A J
NOVA LITERARIA
MARIS B A L T H I C I
&
SEPTENTRIONIS,
edita
M DCCI.
L V B E C A E ,
ι / lp u d lo h a n n em 1^ 'ie d e m e je r , B ib lio p o la m . Ty pis Chrifloph, Gorhofr, jugeri,
- - Φ- 5
N O V A L I T E R A R T A '
M A R I S B A L T H I C I E T S E P T E N T R I O N I S , E dita Menfe Januario M DCCI,
W I S M A R I A E
N Ova qvaedam editio Carminum five Canticorumfacrorum ia ufum Ecclefiae Wismarienfis colledorum una cum D. Henningi lohannis Gerdefii, Superintendentis,pr*- fatione, prodiit, accuratisfima, -qvoad fieri potuit, emen
datione , maxime necellaria qvorundam immutatione, & facilli
mo ordine cuivis fe commendans, cujus titulus ita habet : {pfol#
men uni» iobgefmigc urtb $<t|i!tcbeeli<blt<iK / famtnr anbacbfi*
<}in©<6et-Q?iicl)/ t<f^nimviprttfunguni>Q3u ^2(Hb«cl)tf0 r Corn- municanren, sum ©W&ff bcr^tpmarticbm uni>
tactjt/ mtr §l«i{i t f b i v f t g i i r a g i n / unb mti ηόφίβ*
23embe fxraue §eg<fc<n. QBtpmar/b<p 9Jiarttni/r;oo.
(2. Alphab. 6. plag. in 12. obi.)
Typis qvocjve excufa cft Oratio Jo h a m is Neumanni, Pafto- ftoris Borzovienfis,qvam in panegyri exeqviali Cbriflophori Mttiann* / Adminiftratoris qvondam praediorum (jroflen QPrtlm*
fiorjf/ fUitwn 2 }otgfg^a<$in &c. habuit, feqventi modo infcripta:
Terminw v ita humana, ober/ baagid M CKinfdjHifein iffantf/
&c ineimr ^bbiiticfiin^ SRibifurgcfiillif. SBijtoiar/
(6. plag. in 4.) R O S T O C H I I
Prodiit Alberti Joa ch. de K ra kevitz , SS. TheoJ.D. & Pro- fefloris:Ducalis,0 cl)niftmd^9eUnt(r|ucf5un3 b«riii)rivcmTermino f TOill>wrufi<nt*«n ©naben : b«m bcufltdjmiiortnig ber 3>ro- iut^riidjfnif^ri/venbcniTcr- mm ber i>on©ott t<ptmmr<n ©nabm ^eif -ixrrn £>· -ddam 0 ϊ<#
A 1 φ<ηί·(Γ^;
: 3 « <?vfotfd)tmg bct 3Brtrfj<ti rn ifctf ttnfr Q5efci)<tbcnfjcit & c . twgegtn g«fc?f. Svofiocf / b<t} 3 Φ 'SCcppItnfl/
1700. ( ij. plag. in 4 .)
Superiori anno 1700. die 11. Decemb. iub m oderamine J c b . V etri © ruiutlbirg / SS.T h. D. & Prof. P .C o nfifiorii Ducalis Afles- io r is , D iih id u s Mecklenb. Superintendentis, & h .t . Facultatis fuae D ecan i, Prafide vero M . Georgio F rid erico 9itcf)«ncf/ R o - ftochierifi, S. T hcol. Baccalaureo, A uftor & Refpondens Adolph.
Triilericus Dermannw, Strelitzia-Mecklenb. DifpHtationem T heo logicam , de Sabbatho hebdom adali ab Jd a m o in V arad tfv celebrato , publice defendir. (3. plag. in 4.)
; Die 25. Dccen· b. R e flo r Univerfitatis Jo h . Nicolaus Q v i flo r - f i u s , S .T h eo I. D .& P . P. PaiJoritem ad Div. N ie o la i,& R e v . M inifterii D ir e f lo r > P ro gram m a N at a litiu m publicavit, cum- qve illud ultimum fit Saeculi a C briilo nato decirri /eptirm P ro.
g ra m m a , in illo omnes Profeflores Longo ordine ex Matricula A - cad. re cen fu it, q vi ifto Sxcuio R eflo ris A cadem i* hujus munere iunt furifli , una cum variis memorabilibus in eadem M atricu
la a R eftoribu s fimul annotatis. (33. plag, in 4 .)
M . Z a ch a riu s G rap iu s\ Ss. Theol. D efloran dus, Phy i! ac M etaph. Prof. P u b h & Archi-Diac» Jacobaeus, C oncionem qvan*
dani fub titulo s (ginfiUtt^r / unt> ix iu n fcMifigm Sfleulmaen m *
<ji<jen Unfcmct)? v>on Detr w tjaum ien © o m s © nabe/ fuperio- rl die Jejunii ordinario d. 17. Septemb. ex R o m . II, m i . habitam , evulgavit, (jff. plag. in 4.)
G E D A N I
S a m u elS ch elg v ig iU s D. in ordinariis Di/putationibus con ti
nuavit PugiHos ^ v a f i io n u m 'th eologicarum , ventilavitqve.
Pugillum X X I. R elp. Chrifliant Z d ih e r t, Sonicenfi BoruiFog.
O ftobr. An m ajor uberiorqve illum inatio, qvam Ecclefiae antea anqvara contigit, poft-hac exfpeftanda fit. N eg. A n virtute divi
n a , fed tamen creata & fin ita, q vaeexD eoac Ghriflo* ejusqve hum ana natura em an et, & hom inem intime penetret,, regene
remur $
4 NOV A L I T E R A R I A
fremur) N eg. An per regenerationem , confcqvamur novam eam*
ijve divinam naturam ? N eg. A n Renatus per novam , qvant confecutus eft naturam , in ipio cordis fundo animae\]ve iurnmis
& intim is viribus , penitus (g«U$ obct gcmijltctv mutetur,ita ut in prxienti vita,non tantum idoneus f ia t , ad peccatum aftuale per
petuo vitandum, omnesqve fruftus Spiritus indefinenter exercen
d o s ; fed etiam aitu ipfo continuo & nu nq vam interrupro , pravis cupiditatibus refiftat ,aut ad minimum refiftere conetur tN eg.·
Pugillum X X II. R efp. Joanne VVahltGtdanenCi 13. O d o b r. Ati naturj d ivin a, per generationem acqvifita, etiam corpus, hti*
jusqve facultates penetret & m utet; ita ut corpus in prafenti v i
ta , per illam non iolum a matet-ialibus peccati fordibus purgetur, fed etiam fpiritualem indolem, (<tnt geijiltd&c 21Π) qvalem E le g o rum corpora in reiurredione habitura iu n t, conieqvatur? Neg, A n in Regeneratione novum corpus, ex C hrifli corpore,induatur, ut caro & offa de carne & osfibus Chrifti fiamus ? N eg. A n dupli
ci modo filii Dei fiamus,per adoptionem & generationem adopti- 6nicontradiftin dam ? Neg. A n inter Regenitos fpiritualis fym - pathia reperiatur , ut licet fibi invicem antehac ignoti fuerint^
fingulari tamen affe& u , fimulac convenerint, fe mutuo profe- qvantur, ut alter alterum agnofeat, d iligat, defideret, deeogau·- deat, ei condoleat & c. ? Neg. An exparte hominis nihil plane d i- ferim in is, inter Regenitum lapfum & eum , qvi n u nqvam re- genitusfuit, occurrat? Neg.
Pugillum X X III. Refp Davide Georgio tberto, B elgard.Pom . ip. O & obr. An in iis , qvi gratia Regenerationis exciderunt, l a teralis notitia rerum exScriptura antehac, cum adhuc renati effent, hauftarum , ut & affenfus iuperftes, non amplius divini lumini*
fi*1*, Htpoteprorius Cxftindli; fed tantam humanarum cogita
tionum} n eg. Anpropterea Deo placeam us, cum eo uniamur,
& ad regnum ccelefte capeifendum idonei reddamur, qvod D eus iuam imaginem, in Regeneratione reftitutam , in n o b isv id et?
