Mechanoskopijna identyfikacja numeratorów

Mechanoskopijna identyfikacja numeratorów

Wstęp

i cel

pracy

Identyfikacja numeratorów to zazwyczaj lubiane przez ekspertów i niezbyt skomplikowane badanie me-chanoskopijne. Badacz o niewielkim nawet doświad­ czeniu już przed rozpoczęciem zadania wie, z jakim problemem przyjdzie musię zmierzyć.Jest nim porów-nawcze badanieodwzorowań znaków i znaków na ko-lejnych znakownikach, polegające na porównaniu na etapie badań grupowych wielkości znaków i ich kroju, a na etapiebadań - porównaniu indywidualnych cech charakterystycznych.Właściwe użycie numeratora po-woduje, oprócz odwzorowania znaku, odwzorowanie

także indywidualnych charakterystycznych cech nume-ratora,o ile takie istnieją, więcnietrudno dokonać ze-stawienia.Cechy indywidualneodwzorowują się także

w sposób statyczny, odpowiadając wyglądem, umiej-scowieniem i konfiguracjącechom na znakowniku, za-tem ekspert złatwościąje postrzega i porównuje. Teo-retycznie zatem,bezoglądu materiału dobadań,zało­ żyć można, że badanie takie nie powinno nastręczać

jakichkolwiek kłopotów i na pewno nie powinno być

przyczynkiem dorozważańna temat trudnych identyfi-kacji. Praktyka badań mechanoskopijnych weryfikuje

pojęcia łatwa i trudna identyfikacja,wzbogacając

do-świadczeniabadawcze ekspertów.Naprzykładzie kon-kretnej ekspertyzy mechanoskopijnej autor zamierza

przedstawić takie właśnie doświadczenie przeczące

stereotypowemumyśleniuo mechanoskopijnej identyfi-kacji numeratorów.

Przebieg

badań

Dobadań przekazano numeratory w czterech kom-pletach znakowników (ryc. 1). Trzy komplety to zna-kowniki cyfrowe,w tym dwa owysokościznaków 7 mm i jeden owysokości znaków 6 mm.Czwarty z komple-tów to znaczniki literowe owysokości znaków 7 mm.

Materiałem porównawczym było odwzorowanie przerobionego numeru identyfikacyjnegopojazdu w po-staci trzech replik silikonowych (ryc. 2).Odwzorowany numer identyfikacyjny VIN składał się z siedemnastu

Ryc. 1. Cztery kompletynumeratorówbędącychprzedmiotembadań Fig. 1.Four setsot evidentialnumber slamps

znaków, w tymośmiuliterowych idziewięciucyfrowych. Znaki numeru miały wysokość około7 mm.

Komplet znakowników cyfrowych owysokości6 mm wyeliminowano z dalszych badań, ponieważ znaki tej

wysokości nie występowały w replikach oznaczenia identyfikacyjnego VIN. Następnie porównano

szeroko-ści i kroje znakowników z szerokościąi krojem znaków

na replikach silikonowych porównawczego oznaczenia. W trakcie badania stwierdzono, że:

• znaki literowe w komplecie znakowników mają in-ny krój iszerokość niżznaki literowe odwzorowane na porównawczych silikonach,

•znaki cyfrowe w jednym z dwóch kompletów zna-kowników mają inny krój i szerokość niż znaki

cy-Ryc.2. Repliki silikonowe oznaczenia identyfikacyjnegoVIN Fig. 2.Silieon replicas ot V/N

Ryc. 3. Komplet numeratorów cyfrowych zakwalifikowanychdo dalszych

badań

Fig. 3.Set ot number stamps qualified for further examinations

frowe odwzorowane na porównawczych siliko-nach,

• znaki cyfrowe w drugim z kompletów znakowników

majątaki sam krój iszerokośćjak znaki cyfrowe od-wzorowane na porównawczych silikonach (ryc.3). Na powierzchniach znakowników, które krojem i

szerokością odpowiadały odwzorowaniom znaków na porównawczych silikonach, poszukiwano indywidual-nych cech charakterystyczindywidual-nych.Czynność ta z dwóch powodów okazała sięskomplikowana. Pierwszymbyła

erozyjna metoda wykonania znaków. Taki sposób pro-dukcji znakowników pozwala na kopiowanie - na

