Bezpieczeństwo ruchu drogowego na wybranych drogach województwa katowickiego

ZESZYTY NAUK OW E POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ Seria: T R A N S PO RT z. U

__________________L 2 8 Ś

Nr kol. 863

Kazimierz DĄBALA Ryszard JANECKI Instytut Transportu Politechniki Śląskiej

BE Z PIECZEŃSTWO RUCHU DROGOWEGO NA WYBRANYCH DROGACH WOJEWÓDZTWA KATO WI C ­ KIEGO

St r o s z c z e n i e : W artykule przedstawiono zagadnienie wypadkowości na dwóch wybranych drogach województwa k a t o w i o k i e g o : drodze 226 Ka- towioe - granioa województwa (Bielsko-Biała) ; drodze E22 granica województwa (Opole) - Bytom - Olkusz - granioa województwa (Kraków).

Wybór tyoh dwóch dróg był ni ep r z y p a d k o w y . Obie charakteryzują się dużym natężeniem ruchu pojazdów wy nikającym z ioh funkoji w ukła­

dzie komunikacyjnym kraju. Różny Jest ioh przekrój poprzeczny i stan techniczny. Dla obu wy m ie nionych dróg dokonano analizy przyczyn z a ­ istniałych w lataoh 1978-1981 wypadków, a także określono na obu trasach miejsca szczególnie n i e b e z p i e o z n e , ze względu na dużą lioz- bę występujących wypadków. Autorzy artykułu dokonali porównania s ta­

nu bezpieczeństwa ruchu drogowego na analizowanych drogach i przed­

stawili szereg wni o sk ów dzieląo je na dwie grupy: doraźne - w y m a g a ­ jące niewielkioh nakładów finansowyoh i perspektywiczne - dla zrea­

lizowania których konieczne są, w niektórych przypadkach, nawet znaczne nakł ad y finansowe.

1. UWAGI WSTEPNE

Województwo katowickie Jest obszarem o największej w skali kraju kon- oentraoji dużyoh i średnioh uprzemysł o wi on yc h miast. Prooes urbanizacji w tym regionie przebiega o wiele szyboiej niż w innych regionach kraju.

Blisko 9 0 % ludności zamieszkuje w miastach. Produkoja globalna przemysłu stanowi ponad 201b krajowej produkoji przemysłowej. Zatem na obszarze w o ­ jewództwa katowickiego w y stępuje szczególne spiętrzenie zadań przewozowych, w tym również dla transportu samoohodowego. Wiąże się z tym nasilenie w y ­

padków drogowych, które stanowią Jeden z ważniejszych problemów społecz­

nych, zwłaszoza ze względu na dużą liozbę ofiar i znaozne straty m aterial­

ne.

W prezentowanym artykule autorzy przedstawiają problem bezpieczeństwa ruohu drogowego dla dw óc h spo/ród trzynastu podstawowyoh oiągów k omunika­

cyjnych województwa katowickiego: trasy 226 Katowioe - granioa województwa (Bielsko-Biała) i drogi E 22 granioa województwa (Opole) - Gliwioe - Bytom - Olkusz - granioa województwa (Kraków).

2*4

Korzysta jąo z danyoh przedstawionych w praoy [l]1 ^ dotyczących bezwzględ, nej liczby wypa dk ów w lataoh 1978 - 1981 dla poszczególnych miast, przez które przebiegają w ymienione trasy, określono wartości średnich ważonyoh oraz odpowiadające im progi bezpieczeństwa. Przyjęto następująoą skalę wielokrotności:

y - próg bezpieczeństwa, 3y y < *4y - ulica, odoinek zagrożony, y ^ *4y - ulica, odoinek ni eb ez p i e o z n y .

Na tej podstawie ustalono dla każdego z wy br a ny oh ciągów komunikacyjnych ulice i odoinki niebezpieczne, zagrożone i zbliżone do zagrożonych. Przed m io te m szczegółowej analizy były dwie pierwsze kategorie ulio i odcinków,

2. CHARAKTERYSTYKA W YB RANYCH C IĄGÓW KOMUN IK A CY JN YC H

2.1. Trasa Katowice - granica w o j e w ó d z t w a (Bielsko-Biała)

Trasa ta łąozy aglomerację G OP z B i e l s k i m Okręgiem Przemysłowym. Pona<

to stanowi jedną z zasadniczych tras ruchu świątecznego i t urystycznego i kierunku Beskidu Śląskiego i Żywieckiego. Ze względu na wymien i on e funko, zaliozana jest ona do dróg sieci podstawowej o znaczeniu ponadregionalny«

Droga posiada swój początek w Ka to w i c a c h na skrzyżowaniaoh z Al.Górnośląi ką stanowiąc przedłużenie ul. Murokowskiej w kierunku Tychów, a następni»

przez Pszczynę, Czeohowio e- Dz ie d zi oe przebiega do Bielska-Białej. Długośi drogi na obszarze woj. katowiokiego w y no si *48,*4 km, oo stanowi 87$ całej jej długości. Część drogi przebiega przez obszary miejskie, a długość tei odcinka wyno si 2*4,8 km.

Droga na całej swej długośoi jest przebudowana i zmodernizowana na para­

metry drogi III klasy technicznej (odrębne jezdnie dwupasmowe dla każdegi kierunku ruchu), na odcinkach mi ej skich na drogę kategorii Pil. Na odcin ku Katowice - Tyohy większość zasad ni oz y oh skrzyżowań zrealizowana jest jako bezkolizyjne skrzyżowanie drogowe, na pozostałych odoinkaoh jako je n opoziomowe [2^].

