ll d e r E is e n b e to n m in d e s te n s 5 c m s ta r k s e in u n d d a s u n v e r k le id e te S ta h lw e r k P r o f ile h a b e n , b e i denen d a s V e r h ä ltn is v o n Umfang z u Q u e r s c h n it t k le in e r als 1,5 c m /c m 2 ist. D a s g le ic h e g i l t f ü r S ta h ls tü tz e n o h n e fe u e r h e m m e n d e B e k le id u n g . B e i H a r t h o lz t ü r e n is t d ie M in d e s td ic k e z u 4 cm n e u a n g e g e b e n .

D ie P r ü fz e it f e u e r b e s t ä n d i g e r B a u te ile is t a u f a n d e r t h a lb S tu n d e n e r h ö h t . F ü r e in s e itig d e m F e u e r a u s ­ g e s e tz te B a u te ile g e lt e n w i e d e r 1 3 0 ° (s. o b e n ) , w ä h r e n d b e i a lls e it ig e r f e u e r b e s t ä n d ig e r U m m a n te lu n g e in e E r­

w ä r m u n g a u f h ö c h s te n s 2 5 0 ° e r la u b t ist. B e to n w ä n d e s o lle n m in d e s te n s 10 c m , B e to n d e c k e n ( N u t z - u n d D a c h ­ d e c k e n ) e b e n fa lls 10 cm u n d S te in d e c k e n m in d e s te n s 12 cm s ta r k s e in . D ie M in d e s td ic k e v o n S tü tz e n u n d P fe ile rn is t a u f 20 cm fe s tg e s e tz t. B e i d e n D a c h k o n ­ s tru k tio n e n h a t m a n d e n Z u s a tz „ w e n n d e r D a c h r a u m fe u e r b e s tä n d ig a b g e s c h lo s s e n w ir d u n d u n b e n u t z b a r b l e i b t " g e s tric h e n . T ü re n b e d ü r f e n b e s o n d e r e r B r a n d ­ v e rs u c h e .

H o c h f e u e r b e s t ä n d i g s in d B a u te ile , d e r e n P rü f­

z e it d r e i S tu n d e n b e tr ä g t. B e is p ie le s in d n o c h n ic h t a n ­ g e g e b e n .

D ie in je d e m F a lle ( fe u e r h e m m e n d , f e u e r b e s t ä n d ig , h o c h ­ fe u e r b e s tä n d ig ) g e f o r d e r t e n B ra n d v e r s u c h e s in d in a lle n E in z e lh e ite n m itg e te ilt, so a u c h d ie P r ü fv e r fa h r e n z u m N a c h w e is d e r S c h w e r b r e n n b a r k e it v o n S to ffe n .

D e r E rla ß v o m 19. S e p te m b e r 1934 b e tr . B e r e c h ­ n u n g s g r u n d l a g e n f ü r S t a h l i m H o c h b a u s o ll in e in e m b e s o n d e r e n A u f s a t z b e s p r o c h e n w e r d e n . Im A u g e n b lic k g e n ü g e d e r H in w e is , d a ß je t z t f ü r d ie im H o c h b a u ü b lic h e n W a l z p r o f i l e im a llg e m e in e n m it 1400 k g /c m - a ls z u lä s s ig e G r e n z s p a n n u n g g e r e c h n e t w e r d e n k a n n .

DER „ERTRAGSW ERT“ BEBAUTER GRUNDSTÜCKE

R e g ie ru n g s b a u m e is te r a . D. D r. In g . E. R u n g e , B e rlin

Es is t e in e s e it J a h rz e h n te n b e s te h e n d e , s c h e in b a r u n ­ a b ä n d e r lic h e G e p flo g e n h e it , d e n „ E r t r a g s w e r t " e in e s b e b a u te n G ru n d s tü c k s in d e r W e is e zu e rre c h n e n , d a ß m a n d e n N e t t o e r t r a g u n te r Z u g r u n d e le g u n g d e s je w e ils ü b lic h e n Z in s s a tz e s k a p it a lis ie r t u n d d ie so g e w o n n e n e Z a h l a ls „ E r t r a g s w e r t " b e z e ic h n e t.

N ie m a ls w u r d e b e i d ie s e r W e r te r m ittlu n g d a r a u f g e ­ a c h te t, o b d a s G e b ä u d e , d e s s e n W e r t fe s tz u s te lle n w a r , k u rz - o d e r la n g le b ig , o b es e in N e u b a u w a r o d e r o b es b e re its s o a lt u n d te c h n is c h s o w ie w irts c h a ftlic h so ü b e r a lt e r t w a r , d a ß m it e in e m b a ld ig e n A b r iß g e re c h n e t w e r d e n m u ß te .

