Tomasz Bednarek, Henryka Miąskiewicz
B
adania
biegłości
i
porównania
międzylaboratoryjne
w systemie akredytacji
laboratorium kryminalistycznego
Motto: Teraz wiem,żeopinie wydane przez toLaboratorium
sątak
s
amo istotne przed
sądemw Wars
zawie,
jak
iprzed
sądemw Genewiel.
WstępZmiany współczesnego świata wymuszają ciągły rozwój nauki i techniki. W tym chociażby kontekście zcałą siłąjawisię problem zapewnienia najwyższej ja-kościświadczonych usług.Zagadnienie to stajesię co-raz bardziej widoczne w środowisku prawniczym, dla którego najistotniejsza jest wiarygodność, a zarazem powtarzalność uzyskiwanych wyników badań nauko-wych. Kształtowanie prawidłowych i zgodnych z rze-czywistością rozstrzygnięćprocesowych wymaga moż liwie szybkiego, precyzyjnego ipełnego ustalenia sta-nu faktycznego. Wzrost skomplikowania materii dowo-dowej toczących się postępowań skłania do dużo częstszego niż wcześniej korzystania z pomocy fa-chowców, których opinie mają pomóc organom proce-sowym w obiektywnej ocenie sprawy. Permanentne zmiany wymagająnatomiast od biegłych nie tylko po-siadania najwyższychkwalifikacji, lecz również stałego ich doskonalenia iumiejętnościwykorzystania wyników badań naukowych przygotowanych przez innych, w tym pracowników nauki zarówno z kraju, jak i zagra-nicy. Już dawno temu Sąd Najwyższy słusznie skon-statował, żekorzystanie w szerokim zakresie z aktual-nej wiedzy specjalistyczaktual-nej z różnych dziedzin winno należeć do podstawowych elementów postępowania karnego, zwłaszcza zaś postępowania dowodowego w sprawachzłożonych podwzględem faktycznym i do-wodowym.Postępwiedzy oraz rozwój nauki wróżnych dziedzinach jestniewątpliwieszybki i obejmuje coraz to nowe sfery ogólnie pojętej techniki, życia społecznego i jednostki, jej psychiki i osobowości. Dotyczy to rów-nież wiedzy specjalistycznej stosowanej dla potrzeb wymiarusprawiedliwości i organówścigania2.
Celem opracowania jest przedstawienie dosyć wą skiego (acz ważkiego) ujęcia problematyki mającej
22
wpływ na jakość wydawanych opinii kryminalistycz-nych poprzez wskazanie istoty i znaczenia badań bie-głości oraz porównań międzylaboratoryjnych w odnie-sieniu do podmiotów,których naczelnym zadaniem jest dostarczanie dowodów w postaci opinii dla toczących się postępowań karnych. Wartowskazać,żetemat ten niebył wcześniej szerzej poruszany nałamach perio-dyków kryminalistycznych ,poza może nielicznymi wy-jątkami3. Omówiona zostanie zarówno polityka
Pol-skiego Centrum Akredytacji (PCA)dotycząca wykorzy-stywania tego typu badań w procesach akredytacji i nadzoru nad akredytowanymi laboratoriami, jak rów-nież sprecyzowane zostaną wymagania dotyczące uczestnictwa w tego typu przedsięwzięciach . Zilustro-wanatakże będzie działalnośćLaboratorium Krymina-listycznegoKomendy StołecznejPolicji (LK KSP) - jed-nego z dwóch dotychczas akredytowanych laborato-riów sądowych, nr akredytacji AB 6454, w obszarze stanowiącym wątek przewodni opracowania. Autorzy przedstawią również korzyści płynące z uczestnictwa laboratoriów kryminalistycznych w programach badań biegłościitestach międzyiaboratoryjnych.
Znaczeniejakości opinii w procesie karnym Wypełnienie wszystkich sformułowanych we wstę pie niniejszego opracowania oczekiwań prowadziłoby niewątpliwie do stanu idealnego. Nie zawsze jest tak w rzeczywistości. Z jednej strony, ocenie opinii bie-głych towarzyszyć może (i bardzo często niestety to-warzyszy) całkowicie niezrozumiała wiara w ich nie-omylność- przypisującaim rolę"uczonegosędziego"5 - a z drugiej rzadko poruszana jest, poza nielicznymi może autorami, problematyka błędów w sporządza nych oplnlachś. Mówiąc o ewentualnych przyczynach błędów,wskazać należy,żez jednej stronywpływnato mieć mogą obowiązujące obecnie regulacje prawne", które w niezadowalający sposób określają zasady ustanawianiabiegłych8, a z drugiej ichniewystarczają ca wiedza prawna,szczególniez zakresu teorii opinio-wanla" .Warto w tym miejscuprzywołać przykład, celo-wo spoza naszego kraju,podany przez J.
cza10,niefrasobliwejchemiczkiz Oklahoma City Pol i-ce Department,która w trakcie ponad 20-letniej kariery wydała łącznie około3000 opinii,z których 23 w spra -wach o przestępstwa zagrożone karą śmierci. Dwuna-stu skazanychzostało straconych. Zwolnionojąz pra-cy dopiero w 2001 roku po raporcieujawniającym prze-rażającą beztroskę biegłej,a w tym: gubienie dowodów rzeczowych, kontaminację, niszczenie dowodów wsprawachdotyczących zgwałceń jużpo 2 latach,n ie-poddawanie się testom proficiency,o wydawaniu fał szywych opiniiniewspominając11.
