Marian Pflanz
Popularyzacja Radzimia w
działalności członków koła
historycznego przy Zespole Szkół w
Murowanej Goślinie
Studia Lednickie 9, 111-113
S T U D IA L E D N IC K IE IX L ed n ica 2 0 0 8
M A R IA N P F L A N Z Z e sp ó ł S zk ó l w B o lech o w ie
POPULARYZACJA RADZIM IA
W DZIAŁALNOŚCI CZŁONKÓW KOŁA HISTORYCZNEGO PRZY ZESPOLE SZKÓŁ W M UROW ANEJ GOŚLINIE
Początkowe zainteresowanie Radzimiem wśród młodzieży szło w dwóch kierunkach: pierwszy to odkrywanie Radzimia w sensie dosłownym - poprzez wyprawy na miejsce grodu i osady czyli na prawy i lewy brzeg Warty, drugi kierunek działań to badanie stopnia wiedzy o Radzimu wśród gminnej społeczności. Wyniki swoich badań uczniowie Liceum Technicznego w M urowanej Goślinie przedstawili 13 czerwca 2002 roku na sesji popularno -naukow ej pt.: „Radzim - zapomniany gród na W arcie” . W yprawy obok efektów poznawczych zaowocowały również powstaniem filmu pt.: „Radzim” . Zarówno film jak i m ateriał badawczy zdobyły uznanie zebranych na sesji, co zdopingowało młodzież do dalszego działania. Dla uczniów nowo powstałego liceum w Murowanej Goślinie, Radzim stał się elementem wychowawczego oddziaływania w sferze historyczno - regionalnej, ekologicznej i estetycznej. Pierwsze wyprawy obok zachwytu nad przyrodniczym pięknem Radzimia zaowocowały wśród uczniów nieśm iałą refleksją nad przeszłością lokalnej zbiorowości, wyobrażeniowym kształtem jej dziejów oraz rzeczywistym, naukowym obrazem przeszłości. Z tych doznań i niepokojów narodził się pomysł zrealizowania widowiska historyczno - plenerowego. W raz z pomysłem pojaw iły się problemy. Problem pierwszy - co pokazać? Problem drugi - jak pokazać, by nie popaść w niezam ierzoną śmieszność a jednocześnie zainteresować Radzimiem potencjalnych widzów. W ybór padł na Radzima Gaudentego, pierwszego polskiego arcybiskupa, od imienia którego, być może pochodzi nazwa naszej osady. W ątła fabuła widowiska obejmowała przybycie Radzima Gaudentego na ostrów, nauczanie (siedząc na drzewie) ludu, procesja nad rzekę, chrzest ludu na brzegu Warty. W szystkie role grali uczniowie Liceum w Murowanej Goślinie w kostiumach własnego pomysłu, odtwórcy głównych ról stroje wypożyczone mieli z poznańskich teatrów. W końcowej sekwencji chrztu na brzegu Warty, spora część publiczności w sposób spontaniczny weszła w widowisko, poddając się obrzędowi polania głowy wodą. Publiczność w ilości
112
J A N U S Z G Ó R E C K Ikilkuset osób z pozytywnymi doznaniami wracała do domu. Obok doznań nabyła jeszcze wiedzy, gdzie Radzim się znajduje. Młodzież zachwycona własnymi
dokonaniami, chce następnego widowiska.
W trakcie wielomiesięcznych dyskusji wykluwa się koncepcja inscenizacji, w której centralnym elementem będzie prawdziwa msza święta na grodzisku. Archaizowana na tyle na ile pozw alają reguły współczesnej liturgii, obowiązującej w Kościele. Ksiądz Piotr Koczorowski, uczący religii w Liceum, wyraził wolę odprawienia mszy potrydenckiej, oraz obiecał uzyskać od biskupa stosownego pozwolenia na takie przedsięwzięcie. Scenariusz widowiska przewidywał: zbieranie się ludności z okolicznych osad: - Styrczan, Łopuchów, bunt W iedźmy, przeprawę przez rzekę księdza Piotra - Radzima Gaudentego, procesja do grodu, msza św. na wzgórzu, scena symboliczno - oniryczna - odnalezienie św. Graala oraz przenikanie chrześcijaństwa w dzieje Polski i krzyk W iedźmy, goniącej pochód chrześcijaństwa w przyszłość. W trakcie prób widowisko nabierało rozmachu inscenizacyjnego, co pociągało za sobą problemy logistyczne, którym sprostać musiała dyrekcja Zespołu Szkół. Pomoc społeczności gminnej była przeogromna, osoby fizyczne i prawne świadczące pomoc można liczyć w dziesiątki.