An crucifixio tarn is, tanqvam medium confervandae, vet promovendae Regenerationis', aut etiam fignum hujusdem, con- in cailigationibus corporis ultro fusceptis, v. gr. in vigiliis,
A j cun»
MENSIS jA fJ. M D C a §
NOVA L I TE RARI A
cum per labores o fficii, qvantum fatis efr, dormire liceat; in humicubatione , cum !e&i ftrati prsefto fint & c . ? Neg. An cha- riias fitip ia Fides , qva juftificamur ? Neg. A n pralen te Notitiii prom isiionum Evangelicarum , Aflenfu iisdem pracftito & Fiducia in C h riftu m promiflum , infallibilher concludamus , ad e fle F i.
dem juftificantem ? Aff. A n eflentia Fidei ju ftifican dsm ateriali
ter ip e d a ta , confiftat in N o titia , AiTenfu & F id u c ia; form a
li ter autem in Chrifto per N o titiam , Aflenfum & Fiduciam appre- hen fo : adeo ut Chrifti! j , eo qvo diximus m odo apprehenfus, re d e pro eflentia fidei form aliter p e d a t a venditetur ? Aff.
Pugillum X X IV . Relp. Johanne Georglo K ech , So ldin o-N eo - M archico. 3. N ovem bris. A n diie&io aut refignatio fui ipfius, aut imitatio C hrifti, & c . fit Form a vel V ita Fidei ? Item q vean Fides vera & Fides operofa , vel o perans, qvii rem , unum idem- qve notent? Neg. A n vita Fidei duplex fit, una qvam Fides fibi ipfi a C hrifto , ante hujusdem apprehenfionem , perverbum vivi
ficum h ab et; a lte ra , qvam cum C h rifto , in hujusdem appre- henfione non (ib i, fed hom ini credenti a ccip it, confiftentem in juftitia & Salute? Neg. An Fidem praced at viva peccatorum n o titia? q v in im o a n n e fc fle fit, ut cor prius a peccatorum io r- dibus purgetur, qvam Fidei capax fieri qveat ? Neg. A n Fides, qvae in fola imputatione meriti Chrifti con fiftit, ubi non fimul ex
perim ur virtutem C h riih adverfus peccata, fit Fides im aginaria?
Neg. An veram Fidem ex experientia oriri oporteat, ut q vicqvid fine experientia pro Fide habetur, non nifi Fidei mortua: exfan- gvia qvafi ofla exhibeat?. Neg.
Pugillum X X V . R efp . LeotihtrdoGefauero, Steina Silefio, 24.
N ovem br. An propter abfentiam Operum , Fides in hom iue pri
mum juftificando , cenfenda fit m ortua ? Neg. An agnitio &
fenfus peccatorum , ipiaqve contritio & confternatio fuper pec
cata , eflentiam Juftification is, vel ipfius Fidei juftificantis, fo r- m alitereonfiderandae, & definiendae,ingrediantur ? N eg.A nre-
<fte inter juflificationisadum 6c ftatum diftingvatur? Aff.A n ju - fHficemur Fide a&ualiter efficaci, i.e .e o , q[vo juftificare debet,
jam
jam d ileftio n em , & ( q v * dile&ionis appellatione comprehendun
tur , ) o p e r a , leu externa , ieu interna, necefiario iecum h a - bente ? Neg.
Pugillum X X V I. Refp. Joh . Georgio £Koun6erfl f Ged. 1. De- cem br. A n juftifitem urFide potentiaiiter efficace, i. e. tali,qv«,cum h o m o jnftificari d e b e t , virtutem feu potentiam diligendi, ( &
qvse dileftionis appellatione com prehenduntur ) opera, ieu exter
n a edendi, jam necefiario letum habeat? Keg. Anform ae iano- rum vrrborum conientaneaproferat, q viftatu it, no sq videm nun juttificari F id e , q v a t e n u s percharitatem efficax eft ; fed tam en F id e, qv<e per charitatem efficax eft ? Neg. A n Fidem prius eile vivam o po rteat, qvam juflificare qveat? Neg. An juitificem iir, per im putationem meriti Chrifti & operationem juftae confervatio- nis ? Neg. A n juftjficem ur per F id em , tanqvam vitam ipiritualem , qva Chrittum intra nos operantem perfentiscimus ? Neg. A n ju - ftificem ur intrinfeeus, per n o vam , qvam accipiamus,naturam di
vinam , cujus im perfectionem imputata Chrifti juftitia t e g a t& iu p - pleat? N fg. An non folum per fid em , fed etiam per charitatem , tanqvam cauiam a parte hominis m ediam, D eo uniamur? Neg.
Pugillum X X V II. Refp. Zacbaria Griinvvald, R eva l-L ivo n . 8.
Decembr. A n per unionem fpiritualem D eificem ur,vel CJiriftifice- mur? feu ut alii efferunt, an per illam tingamur ad divinam natu
ra m : transformemur in Deum? im o ad totam plenitudinem D eita
t is , in λόγω habitantem , perveniamus? Neg. A n U nio ipiritualis fit fundamentum & principium omnium gratiae adiuum , ipfiusqve etiam juftificationis?Neg. A n ciim Chriftm s, etiam qva hum anam naturam , nobis Unitur, caro ejus glorificata,in Unione m yftica,fiat indumentum S an d lo n im JN ^ , A n una eademqve virtus Fidei fe in ]uftiflCatione & Sanctificatione exerat? N eg. A n Fides non folum natura, fed etiam tempore prior fit charitate; ita tamen ut hacc il- 1 am perafta Juftification e, pro xim e, immediate & perpetuo fe-
qvatut? Aff.
Pugillum X X1IX . R efp. Simene Jacebo Lttbc, Mariaeb-PruiTo.
14 . Deccm br. A n O fe u Renaturum letaliter fp e ila ta , bonitatei»
ali»
ME N S I S JAN. M DCCl, 7
abiolute fic didam habeant, ut non folum ex gratia, in Chrifto &
per fidem , verum etiam in & per ie,ac propter eiTentiam fuam , pro vere bonis cenferi debeant ? Neg. An B. O. ad Chrifiianismum, no{i tantum confeqyentpr, led etiam forfnaliter& co nftitutive, ut pars eju sd em , pertineant? &eg. A n Fides non nifi prim a fcintilla, C ha- ritas vero prxcipua pars v i t i ipirnualis, fit ? Neg. A n Fides per b o
na ppera retineatur, augeatur, vel confortetur <Neg.
Pugillum X X I X .R e fp . Ge«rg.AndrciMeflerfcbm ied,Gedanct\- G. 15. Decembr. A n conlcientia,ratione ipfius perionae, coram Deo, pracfertim in agone m ortis, per opera tranqvijletur ? tfeg. A n formae janorum verborum confemaiieupa f if, q v o d , qvi bona opera fe
cit, Deum ex eo hgbeat propitium ? Neg. An per fand am viiam yeniamus ad beatam m ortem ? Neg. An obedientia& iervatio L e
g is , feu, qvod idem e ft, an patratio bonorum operum ad viam ia lu tis, uthujusdem pars, pertineat ? Neg. A i), qvi non totam vi- y m , juxtii omnes vires fibi con ceflas, ita inftiiuit, ut iefundujji regulam divinj v e r b i, & c o n ic ie n ti$, omnia facere conetur, ad
|llum n o n ip ed e tiftu d R o m , JI X ,i. N ulla condem natio c ft iis , q vi in C hrifto Jefu iunt ? Neg.
Sub eodem Prxftde, lolennem difputarionem ^. N ovem bris ha- J>'.ir, immanuelKiibn, Colberga-Pom eranus.A udor & R efponden j, - iuper Problema T fieolog icum , an F ijfs jtfftificansfit bonum opus 'i (pj. j f . J Summa Thefium h z c e ft:
1. Status controverfia: form atur. 2. Problem a in duo m em
bra difpefcitur. Qvaeritur I. A n Fides fit opus? Conceditur.
jFidem efle Opus pasfive fic d id u m . 3. Item qve Opus late di
d u m . 4 . Fidem eiTe Opus feu A d io n em ftridjsfim e fic d idam , negatur, & negativa probatur. 5. Objedioncsifolyuntur.rf.Q vac- ritu rll. A n Fides fit bonum Opus? Significatio Fidei aliena re m o vetur. 7. Prob atur, qvod Fides juftificans non fit bonum opu$.
g. Argum entacontraria ordine folvuntur.