Mechanizmem, który w ocenie autorów
opracowa-niabyłbyw stanie istotniewesprzeć realizację podsta-wowegocelu procesu kamego określonego wart. 2§ 1 pkt 1 k.p.k.,tj. "aby sprawcaprzestępstwazostałwy -krytyipociągniętydoodpowiedz ialności kamej,a oso-baniewinnanieponiosłatejodpowiedzialności", może byćakredytacjainstytucjiwykonującychtakie eksperty -zy - zgodnie normą ISO 1702512. Warto dodać, że problematyka akredytowania laboratoriów wykonują cych ekspertyzy dla potrzeb organówściganiaiwymia -ru sprawiedliwości nie jest całkowicie nowym zagad-nieniem.Na temat standardów funkcjonowania takich laboratoriów,oceny kompetencji zatrudnionych w nich specjalistów, technicznej strony samego procesu, czy chociażby wynikających z tego faktu wymiernych k o-rzyścidlasamych laboratoriówi podmiotówkorzystają cychz ich usług napisano już wielenała mach krajo-wych periodyków specjalistycznych13. Powracaon jed-nakcojakiśczas zróżnąintensywn ości ąod roku2003 - czyli od czasu podjęcia pierwszych, wymiernych działań w tym kierunku.Poza granicaminaszego kraju o tym problemiemówisięwprost, a mianowicie,że" re-mediaze strony nauk sądowych sąoczywiste:akredy -tacjalaboratoriów, certyfikacja biegłych,standaryzacja, programy zapewnienia jakości , testy proficiency, ze-wnętrzneaudyty,,14.Niby oczywiste, lecz problematyka ta na gruncie krajowym nie jestdziś przez przedstawi-cieli organów procesowych w ogóle brana poduwagę.
Analiza ankiet przeprowadzonych chociażby przez Centralne Laboratorium Kryminalistyczne Komendy Głównej Policji prowadzi do smutnego wniosku, że ztrzechparametrówusługi ,tj.jakości,cenyiczasu wy -konania, dla zleceniodawców najistotniejszy jest ten ostatni15. Prowadzić to powinno do zaniepokojenia, bowiemtowłaśnieprzedstawicieletejżegrupy powinni być żywo zainteresowani wypełnianiem jak najwyż szych normjakościowychprzez laboratoria,którym po
-wierzają materiał stanowiącyprzedmiotbadań.W oce -nieautorów przed laboratoriami stoi konieczność pod-jęciaszerszegoniżdotychczas procesu edukacyjnego omawiającego ro lę i znaczenie systemu akredytacji podmiotów dostarczających opinii kryminalistycznych dla organówścigania i wymiarusprawiedliwości.
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 269(Iipiec-wrzesień)2010
Warto również ws pomn ieć o jednym z ostatnich uregulowańUniiEuropejskiejsłużącychwprowadzeniu obowiązkowejakredytacjijednostek badawczych dz ia-łających w unijnejprzestrzenilś. Zdaniem twórców de-cyzji akredytacja17 ekspertyz kryminalistycznych jest ważnym krokiem w kierunku bezpieczniejszej i sku-teczniejszejmiędzynarodowejwymiany danych nauko-wych w ramach Unii.Daje ona bowiemniezbędne gwa-rancje, że działania laboratoryjne prowadzone są zgodnie ze stosownymi normami międzynarodowymi. Celemtejżedecyzjiramowejjestzapewnienie uznawa-nia wyników działań laboratoryjnych prowadzonych wjednympaństwie członkowskim zarównoważne wy-nikomdziałań laboratoryjnych prowadzonychwinnym państwie członkowskim. Cel ten zostanie osiągnięty przez zapewnienieakredytacji działań laboratoryjnych przezjednostkę akredytującą ,jakozgodnych zmiędzy
narodową normąISO 17025. Z jejtreści wyczytać moż na m.in.,żeinformacjebędącewynikiemekspertyz kry-minalistycznych w jednympaństwieczłonkowskim mo-gą budzićwinnympaństwie niepewnośćco do sposo-bupostępowania z przedmiotem badań, metod, z któ-rych skorzystano,oraz sposobu interpretacji wyników. Z punktu widzenia UE szczególnie ważne jest zagwa-rantowaniejakości informacjiw przypadku danych tak wrażliwych jak profile DNA18 lub odbitki linii papilar -nych19. Przy czym będzie tochyba dopieropoczątek
rozszerzaniaobowiązkuakredytowaniametod bada
w-czychstosowanychprzezróżneorganizacjezajmujące
się badaniami kryminalistycznymi w ramach UE.
Kilka zagadnień po dstawowych
W normie ISO 1702520 zawarte jest kluczowewy -maganie,aby laboratoria posiadały ustanowione pro -cedury sterowania jakością, zapewniające systema-tyczne monitorowaniemiarodajności uzyskiwanych wy-nikówbadań, które dostarcza się klientom. Natomiast jednostkaakredytująca, a jestniąna terytorium RP wy-łącznie Polskie Centrum Akredytacji - zgodnie z wy-mogami normy ISO 1701121 - zobowiązana jest
wy-magać od akredytowanych podmiotów uczestnictwa
w programach badań biegłości lub innych porówna -niach,jeś li sąonedostępneiwłaściwedlaprofilu fun k-cjonowania laboratorium. Jednostka akredytująca
uwzględ nia udział laboratoriów i wyniki uzyskiwane w badaniach biegłości podczas corocznie real izowa-nych ocen i w procesachpodejmowaniadecyzji.