Trasa Katowice - granica województwa - B i e l s k o yBiała skupi* na sobie zna ny ruoh pojazdów drogowych. N at ężenie ruchu w pojazdach rzeozywistyoh wg danyoh z 1980 roku dla niektóryoh odoinków drogi przedstawia się następu jąoo: Pszczyna - kierunek do B ie lska-Białej - 9731, do Katowio - 8639, C ze oh owioe-Dziedzioe odpowiednio 10181 i 10520 pojazdów w ciągu doby. In tensywny ruoh pojazdów powoduje wys t ęp ow an i e dużego zagrożenia bezpiecze

1 ^Autorzy artykułu byli członkami zespołu przygotowującego wymienione o p r a c o w a n i e .

Bezpieczeństwo ruohu drogowego.. 25

stwa ruohu d ro g owego na niektórych odcinkach trasy. Analiza tyoh zjawisk stanowi przedmiot roz wa ż ań w dalszej ozęści niniejszego artykułu.

2 , 2 . Trasa B22

Droga ta zaliozana do kategorii dróg międzynarodowych, a przebiegaJąoa od zachodniej do wsohodniej granioy państwa, stanowi podstawową arterię komunikaoyjną południowej Polski. Łąozy Dolny Śląsk, GOP, Kraków, Tarnów i Przemyśl. Od Strzelo Opolskioh do Krako wa równolegle do niej biegnie trasa E22a. Obie te drogi maj ą wspólny, kilkukilometrowy przebieg w Byto­

miu. Na terenie wo j ewództwa katowickiego znajduje się odcinek o długośoi 101,2 km, z ozego 7 2 , 8 km przebiega na obszarze miast (?2l0.

poszczególne mi asta przypada W

Gliwioe - 11»,4 km,

Zabrze - 8,9 km,

Bytom - 8,9 km,

Piekary Śląskie - **,1 km, Siemlanowioe Śląskie 2,8 km,

Czeladź - 1*.1 km,

Będzin - 4,4 km,

Dąbrowa Górnloza - 18,0 km,

Olkusz - 7,2 km.

Droga na terenie wojew ód zt w a katowiokiego nie posiada Jednolitego przekro­

ju poprzecznego. Odoinek od granioy wo j ewództwa o polskiego do Gliwio to jedna sześoiometroweJ szerokośoi Jezdnia, od Gliwio do Bytomia Jedna Jez­

dnia dw u nastometrowej szerokośoi. Oba odoinki posiadają nawierzohnię b e ­ tonową. Od oent ru m Dąbrowy Górniozej do Olkusza droga posiada obeonie pa­

rametry trasy szybkiego ruohu. Na pozos ta ły m odoinku w obrębie miast prze­

b ie ga ulioami o różny oh parametrach teobnioznyoh. Najtrud ni ej s ze warunki ruohu w y s t ęp uj ą na terenie miast Bytom, Piekary Śląskie i Siemianowloe Śląskie. W Bytomiu w oiągu ul. Bieruta znajdują się dwa wiadukty o ogra- niozonej skrajni. V Piekaraoh Śl. — Brzezin a oh znajduje się wiadukt usy­

tuowany prostopadle do osi drogi,oo zmusza kierującego do wykonania dwóoh skrętów pod k ąt e m prostym. Na drodze skupia się znaozny ruob samochodowy.

NatęZenie ruohu w pojazdach rzeozyw i st yo h wg danych z 1980 r. ilustruje tabl. 1.

26 K, DąbaJta, R. Janeoki

Tablica 1 Natężenie ruchu drogowego na drodze E22 (dane dotyczą 1980 roku)

Lp.

Punkt pomiarowy natężenia ruchu

Wielkość natężenia ruchu w poj. r z ec zy ­ wistych na dobę

1 2 5 ' “ " ....

1 Gliwice 5.473

2 Zabrze 6.144

3 By tom 12.468

4 Piekary Śl, 10.249

5 Siemianowice Śl, 8.031

6 Czeladź 7.722

7 Będzin 10.162

8 Dąbrowa Górniczy 14.787

9 Olkusz 11.048

Źródło: [3] i [4].

3. ANALIZA STANU BEZPIECZEŃSTWA RUCHU DROGOWEGO

3.1. Trasa Katowioe - granica wo j ewództwa (B l e l a k o - B l a ł a )

Jak wspomniano uprzednio droga K atowioe - Bielsko-Biała przebiega na terenie wojew. katowickiego przez obszar następująoyota miast: Katowioe, Tychy, Pszczyna i Czeohowioe-Dziedzioe. Zgodnie z przyjętą metodyką badań,

przedstawioną pokrótce we wstępie do niniejszego artykułu, dla p o s z cz e­

gólnych odcinków trasy określono stopień zagrożenia w ruchu drogowym.

Wyniki ustalonych wartośoi liczbowych kryterium wyboru ulic i odoinków niebezpiecznych, zagrożonych i zbliżających się do zagrożonych pr zedsta­

wiono w tabl. 2.

Jak zatem wynika z danych zamieszozonyoh w tabl. 2 na 1 km analizowanej trasy w okresie od 1978 roku do 1981 roku miało miejsce 4,38 w ypadków d r o ­ gowych, Wartośoi tego wskaźnika dla poszczególnych miast oraz wskaźnika wypadkowości zamieszozono w tabl, 3.

Tabl, 2 i 3 ilustrują fakt, iż szczególnie niekorzystnie przedstawia się sytuacja na odoinkaoh drogi przebiegających przez obszar miast Pszozyna (ulioa niebezpieczna) i C zeohowioe-Dziedzioe (odcinek zagrożony). Dla tyoh dwóoh wymienionyob odoinków trasy lioząoyoh 18,6 km dokonano szczegółowej analizy stanu bezpieczeństwa ruchu drogowego, W tabl. 4 zamieszozono og ó l­

ne zestawienie przyczyn wy padków drogowyoh, natomiast w tabl, 5 z e s t a w i e ­ nie szczegółowe.