D ie9. Decembr. a Chriftophoro B eh rio} Eloqv. ac Poef. P.P.
inftitutus eft C on troverjiaru m e x Vlirin P anegyrico, f e r commis- f i o n c s a r a t o r i a s e n o d a n d a r u m A fo n IV , in C ap ita Panegyrici &
- - - X X X V I,
8 N O V A L I . T ERARI A
X X X V I. a d X L I X . Refp. Salomone Theophilo Pomian F eftrevh , G e- danenfi. (p l.J-)
R E G I O M O N T I
D . G oth efred i W egneri, S .T h e o l.P ro f. Ordin. & C oncio».
A ul. Lm her.Difputatio de O rdine { a l u t i s , aliq vo t aphorifm os c o m p lexa, hab. R efp. /ο/λ i infecit bldti / Bartenft. Pr. Minifterii Candid. (plag. 6~.)
Ejusdem prodiit qvoqve M em orabile alterum Anni M D C C . Emendatio C a le n d a r ii, qvaeftionibus aliqvot exp edita, i. Δ α Emendatio Calendarii fit tra&atiom s Theologica:? 2 .A n n e c e s- /aria, an otiofa fuerit? j. Qvibus jus competat emendandi i cur
& qvom odo fafta fit? & c.
Leitoribus hic fignificandum duxit,ante nominatus D ■ WigMtr r r n 7 qvod Dilputationes Regiom onti editae, non omnes com ple
tae lucem mox viderint,ob caufas in yrxEmoneSyntagmatis adduftas;
interim eo inicio & inconfultoab aliis alibi inter has nonnulla: re- cuTae funt, ut primum prodierunt. Sed & Francofurtenfes D e n titiones a Bibliopola Francof. uno volu m ine, fic ipfo volente, )un- d im o ro n e s; ab alio vero o d o tantum 5 & iterum Tres feorfim , ipfo in feio , diftraihe & venditae funt. Q vare h. J. B. L e fto ri- bus indicat, lc Difputationes fuas hadenus editas, in IV . Volum i
na compegiiTe, in qvibus etiam completa: ac integrae inveniuntur.
Et qvidem
V ol. I. Francofurtenfe continet (m) Diflertationes d ecem : (j) de Navigationibus Salom oiw^x R eg .p . 26-28- c. xo. 11. iqq. ed. 16 7 1.8vo.
o im C alen d. R om . 168?· 4 . (2) de Origine avium, exG enef. x. 20.
1672.1690. (j)d e Loco natali J . C. exLu c. 2.1675.1690. (4 ) de S e- qveli Dei, ex Prov. 1.7 . Pi. 111. ult. 1678. ($\ de Aqva Bethlebemi, ex 2. Sam. 23. &r 1, Par. 11.1679. (6) ic L in g vu Spir. S. tnetadoticis, ex M -i6 8i. (7) de Triduo mortit f . C . e x H ifl.E v . 1688· (8) de 1eftitnom\.Tcflium,syii. Jo h .5 .7 .16 9 0 . (9) d e Sjncrifi I . & II. A - dam t,ex.i:Q or.5. U' ( 10 ') Indumento Baptizatorum, exG alat. 3. 27.
Hala: 1694. hab. Qvibus adjungi poteft Diflertatio de Pace D ei , ex F hilipp . 4·5· Jen seu ;^ impreifa, item 1679. & ι6 8 °· Φ ) Speci-
B mina
MENSIS JA N, M DCCI. 9
riiina Hierolexicorum V . & N . Teftam . A naIyleos,Exegefeos,& Pra- xis Biblicae. A . 1689. vid. An. i<5j>g. N o v. L iter, p.92.
V o l. II. coutinet Meletetiiata Pliilofophica, in juvenili atate fcri- pta, & recenlita A. 1699. N . Liter, p. 199,
V o l. III. continet Primitias Regiimontanai, qvarum recenfro A .id p g . N o v . Liter, p.92. & 93. fadta eft.
V ol. IV. eft Sjntagtna q vo DiiTertationes, intra triennium e«
ditae,compreheniae iunt , recenfitie qvaeqve iu o lo e o & tempore, qvandolunt habitae. Acceflerunt vero 1. Examen Syllegiim i dc Reform atione Concionum .2. de Autoritate Conciliorum . 3. de Au
toritate Patrum. 4 . de Deo infinito , & j . Continuatio Enantio- phaniarum Sym bolicarum . 4 to.
Cieterum hic etiam aliorum opuicuIorum,ab eodem D-VVegne- ro editorum , Syllabus fubjuiigitur.
u O ratio de O ftraciim o,Regiom onti 166 4 .4x0 , 2. Sciagraphia Geographiae Mathematica»,ibid. 1666.8.
3. ®d |ilicl)« p)aroNcn I. & (ΣδΙη i<5dg. 12.
4 . Calendarium Rom anum ,cum Annotat. C olon . 1671.8·
5. ©eijtltcbi £onntag£S’ ©<(Vr<>cl)e»om 0 a b & a t / 0 t m i» 1671.12.
6. %)αβ Ήμ ϊ unftx/ ©«Dctfnxife/ id p j. 1672. 12.
7. fces β φ κ β ίηφ ιη ι* ilm ig/au t t>m (afiitt ver-
&<ur fttJf/CSoin an t>ir © p n t / 1673.12.
8.9ΪΛ(>πκη.Οϊιιφ L u th e ri, w i& m tt X n n u ir c fim - S«n/idpjfg/id7 4.8vo.
9.Encom ium N eoftadii E bej.vvaldenfis in M eib -M arch ia,C o - Ion .adSpream ,i< i74 .4 .
10 . © « (ϊΐίφ * iici>cr uni> £ > i > < n I . II. I II. IV . t y t i t / 16 / 4 . 1 676. fqq. 12.
n . Siractaff.M n b«r iftnfcerjuciji/ex Ephef. 6,4 . Ff. 1675.16 7 7 .12.
12. Confilium de obitu Collegae B. Arndii , fibi ipfi manus in morbo inferentis, expetitum, C o lo n . 1676, 4 ;
15· © u m m arifd )e2ln ju ^# ^ r< big f 3« jii €&ti(ft/ 2fnju3 att
£>i>ir-i?irctKn/in 3. 1676. 4 . 14 · Um(vridjt *>on btv jUnfc«t>»Pfltcbf. © ubm /1676.12.
15· Catharifmus »CU t<vOv<iW3UJ1 3l1(i0i< m © i'
ftd /exL ec. 2. $ f . 8 M 6 7 7 .4 * 16 -
to N O V A LI TER AR! A
i<5.^ in b c ^ ^ / c > b t t Q3mct)t / ivic ί>ί« 3«3«ιιί> i'on fliiff SU in torm ivw . @ ιι6ίΠ/ι<5 7 7. iz.
17. $>t« ίΐύ$ΐίφ< iDcncf* J^unfi' t» iim r bro;facl)<n Q5<ir«clmiit$
fc«$ yagan^nen/ s<gwn>wtg<n unb jtifunfftigcn 1 sur Ubung fcct
©Ottjtltyfiir. ©U6UI/1678. 12.
ig. Programma invit. ad iter O rientale, q vo de necesfitate &
utilitate lingvarum facrarum agitur. Francof. 1678. 4 . ·>
19. Horologium Hebrasum,;bid.1678· 8vo. χ 20. Specimina A nalyfisH ebrxa:, ib. i<5 7<?. 8vo.
z i. ieidjpttb. infun. M arg. Burchardiae, C onjugis D . D. Sam.
©Cfffltib P o lifii,P ro f.& P h ^ # ci. Francof. 1680. 4to.
22. Prog;am m a de Computo Eecleiiaftico, & Accentuatione .H ebrxa. F rancof. 1680· 4^0. & in fyntagm . 17 0 0 .
23. Pius defiderius ad pium eruditum orbem ablegatus, utfuas cogitationes de 7. novis locietatibus ineundis exponat,iub no m .G c- org.Finvvetter.Biponti,i68i 12,
24. Epitome Bibliorum, exhibens fundamentaTheologiaeLuthe- ranae in lingvis authenticis. W itteb. & Francof. 1681. & 1700 . 8 v ° .