Badania biegłości22 postrzegać należy jako jeden z najbardziejskutecznych iniezależnychinstrumentów wspierającychlaboratoriaw wykazywaniu kompetencji jednostce akredytującej lub stronom trzecim. Są one szczególnym rodzajem międzylaboratoryjnych badań porównawczych. Jest to potężne narzędzie, które
umożliwia zapewnienie jakości pracy laboratoriów
imonitorowanie ichskuteczności oraz porównania
uzy-skiwanych przez nie wyników z podobnymi laboratoria-mi.Umożliwiająone monitorowanie nabieżąco realizo-wanych przez laboratoria badań. Dzięki nim można również zidentyfikować długoterminowe trendy oraz
zastosować niezbędne działania korygujące lub zapo-biegawcze - o ileoczywiście będąpotrzebne.
Warto wyjaśnić pojęcia podstawowe. które
przewi-jać się będąw dalszejczęści opracowania, a
mianowi-cie:
• Badanie biegłości (PT - Proficiency Tes/ing) -określenie, za pomocą porównań międzyiaborato ryjnych,zdolności laboratorium do przeprowadza-niabadań (czasem badaniabiegłości oznaczasię też skrótem EQA - Exiemel Quatity Assurance).
• Porównaniamiędzylaboratoryjne (ilC - /nterlabo-retory Comparisons) - organizacja, wykonanie oraz ocena badań tego samego iub porównywainych obiektów przez co najmniej dwa laboratoria -zgodnie zwcześniej ustalonymi warunkami. Uczestnictwo w PT/llC jest skutecznym, zewnętrz
nym sposobem zarówno sprawdzenia, jak i potwier-dzenia przez laboratorium możliwości uzyskiwania przez nie miarodajnych wynikówbadań. Do podstawo-wych korzyści płynącychz uczestnictwa w PT/llC
zali-czyć możnam.in.:
• Porównaniamiędzylaboratoryjne:
• wsparcie laboratoriów w procesach tworzenia no-wych metod badawczych, np. przy szacowaniu
niepewnościpomiaru,
• wielostronne kształcenie pracowników laborato-ryjnych,
• weryfikacja uzyskiwanych wyników przez perso-nel laboratorium,
• wzmacnianiepowiązań między laboratoriami, np. laboratoriami o podobnym profilu działalności
podstawowej.
• Badania biegłości:
• dostarczanie PCA obiektywnych dowodów
po-twierdzających zdolność laboratorium do wyka-zania posiadanych przez nie kompetencji tech-nicznych,
• weryfikacja zgodności z niepewnościami pomia-rów określonymi w metodach badawczych
znaj-dujących sięw zakresie akredytacji,
• bieżące monitorowanie funkcjonowania laborato-rium oraz bieżąca identyfikacja możliwości jego doskonalenia,
• budowanie wielostronnego zaufania.
Mówiąco badaniachbiegłości, należy pamiętać, że
konieczne jest wcześniej zorganizowanie porównania
międzylaboratoryjnego, zaś porównaniemiędzylabora toryjne musi zostać poprzedzone określeniem
szcze-24
gółowychwarunków jego realizacji. Bardzo istotne jest
równieżto,że wykorzystanieporównań międzylabora
toryjnych dobadań biegłości wiąże sięze statystycznie
rozsądną liczbąuczestników - co najmniejośmiu.Przy mniejszej ich liczbie opracowywanie wyników jest wy-socewątpliwei wtedy lepiejpozostać przy porównaniu
międzylaboratoryjnym.
Korzyści płynącez uczestnictwa w PT/llCosiągnąć możnatylko wówczas, gdy badania zostaną zrealizo-wane tak jak normalne, rutynowedziałania laboratoryj-ne. Wkładanie nadmiernego wysiłku w zapewnienie ostatecznej jakości wyniku oraz, codużo bardziej nie-bezpieczne, komunikowaniesię z innymi uczestnikami w celu korekty uzyskanych wyników jest wysoce nie-etyczne.W takiej sytuacji cele PT/llC niezostaną osią gnięte, natomiast efekt edukacyjny w stosunku do per-sonelu będzie całkowicie odwrotny. Warto dodać, że
analizydotyczące uczestnictwa laboratoriów wskazują
jednoznacznie, że w programach PT/llC laboratoria akredytowane uzyskują lepsze wyniki niż te, które akredytacji nie mają. Natomiast w grupie akredytowa-nych laboratoriów lepsze wyniki uzyskują laboratoria regularnieuczestniczącew badaniach.
Polityka PCA
PCAprzykłada dużą wagę do uczestnictwa labora-toriów w PT/llC.Wyniki, któreosiągają uczestniczące
w nich laboratoria, są ważkim elementem oceny labo-ratoriów zarówno w procesie akredytacji, jak i nadzoru,
chociaż niesąone jedynym i podstawowym kryterium
wskazującym na udzieleniebądź też utrzymanie akre-dytacji. Warto dodać, że udział w tego typu testach
traktowany jest jako jeden z podstawowych elementów wykazania kompetencji technicznych akredytowanych laboratoriów. Politykę dotyczącą wykorzystania badań biegłości i porównań międzylaboratoryjnych w proce-sach akredytacji i nadzoruokreśladokument oznaczo-ny jako DA-OS23. Spełnienie wymagań w nim zawar-tych jest warunkiem uzyskania lub utrzymania akredy-tacji. laboratoria powinny mieć ustanowioną politykę dotyczącąuczestnictwa i wykorzystywania PT/llC jako
zewnętrznegoiniezależnego narzędziasterowania
ja-kością. Powinna być ona potwierdzona w dokumenta-cji systemowej.