Większość wypa dk ó w na badanych odoinkaoh drogi powodują kierująoy p oj a z­

dami drogowymi (73 i 60%), Główną przyczyną tyoh wypadków w 31 i 58$ Jest

Rflzpisossństwo ruchu drogowego. 27

Tablioa 2 Ulio® i odoinki niebezpieczne, zagrożone i zbliżające się do zagrożonyoh

u sytuowane na trasie Ka towioe - Bielsko-Biała drogi 226

Lp. Miast o

Wartość wskaźnika kryterium wyboru 3y l kj

Ulice i od-

Wypadki tach

w la-

Kategoria ulicy lub odo inka oinki trasy

00r-

Os 1979 1 980 1 981

1 2 3 h 5 ' 6

1 Katowioe 12,60 16,80

ul. Pszczyńska

ul. Bielska (do granio miasta )

8

2 7

6 9

1*

5

U

zbliżająca się do zagrożonyoh

2 Tychy 9,78

1 3, 0<*

ul. Beskidzka wraz z ode in­

kami poza­

miejskimi

3 6 19 22 zbliżająoa się do zagrożonych

3 Pszczyna 8,61 1 1 ,1*8

ul. 22 Lipoa 16 19 21* 25 niebezpieozna

k Czechowice -Dziedzice

7,83 10,1*1*

odoinek drogi nr 226 w g r a ­ nicach miasta

5 9 6 12 zagrożony

Źródło: opracowanie własne na podstawie danyoh w [i].

Tablica 3 Wybrane wskaźniki charakteryzujące stan be zp ie c ze ńs tw a ruchu drogowego na

trasie Katowioe - B i el sk o-Biała drogi 226

Lp. Miasto

Wskaźniki liczby w ypadków

na 1 km drogi

wy padkowośo i [wypadk6v/1 min

poj. k m ]

1 2 3 --- 1* " ...

1 Katowioe 5,75 brak danyoh

2 Tyohy 2,29 brak danyoh

3 Pszczyna 7,57 0,7

k Czeohowioe-Dzie-

dzioe 1*, 27 0,1*

Źródło: opracowanie własne.

28 K. Dąbała, R. Janecki

T a b l io a U Ogólne zestawienie przyozyn w ypadków drogowyob na a nalizowanych odoinkach

trasy Katowice Bielsko-Biała drogi 226

Lp.

Nazwa odcinka

Liczba wypadków w latach 1978-1981

Błędy w $ Braki teobnioz- ne pojaz­

dów w $

Inne przy­

czyny w $ kieru-

jąoyoh

pieszyob

1 2 3 k 5 6 7

1 Pszczyna

ul« 22 Lipca 81*1 * 73 20 6 1

2 Czeohowioe -Dziedzice odo. drogi nr 226 w gr.

miasta 32 60 3»* 3 3

1 ^Na skrzyżowaniach innyob ulio z ul. 22 Lipoa wyd ar zy ł o się 5 wypadków.

Źródło: [i].

n ie ud zielenia pierwszeństwa przejazdu. Na odcinku w granloaoh mi asta Pszczy­

na istotną przyozynp powstawania wyp ad k ów drogowych stanowi równi e« ni edos­

tosowanie szybkośoi pojazdów do w a r un k ów jazdy (30^). V grupie sprawoów w yp ad kó w wśród kierująoyoh bardzo znaozny udział mają przede w s z y s t k i m kierowcy samochodów osobowych (Pszczyna 50$, C ze oh owioe-Dziedzioe 37$) i kierująoy motorowerami oraz rowerzyśoi (odpowiednio 20$ i 37$).

Piesi są równie« ozęstymi sp ra wcami wypadków. 1 tak na odcinku drogi w g ranloaoh miasta Cz eohowioe-Dziedzioe oo trzeoi wyp ad ek ^ ył spowodowany przez pieszego. Zauwa«yć równie« nale«y znaozny odsetek nietrzeZwyoh ple- szyob użytkowników drogi|-fnie" przystosowane J do ruobu pieszego.

Na obu odoinkaob trasy istnieje szereg miejso niebezpiecznych, gdzie w ys tępuje zjawisko kumulowania jntpadków. Na ul. 22 Lipoa w Pszczynie, b ę ­ dącej oiąglem przelotowym trasy przez miasto, mo«na w y r ó żn ić pięć tego ro­

dzaju punktów, natomiast na odolnku w Cz eo howloaoh-Dzledzicaob dwa. C h a ­ r akterystykę miejso niebezpieoznyoh ilustruje tabl. 6.

N ał e «ą do nioh przede w s z y s tk i m skrzyżowania i odoinki drogi bezpośrednio przylegająoe do skrzyZowań. Na skrzyZowaniaoh an al iz owanych o doinków tra­

sy wydarzyło się ponad **0$ ogółu w y p a dk ów w latach 1978-1981. Najozęśoiej wypadki te miały miejsoe w Pazozynie na skrzyżowaniu trasy K atowioe - Biel­

sko-Biała z drogą nr 229 do Oświęcimia (29*) oraz w Czeohowloaob na s kr zy ­ żowaniu z ul. L i go ok ą (15$).

Do aeosególnie niebezpieoznyoh miejso trasy Katowioe - granioa w o j e ­ wództwa - Bielsko-Biała naleZą równie« odoinki drogi w km 31*,0-35,1* w Pazozynie i k 2 , 0 - k k ,2 w Czeohowioaoh-Dzledzloaoh. Pierwszy z nioh prze­

b i e g » praes teren (^budowany 1 posiada skrzyżowania w Jednym poziomie z Innymi ulleaml.

Tabl ic a 5 Szozegółowe zestawienie przyczyn w ypadków drogowych na analizowany oh odolnkaoh trasy

K atowioa - Bielsko-Biała drogi 226 Przyozyna T T

Lp.