25. Sbrtjil. i«id)prebt<tf in fun. D n,§J)nj?. 0 c5)H><btt0/J.U .Stud.
ex Jelai. 63,2. Francof. idpi. fol.
id.(Sijrtfil ieid)pr<b. in fun. Jpn.g??aniUJ0<jrnffcb/ ΐ Χ φ Μ ϊ * JVanbtcmmb jim iffttiantf/ ex Jeiai. 43. Fratacof. i < %4to·
27. Biblidion de Bibliothecis per (ocietatem augendis & colli
gendis, iub nom. G eorg. Finvvetter.Biponti,i<584· 12·
28. jfth b it-^ o i!ia o b .0 p ru d K b c r/)< if @ d )n ffi/(pfn(m<n/un&
£Mtti$el>«tl«tn/ fur flctnc jt'inbcty§fwt/i685· 1^92.12 29. g<cr<ujjigfe 3 i fu^/*n ^tnb<f'@<fpr<5c&cu/ aiig b irip a f- ftong /)i(!ovi«/diffini». «58<ί· “ ·
30. iiicfoafcbantfungm/ t>ovn<|>mcv ime %}<$rtoniff<
iw/lu «tn Volutn. ^ebracfet/ 5 1^ ^ 8 7 · 4to.
V- SvancffuvttfcDc ^rauer^l^e / u6<r bcnScb ©. (S&urf.
§tib. QSMlfcclintf/ Qi&urfiSrfimetc. 16,88· fol.
32 ®«ftl.^ U t& t^ r«b t< 3f/ex R o m .13. G a l.3 .L ip f.id 7 5 .i7 o o . 33. Nucleus Curtii Scholafticus, Francof. 1689. 8vo.
34 . FlorilegiumLatinitatis, five Apophtegm atum , N a rjatio -
MENSIS JAN. M. DCCi. n
Epiflolarum e Cicerone colle&arum Libr. III. Ff.itfpo. $ v o i 35. 2!nfatig jur iat<tn e p r c < i) t / ^ m / i6p c . 8vo.
36. Ifa go g e ad Theologiam Pofitivam D . K o n ig ii,m F ilii u- fcm , Fran co f. 1690. & repet. 1699. go.
37. Calendarium ad A n e . 1691. F f. 1690. 4 to . 3Ss.Q?f0llb<nb. G eogr. ad A . 1692. idpi. 4to.
39. Nucleus C ornelii Nepotis Scholafticus, itfpi.gvo.
40 .$tn t>n @org«/gr<ui>/wnbiiii»/Sf. 1691.8vo.
4 1. ©ortlicfce ^«rorbminrtn><g<nbtr Q?etl<r ib. 1692.4W . 42. Difcusfio Criticae CenfuraeJ*,H. K .P . & M. D. qva C alen
darium Rom anum & c. Ff. ad Od. ιέρ3·8νο.
4 3. «prt&igtcn »on idtgmacbtnbm ©ian&en/ unb iwtfxrifctjcn 3 φ ί η κ η JvirdK n-^eidjte/ibid. ι<$Ρ3· 4to.
4 4 . Volumen Concionum Mifcellanearura, ib. 16 9 4 .4to, 4 5· Program m a Pentecoftale.Regiom . 1695. 4to.
4 6. Difputatio de C erem oniisEccIef., utrum ubiqve fimiles efie debeant ? R efp. A ut. Jo h .G eo rg .B ed au n .R egio m . i i p j ^ t o .
4 7 . Im pietas Dodrinac Pontif. pio veritatis ftylo improbata»
R efp. Aut. M . Jo h . ^ td / R e g io m . 1696.4 to .
4 8. Program m a Natalitium ,nom ine Academ ix,i6p6. ιμ©.
4 p. Program m a Pafchale, nomine Academia?,16 9 7 .4 10 . jo . BibJia Lutheri Germ an. cum usibus, ιό ρ γ .ίο ΐ.
j i . Program m a Pencecofta!e,noro. A cad. i6 p p .^ to . 52. Annotata ad Matthaeum, aliqvot Difputar. A cad em .priva- t6-pubficis propofita, 1699.4 .
53. ©Utocbmi »en Inform ation,§ (.16 9 9 . 12.
54- ©uta Cl}«n/ tt>iedn 1 1 ^tiabe/isct b ify n Grammati
cam gd<rn«/jum ftudir<n foK glucflicfo nxrfcni. 1700.12.»
5 5.T heoriaC on troveriTarum ,N eoter.i7oo. 8vo», j6. Scholse Poeticae, 1700 . gvo.
57* iteiw unb ©ibictJtt/1700. gvc..
Evulgat A qvoqve *b Eodem aliarum Opuscula feqq- 1.D . G / ^ f u r $ < r Q5<griffi»<$ f»e<I. Catechifm i, $ f . 1670. gva.
2. PiaDefideria.B. Ealib/tf Meavere, vendicata,cum prxf.16yp.12i 3. Ovveni Epigrammataj cum gemino indice eopioiisfimo,Vra~
«ilav, iigo. 12, 45*
ii NOVA L I T E R A R I A
4 . PraxisTriviii.e.Gram m atics,Rhetoricae,D ialedticSjM .Ciri-»
fliatt. Teuberi.t. t. P .& Infp. Ruppin. Francof. 1688- 8vo.
5 .Calendarium GottliebVVegneriad A . 1693. Francof. 4 ^
6. Oratio GotliebVVegneri,Filii p. m . de libris & liberis facerdo- tum ,cum prarf! Gotfr. Ohm, Lipf. 1696. 4to.
D . 2j. Decembr. Program m a Nfatalitium deperpetuaEcclefue du- ratiene,ex Luc. 2.10. aliisqfScriptur* locis, inprimis M att. i6 ,t8.aR e- 6lote & Senatu Acad. R egiom . propofitum e&^Av&ore D .B t m b a r '·
^ P P rtiS iW f» ,S .T h .P ro f.& C o n c io n .A u I.p rim a rio & c .(p l.i|.4 to .) T H O R V N I I
Georgius H ubnerus, Regius Burggrabius, Reip. Patri* T h o - runienfis PraeCof. Senior, & G ym nafii ProtoScholarcha,feptuageir- mo fecundo aetatis anno, d. n. N ovem b. praeteriti a n n i, viventi
um numero ereptus eft. In Proto*Scholarch* munere ,ipli iuccesfi*
^ o h a m e s C z i m m r m a m , P r*C o f.
D. F a u lm H o fm a n n u s , W ratislav. antehac Superinten
dens Torgenfis, nunc Seaior Thorunienfis & Capituli 'Wurcen:- fis Prapofitus, varia ha&enus edidit feripta , vernaculo idiomare concepta, qvalia funt:
®initTr§«r «ntjorgrdfflt^er Difcursfccn Q5ciei'rutia fter im $1.' i . m s git>cj>«n ^ibftfcfeen ©pn$dj<n/ate H o £ 3, 4 . 5. R om . 11, 25. 16 . tmb <iu$ b«n £ ifio«m &<n 1661. in u n io .
£brifi^ <$u n & $erg< m ifd }< 0 Jubilate in fc<r © φ ίφ £ Λ ρ < ΙΙ ί j»
^ o v g a u ity b a m 0 onn(ag Jubilate in i8.C&UM m b S u riil. sperfd#
nen © egom xw uter i>ae Evangelium g<fc«lKn/ unt> n«benfT <iner CEt- Ul)Um<*/ w ae Alberti g tit <m/l>i«iSutcJjl.QSiftijm Βφ Ι6 < η £ > » tee n\«rcfwurbig«e SKtti(6(«. 3n iOrwcf in $ ο ί>
gflU 16 71,
$m«t)(nrf-unfc ^ a n c f^ K fc ig t/a e fja lftn ju ^crgflu in Ju b il*o Concordi*, fo 6 b m f0 f( i3 o ^ n n © ( o r 3 « 6 « II. baf<l6fi A .C . 1 67ό.αηι 7. Jtinii cclebriw/tt<fe<nfitin<m$5<ttcl)f *oni>«m tyil*
f<inmi Concordicn-5jj(YCf r ^ | l b<m (Si)«tfwrji<n Ht © f liJjfw «ni»' B }
MENSI S )AN. M DCCl. 13
fc i|fe l& e n ju 5D rifjb < n tterfam l<ien ia n b * 0 ti? n b e n d ed ic irf.