Obecnie wymagane przez PCA jest uczestnictwo w: • Jednym programie przed udzieleniem akredytacji.
Określa ono obszary dziedzin (ewentualnie pod-dziedzin) badawczych, któresą właściwedo wyka-zania kompetencji laboratoriów w odniesieniu do
głównych zakresówdziałalności.
• Jednym programie dla każdej dziedziny badaw-czej wchodzącej do zakresu akredytacji laborato-rium wkażdym 4-letnim cyklu.
Wsytuacjachwystąpienia istotnych zmianw zakr e-sie akredytacji lub personelu laboratorium PCAmoże skrócić podany powyżej okres. W wypadkach, kiedy uczestnictwo w tego typu programach jest bezpłatne, udział laboratorium jest obowiąz kowy. Odmowa uczestnictwamoże dawać istotn ą podstawędo zawie-szenia akredytacji. Ponadto PCAmoże określić dzie-dziny badawcze, które wymagają większej częstości uczestniczenia, niż podano powyżej, może również
wskazać konkretne programy,w których uczestnictwo jestobowi ąz kowe.
Warto dodać, że PCA nie organizuje samodzielnie programów PT/ILC .W sytuacjachniezbędnychpotrzeb może ono zlecić organizację takich programów pod-miotom o udokumentowanych kompetencjach. Przy wyborze iuznawaniutakichprogramów PCA kierujesię wytycznymi zawartymi wiSOli EC Guide 43-224. Wyko-rzystuje się również dokumenty publikowane przez EA25 iILAC26.W sytuacjach,w którychorganizacjete wymagają od swoichczłon ków stosowaniasię do po -stanowień takich dokumentów, są one traktowane przez PCA jako dokumenty doobowiązkowego stoso-wania.
Organizatoramiprogramów PT/ILC,akceptowanymi przez PCA, mog ą być na przykład: krajowe jednostki akredytujące, komercyjniorganizatorzy,regionalnelub mi ęd zy n arodowe organizacje zrzeszające jednostki akredytujące, organy stanowiące (a w tym wskazane przeznielaboratoriareferencyjne),przemysł lubo rga-nizacje producentów.Wartozaznaczyć , żeorganizator takiegoprogramupowinienmieć wdrożonysystem za -rządzania jakością , właściwydla zakresu jego działal ności.
Laboratoriapowinnystosowaćsiędonastępujących warunkówuczestnictwa w PT/ILC:
• badaniareaiizowaćw sposób identyczny z normal -nieprzyjętą przez laboratorium praktyką postępo waniaz próbkamibadawczymi,
•uczestniczyćw programach zczęstotliwości ą wła ściwą dla rodzaju i wielkości świadczonych usług badawczych,
•oznaczać wyniki w badanych próbkach dla wszyst-kich cechobjętychzakresemakredytacji,
•poddawaćanalizie wszystkie wyniki itrendy ukła
dania się wyników,natomiastszczególnejanalizie - wszystkiewątpliweiniezadowalającewyniki,jak również podejmować skuteczne działania zapo-biegawcze lub korygujące- analizy te i działania powinnybyćwpełni udokumentowane.
Akredytowane laboratoriasą zobowiązanedo prze-kazywania do PCA w styczniu każdego roku sprawoz-dańo uczestnictwie w tego typu programach. Sprawoz -danie takie powinno obejmować: nazwę programu
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 269(lipiec-wrzesień)2010
wraz zdatąjego realizacji,organizatora i jegosystem zarządzania jakością w odniesieniu do programu, obiektybadańioznaczanecechy,stosowanew progra-mie kryteria,wynikiuczestnictwadotyczące każdej ba-danej cechy, krótką informację o rezultatach p rzepro-wadzonej w laboratorium analizy wyników uczestn ic-twa ipodjętych działaniachzapobiegawczychi korygu -jących, o ile taka potrzeba w ogóle się pojawiła. PCA możerównieżzwrócićsiędoposzczególnychl aborato-riów o przesłanie pełnej dokumentacji dotyczącej uczestnictwawokreślonychprogramach PT/ILC. War-torównież pamiętać o tym,żelaboratoriasą zobowią zane do wyjaśnienia braku uczestniczenia wówczas, kiedysąonedostępne oraz w wypadkachobowiązko wego uczestnictwa.
Warto przyjrzeć się bliżej szczegółowym zasadom uczestnictwalaboratoriów badawczych w PT/ILC oraz wykorzystania ich wyników zarówno w procesach wakredytacji,jak inadzoru.