Nazwa odo inka

Udział

» * Błędy kierująoyoh Błędy

pieszych

B raki teohnlozne Inne

1 2 3 k 5 6 7 8 9 10 1 2 3 1 2 3

1 a 3 h 5 6 % H 9 10 1 1 li U * 5 16 17 1 H 19 20

i Pszczyna ol. 22 Lipca

w ogólnej liozble wypadków sprawców w stanie nietrzeźwym

7 30

11

2 3 7 31 2 - 5 13 35

67 59

1*0

6 6o 1*0 20 100

2

Czeohowioe- Dziedzioe odo inek d r o ­ gi nr 226 w gr. miasta

w ogólnej liczbie wypa d kó w aprawoów w stanie

nietrzeźwym

11

50

5- - - - 58 21 5 - - - 100 - - - 1 OO 100

1 'Oznaozenie przy ozy □ wypadków:

- błędy kleru Jąoyoh :

1 - przekroczenie ezybkoóoi, 2 - szybkość n i e b e z p l e o z n a , 3 - Jazda lewą stroną,

U - n i eostrożność na przejóolu,

3 - niezachowanie odległoóoi między pojazdami, 6 - nieudzielanie pierwszeństwa przejazdu, 7 - nieprawidłowe wy p rz edzanie lub omijanie, 8 - nieprawidłowe wymijanie,

9 - nieuwaga,

1 0 - zajechanie drogi.

Źródło: fi].

- błędy pieszy o h :

1 - nieprawidłowe przeobodzenie Jezdni, 2 - gwałtowne wtargnięoie na Jezdnię, 3 - chodzenie niewłaściwą etroną Jezdni, - braki teohnlozne:

1 - układ hamuloowy, 2 - światła p o z y o y J n e , 3 - ogumienie.

K)'■O

Bezpleozańatworoohudrogowego

30 K, Dąbała, R. Janecki

T abl i ca 6 Charakterystyka miejsc niebezpiecznych na analizowanych odcinkach trasy

Katowioe - Bielsko-Biała drogi 226

Lp.

Charakterystyka miejsca niebezpiecznego

Liozba miejso nie­

b ez pieoznyoh

1 Ź 3 " - - "

1 Skrzyżowanie z sygnalizacją

św ietIną 1

2 Skrzyżowanie bez sygnalizacji

świetlnej 1

3 Odcinek między skrzyżowaniami

na obszarze zabudowanym

_

k Odcinek między skrzyżowaniami

na obszarze niezabudowanym

_

5 Odoinek między skrzyżowaniami na obszarze zabudowanym wraz

ze skrzyżowaniami 3

6 Odoinek między skrzyżowaniami na obszarze niezabudowanym

wraz ze skrzyżowaniami 2

Źródło: opracowanie własne na podstawie obserwacji.

Usytuowane są na nim przystanki PKS (km 3**, 1 ), stacja benzynowa (km 35,0), przejśoia dla pieszych w poziomie jezdni (kra 3^,0 i 3**,8) i przejśoia pod­

ziemne na skrzyżowaniu z ul. Krasi c ki eg o - Roehrinka (km 35,*0. Znaczne obserwowane utrudnienie dla ^>łynnośoi ruohu stanowią przejazdy kolejowe na ul. Armii Czerwonej i Bieruńskiej usytuowane w bezpo ś re dn im s ą si ed z­

twie ioh skrzyżowań z ul. 22 Lipca.

Drugi odoinek znajdujący się w C ze oh owioaoh-Dziedzioaoh również posiada skrzyżowania z innymi ulioaroi, w tym bard zo ruobliwymi - ul. 1 Maja i ul.

Szczotki. Jest to odoinek trasy o zróż ni co w an ym profilu podłużnym i po­

przecznym (wzniesienia, luki, wiadukt nad torami kolejowymi). Szczególnie niekorzystnie usytuowane Jest ruchliwe sk r zy żowanie z ul. 1 Maja - na łuku jezdni i na spadku.

Przeprowadzona w izja lokalna miejso n ie be z pieoznyoh oraz pozostałych f r a g ­ mentów analizowanyoh odoinków trasy pozwala na sformułowanie szeregu wnios ków mogąoyoh w istotny sposób wpłynąć na poprawę bezpieczeństwa ruohu d r o ­ gowego. Przedstawiono je w dalszej ozęśoi artykułu.

V kolejnym podpunkcie scharakteryzowano natomiast problemy b e z p i e c z e ń ­ stwa ruohu drogowego na drugim a na l izowanym oiągu komunikaoyJnym w o j e w ó d z ­ twa katowiokiego - drodze E 2 2 , trasie o mniej korzystnyoh parametrach teoh nioznyoh, przebiegającej przez zurbanizowane centrum GOP.

nagpleozeństwo ruohu drogowego.. 31

3.2. Trasa E2 2

Droga E22 przebiega w województwie k at ow i o k i m przez obszar 9 miast.

Dla poszozególnyoh miast określono stopień zagrożenia w ruohu drogowym.

Wyniki kryterium k walifikującego ulioe i odoinki niebezpieczne, zagr o żo ­ ne i zbliżająoe się do zagrożonyoh przedstawiono w tabl. 7.