przy-kład poprzezżłobienieelektroiskrowe - cech matrycy, które łatwojest uznaćza cechy użytkowe. Drugim pro-blemem okazał się brak zgodności odwzorowania ce-chy charakterystycznej znakownika z cyfrą ,,0" (jedno-znacznie zakwalifikowanej jako indywidualna, widocz-nej nawet okiem nieuzbrojonym na znakowniku) na po-równawczych odlewach silikonowych numeru VIN. Sy-tuacja ta podawała w wątpliwość dotyczące innych znakowników z badanego kompletu numeratorów po-zytywne ustalenia badawcze,które odnosilysiędo zna-kowników z cyfrą"T, ,,4",,,2", awięcwszystkich

pozo-stałych,których użyto do przerobienia oznaczenia. Znakownik zcyfrą,,7" miał cechy charakterystyczne w miejscach wskazanych na ekspozycjach fotograficz-nych (ryc.4a, d).Wygląd,umiejscowienie tych cech od-powiada wyglądowi, umiejscowieniu cech charaktery-stycznych na szesnastym znaku - cyfrze "T - numeru VIN odwzorowanego w silikonie (ryc. 4b,c, e, f).

Na rycinie 4d wskazano dwie cechy charaktery-styczne, pierwszą- w postaci wgniecenia, uznano za

indywidualną, a druga ze wskazanych cech poniżej

pierwszej to cecha produkcyjna.

Znakownik zcyfrą,,4"miałcechy charakterystyczne w miejscach wskazanych na rycinie 5a i d. Wygląd,

umiejscowienie tych cech odpowiada wyglądowi

i umiejscowieniucech charakterystycznych na czterna-stym i siedemnaczterna-stym znaku - cyfrze ,,4" - odwzorowa-nego w silikonie numeru VIN (ryc. 5b, c,e,1).

Na rycinie 5d wskazano dwie cechy charaktery-styczne, obie cechy uznano za indywidualne cechy znakownika.

Kategoryczną pozytywną identyfikację uniemożli­ wiało jednak niezidentyfikowanie znakownika z cyfrą

"O", które stawiało pod znakiem zapytania dotychcza-sowe ustalenia. Cechy uznane za indywidualne w przy-padku znakowników zcyfrą,,7" i ,,4" w postaci drobnych

wgnieceń miałypodobnywyglądi charakter jak drobne cechy występującena znakowniku z cyfrą"O",których zgodności nie potwierdzono. Nie ustalono również

zgodnościjednoznacznie indywidualnej cechy widocz-nej na tym znakowniku.

Oczywiście zawsze można założyć, że cechy na niezidentyfikowanym znakowniku powstałypo nabiciu przerobionego oznaczenia lubżeznakownik zcyfrą,,0" nie był w komplecie w chwili przerabiania oznaczenia VIN.Jednak by postawićtakie tezy, należało

wykorzy-stać wszystkie mechanoskopijne możliwości badaw-cze.

Znakownik zcyfrą ,,0"miał cechę charakterystyczną

w postaci uszkodzeniawidocznąna rycinie 6.Podczas

długotrwałych badańmikroskopowych ustalono,że

wy-glądi umiejscowienie tej cechy tyiko pozornie nie

odpo-wiadają wyglądowi, umiejscowieniu cechy na ósmym i dwunastym znaku - cyfrze,,0"- odwzorowanego w si-likonie numeru VIN (ryc.7).

Różnicę pomiędzy wyglądemi umiejscowieniem ce-chy znaku a wyglądem jego odwzorowania w odlewie silikonowymwyjaśniono, przeprowadzającbadania

po-legające na:

• ustaleniu mechanizmu naniesienia cyfr,,0" odwzo

-rowanych w silikonach,

•wyjaśnieniu różnic i wskazaniu indywidualnych cech charakterystycznych zgodnych pod wzglę­ dem wygiądu,umiejscowienia i wzajemnej konfigu -racji.

Na podstawiewygląduoraz cech sposobu naniesie-nia (ryc.8) - ciągłościodwzorowania - ustalono,że od-wzorowany znak został naniesiony przez dwukrotne nabicie cyfry "O", jedno na drugie, z bocznym

przesu-nięciem. Jednocześniez obrazu odwzorowania wynika,

żekolejne uderzenia wykonywano zkątowymi odchyle-nlarniznakownika.