Dopodstawowych kryteriów akceptacjiuzyskanych rezultatów, które stosowane są przy ocenie osiągnięć laboratoriów badawczych, należą następujące para-metry:
•żaden wynik badanychcech niemoże znależć się wgrupie wyników niezadowa lających,
• przy ocenie uzyskanych rezultatówdopuszcza się 20%wynikówwgrupiewątpliwych,
•decydując się na udział w konkretnym programie (w przypadku uczestnictwa laboratoriów w testach zwyboru własneg o), powinno się uwzgi ędnić na-stępująceparametry:
- wybrane programy obejmować powinny zakres akredytacjiwmożliwie największymstopniu, - obiekty badań w ramach programu winny być
najbardziej zbl iżone do tych, które laboratorium bada w normalnejdziałalności ,
- mierzone cechy - określone do wyznaczenia w badanych próbkach - powinny być możliwie najbardziej zbliżone do tych, które laboratorium bada w tegotypu próbkach w swojej rutynowej praktyce,
- wartość mierzonych cech - powinna znajdować sięw zakresie,które laboratorium bada,
- częstotliwość uczestnictwa w następnych p ro-gramach- winnabyć ściś leskorelowanazinny -mi metodami sterowania jakością badań stoso-wanymi przez laboratorium dla poszczególnych obszarów badawczych,
- techniki statystyczne wykorzystywane do oceny osiąg niętych rezultatówpowinnybyćadekwatne do mierzonychcechi metodbadań objętych pro-gramem, a kryteria dotyczące akceptacji osią gniętych rezultatów winny być jednoznacznie określone.
Warto wiedzieć równ i eż , że przed udzieleniem akredytacji przez PCA laboratorium winno przedsta-wić dowody uczestnictwa z pozytyw nym wynikiem przynajmniej wjednym programie PT/ILCdlakaż d ej z podstawo wych dziedz in badań zgłoszonych do akredyt acji, w okresie nie dłuższym niż dwa lata przed złożeniem wniosku. W okresieważności akre-dytacji laboratorium powinno zaś w każdym cyklu akredytacji uczestniczyć z pozytywnym wynikiem przynajmniej w jednym programie dla każdej z pod-stawo wych dziedz in badań (warunek minimum ). W sytuacji niezadowalającego wyniku uczestnictwa udział w programie dotyczącym tej dziedziny badań powinienzostaćpowtórzony jeszcze w tym cyklu, je-żeli jest tomożliwe, lub wnastępnymcykiu akredyta-cji powinnozaplanować siędwukrotne uczestnictwo. Rezultaty udziału laboratoriów w PT/ILC są brane poduwag ę przywyznaczaniu przerw pom iędzy oce-nami wnadzorzew kolejnych cyklachważ n ości akre-dytacji i planowaniu zakresu ocen. PCA bierze pod uwag ę zarówno rezultaty uzyskane przez laborato-rium, jak również sposób wykorzystywania tych re-zuitatów w doskonaleniu kompetencji technicznych. W sytuacjach uzyskiwan ia przez laboratoria badaw-cze niezadowal ających wyników w dwóch kolejnych rundach testów PCA rozważ a możl iwość zawiesze-nia akredytacji, natomiast niezadowa lające wyniki w trzech kolejnych rundach są pod stawą do zawie-szenia akredytacji. Oczywistymjest,że zawieszenie akredytacji dotyczy badań, które były objęte
progra-mem .
LK KSP w programach PT/ILC
Laboratorium Kryminalistyczne Komendy Stołecz nej Policjicały czas doskonali stosowane metody ba-dań i sposób kontroli nad ich wynikami. Uczestniczy zarówno w międzynarodowych, jak i krajowych bada-niach międzylaboratoryjnych, osiągając bardzo dobre wyniki. Poddaje się corocznym niezależnym ocenom przeprowadzanym przez PCA. To wszystko pozwala utrzymać wysoki standard i doskonalić realizowane przez niebadaniakryminalistyczne. Utrzymując wyso-kie standardyjakości , LK KSP systematycznie uczest-niczy w zewnętrznych, międzynarodowych testach międzylaboratoryjnychi badaniachbiegłości,takich jak np.:
•testz zakresubadaniakrwinazawartośćalkoholu organizowany przez Deutsche Vereinte Gesell-schaftfOr KlinischeChemie und Laboratoriumsme-dizin (DGKL) w Bonn, obecnie organizacja ta zmieniła nazwęna Referenzinstitut fOr Bioanalytik. • test z zakresu badań genetycznych organizowa-ny przez GEDNAP27, a rekomendowany przez
26
ENFSI - potwierdzenie kompetencji z zakresu procedury badawczejDNA,
• test zzakresubadań mechanoskopijnych zorgani-zowany przezCTS28 (Collaborative TestingServi· ces)- potwierdzeniekompetencji z zakresu proce-dury badawczej "Badanie śladów mechanoskopij· nych",
• test z zakresubadańbroni i balistyki- FAID'200S. Na2010r.,zazgodąkomendantastołecznego poll-cji, zaplanowane zostało dalsze rozszerzenieudziału LKKSPw międzyna rodowych testach biegłości o na-stępująceobszary badawcze:badaniadaktyloskopijne i badania broni i balistyki - oba testy organizowane przez CTS.
Ponadto eksperci LK KSP uczestniczą na bieżąco w badaniach biegłości organizowanych przez CLK KGP,a w tym m.in.z zakresu:
•badań daktyloskopijnych, •badań traseologicznych,
• klasycznych badań dokumentów (pismo ręczne -badania oryginalnych dokumentów),
• analizyilościowej siarczanuamfetaminy.
Warto w tym miejscu podkreślić , że wydawane po takim teście certyfikaty bądż atesty są wyłącznie ro
-dzajem uznania laboratoriumwdanymśrodowiskui nie mogą byćtraktowanejakopotwierdzenie jego kompe-tencji technicznych. Warto również dodać, że udział
w badaniachbiegłości jest określeniem zdolności per-sonelu laboratorium do wykonywania czynności zwią zanych z przeprowadzaniem badań. Cykliczność ba-dań biegłości pozwalanastałemonitorowaniejakości pracy. Badaniatewykazują różnice w poziomiepracy poszczególnych laboratoriów orazdefin iujążródła za-grożeńdlauzyskiwanychwyników.