^o rgatiifcU er C a te c h iim u s , erfilid ) A . C . 15574. in S u r jil. 0 <id)f.
O ffic in ju io v g a u geb rucft / fcernact) a u ff S l) itrfu r fi 3 Φ
© to r g c n Π . i>or bero bctjb« ju n g i <prmt$en iin t(gn cf<l/-O n . Jo h a n - n e m G e o r g iu m IV . $ < m a d ) (jfcm fu rftcn / u n b / ) ;i. F r id e ricu m A u - g u ftu m , ie^o iio n ig in ip o lcn / auflr^ neue u t e r ^ e n u nb i>irm «t)rcf/
n»it fcbonen Jru p ffe rn g e jim t/u n b sum fed)fl<nm afcl a u ffg e lig t: fam pt
«in et S o m b e u n b 2ln f)an g i> o u b e $ C a te c h ifm i U rfp ru n g u nb Q ie- f$a jf< »{K tt/$lo t|)tt> < n b tg fM / Srtuf? unb © c b m t d ) / D . P . H . in ttel*
dK ttJ 2|n lja n g b«r g an ?e P ap ism u s u nb C a lv in is m u s e x f o la C a t e - c h ef> n > i«b etleg eft» irb . S o v g a u A . C .i $ 7 f .'i n 8 v o .
2tnfang tmb (Stttgang $11 bcm ton <Jl)urfur|ii. SDurtfjl. su e f feti /)n. 3oixwn©ecrgenbemII.«ngeorbneten .fttvcb<n*C£aunb<r«
jariunen ingf genuin fon bcm SKSmtfdvbeurfcfccn <5alenb^»y unb tef*
ftlben Sftamen unb $ φ η ι η Χ Χ . curiofcn gragen ge&flnbdf roirb.
5> £ ^ i r d K ^ £ ^ n b e r g £ r f i e r / v o n b e m n im Januario, αίβ beni er|ien $ ?o m u b i6 iX 0 m tfd )'$ a lc n b e re J/ bejtnblidien Sftom en u n b g e fie n tnfonbetfreif > b arin m n bcr iib e n s ia u ff b e w <Pevfonen/
tm b U tfy n m g b « r § e f? e / fo b ie iirSO ie n a rin ftd j fjatf / a u sb c v ^ > , 0 c l)n fff/^ irc b e n « u n b m ibern ^ ific r tc n m jge fu fcw / n f im t / unb η κ ΐ$ $ Λ ϊ< φ φ (β balni) 511 ffnb en /en rtvcb crau ^ifii(f<n ohcrnjivb cr#
leger m trb/ a u ff fonberbare g n a b ig ffi 2tnorbnung Sfc u rftirft 3 o fca m i
© eo rgen b e e ll. »erfen iger/u n b ge|d)wi>ett tingefcdnbtget in SDretfben A . 16 79 .
C h riib a n s Charitatis Vexillum furfum deorfum v o lit a n s , batf itf/ Diecbtfdjaffener £i)rifien binaufF-unbfcirdbroerie fticgenbes tU·
be^spanter/ gejitgeftn«iner juGfojxnfKigcn tuber jtor.ig l. 0cW o|j- CLapcHe atn 18. erennr. Trinitatis 1666. getyalrenen Q icijitfger^ ^re' fctgt/ Det) bemQ5ei)li!ger J o h .G c o r g iilll. unb ber ©flnifcfeen lepin^raul. 2(nnen @cpl;ien.
Gallina Laureata , ad nos coelitus demifla , erga nos be
nevola & benefica, una cum Pullis tanqvam alb * Gallinae filiis, illam audientibus & feqventibus, gemino Serm one facro repraelen- tataThorunii, cum obiervatt. nonnullis latinis a D .P , H.
£ > b «
j4 N O V A L I T E R A R I A
m e n s i s J A N . M D C C I . i j
£>£>«
&i< van (Sfstifio <in»unb aufFgcfuf»rfe <Slncff)<nni/n>tr fle uni/
dlgem jtt>« r»ett)ie« QBeJ^nadjt-
i«l)nn/sw«n|m!icl)e SBcpfjnacljt-Stlui^n/ unb jtvo t>cUfnxn«
ttacfot £K<$eIn mfcferdbit/ <iue b<nm gttangdim bce II.u n M jt Q&<t>I)ua&f'3<9magtf / in jroo 9)rtbigun/b« 2Unjnb 9]<w«0t«b' tifd)<n ©cmdne 511Sljern hSs?. g«Sd$ef.
Evangeliorum Dorn. & Feftiv. Succus & V irtus 7 h . e. Sen-
β κ & Vftti, certis Limitibus & Lemmatibus inclufus : £)bir/b«t
© ο η π η ιη ^ ( ( ί^ ή (| (< φ < η ί» < ιπ < ι< ίύ η C3a f f i nnt> JC r r tfff / b « $ i(i 6 m n unb 2 i u $ / iu 3<n>iflT« @ f 0 c f e un b 9t < i m i ® p r f i c t y / <tn- gefofjf. 9S5iri> in ® Λ η ? ί^ gebrticfr.
gm bmrfaclKr^rcbigen «i» (Sdjwacfcer/ rnif f<in«m3 u|T<m»
h unb Methodo faitm gufjortm targefietlcf; unb <irt Sfteuer/
fc<r ©tmfcDm @«mdn« ju 0 f. f la r im In 3 i)ornfolenniter m $ t * fie lle f 5 unb ein Cn tglifcfcer / go ttfd tgm j£ < r $ m 5h ^»ό(ϊ wni>
(£rf>auun$ a u f fg e ( M e f / em .£>. δ ( ; ν ί ( ΐ 1 ^88.
X u ir flr o ©onn<wnbgcjltcigliclKn Evangcliis aui^iogciu Tria Credenda & Facienda, ob<r 3. ©Iau&entf-id;u’n >mb 3. Sugent»
£Xegein/b<i afle membra mtt dner 9>οίηι|φ «ι «nb ipreu j/ifcfrm -pijio·»
ri iiiuftrinninb gijim t roerben.
g it t i eadem methodo gebaifene © ri4n<<®onm rfia0g'i>rebtgi/
fcfldn bt« 3. Credenda ob ii’ Dogm ata u n i JU Defcfomien geben Teftato - ris Eminentiam , Corporis & Sangvinis Chritti Prifen tiam & Te- flamenti Efficentiam ; u n b btc 3. Facienda ober M onita u n i bieft 9\egeln t?or fctjveiben: N e mutila, la jj eg u w e re n b e rt/u n b M a it e t e : Ne vitupera, IfljjeS UtifceradKif/unbrtvbnutClK t$: un b N e d ed e-
«ora, la £ c g u n g < f $ a n b e f/ u n b » m ijr e e *. 3 | i< n S & o m g fb n ic ff·
$ V M < g d n u i 4 6 in im b u m b S o n ja u g e f) a lt e m n 3 n w '© e r a < y m n/u nb i . sprcM ^tcn » e u ber $()« / m ift ber S & u rip rin islictjen @ ά φ ( . g d b3\<i^ δφ α 1κ η / bcjieljenbe / fo it t S o r g a u g e b ru c ft w o rb en .
® i e i n M .ie id M jn b2if> b an cfiin g $'9veben/ etner 3 r o { i © c b r if ff nnl> einigen je ttin n © e b id jfe n ixficigtc unt> « « r o ltc u © K r & tt g M f/
mvtUn in M om s«fc«3 Prew
Precum Formula: & M orum Regulae, metrice vel rhythm ice utplurimum conceptae, in ufum Gym nafii Thorun. una cum ©b- iervatt. non- nullis H iftorico-T heologici' hinc inde imerfperfis, in - primis de Cantico, Te D eum la u d a m u s , ejusdemqve tum Or
tu 1. Auctoribus, tum Vfut editae, Thorunii,i6 yo .