Ryc.4a-f. Cechycharakterystyczne(indywidualneiprodukcyjne)na powierzchniznakownikazcyfrą"7"(a,d)iodwzorowanietychcech na szesnastym znaku(cyfrze.71replikinumeru VIN(b.c.e,f)

Fig.4a-f.Individualandmanufacturingcharacteristicson surface ot-r number stamp(a,d)andimpressionsotthesescharacteristicson 16thdigit

rr

J

onV/Nreplica (b,ce,f)

Po ustaleniu mechanizmu naniesienia znaków na

wskazanych pozycjach znakownikiem zcyfrą "O" w y-konanoślady próbne. Jeden ześladów odwzorowano w silikonie (ryc. 9). Na znakach widoczne są niecią­ głości w miejscu występowania uszkodzenia na zna-kowniku.

Rycina 9 przedstawia to samo odwzorowanie od-wrócone o 180 stopni.

56

Następnie numeratorem wykonano ślady próbne, które nabito znakownikiem dwukrotnie w tym samym miejscu (jeden na drugim) przyjednoczesnym obróce-niu numeratora o 180 stopni. Z tak wykonanychśladów próbnych wykonano repliki silikonowe (ryc. 10b, d, f),

które następnie porównano z cyfrą na pozycji dwuna-stej odwzorowanego numeru VIN z kolejnych porów-nawczych replik silikonowych (ryc. 1Da, c,e).

Ryc. Sa-f. Indywidualne cechy charakterystyczne na powierzchni znakownika zcyfrą"4" (a, d)i odwzorowanie tych cech na czternastym i siedemnastym znaku (cyfrze"4") repliki numeru VIN (b, c, e, f)

Fig. Sa-f, Individuaf characteristics on surface ot~4nnumber stamps (a, d) and impressions ot theses characteristics on 14th and 17th digit("4") on V/N

Ryc. 6. Znakownik zcyfrą ~O"zwidoczną indywidualnącechą

charaktery-styczną

Fig. 6."O"digil number stamp w/rh vtsibteind/vidual characteristics

Ryc. 7.Dwunasty zna k- cyfra"O" - odwzorowanegowsilikonienumeru VIN

Fig. 7.12th digit("O")impression on siueon V/N replica

Ryc. 8.Dwunasty znak - cyfranO" -odwzorowanego

wsilikonienume ru VIN z zaznaczonymi cechami

po-zwalającymina ustalenie mechanizmu nanoszenia znaku

FIg.8.12th digit (,,0") impression in silieon VfN replica w/rh marked characteristics allowing determ ination ot mark generalian mechanics

58

Ryc.9. Indywidualne cechy charakterystyczne znakownikazcyfrą"0" - replikaśladu prób-nego

Fig.9.Individual characteristics ot ,,0" number stamp- replica ottes ttmpreeston

.

-;

•

.

.

Ryc.10.Silikonowe replikiśladówpróbnych (b,d,f)wykonanych zgodniez odtworzonym mechanizmemnanoszeniacyfryMO"zestawionezcyfrąna po-zycjidwunastej odwzorowanego numeru VIN (a, c,ej

Na kolejnych zdjęciach na rycinie 10 wskazano na

odwzorowanych znakach dowodowych i por

ównaw-czych indywidualne cechy charakterystyczne. Stwier

-dzono,że wskazane cechysą zgodne w zakresie wy

-gląd u, umiejscowienia i wzajemnejkonfiguracji.

Ustalone w procesie badawczym zgodności cech

charakterystycznychw zakresiegrupowymi indywi

du-alnymorazwyjaśni enie pozornych róż nic w odwz oro-waniach cyfry

.

0

·

pozwoliłonastwierdzenie,żenumer nadwoziazostałprzerobionymiędzyinnymi zapomocą

dowodowychznakownikówzkompletuwskazanego na

rycinie

3

(doprzerobieniatreścinumeruużyto również

niezidentyfikowanychznakowników literowych).