Korzyści płynące z uczestnictwa w PT/lLC Warto przyjrzeć się teraz korzyściom płynącym z uczestnictwa laboratoriów kryminalistycznych wPT/ILC.Podziel ićjemożnana trzy podstawowe gru-py:techniczne,edukacyjne imarketingowe.
W ramach ko rzyści technicznychwyodrębnić moż na:
•Możliwość sterowania jakością badań. Laborato-rium powinnowykorzystywać własneuczestnictwo w PT/ILCdo obszernej analizypostępowania pod-czas rutynowego wykonywania badań kryminali· stycznych.Niemożna zapominaćo tym,że zupeł nie inne możliwości daje jednorazowe uczestnic-two,wypełniająceminimalne wymaganiaPCA Ue -den raz w 4-letnimcyklu akredytacji diakonkretnej dziedziny badawczej), a zupełnie inne regularne uczestnictwo w kolejnych edycjach programów.
• Dostarczeniedanychdogruntownejanalizystanu sterowaniajakościąwlaboratorium.Postępowanie takie daje materiał wyjściowy do podejmowania
działań korygujących i zapobiegawczych (oile są one oczywiście potrzebne). Pozwala również na doskonalenie zarówno personelu, jak i
stosowa-nych metod badawczych.
•Możliwośćzwalidowania stosowanych przez labo-ratorium metod badawczych.
• Dostarczenie niezbędnych danych do wyznacze -nia obszarówniepewnościw odniesieniudo st
oso-wanych metod badawczych.
• Pozysk iwanie nowych materiałów odniesienia. Często zdarzasiętak,żepo zrealizowaniu przez laboratorium tego typu badań pozostaje część próbki.Jeżelityiko jest to możliwe iuzasadnione, laboratorium uzyskuje dodatkowy materiał odn
ie-sienia.
•Zwiększenie profesjonalizmu personelu labor ato-rium.Dla przykładu, jeżeli w ramach konkretnego badania PT/ILC należy wykonać równolegle kilka oznaczeń, warto jestzlecićje wszystkim upoważ nionym do tego pracownikom (nie powinno się ograniczaćtegopostępowaniatylko do wybranych jego członków). Jeżeli zaśjest niemożliwe , to po-winno zlecić sięje zarówno najlepszym,jaki n aj-gorszymekspertom.
Doko rzyściedukacyjnychzaliczyćnależy główn ie: •Możliwośćporównaniazdolnościlaboratorium k
ry-minalistycznego do realizacji określonych badań (nawet tych najbardziejspecyficznych)z innymi la-boratoriami o podobnym profilu działania. Warto pamiętać, że konieczne jest w tym przypadku po-siadanie pełnej informacji. Pozwala ona bowiem napodjęciemerytorycznej dyskusji zcałymperso -nelemuczestniczącymw konkretnymteście.
• Uzyskanie danych ułatwiających doskonalenie re -alizowanych przez laboratoriumbadańi prowadze-nieszkoleń wewnątrzlaboratoryjnych.
•Bieżące dostarczanie kierownictwu laboratorium niezależnej wiedzy na temat biegłości podległej komórki organizacyjnej.Wiedza ta pozwala na po-dejmowanie działań zwi ązanych z bieżącym do -skonaleniem merytorycznych obszarów l aborato-rium.Warto jednakprzy tympamiętać, żeczasem może wystąpi ćbardzo negatywny efekt edukac yj-ny wiążący się z udziałem w takich programach. Może się on bowiem koncentrować wyłączniena wynikuw systemie zero-jedynkowym,tj.zaliczył niezaliczył, częstopreferowanym przez personel kierowniczy niektórych organizacji. Negatywne oddziaływanie to poczucie,żewykonawcy testów są egzaminowani orazstarają się oni zawszelką
PROBLEMY KRVMJNAlISTYKI269(lipiec-wrzesień)2010
cenę zd ać egzamin.Wzwi ązku z tym,w ramach programu, wykon ują niejako na rozkaz badania,
które wżadensposób niesąw stanie odzwiercie -dlić codziennego działania laboratorium. Więcej informacji na temat efektów negatywnych w tym obszarze funkcjonowania zb io rowośc i ludzkich znależć możnawcałkowicie odrębnymopracow a-niu29.
Biorąc udział w PT/ILC, należy mrec również na uwadze aspekty związan e zich kosztami i przydatn o-ścią do określon ego zastosowania. Korzyści finanso -wychnatomiast - choćtrudno w odniesieniu do organ i-zacjinonprofit,jaką jest policyjne laboratorium k rymi-nalistyczne- doszukiwaćsięmożnaw:
•Obniżeniu kosztów ponoszonych przez l aborato-riumwzwiązkuzakredytacją . Uczestnictwo w do
-brze wybranych pod względem merytorycznym
oraz finansowym PT/ILCmoże obniżyćkoszty p o-noszone przez laboratorium wzwiązkuz akredyt a-cją. PCA bowiemuwzględnia uczestnictwo labora-toriów w tego typu testach oraz uzyskiwane przez nie wynikiw planowaniuprogramu nadzoru na ko-lejny cykl akredytacji.Istnieje zatemmożliwośćz a-planowaniamniejszejliczbyocen w cyklu.