T ablica 7 U l i o e i o d o i n k i n i e b e z p i e c z n e , z a g r o ż o n e i z b l i ż a j ą o e s i ę d o z a g r o ż o n y o h

usytuowane na trasie E22

Lp. Miasto

Wartoś ć w s k a ź ­ nika k r y t e ­ rium wyboru

3y i 4y

Ulioe i odoinki trasy

Wy pad k i w latach

Kategoria ulioy lub odcinka

1978 1979 1980 1981

i 2 3 4 5 ó

1 Gliwice 9,51 E22 9 7 8 7 zbliżająoy się

12,68 do zagrożonego

2 Zabrze 11 ,52

15,36 E2 2 3 6 2 8 -

3 Bytom 10,23 M ieohowicka 7 6 2 13 zbliżająca się

do zagrożonych

13,64 Bieruta 8 13 14 zagrożona

S i e m ia no ­

wicka 8 9 5 2 -

k Piekary Śl. 10,11 E22 1 4 7 7 zbliżający się

13,48 do zagrożonyoh

5 Siemiano- 6,00 Krupanka ^_ 3 3 2 zbliżająoa się

wioe Śl. 8,00 do zagrożonyoh

6 Czeladź 7,80 D zierżyń­ 8 5 6 10 zagrożona

10,40 skiego

7 Będzin 9,00 Zawadzkiego ^_ 15 17 14 n iebezpieozna

12,00

8 Dąbrowa 9,54 E22 3 8 18 6

Górnicza 12,72 Katowioka i 9 9 23 niebezpieozna

Olkuska 4 5 4 -

9 Olkusz 10,29 E22 20 19 14 23 niebezpieczny

13,72

Źródło: opraoowanie własne na podstawie d a n y c h w [i].

Natomiast w tabl. 8 zamieszczono wybrane w s k a źn ik i charakteryzujące stan b ez pieczeństwa ruchu drogowego na a n al izowanej trasie.

32 K. Dąbała, R. Janec

Tablice Wybrane wskaźniki oharakter y zu Ją oe stan bezpieczeństwa

ruohu dr og owego na trasie E22

Wskaźniki

Lp. Miasto liozby w ypadków

na 1 km drogi

wypadkowości [wypadków/

1 min poj. km'

2 i

. . .

1 Gliwioe 2,15 0,31

2 Zabrze 2,13 0,40

3 Bytom 12,13 1,62

<4 Piekary Śląskie 4,63 0,47

5 Siemianowice Śl. 2,86 0,37

6 Czeladź 7,07 0,87

7 Będz in 10,45 1,04

8 Dąbrowa Górnioza 5,28 0,36

9 Olkusz 10,56 0,79

Źródło: opraoowanie własne.

Tablioi Ogólne zestawienie przyozyn wypa d kó w arogowyoh

na wyb ra ny c h o do i nkaoh trasy E22

Nazwa odo inka

Liozba wypadk.

w lataoh 1978-81

Błędy w i Braki

teohnioz- ne p oj az ­ dów i

Inne przy o zj ny w *

Lp. kleruJą-

oyoh

pieszyoh

- 1 2 3 4 5 6 7

1 Bytom,

ul. Bieruta 5 6 1) 31 66 3

2 Czeladź, ul. Dzie r ży ń­

skiego 322)

62,5 37,5

3 Będzin,

ul. Zawadzkiego 46 9 5 3)

52 48 ^{_ _}

4 Dąbr. Górn. E22 68,5 27,5 4 -

5 Olkusz E22 76 49 50 1 -

1 ^na skrzyżowaniach innyoh ulio z ul. Bieruta zaistniało 6 wypadków, 2 )na skrzyżowaniach innyoh ulio z ul. Dzierżyńskiego zaistniały 3 wyps 3)na skrzyZowaniaoh innyoh ulio z trasą E22 zaistniało 5 wypadków.

Źródło: [i].

Razpieozeństwo ruohu drogowego 33

Z przedstawiony oh w tabl. 7 1 8 danyoh liozbowyoh wynika, Ze szozególnle niebezpieczna s ytuaoja w ruohu d rogowym istnieje na obszarze miast: Bytom, C z e l a d ź , Będzin, Dąbrowa Górnioza 1 Olkusz.

Do szczegółowej analizy wybrano ul. Bieru ta w Bytomiu, ul. Dzierżyńskiego w Czeladzi, ul. Zawadzkiego w Będzinie, oały przebieg trasy E22 przez D ą ­ browę G órniczą i Olkusz. V tabl. 9 zamieszczono ogólne zestawienie przy- ozyn wypadków na w yb r anyoh odoinkaob trasy, natomiast w tabl. 10 zapre­

zentowano zestawienie szozegółowe p rzyozyn wypadków. Jak wynika z pr ze d ­ stawionych zestawień, różni są główni sprawoy wy pa d k ó w dla poszozególnyoh odoinków trasy: w D ąbrowie Górniczej i Czeladzi głównymi sprawoami w y p a d ­ ków są kierujący pojazdami (odpowiednio 68,5?6 i 62,5^), w Bytomiu - piesi (66i liczby wypadków), w Będzinie i Olkuszu obie grupy sprawców powodują tę samą liozbę wypadków.

Najczęstszymi sprawoami w ypadków spośród ki e rująoyoh pojazdami są k ie­

rowcy samochodów osobowych (od w Czeladzi do *»7,5^ w Dąbrowie Górni- ozej), a następnie kierowoy samochodów olęż ar o wy oh i motooykliśol, Na wszystkloh 5 wy b ra ny oh odoinkaob trasy p odstawową przyczyną wyp ad k ów spo­

wodowany oh przez kierująoyoh Jest nieostr oż no ś ć na przejśoiaoh dla pie- szyoh, a w dalszej kolejnośoi n ie do stowowanie szybkości do warunków Jazdy i nieudzielanie pierwszeństwa przejazdu.

Podstawowymi przyozynami w ypadków powodowanyob przez pieszyoh są: g w a ł ­ towne wtar g ni ęo ie na Jezdnię 1 ni eprawidłowe przeohodzenie przez Jezdnię.

Bardzo ozęsto piesi znajdują się pod w p ł y w e m alkoholu.