Q v o d fi Deus vitam & vires conceiTerit, pofthac inpublicut»
em iffuru* e ft:
Praelediones Gym nafticas in Theologiam Pofitivam A croa- w aticam D. Konigii.
Conciones Funebres felediores in Uisntk atqve B om fi* habita*, qvarum com plures antehac editae.
C onciones Illuftres,i. e. coram Illuftribus Perfonis habitas.
O rationem qvandam facram , in Hafn. arcis tem plo, coram Friderico III, ejusdem Filio, C hriftiano V , & Duce E le d o r a lijo - han n eG eo rgio III,facro mandato e fuggefhi recitatam .
iOcn Methodum .ba rnte oflkn iw-Ofmmei
k f d j a u e f un& g e b a u e f/ ofc«·/t>ie ^reu be in t><m Jp im m e l/
lini) t>ie €5fwf|F< §u t>em -Oimmel R E V A L I A E
D ie i O d .a n n i fuperioris,i7op, in demortuiGeorgii Schiileri lo cum Gym nafii C ollega fuit vocatus Joh.Joach. H elv y ig w t Berol.
M arch. an. ιόρό. d· 27* Julii D ired orM u fice s, C antor & C ollega con ftitu tu sjH ujcqve jiiA .G ^ e r R e g io m o n t. PruiTus fuflfediis cit.
Y P S A L I A E
B. D. Olito Svebilie , R eg n i Sveciac qvondam A rchiepiscopo, Sc Academiae Vplalienfis Procancell^rio, aud oritate R egia & C leri Svecani confenfu,in dignitate fuccesfit E r ic u i B e n z e liu s , SS. T h . D. & hadenusEpiscopusStregnefienfisjCujus plus vice fim plici in liis N . L . mentionem fecimus. Fuit is antehac Theologiae Profes fo rin Academia Vpialienfi, & v a r ia ingenii m onum enta edidit, ex qvjbus ( praeter Hiftoriam Ecclefiafiicam, an. 1699. tnenie Se^temb.
j», '271. meqioiatam ) feqventia nobis in n o tu eru n t;
ι$ NOVA LI TER ARIA
Differ tat io de dottrinalium [ignarum natu ri in genere. V p & - liz , Ϊ654- in 4 .
De lnftitutione literarii. Ibid.1658. in 4 . De Philofpphica vitee civili fervitu r a. Ifbid. 1663. in 4.
Explanatio Concionis D. Pauli in Areopago habitu, qva: legitur A f t . X V II. Ibid. 1669. in 4 .
Difpiuationes plures 111 Vitas Patriarcharum.
Palma pacifera , five opus pertinens ad C on troverfias <Je Articulis fidei fundamentalibus, & conciliationem R eligionum , a B. Socpro ipfius D. Qdbelio inchoatum.
AnteceiToris ipfius D ,Qlai S v e b ilii m ortem luperiori anno J7oo.m enfe A uguftop. 24«; paucis nunctavimus ; A ft jam ple
niora ex Ja c o b i A r r h e n i i, Vpfalienfis A cacftm iaeRe& oriSjPro- grammate ^funebri dare poffumus. Natus fuit is an. 1024. d. x.
'Januarii in prxdio EXcth;/ qvod habet prope G almariam fita paroe
cia Liungbyeniis, ja& isq vcin Schola Calm arienfi ftudiorum fun
damentis Regiom onti per integrum annum atqve Upfaliae per ie x- ennium literis in cu bit, ubi etiam an. 16 4 0 .1'upremis honoribus Philofophicis ornatus eft. Dehinc cum Baronibus Gyllenftierni- is exteras perluftratutus terras, per inferiorem Germaniam in fu»
periorem pro feftus, A rgentotati per integrum biennium /ubfti- lit. Italiam poftea in greifus, Venetiis,Rom a aliisqve locis vifis, Galliam adiit,ac feptem menfibus Lutetias confumtis,in H ollandi- am iter paravit. Domum tandem poft qvadriennem peregrina
tionem reverfus, primum G yn in afiiC a lm arien fisR e& o r; dein
de L eftor Theologiae & Paftor arcis conftitutus ; tum Pocniten- fiarius publicus & Paftor Ecclefiae Liungbyeniis vocatus. H inc munusProfeiTorium in A cadem iaLondenfi a S .R .M .ip fi oblatum,
& paulo cpftPrim ariiConcionatorisaulici (parta commiifa. A b aula d.miffusPaftoracumHolmiae primarium fimulqve officium Praefidis
£onCiftoriiobtinuit; haec erat fund io ,in qva fuprem isinTheblogia Jionoribus an, 1671. ornabatur. Poftea Dottoris Ter feri hum anis rebus erepti, inEpifcopatu Lincopenfi adm iniftrando,Succes- fq r filii» Accesfit tandem Archiepifcopi Upfalienfis dign itas;
C Sed
MENS I S JAN* M DCCI, 17
\
ig NOVA LI TER ARIA
Sed hi* omnibus honorum titulis m ors illum exuit, q vam /epttia»
gefim o ieptimo statis anno die 29. Junii 17 0 0 , tribus filiis, toti- dem qve filiabus reli&is, oppetiit.
H O L M I A E
T y p is exfcripta eft Oratio Vanegyrica, qvam fuperiori anno, in fefto Onom aftico A uguftisfim iSueonum M onarchacCA RO LI X I I, J o h C h rift. M andell, Holm ienfis, de P infimo & Clementisfimo C A R O L O R V M Nomine habuit.
Nicolai Keder, Regii Antiqvitatum Collegii Ajfcjforis, ad Colle&ores N. L. Lubecenfes
ΕρίβοΙα.