• Czytelnym i jednoznacznympotwierdzeniubiegło ści laboratoriumdla obecnychipotencjalnych jego klientów.
•Obniżen iu kosztów walidacji metod badawczych stosowanychrutynowoprzezlaboratorium. • Dostarc zeniu niezbędnych dowodów biegłości
w razie skarg klientów, w szczególnośc i
w odniesieniudo uzyskanych wynikówbadań. • Uczestnictwo laboratoriów w określonych progra
-mach PT/ILCw obszarzeregulowanymmoże być
także koniecznym warunkiem ich udziału w róż nych programach badawczych.
Podsumowanie
Korzystanie w szerokimzakresie z aktualnejwiedzy specjalistycznej zróżnychdziedzinnależy dziśzjednej
strony do podstawowych elementów postępowania
kamego, a z drugiejwymaga od biegłych posiadania najwyższych ,stale doskonalonych kwalifikacji,jak ró w-nież umiejętności wykorzystania wyników badań na
-ukowych.Zadaniemnatomiastdoktryny,praktykiileg i-slacjipowinnobyćniezmiennedążeniedo wypra cowa-niamaksymalnieprecyzyjnych,obiektywnych i czytel-nych kryteriów ocenypracybiegłych.
Zdaniem autorów warto skorzystać z
wypracowa-nych już mechanizmów, gdyż takim najbardziej sku-tecznym icałkowicie niezależnyminstrumentem oceny pracy biegłych mógłby być ichudział wzewnętrznych
teslach międzylaboratoryjnychi badania biegłości ,
o których mowa by ta nałamachniniejszego
opracowa-nia.
PRZ YPISY
1Wypowiedź byłego Komendanta Stołecznego Policji
-nadinspekt ora Ryszarda Siewierskiego - wkrótce po uzyskaniuw2005r.przezLaboratoriumKryminalist
ycz-ne Komendy Stołecznej Policji certyfikatu akredytacji,
zgodnie znormąISO 17025.
2 Wyrok SN z 17.10.1979 r., sygn. akt I KR 140/79,
OSNPG 1980,nr 6,poz.86;takżeW.Przybyło:P osta-newienie o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego w teoriiipraktyce, IIIDni KryminalistykiWydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Rzeszowskiego, materiały
pokonferencyjne pod red. M. Zelka, Rzeszów 2009, s. 71.
3A. Tucholska-Lenart Testbiegłościzawodowej w kry-minalistycznych badaniach DNA, "ProblemyWspółcze
snej Kryminalistyki",tom 2,pod red.E.GruzyiT. Toma
-szewskiego,Warszawa 1999, s.75jnast.;także:A. T
u-cholska-Lenart: Program kontroli biegłości zawodowej ekspertów kryminalistyki, "Problemy Współczesnej Kry-minalistyki", tom 3,pod red. E. Gruzy i T.Tom aszew -skiego,Warszawa 2000,s.357 i nast.
4 LK KSP akredytowano w dniu 27.09.2005 r. Zakres
akredytacji dostępny jest na stronie PCA
http://www . pca.gov . p l/zakresy/AB/AB%20645. pdł- stan
nadzień20.04.2010 r.
5Taką niewłaściwą praktykę już dawno temu poddawał bardzo ostrej krytyce S. Kalinowski:Biegły i jego opi-nia,Wydawnictwo CLK KGP, Warszawa 1994,s.71-72.
6T. Tomaszewski: Kwalifikacjebiegłychwydających opi-nie kryminalistyczne,"ProblemyWspółczesnejKrymina
-listyki",tom 3,pod red. E. Gruzy i T.Tomaszewskiego, Warszawa 2000, s.345 inast.; T.Widła: Uwagi o prze-prowadzaniudowoduz opinii bieg/ego, .Palestra" 2002, nr3-4,s.72 inast.; E. Gruza: Błędy w opiniach
bie-głych, "Problemy Współczesnej Kryminalistyki" ,tom 9, pod red. E. Gruzy i T.To m aszew s kiego, Warszawa 2005,s.17inast.;takżeE.Gruza:Obłędachiich
przy-czynachwopiniachbiegłych ,[w:]Doctrina multiplex
ve-ritasuna. Księga jubileuszowa ofiarowana profesorowi Mariusz owi Kulickiemu, Wydawnictwo UMK, Toruń
2004; także: J. W6jcikiewicz: Temida nad
mikrosko-pem. Judykatura wobec dowodu naukowego 1993-2008, Wydawnictwo TNOiK,Toruń 2009, s.251 i nast.
7 Kwestie dotyczące biegłych sądowych reguluje
rozpo-rządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 24.01.2005
roku w sprawie biegłych sądowych (OzU nr 15, poz. 133). Zgodnie z informacjam i prasowymi Ministerstwo
Sprawiedliwościprzygotowałozałożeniado projektu no
-28
wejustawy obiegłychsądowych,która mazreformować
zasady powoływania, pracy i wynagradzania biegłych .
Zmiana przepisów to odpowiedź na krytyczne opinie o pracy biegłych, które napływają do resortu. Prezesi sądów okręgowych zawieszą w funkcji biegłych tych, którzy sprzeniewierzą się obowiązkom (...). Autorami tychżeopiniisąnietylko uczestnicyrozpraw,aleteż sę
dziowie- gazetaprawna.pl- informacja z dnia11 gr
ud-nia2009- stan na 20.04.2010 r.