Na analizow an y oh odolnkaoh trasy E22 znajduje się duża liozba mlejso 0 szozególnym zagrożeniu bezpleo z eń st wa ruohu. U l io a Bieruta w Bytomiu stanowląoa wspólny oiąg miejski dróg m i ęd zy n ar od ow y ch E22 i E22a, posiada­

jąca Jedną dw u ki er un k ow ą Jezdnię Jest obolążona dużym ruchem tranzytowym 1 lokalnym. M ie js c am i szczególnie niebezpieoznymi na niej są:

- odo inek między skrzyżowaniami z ulioami Wal li sa i Chopina, - skrzyżowanie z u li oą LuŻ^oką,

- skrzyżowanie z ulioami Strzeloów Bytoms k io h i Powstańoów Warszawskiob.

Oba w ymienione ekrzyżowanla wyposa żo ne są w sygnalizację świetlną.

U lioa Dz i er ży ńs k ie go w Czeladzi posiada dwa miejsoa o dużej konoentraoji wypadków. Są to:

- skrzyżowanie z ulioą 1 Maja (sy g na llzaoJa świetlna),

- skrzyżowanie z ulioą By tomską nie w yp o sa żo ne w sygnallzaoJę świetlną.

¥ Będzinie na ulioy Zawadzkiego mi ej so a mi konoentraoji wy p ad kó w są skrzy­

żowania z ulioami: S l e n k l e w i o z a , ORMO, Ma ł ob ąd zk ą i H. Sawioklej.

¥ Dąbrowie Górniozej droga E22, na przeważającej długośoi ma jąoa oztery pasy ruohu i w i ę k sz oś ć skrzyżowań różnopozio mo w yo h, po s ia da dwa szozegól- nle niebezpieozne miejsoa konoentraoji wypadków:

Tablioa 10 Szczegółowe zestawienie przyczyn wypadków drogowych na wybranych odcinkach trasy E22

Lp. Wybrane

odo inki Udział w i

Błędy kierujących T llędy pieszych Braki techn. *

1 2 3 U 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 ¡4 5 6 1 •»

'I 3 Í4

1 2 “3 ' 6

1 Bytom

ul. Bieruta w ogólnej liczbie aprawoów w stanie

wy padków nietrzeźwym

5,5 100

5,5 100

5,5 100

28 - 17 11

_

-

_

32

_

2 Caeladź, ul. w ogólnej liczbie wy padków - 23 **.5 2 7 - 32 4,5 - ^.5 _ - *, 5 36 _ 6<ł

Dzierżyńskiego sprawców w stania nietrzeźwym - " 100 - - - - - 100 - - - 20 67 - - - - - - -

3 Będzin w ogólnej liczbie wy padk ów - *,3 _ 37,5 ** ,2 33,3 _ - e,3 _ 8,3 _ 2 7 ,: **,5 ‘*5,5 _ 22,7 _ _ _ _ _

ul. Zawadzkiego

•prawoów w stanie nlet rzeżwym b r a k d a n y h

U Dąbrowa Górn. w ogólnej liczbie wy padków 1^4 2« 1,5 22,5 1.5 22,5 1 1 3* 1 ,5 ił 3 10 2,5 37 56 2,5 - - 75 25 - -

E22 sprawców w aranie nietrzeźwym 5 - - 6 12,5 - - 100 - - 100 100 56 100

5 Olkusz w ogólnej llozbie wy padków 6 1 8 - 1 6 3 13 18 8 8 •- 5 3 16 - 7** 5 3 - - - Í00 -

E22 a prawoów w atanie nlet rzeźwym 33 1 U ~ 100 “ 1*4 _{_} - - 29 ¡48 - - - “ * - -

Oznaozenie prtyozyo wypadków:

- Błędy kierująoyob:

1 - prttkroozanle szybkości, 2 - szybkość niebezpieczna.

3 - Jazda lewą stroną, k - nieostrożność na przejściu, 3 - niezachowania odległośol,

ó - nieudzielania pierwszeństwa przejazdu, 7 - n la prawidłowe wyprzedzanie, omijanie, 8 - nieprawidłowe wymijanie,

9 - nieuwaga, 10 - wpływ alkoholu, 11 - zajeobanie drogi, 12 - inne przyczyny, Źródło: [t] .

Błędy pleazyoh:

1 - nieprawidłowe przeobodzeni®, 2 - działanie alkoholu,

3 - pwŁltotme wtargnięcie na Jezdnię, U - chodzenie prawą stroną,

5 - brak opieki nad dziećmi, 6 - inne przyczyny, Braki techniczne:

1 - układ hamulcowy, 2 - światła pozycyjne, 3 - ogumienie, U - Inno

Dąbala, R.Janecki

n.apleozeńatwo ruohu drogowego..

_ odcinek między skrzyżowaniami z ulioami Manifestu Lipcowego i Puszkina, _ skrzyżowanie z ulioą Tysiąoleoia,

lł Olkuszu trasa E22 ozęśolowo 2-pasmowa, pomimo te omija centrum miasta jest również oboiążona znacznym ru ohem lokalnym. Najniebezpieczniejszymi miejscami są:

_ odcinek od granioy miasta do ulicy Długiej,

_ skrzyżowanie z ulioami Armii Czerwonej i Kościuszki (wyposażone w sygna- lizaoję świetlną).

A zatem, Jak wynika z zamieszozonej speoyfikaoji miejsc niebezpiecznych, w przeważaJąoej liczbie (6 U % ogółu tego rodzaju miejsc) są to sk rz y żo wa ­ nia trasy z innymi ulicami. V h h i z ainstalowane są na tyoh skrzyżowaniaoh urządzenia sygnalizacji świetlnej.

1*. PORÓWNANIE ST AN U B E ZP IECZEŃSTWA R U C H U DROGOWEGO NA WY B RA NY CH CIĄGACH KOMUNIKA CY J NYCH

Obie anali zo wa n e w n iniejszym artykule drogi stanowią element podstawo­

wego układu komuni ka oy j ne go zarówno woje wó dz t wa katowickiego, Jak i kraju.