M a n g la u b te g e n u g z u tu n , w e n n m a n b e i d e r Fest­

s te llu n g d e s „ g e m e in e n W e r te s " , d e r im a llg e m e in e n a ls d a s M itte l z w is c h e n d e m R e a lw e rt (a ls o d e m B a u w e r t p lu s B a u s te lle n w e r t) u n d d e m E rtra g s w e rt g e n o m m e n w u r d e , d ie im R e a lw e rt e n th a lte n e te c h n is c h e W e r t m in d e ­ ru n g b e rü c k s ic h tig te .

N ie m a ls w u r d e d a r a n g e d a c h t, d a ß d a s K a p ita l, d a s e in G e b ä u d e d a r s te llt, k e in e u n b e s c h rä n k te L e b e n s d a u e r h a t, s o n d e rn sich s e lb s t la n g s a m a u fz e h r t, w ä h r e n d n u r

d e r G r u n d u n d B o d e n , fa lls d ie V o r a u s s e tz u n g e n f ü r d e s s e n W e r t b ild u n g d ie g le ic h e n g e b lie b e n s in d , u n z e r ­ s tö r b a r b le ib t.

N ie m a ls w u r d e d a r a n g e d a c h t, d a ß z w e i G e b ä u d e v o n g le ic h e r L e b e n s d a u e r, g le ic h e r B a u a r t u n d g le ic h e r G r ö ß e v ö llig v e r s c h ie d e n z u b e w e r te n s in d , w e n n d a s A l t e r d ie s e r b e id e n G e b ä u d e v e r s c h ie d e n ist.

N ie m a ls k a n n e in G e b ä u d e v o n 100 J a h r e n L e b e n s d a u e r b e i e in e m A lt e r v o n 95 J a h re n d e n s e lb e n E r tr a g s w e r t h a b e n , w ie e in g le ic h e s G e b ä u d e b e i e in e m A l t e r v o n n u r f ü n f J a h re n , g e n a u w ie e in e R e n te , d ie n o c h f ü n f J a h re lä u f t, n ic h t d e n s e lb e n W e r t h a t, w ie e in e s o lc h e , d e r e n L a u fz e it n o c h m it 95 J a h r e n a n z u s e tz e n ist.

W e n n b is h e r a u f d ie s e E rk e n n tn is s e k e in W e r t g e le g t w u r d e , o d e r w e n n m a n z u d ie s e n E rk e n n tn is s e n ü b e r ­ h a u p t n ic h t k a m , d a n n la g d a s u n z w e if e lh a f t d a r a n , d a ß W e r tv e r lu s te d e r G e b ä u d e s u b s ta n z f a s t ste ts a u s ­ g e g l i c h e n w u r d e n d u r c h W e r t s t e i g e r u n ­ g e n d e s G r u n d u n d B o d e n s . D a s h e iß t, s e lb s t w e n n d ie G e b ä u d e la n g s a m ü b e r a lt e r t e n , b l i e b d ie R e n ­ d ite d o c h u n b e r ü h r t, ja , s tie g o ft m a ls n o c h , w e il a u s e h e­

Cytaty

Powiązane dokumenty

sanierung.. Dieses in Leipzig mit Erfolg geübte System hat den großen Vorzug, daß diese eingeschränkte Art Selbsthilfe auch dann noch angewandt werden kann, wenn,

bischen Baukunst liegt nicht im Reichtum der Einzelheiten, sondern in der Komposition des ganzen Aufbaues unserer Städte und Dörfer, sowohl in der Gesamtansicht

fassung mit de r Bitum enisolierung auszuführen sein und die innere Umfassung dann nach dem Einsetzen des bis in den Schlitzfuß reichenden Blendrahmens, a u f den

Wenn man schon von dem Stadtplan sagt, daß er von den Grundstücksversteigerern hergestellt ist, so gilt dies noch mehr von den Vororten; deren Grundstücke sind

bomben gezündet, so würde der Brand rasch über die ganze Straße getragen werden. Die Bedrohung durch Brandbomben ist aber in den heutigen Städten ungleich höher

seide und die übrigen Faserstoffe. Baumwolle ist weniger empfindlich, hat aber ähnliche Eigenschaften. Trockene Textilfasern sind teils durch Eigenerregung und teils

Zugang zur Kongreßhalle, auch gleichzeitig dienend für Ausstellung, deren Hallen so angegliedert sind, daß ein geschlossener Aus- steIllungsrundgang möglich b le

Auch bleibt ja hier noch offen, ob eine Proportionierung des Planes, der Grund- und Aufrisse tatsächlich auch immer augen- haft aufgenommen werden kann, ob