QVem adm odum Rom anis olim Africa,ita nunc Rusfia mihi fem«
per aliqvid apportat novi. Ex ifta qvidem Rom anis incognita afferebantur m onftra: ex hac vero oculis invifi meis afferuntur N um m i, q vam v is, fi alterum ex nuperrime allatis, ob m onftro- fam ineo tam literarum qvam vocum formationem , m onfttum qvoqve dicerem , neutiqvam a veritateaberrareir. Prim usNum - Tab. r. mus aureus eft, Ducati fere pondere, pertinetqve ad Tiarem The- F ig. 1. o d orum Jo han nis filiu m , cujus hinc effigiem habet eqveftrem , inde titulum : Tfar i vveltkn Knjaz Feodor Ivvanovvitfch vvfeja R« - sii. h .e . T S A R . ET . M A G N V S . D V X . T H E O D O R V S . IO - H A N N ID E S . V N IV E R S A E . R V S S IA E . Apud M ercatorem qvendam Hamburgenfem mihi o\im obiervatns eft Numm us aure- usalius m ajor, ejusdem etiam , fi refte m em ini, T iaris figura e- qveftri & nomine infignis , gravis inftar N um m i Portugallenfis, ftu decem Ducatorum : nec ullo m odo d ubito, qvin isad n o r
mam Portugalienfium W alteri Plettenbergii L iv o n i® M agiftri fit percuflus. M em init eorum BalthafariRuiTovvius in C h ro n . L i- ν ο η .^ ίχ &i|fe i»; fpttir gitfbme fc&tait lattn/ «n ©ewic&te/ ©£&r«>funl>e ^ o rn e t>m <Pcm jgal3f«r»g<- Ipcf / b« ocf ^om igalofirtf rocrtxn/ tmb gafcr gemMe ttn i fltl&e 3<W(ftn ftn^ i. e. Hi( Magijfer tempore f u i regiminis aure-
rees
reos nutnos cudendos curavit pondere & materite bonitate Pom gallen*
fibus pares·, qvietiam Portugallenfesvocantur, ac obvii admodum in Livonia fuerunt. Ex his duo qvondam fe oculis obtulerunt m e is , uaus penes N o bilisfim um & M agnificum Dominum H e r- m annum Ditmerum, Confulem Narvenfem , A ffinem meum h o - noratisfimum, alter penes N o b ilijfim um & A m p lisfim um Domi
num Martinum Nym annura , C ivitatis Holm ienfis Senatorem , judiciiqve inferioris urbici Praefidem, Amicum meum perdile&um , fimillimi ac prorfus gemini N um o ifti aVobis in N o v is A nni M .D C . X C IX . Tab. V III. exh ibito , nifi qvod beatae V irg in ifu bje& am haberent Lunam , q va ifte caret. D uoargentei proxim e ie - qventesChriiliani IV . funt Danorum R e g is, pondere Cepicis T ia - rum Bafilii, V ladislai, M ichaelis & Alexii aeqvales, infigniti etiam , in uno latere, effigie Sanfti Georgii ut Eqvitis haftati, coniveto nempe Copius inde nomen iortitis typo (e ft enim Copije Rusfis ha fla & Qopejei^, haflatus) & Copicis item oblonga form a ae
muli. In altero autem latere prior habet literis non latisgenui- n ee xp resfisR u sficis(e xeo genere qvod caiam o,non prelo,form a
ri plerumqve folet j inferiptionem nec lin g v* genio confonam, per literas Latinas fic exprim endam : Chriflianofchetira Korol az T a{, Denmarl^, qva; fecundum nativam Idiomatis rationem fo ret: pj ’ Cbrtfijan tjcljetvvertojKorol Datskoj { feu Oanskoj) h. e. C H R I- S T IA N V S . Q V A R T V S .R E X . D A N IC V S . Alter epigraphen lingva inferioris Germaniae h an c: @ ©cnflfctn ftflr T ·. · it t i S \m < tn© cm Km nrc. i.e. D EI. G R A T IA . C H R IS T IA N V S . ^ . IV . R E X . D A N IA E . Hujusm odi DaniciRusfis«tiam num ufuales,rarius tamen occurrentes, cujus T(arisconfenfu,qvem qve in finem fuerint percusfi, nondum mihi iatis expifeari licuit. E - qvidem fpe&abilis & probatisfimus m ihiqve charrsfimus V irD n . JohannisRodde, C ivis & M ercator N arvenfis, cum aliqvando apud eum Karvac hujusmodi Copicorum, me prsefente,mentio fo rte fa tfa eilet,retulit, fe exo rehabereM ercatoris Moicovitae, q vo d tales primitusprtecipue eo refpexerint , utarqve acR usfici tam a sLapponibus Tfateo parentibus im perio, qvam a Lappontbus Dano
MENSIS JAN. M DCGJ. *9
fubjedis ultro titroqve recipiendi,. permutationis taedio 8c incorto*
m odo obvium itent. Sed rem omnem in geniofisfim o iagacisfim o- qve D anorum Polyhiftori O ;hon Sperlingio indagandam relinqvo.
Q vartu m & qvintum aereos T far Petrus hoc anno cudi fecit. M a - T ab i jo r, q vi amplitudine O ram noftram dimidiam recentem «eqvat, in F ig . 4 . PCT'pberia partim umu* faciei,partim alterius h ab et: Tfar i vvelikjt KtijaZ Petr Alextjevvitfcb vvfek Rofsit Samvdersjawny) Pevvelttei.
h. e. T S A R . E T . M A G N V S . D V X . PE T R V S . A L E X li. F IL IV S . T O T IV S . R V S S IA E . A V T O C R A T1C VS. M A N D A T O R . Ia medio autem illic Aqvilam bicipitem corona in utroqve capite &
tertia iuperne in term edia, fceptro inungvibus dexteris & glo bo ftaurophoro in finiftris, expanfisqve alis confpicuam ; hic v o cem Dengha, qva dimidius denotatur Coficm , nec non annum a nata ialute generis humani millefimum feptingentefimumqve.
J a x' M inor exhibet altera parte verba : Tfar Petr Alextjevvitfch, i.e . Fjo* S· T S A R . P E T R V S . A L E X II. F IL IV S . & A qvilam talem qva: eft in Denga : altera : vvfeja Rosii Samodersjets, h. e. T O T IV S . R V S SIA E . A V T O C R A T O R . ac praeter commemoratum m odo annum*
vocem Poluschka, qvae qvartam Copici defignat partem. O bier- vationem in Denga illa meretur (Sngularem novus honoris titulus : Samedersjavvnj] Popvetitel, pro qvo fim plexSamodersjets in u fu a- lio q v in c ft, in aliis etiam freqventioribus hujus anni aeneis Denga occurrens.’ Valete diu bono curiofi Orbis. D ab. Holmise d, g.D ecem br. A n. 17 0 0 .
H A F N I A E
D ie 15. Decem b. iuperioris a n n i Clem ens J e f f t t w , R efp o n - dente Nhol. Jeh . Lundio , Differtationetn H iftorico- Eccleiiaff.
de Ritibus con vo can d i a d p u b lica f a c r a , p rio rib u s po ft C h ri- ftw n Saculis , propofuit. (2. plag. in 4 .)
Die 17. Decemb. fub Praefldio P e tr i K r a g e lu n d , R eipondens Thaggo Steruf DiiTertationem Hiftoricam de S e r r a M a rty rii in - f t r f r
2® N O V A L I T E R A R I A
f i rumento, ex Ebr. IX , 35. in Collegio Mediceo ventilavit. (2, filag. in 4 .)
D ie zi. Decemb. Prajfide Jd h . M a tth ik H am m erico,R cfyoiy- dens Petrus Deichmann , de M ensa ( f fo cu lo D<xmonierurrtt ex i. C o r .X , 21. Diflertationem Hiftorico - Criticam habuit. (2*
plag. in 4.)
Eodem d ie, in C ollegio|M ediceo , a t Oldo % e ft r u p o , trancisci filio , Reipondente tudolpho Moth Bagger , Dilputa- tio tertia , de Syringe in fu g e n d a a q y a , ventilata fuir. (2.
J>lag.in4 .)
Die 22. Decemb. Jo b t m e N o r h o lm munus Pracfidrs iuftinen- te , Refpondens Laurentius Turni Lundorp , Diflertationem Hi»
ftoricam primam de M artyrio Jo h a n n k E v a n g e lift* , publice defendit, (if.p la g . in 4 .)
Superiori anno 1700 . menfe Junio,p. 175. Anagram m a G erm a
nicum, e N om ine & Titulis Auguftisfimi D ani* Norvegiaeqve M o - narchse, F R ID E R IC I IV. audtore Gerhardo Ernefto aFranckenatr.
Archiatri R egii hlio,adornatum ,receniuim us; Huic jam aliud (ob- nedere juvat, eodem a u iio re e Serenisfim * Regina; Nom ine con
flatum. & Lutetia Parifiorum transm ifliim , qvod ita h a b e t:
i U f t i t i g i n j u 3M n n e m a re f/2 fte w > e g m /b m r fcen uni) @ o f^ fn /*O er$o gttt j u @ c fc k p w ig / ^ d f i e i n / m arn unb &er £ ) if Ijm a rfc ^ n / 0 r a f u t $u O lO en W rg uut> Q i U
£ u r d ) refiw 2}<rw<i)f«iun$ fc «0 5uc&(!df><tt.
2 B o ^ u g e n b / @ c ^ 6 n |e (f/ 1jerrltcj>er QSerfiant»
* j w $ S e g &um S Jjr o t t unt> if r o f w m u p jeujen fo n u e n / 6 0 w a n £ ) t r tveljl biflig gfcnnen
Q * S fafien iS iert» burchiS a an ee K I L O N I I
D ie 18. Decemb. Prscfide G untbero Chriftophoro S ch e lh a m - mero; M cd, D. & Profefl. Prim ario, Sereniff. Duc. C im br. Gottor·*
C J fic a C
MENSIS J A R M Ddcf,
pienf. A rchiatro, SocietatisN .C.LeopoldinaeAdjunil:o,&in Ita lia R e.
cuperatorum Socio, C hriftopb.Uartinut Bure bardus, Theles ieJeilas, numero LXIV. de Principio Motm Animali, publice defendit, (z, plag- in 4 .)