Duże natężenie ruohu drogowego nieuohronnie powoduje występowanie wypadków drogowyoh. Charakterystyczne jest, że dla obu omawianych tras, tam gdzie są one dw uj ezdniowe znacznie mniejsza liozba wy padków powodowana jest b ł ę ­ dami pieszyoh. I tak, np. w Pszozynie piesi są sprawoami tylko 20# w y pa d­

ków, w Dąbrowie Górniczej 27,5#, w C ze oh owioaoh-Dziedzioaoh 3**# i w C z e l a ­ dzi - 37,5# wypadków. Natomiast na ulioaoh i odoinkaoh dróg o jednej jez­

dni piesi są sprawoami od U8 do 66# wypadków.

Na obu analizow an yo h drogaoh podstawowymi przyozynaml wypa dk ów powodowa­

nych przez kier uj ąo y oh pojazdami było:

- nieudzielanie pierwszeństwa przejazdu,

- niedostosowanie szybkośoi do panująoyoh warunków.

Dla drogi E22 b a r d zo znaozna liozba w y p a d k ó w spowodowanyoh przez kierują­

oyoh pojazdami m i a ła miejsoe z powodu nieostrożnośoi na przejśoiach dla pieszyoh. Natomiast przyczyna ta była na drodze nr 226 powodem niewiel­

kiej tylko liozby wypadków.

Anallzująo ws k aź n i k wypadkowośoi obserwujemy dużo więks ze zagrożenie na drodze E22, szozególnie w odniesieniu do miast Bytom (1,62) i Będzin (1,04), w porównaniu z d rogą nr 226 - P s z c z y n a — 0,7, Czeohowioe-Dziedzi- oe - 0,U.

Ogólnie można stwierdzić, że na drodze E22, ze względu na znaoznle gorsze parametry w stosunku do drogi 226, w y s t ę pu ją większe zagrożenia b e z p ie ­ czeństwa ruohu d ro g owego i konleozne są zdeoydowane przedsięwzięcia m o ­ d ernizacyjne 1 organizacyjne dla po prawienia latniejąoej sytuacji.

36 K. Dąbała, R. Janeokl

5. DORAŹNE I PERSPEKTYNICZNE PRZEDS ię wZ ię C IA POPRAWIAJĄCE BEZ P IE CZ EŃ S TW O KU C HU DROGOWEGO NA WYBRANYCH CIAŁA CH KOMUN I KA CY JN Y CH

Formulująo pro pozy o je przedsięwzięć uwzględni« jąoe w y ni ki analizy da- nyoh statyatyoznyoh dotyoaąeyoh wy pa d k ó w oraz lustracji mlejso niebezpiecz­

nych, podzielono Je na dwie zasadnioze grupy. Pierwsza z nioh obejmuje p rz ed si ę wz ię oi a , bardzo ozęato o o b a ra kt er z e organizacyjnym, nie wymaga- Jąoe w i ększych nakładów inwestycyjnych, które mo gą być zrealizowane w s t o ­ sunkowo krótkim okresie ozasu. Druga natomiast to działanie i n w e a t y o y J n e , wymagaJąoe duZyob nakładów finansowyob 1 o długotrwałym okresie r e a l i z a ­ cji.

Wśród doraźnych działać zmierzającyoh do podniesienia stanu be zp ieczeństwa ruohu drogowego na analizowanych trasaoh należy wymienić:

- radykalne poprawienie stanu oznakowania pionowego i poziomego przejść dla pieszyoh,

- dbałoAć o należyty stan teohniozny istniejąoyoh przejAć podziemnych i kładek dla pieszych,

- wybudowanie br akująoyoh chodników dla pieszyoh na odoinkaoh pr ze b i e g a ­ jących przez zabudowane obszary miejskie,

- zabudowanie na skrzyZowaniaoh odo i nk ów wielopa am o wy oh tras z innymi uli- oami i drogami barier oddzielająoyoh obie Jezdnie 1 zmuazająoyoh pie­

szyoh do korzystania z w yd zi elonyoh przejAć i k ł a d e k 1 ^,

- wyposażenie szczególnie niebez p ie cz ny c h skrzyZowań z a nalizowanymi tra­

sami w znaki "STOP* lub w zaleZnoAoi od natęZenia ruohu w oygoalizaoję Awietlną,

- poprawę stanu oAwietlenia skrzyZowań or az odoinków o intensywnym ruohu pieszym,

- wp ro w adzenie ogranlozeń szybkości Jazdy oraz zainstalowanie tabllo in­

f or macyjnych na nlebezpieosnyoh od oi nkaoh tras,

- zintensyfikowanie akcji kontrolnych prowadaonyoh przez patrole MO w o d ­ niesieniu do pieszyoh nie przestrzegaJąoyoh prsepisów ruohu drogowego (snaoany udział nietrzeźw y ch -u ży t ko wn ik ó w dróg) oraz ki erująoyoh m o t o ­ rowerami 1 rowerami.

