KRONIKA ŻYCIA NAUKOWEGO 133
JAMES COLEMAN członkiem honorowym PTS
19 marca 1994 roku Walne Zebranie Delegatów Polskiego Towarzystwa Socjologicznego wybrało zagranicznym członkiem honorowym PTS J a m e s a S. C o l e m a n a .
Coleman urodził się w 1926 roku w Bedford, Indiana. W 1949 roku ukończył „inżynierię chemiczną” na Purdue University, a w latach 1951-1955 studiował socjologię na Columbii - u Mertona, Lipseta i Lazarsfelda; opuścił Nowy Jork jako współautor Union Democracy (1956). W 1959 roku zaczął tworzyć wydział socjologii na Johns Hopkins University w Baltimore, a w ro
ku 1973 przeniósł się na Wydział Socjologii Uniwersytetu Chicagowskiego.
W latach 1991-1992 był prezydentem Amerykańskiego Stowarzyszenia Socjo
logicznego.
Badania Colemana wywarły wpływ na wiele dziedzin socjologii: teorię socjologiczną, soq’ologię edukaq'i, socjologię rodziny, badania nad komunika
cją, badania nad strukturą społeczną, soqologię polityczną, socjologię matema
tyczną i policy research. Cechuje je nie tylko rozległość tematyczna, ale i wielka rozmaitość podejść: Coleman zajmuje się systemami społecznymi i zachowania
mi indywiduów, prowadzi zarówno badania podstawowe, jak i stosowane, analizy jakościowe i ilościowe. Badania Colemana wykraczają poza socjologię i obejmują ekonomię, teorię polityki, filozofię społeczną, statystykę i edukację.
Analizy Colemana można umieścić w dwóch klasycznych tradycjach badań i dociekań socjologicznych.
Jedne z nich należą do tego nurtu w soq'ologii, którzy - począwszy od Durkheima - zmierzał do ujawnienia, jak struktury społeczne wpływają na działania indywiduów. Należą do nich przede wszystkim badania nad instytu
cjami i procesami edukacyjnymi. Ich najważniejszymi rezultatami są: The adolescent society (1957) oraz tzw. raport Colemana (Equality o f educational opportunity, 1966), a „Wstęp do socjologii matematycznej” (1964), oprócz kwestii technicznych, zawiera wykład teoretycznych zasad takich analiz.
W obecnej twórczości Colemana dominują analizy, w których Autor rozwija Weberowski program wyjaśniania systemów społecznych poprzez celowe dzia
łania jednostek (a nie odwrotnie): cechy struktur i procesów wywodzi z celo
wych działań indywidualnych aktorów, ale te ujmuje w ramach instytucji:
rynku, organizacji formalnych itd. Coleman należy - obok noblistów Simona i Beckera - do twórców teorii raq'onalnego wyboru, a jego dzieło Foundations o f social theory (1990) uważane jest za jedną z najważniejszych książek w socjologii lat ostatnich. Książka ta prezentuje narzędzia teoretyczne do analizy społeczeń
stwa istniejącego i tworzenia społeczeństw lepszych poprzez racjonalne projek
towanie instytucji.
134 KRONIKA ŻYCIA NAUKOWEGO
James Coleman jest przyjacielem polskiej socjologii. W 1983 roku zor
ganizował w Chicago „Thomas and Znaniecki Memorial Conference” (władze stanu wojennego nie zezwoliły na udział w niej socjologów polskich). Osobiste związki łączyły go ze Stefanem Nowakiem i Klemensem Szaniawskim.
Coleman jest ósmym zagranicznym uczonym, który otrzymał godność honorowego członka PTS. Poprzednio uzyskali je: Theodore Abel, Stanisław Anderski, Zbigniew Pełczyński i Jerzy Zubrzycki oraz Melvin Kohn, Jiri Musil i Richard Grathoff.
A. S.