J o . B u rch a rd U s M a ju s , Eloqv. & H ift. Pro f. P. ipfis fe
riis Natalitiis publico Academiae nomine P rogram m a edidit, qvo poft indicatam fuperioribus annis fingulorum dierum feftorum ori
ginem, itemqve vecum & fuperflitiolum cultum,communiores vul
g i errores recenfet; qvos etiam in reliqvis Alturi anm felem nibus f erftringet. I. autem exponit breviter, q v » hiftorise nafcentis C hrifti adm iiceri ioleant commenta, ut de Jofepb o, qvod fuerit Ce
nex capularis, de matre M a ria, qvod ejus nomen denotet ftellam m a ris, praedidumqve fit prim o ftatim capite Genefeos,qvod ipfa e r Koitu Joiep hi pepererit filium, qvodqvepepererit utero aperto, qva occafione illos carpit p i& o res, qvi Chriftum tanqvam de c a lo de- fcendentem , crucisqve figuram fuper humeris geftantem pingunt Tum refellit errorem Bodini, qvod Chriftusnon fitnatu&Bethlehe- m i; SiSculteti, Grotii, Bartnii atqve aIiorum,qvod natus fic extra ur- bem Bethlehem iticam inrureaut fu b u rb io ,& Pontificiorum,, qvi ho
die qvoqj eafam Bethlehemiticam, prafepe ligneum, indufium M a
ria:,faicias & multa alia oftentant,di verfasqve eorundem opinione*
enum erat,qvisnam locus Chriftum primo naicentemexceperit?Inde vulgati illius erroris de animalibus ad praefepe C hrifti alligatis &
originem & ceniuram affert, fimulqve rifui exponit fabulam ex epi
gram m ate Matthcei Gothi defumtam,de bo ve,g allo , ove & afino,de loco natali C hrifti mirabilem in modum teftantibus. Poftca varias de numero paftorum Bethlehem itieorum adducit fententias & hac ratione ad ea etiam devenit,qvae deM agorum nom inibus,form a,ve- ftitu,officiis nugantur Pontificii* inprim is vero deteftandum eile pu
tat errorem Gordonii Jefuitae,qvi nominibus iftis vim inefle exiftim a- vit morbo com itialim edentem . Q vibu sita expofitis II. adducit m i
racula, qvae in ipsa urbeBethlehemitica ea n o d e,q va natusServator, contigilTe perhibentur, qvom odo icilicet aqva e petra profluxerit ad abluendum infantis Chrifti corpus, & qva ratio ne lac confecuta fit M aria virgo, qvo laftare potuerit filiwm fuum , aliaqve q v * reperiri
» N O V A L I T E R A R 1A
docet in fpu tiisE van g eJiis^ i-eii, Ntcodemi, Bm holom xt,Thm x,Xi- bro de natmtateMari<e,& Evangelio de infantia Chrifii ante bienni
um ab tienrieo Sic\io edito. III. ea recenfetprodigia,qvsefim iliter in aliis locis eodem tempore fa d a dicuntur. Nim irum qvod R o mae ipfe etiam Auguftus Imperator aliqva in ho no rem nati orbis D om ini fecerit, nummumqve cudi permiferit hac infcriptione:
S A L V S H V M A N I G E N E R IS , & P A X O R B IS T E R R A - R V M , qvod ibidemtrans Tyberim tpto die fluxerit fons olei, qvod in Hilpania tres vifi iint io le s, nubesqve adm odum lucida, qvod in jEgyptu corruerint fim ulachra D eorum , qvod in S y r ii vinea Engaddi una n o d e fimul protulerit flo res, frudum & liq v o - tetn, qvod deniqve in univerfo terrarum orbe averfie V eneri v a cantes , qvos Sodom iiici fceleris reos efle dicimus, lubito perierint.
Qyae omnia poftqvam percenfuit, docet etiam , qvonam ea nitantur fundamento,& qvid habendum fit de iftarum fabularum audoribus, ubi una indicat, qvando iftiusm odifabulofi fcriptores coeperint. IV . adfeqventia progreditur tempora , noftruirqve inprimis aevum, qvod adhuc perivafiim fibi habet vulgus, aqvas n o d e N atilitia m u
tari in vinum. Cujus opinionis originem Cum expofuit, V . ad reliqvos errores pergit, qvi circa hqc tempus hominum mentes imbuunt. Ut cum pueri perfonatos juVenes pro C h rifto habent, vel puellae indufium,qvod necesfitatu vocatur, a fe confedum vim corpora indurandi habere putant, vel alii etiam no d e proferta pro
fanis modis fortunas ac futuram felicitatem explorare laborant»
Qvem morem cum jam tum Auguftini aetate obtinuiffe dem onftra- vit,noftrorum qvoqve temporumfuperftitiones ac errores attingit»
Notum qvippe eft,qvod vulgus ex X II. diebus poft N atalitiade tem - yeftate X II. menfium judicet, juvenesqve ac puellae ex cepis,pom is aut lignorum ftrue de matrimonii, aliiqve ex umbrft candelae m or
tis auguria capiant. V I. deniqve iubjungit, qvid habendum fit de ea lententia, qva Livoniae Rtufia:qve incolas creduntur circa id tempus in lupos mutari, diemqvc a Natalitiis ad Epiphania g a lli panum acftefcere, aliaqve qvaerereledores jubet in libro Praetorii,
qv» infcnbitur (**» plag.in 4.)
MENSIS JAN. M DCCL 2?
Jo< ludov. Bannemmni D. ( f p.p. Obfervat io de Pingvedine per^ umbilicum fluente.
" p a u c is an tean ijis, qvidam valde obefus c ivjs mortuu? eft, cujus ex unatilicofex libra:purtt Pingvedinu non fine hominum adm ira
tione effluxerunt; poft qvidem pingvediniseffluxum aliqvot ad*
fcuc annos f^ijus & incolumis fupervixit.
ίο. Iac. Stolterfohti DlScholion.
J - V ^ n i f i pingvedinii oculatus Teftis Excell. Neftor II. m entionem exiertis feciifetverbis, portion em ch ylofam lym pha dilutam, ex vaiorum illuc tendentium ac mole turgidorum referatione ortam fyiiTe fere perfvafi fuiflemus. Vermis qvippe pedati & c h y ii per
^mbilicum excreti mentionem facit Excell. D n.D . Joh. DoLeus Ep.
III. ad B. Dn. D. VValdfchmid. p. m. 119. fq. qvo fa& o tumida ante praeter morem puella maxime contabuit. Huic analogus eft effluxus C hyli per vulnus T horacis juxta D. Alard. Maurit.Eggerdes Η . N. C. Dee. II. A. VI. Obf. CCIX. f>. 4 17. Fluxum oculorum chy- ioium in Infante reccns nato vidit D go h .P etr. Albrecht. l.c . A.IX , Obf. L XXXVI.p. 148· Ictorofam materiam per umbilicum H ydro
picorum effluere pofle, ex vaiorum LacSeorum Sc Lym phatico
rum ruptura affirmant D. D. Lipfienfes in Paul. Ammann. Medicin.Cri- tic. C a f Χ Ι .ρ . η ό [q q .E x umbilico hujus fubjedli adm odum obefi veram effluere potuiiTepingvedinftn ambabus largim ur manibus illi Kilonienfium Padalyrio. Sive n.haee oriatur a particulis C h y lifu - perf^uis, five ex fangvine u n& uofo , ut volunt Isbr. de Diemer- bryikjOper. Anatomii. L. I, c. IV. Tbom. Bartholin. Anatoni. Ref. L. I.
c, lll.p '.m .\ J. & a lii; fiv e e x fero o leo io aqvco concreto, juxta mentem Excell. Dn. D. Georg. VVolffg. VVedelil Phjfiolog. Ref. c. II.
p 4 0. & c. VIII. p. i\ 6. certum taq en eft, eam in vafis eifelt- qvidam , id qvod ex natura ejus ignea & aerea fatis fuperqve demonftrat Zacut. Lufttan.prax. Hiftor. L. I L c .V I U .f . 557. con£
Seb.VVirdtg. Medicin. Jpirit. L. II. c. I. ξ . ι ο . ρ . 10. & §. i8./».'i<i.
Q vod vero condenfetur , aeris partim externi accesfioni, partim - frigida: membranarum conftitutioni adicribendum efle credimus,
r T u r-
i * NOVA L I T E R A R I A