D ziałania perspektywlozne dotyozą przede wszystkim:

- przebudowy skrzyZowań Jednopoziomowyoh na skrzyIowanla be z kolizyjne (na analizowanyoh trasach proponuje się rozważ en ie moZliweśoi w y budowania takich skrzyZowań trasy Ka towioe - Bi el sk o-Biała a ul. Męoze nn ik ó w GAwię- o imskioh w Pszczynie i z ul. 1 Maja w Cz e oh ow io a o h - D z i e d z i o a o h ) ,

- budowy podzlemnyob i nadzlemnyoh przejść dla pieszyoh (na trasie K a t o w i ­ ce - Bielsko-Biała: kładka dla pieszyoh w Pszczynie Goozałkowioaeb; na

^ ^Podobne na skrzyZowaniaoh a na li z owanyoh odoinków tras o Jezdni d w u p a s ­ mowej.

trasie E22: kładka lub przejścia podziemne na skrzyżowaniu ulio Bieruta i LużyokieJ w Bytomiu 1 podobnie w Czeladzi na skrzyżowanlaoh ulicy D zi erżyńskiego z ulioami By tomską i 1 Maja,

_ zmian w organlzaoji ruobu o graniczaJąoyob ruob poprzeczny do badanyob tras 1 wykorzyst u Ją oy oh iatniejąoe bezkolizyjne skrzyżowania lub skrzy­

żowania z s y gn alizaoją świetlną,

- budowy obwodnlo niektórych obszarów m l ejskioh (na trasie E22 osiowa i konieozna ataje się szybka budowa ob wodnicy Bytomia),

- przebudowy szozególnle n l eb ez pieoznyoh odoinków dróg o jednej Jezdni dwukie ru nk o we j na drogi dwujezdniowe.

B e z p l e o z e ń a t w o ruohu drogowego...___________________________________________ 22

LITERATURA

[1] Ma ol ej n a B. z zespołem: Wy padkowość na sieci transportowej województwa katowioklego. Pracy NB-128/RT-2/83, Instytut Transp or tu Kolejowego fol. Ś l ą s k i e j , K atowice 1983.

[2] Program rozwoju i modernizacji miejskiej sieci drogowej dla w ojewódz­

twa kato w io kl eg o do roku 1990. Krakowskie Biuro Projektów Dróg i M o s ­ tów, Zespól Studiów Sieoi Drogowej, Katowice, 1979.

[3] Szozególowe op racowanie w y ni k ów pomiarów ruohu kołowego pyzpprowadzo- nyob w 1980 r. na dro ga c h mi ej s ki ch wejewództwa katowioklego. Tr ans- projekt, K ra k o w s k i e Blure P r o j e k t ó w Dróg 1 Mostów, Pracownia Katowioe,

1982 .

[4] Wyniki pomiaru gener a ln eg o ruchu w 1980 roku DODP Katowioe. Tranapro- Jekt, Zakładowy Ośrodek A ut om atyzaoji Projektowania, Warszawa 1981.

E E 3 0 I 1 A C H 0 C T S flO P O J K H O rO A B K S C E H H H H A B H E P A H H H X T P A C C A I K A T O B H K K O T O B O E B O A C I B A

P a 3 jo X e

B c T a i b e n p e f l C T a B J i e H a n p o ó j i e w a c j i y n a i ł K o c i e t t H a A B y x a u6p a n H H x T p a c c a x K a z o - B H ip c o r o B o e B O f l C T B a i n a i p a c c e 2 2 6 K a i o B H u e - a o r p a H H u B o e B O f l C T B a E e x b C K - E a j i a h i p a c c e E2 2 0 1 r p a H H H H B o e B o n c i B a O n o a e - E b n o n - O a b K y m a o r p a H H i r r o p o j j a K p a x o B . B u f i o p 9t h x T p a c c O łł a H e c ż y n a s H . 0 6e i p a c o n x a p a K i e p H3y * ) * C H ó o j i b u i o a H H T e H C H B H O C T b B f lB H Z e H H H a B T O M O Ó H Jie 0, B b l C I y H a iO H e Ił B C B H3H C H X ( f y H K U J ie it B C H C - l e w e n y T e f t c o o Ó n e H H H c T p a H h i . P a s H o e h x n o n e p e n H o e c e i e H H e h T e x H H H e c K o e o o c - T O H H a e . H a o O e a x n o a a H H H x T p a c c a x n p o a H a J iH S H p o B a H H 6n jx a n p a n u H H b o s H H K a m i H x b r o j u 1 9 7 8 - 1 9 8 1 n p o H c m e c i B H i t , a l a x x e C u j i h l a w o O o s H a n e H H x e c i a o c o O e H H O o n a c H u e , b C B H3H c C o j i b i i i h u h h c j i o m B u c i y n a x m i H X H e c i a c i H i i x C J i y n a e B . A B T o p u a i a i b H c p a B H H f l H ic o c T o H H H e 6e3o n a c H o c T H ^ o p o x H o r o a b h z o h h h a a a H a J i H30B a * H H X T p a c c a x h n p e a b b b h j i h p a i n p e j y i o z e H H K , p a3A e x a a h x H a a b o r p y n n m B p e w e H H u e -

38 K. Dąbała, R. Janeoltl

t pefiyiouHe HeOojbmax 3aipai u nepcneKTHBHue n n a peajiH3ai3iH KOToptoc ByxHu bh&kotopbix cjiy^anx nax.e 3HaqHTejibHhie ^eHexHue s a r p a m .

ROAD TRAFFIC SECURITY ON T HE SELECTED ROADS OF KATOWICE V OX VODESHIP

S u m m a r y

The artiole present« the problem of road aooidents on two selected roads of Katowice Voivodeship: road number 226 Katowioe the b or de r of the Voiv od e sh ip (B i e l s k o - B i a l a ) and road number E22 b or d er of the V o i v od es hi p

(O p o l e )-Bytom-01kusz-the border of the V o i v o d e s h i p Kraków.

The choioe of these two roads was not accidental. Both are of the same traffic density resulting from their fu n otions in the o om mu nioational s y s ­ tem of the country. Their c ross-section and teohnioal state is defferent.

For both these roads the analysis of accident causes in the years 1978- 1981 have been made. The specially de ng erous places on both routs have been determined. The authors of the artiole compared the seourity state of road traffic on the analysed roads and presented several conclusions dividing them into groups: temporary - demanding small fi na noial funds and perspective - demanding bagger f in an o ia l funds in the same cases.