Podsumowan ie

Z

pozorułatweporównawczebadaniemechanosko -pijneokazało siętrudnymeksperckimegzaminem.Op i-sywanyprzypadek badawczyjest przypadkiem szcz e-gólnym,bowiempostawił przed badaczem dwa rzadko

występującewspólnie problemy.Pierwszydotyczył kla -syfikacji cech (w podziale na grupoweiindywidualne), obarczonej niepewnością związanązerozyjną (matry -cową) metodą produkcji znakowników. Drugi dotyczył

nietypowego użyci a narzędzia, dzięki któremu ukryto uszkodzenie znakownika w postaci wgniecenia, które

powinnosięodwzorowaćnaśladach- cyfrachnabitych

- jako jednoznacznie indywidualnacecha c

haraktery-styczna.Kluczem do rozwiązania problemów bada

w-czychbyłoustalenieiodtworzeniemechanizmudziała­

nia narzędzia. Odczytanie sposobu użycia narzędzi a

napodłożu pozwoliło wyjaśnićbrakodwzorowaniaw

io-dącej cechy indywidualnej. Wykonanie ślad ów pró b-nych,zgodnie z ustalonymmechanizmem,pozwalają­ cym nawyeksponowanie indywidualnychcechcharak -terystycznych,którychcharakter,wyglądi umiejscow ie-nie był zgodny z cechami na replikach silikonowych,

potwierdziło słuszność przyjętych założeń i wydanie

opinii kategorycznej.

Ryszard Lewek BIBLIOGRAFIA

1.Blen lek J.:Bada nia mechanoskopijnew praktyce kry

-minalistycznej, Zakład Kryminalistyki KG MO, Warszawa

1988.

2.Kurczewski J.:Wybrane zagadnieniaekspertyzy

me-chanoskopijnej, Ośrodek Doskonalenia Kadr Kierowniczych

MSW,Łódź 1981.

3. Lewek R.: Wybrane aspekty bada ń mechanoskopij

-nych,2002,pracaniepublikowana.

4.Technika kryminalistyczna, podred.W.Kędzlerskiego,

tomIII, Wyd.Wyższej Sz koły Policji,Szczytno1995.

60

Streszczenie

Badania mechanoskopijnenumeratorów

z

odwzorowaniami

tojednozprostszychbadańpor6wnawczych.Opisywanyw

pu-blilencjiprzypadekjestszczególlly,bowietll postawi!przed ba

da-czemdwarzadkowystfPującewspólnieproblemy.Pienvszy

do-tyczylklasyfilencjicech(wpodziale lIa grupoweiindvundualne),

którąutrudniałaerozyjna ijednocześniematrycowametoda pr

o-dukcji znakoum ikxno.Drugidotyczyłnietypowegoużycianarzę­

dzia,dziękiktóremuukrytouszkodzenieznakoumikawpostaci

wgniecenia,które powinnosię odwzorowaćnaśladach- cyfrach

nabitych- jakojednoznacznie indywidualna cecha

charakteru-styczna. Kluczemdorozwiązania problem6w badawczychbyło

ustaleniei odtworzeniemechanizmu działania narzędzia,

po-zwalającelIapozytywną,lentegorycZllą idrn tyfilencję.

Słowa kluczo we :badania mechanoskopijne, numeratory,

znakownik, nietypoweużycienarzędzia

Summary

Toolmark examination of number stamps with their

impressions is one oj thesimplest comparative examinations.

Thecase discussed in theartid eis a peeuliar one,beeauseit

involves anunusual combination ajproblems.TheJirst problem

concerned dassification of charaeteristies tinto group and

individual ones), whiehwas dlffieuU due toerosionand matrix

method number stamp produetion. The other problem was

relatedtonon-typieałuse oftools1eadingto detectionojstamp

damage (indentaiion), uhich'should be reflected in stamped

digits as a elearindividualcharacieristics.Thekeyto solving

these problems was determining and reconstructing the

mechaniceoj thetool allowingpositivecaiegoricalidentification.

Keywords: toolmark identification, number stamps,

stampingmachinę,non-typieal useoftool.

Biblioteka Naukowa

eŁK

KGP

Aleje

U

j azdowskie 7

zaprasza ekspertów

i techników kryminalistyki

do korzystania za

równo

z

opracowań książkowych,

jak i specjalistycznych

czasopism

po

lskich

i zagranicznych.

Biblioteka jest czynna codziennie

w godz

.

8.15-16.00

tel. (22) 601-45

-30

e-mail: b.łegowicz@policja.gov.pl