Zgodnie z założeniem widowisko pt.: „Pierwsza msza święta na Radzimiu” miało być zintegrowane, tzn. że podział na aktorów i widzów nie powinien być ostry. Centralnym elementem widowiska była msza święta. Łacińskie słowa, chóralny śpiew psalmów i pieśni pośród dzikiej październikowej przyrody dało pożądany efekt wczesnochrześcijańskiego nastroju, wynikającego z połączenia liturgii i przyrody. Publiczność licznie przybyła, recenzje były bardzo pochlebne, a zatem młodzież Zespołu Szkół była w pełni usatysfakcjonowana swym dokonaniem.
Był październik 2004 roku, zbliżała się pierw sza nowa matura. M łodzież musiała skoncentrować na przygotowaniach do egzaminu dojrzałości. Ale idea zarażenia młodych Radzimiem ziściła się, bowiem w trakcie przygotowania do matury zapragnęli zrobić coś na Radzimiu, co miałoby charakter epilogu, czy pewnego rodzaju podsumowania. W okresie swoistego zawieszenia, gdy matura została już napisana a wyniki jeszcze nie nadeszły, doszło do kameralnego spotkania - oczywiście na Radzimiu. K anw ą imprezy były postrzyżyny - stary słowiański obyczaj, polegający na obcinaniu włosów pacholętom na znak wyjścia spod kurateli matki. W przygotow aną um ę z wypalanej gliny, każdy wrzucił kosmyk swoich włosów, lub inne pamiątki, um ę zakopano na środku grodziska. Miejsce przykryto kam ienną tablicą z parafrazą słynnej termopilskiej inskrypcji o przechodniu, który ma powiedzieć Murowanej G oślinie...
Po likwidacji w 2005 roku liceum w Murowanej Goślinie, Zespół Szkół ograniczył się tylko do placówki w Bolechowie, zmniejszył się przez to potencjał kreacyjny szkoły, mimo to w 2007 roku doszło do widowiska historycznego w plenerze radzimskim pt. „Taktat” . rzecz dotyczyła dziejowego epizodu z 1383 roku - ugody Grzymalitów z Nałęczami zawartej w bliskich okolicach Radzimia. W idowisko wielowątkowe z elementami historiozofii wyrażanymi przez symbolikę i zdania w formie haseł. Udział jeźdźców („apokalipsy”) i płonący ogień w centrum sceny był elementem nośnym widowiska.
P O P U L A R Y Z A C JA R A D Z IM IA W D Z IA Ł A L N O Ś C I C Z Ł O N K Ó W K O Ł A H IS T O R Y C Z N E G O ..
113
Radzim bardzo bujnymi chwastami (olbrzymie pokrzywy) odgradza się od ludzi, coraz trudniej się do niego dostać. Czyżby powyższa symbolika odzwierciedlała jakąś generalna tendencję?
POPULARISIERUNG VON RADZIM IN DER TÄTIGKEIT DER M ITGLIEDER DES GESCHICHTLICHEN ZIRKELS BEIM SCHULENKOM PLEX IN M UROWANA GOŚLINA
ZUSAM M ENFASSUNG
A ls in M u ro w a n a G o ślin a das In te resse fu r R ad zim a u sg eb ro c h e n h at, e n tstan d e in e Id ee, d iese E rsch e in u n g fü r die E rfü llu n g d e r d id ak tisc h -e rz ieh e risc h e n Z ie le im S c h u lk o m p le x in B o le c h o w o a u szu n u tzen . In d e r e rste n E tap p e lern te d ie Ju g e n d R ad zim und s e in e U m g e b u n g k e n n e n , d an n n a h m sie an e in e r p o p u lä r-w isse n sc h a ftlic h e n S essio n teil u n d stellte d ie E rg e b n isse ih re r U n te rsu c h u n g e n in Form von R eferaten dar. D ie n ä c h ste E ta p p e w a r die V o rb e reitu n g d u rch d ie S ch u le d e r F re ilic h tv o rste llu n g en in R adzim : „ D ie T a u fe von R ad zim ” , „ E rste H e ilig e M e sse a u f R ad zim ” , „ K o p fsc h u r” , „ T rak ta t” . D ie V o rste llu n g e n w aren V e rsu c h e e in e r R e k o n stru k tio n d e r m it R ad zim v e rb u n d e n e n , h isto risc h e n E reig n isse, d ie d u rch h isto risc h e s N a c h d e n k e n und in te lle k tu e lle s Spiel v e rb u n d e n w aren .