8 T. To maszews ki: Starybiegły w nowej szacie," Proble-my Współczesnej Kryminalistyki" , tom 7, pod red. E. Gruzy i T. Tomaszewskiego , Warszawa 2003, s. 23 i nast.; E. Gruza: Błędy w opiniach biegłych, op.cit.,
s.18.
9 E. Gruza:Błędyw opiniach biegłych,op.cit.,s.19.
10J. WÓjclkiewicz, op.cit., s.262-263.
11
p.e.
Gianelli: Wrongful Convictions and Forensic Scie n-ce: TheNeed to Regulate Crime Labs, North Carolina Law Review 2007.86.1,s.163-235 .12 Norma ISO 17025 - "Ogólne wymagania dotyczące kompete ncjilaboratoriów badawczychiwzorcujących" -skierowana jest do tych laboratoriów, które chcą
po-twierdzićswoje kompetencje w zakresie realizowanych przez niebadań. Laboratoria te musząwdrożyćsystem
zarządzaniazgodny z normąISO 17025 orazotrzymać
certyfikat akredytacji wydany przez Polskie Centrum Akredytacji.W normietej określone sązarówno wyma
-gania odnośnie do prawidłowego opracowania oraz
wdrożeniasystemu,atakżewarunki, którepowinnyz
o-stać spełnione,aby uznane zostałykompetencje labo-ratorium w zakresie wykonywania przez niebadań.
13 Do najistotniejszych , stricte specjalistycznych oprac o-wań, które ukazały się w ostatnim czasie, należą:
M.Skorupka:Walka z wiatrakami - czylijakośćw lab
o-ratoriach kryminalistycznych, Biuletyn Informacyjny,
Warszawa [CLK KGP] 2007, nr 122,s. 72; J. Heben-streit: Zapewnienie jakościw laboratoriach sądowych,
[w:] Ekspertyza sądowa. Zagadnienia wybrane, praca zbiorowa pod red. J. Wójcikiewieza, Wyd. a WoJters Kluwer business, Warszawa 2007, s. S03 i nast;M.Pę kała, E. Marciniak: Pojęcie jakości we współczesnej
technice kryminalistycznej, "Problemy Kryminalistyki" 2008,nr 260,s.45.;R.Włodarczyk,E. Rzeczyc,I.Soł
tyszewski: System zarządzania jakością a kryminali·
styczne badania włosów, "Problemy Kryminalistyki"
2009,nr 263,s.28;M.Skorupka:Akredytowanie labo
-ratoriówkryminalistycznych?Zajprzeciw - okiem prak-tyka, strona internetowa Laboratorium Kryminalistycz
-nego KSP http://laboratorium.policja.waw.pl/downlo
-ad.php?s=19&id=10242- z dnia 20.04.2010 r.;P. Ry
-bicki:Nowe idee na polu standaryzacji- czy akredyta-cja laboratoriów kryminalistycznych powinna być
obo-wiązkowa?,"Problemy Kryminalistyki"2009, nr 265, s.5 i nast.
14J.Wój cikiewi cz.op.cit.,s. 263. 15 P. Rybicki,op.cit.,s. 17.
16 Decyzja ramowa Rady UE 2009/9051WSiSWz 30 listo
-pada 2009 r. w sprawie akredytacji dostawcówusług
kryminalistycznychwykonującychczynnościlabo ratoryj-ne(Decision 200919051JHA onAeereditationot lorensie sarviceproviders carryingoutlaborataryactivities),op
u-blikowana w Official Journal ot the European Union
z 9.12.2009,L322114.
17 Udziela jej krajowa jednostka akredytująca, która ma
wyłączneuprawnienia do oceny,czy laboratoriumspeł
nia wymogi ustanowione przez ujednolicone normy.
Uprawnienia nadaje jednostkom akredytującym pań
stwo. Patrz rozpo rządzenie ParlamentuEuropejskiego
i Rady(WE)nr765/2 008zdnia 9 lipca 2008r.
18Państwa członkowskie UE zostały zobowiązane do
podjęcianiezbędnych środkówwceluzastosowaniasię
do przepisów decyzji ramowej 2009/9051WSiSW
wodniesieniu dobadańDNA przed dniem30 listopada
2013 r.
19Państwa członkowskie UE zostały zobowiązane do
podjęcia niezbęd nych środków w celu zastosowania
się do przep isów decyzji ramowej 2009/905IWSiSW
w odniesieniudobadańDNAprzeddniem 30 listopada 2015 r.
20 Przedmiotowe wymaganieokreśladokładniepunkt 5.9
ISO 17025.
21 Polskie wyda nie:PN-EN ISO/lEC 17011:2006 - Ocena
zgodności- Wymagania ogólne dla jednostek
akredytu-jących prowadzących akredytację jednostek ocen iają
cych zgodność (angielski odpowiednik ISO/ lEC
17011:2004).
22 Zgodnie z definicją zawartą w przewodniku ISO/lEC
43-1:1997 "Badanie biegłości przez porównania mię dzylaboratoryjne. Część 1: Projektowanie i realizacja programów badaniabiegłości".
23 DA-05 - Polityka Polskiego Centrum Akredytacji dot
y-czącawykorzystywaniabada ń biegłości/porównańmię
dzylaboratoryjnychwprocesach akredytacjiinadzoru
labo ratoriów - obecniefunkcjonujewyd.4z 7.02.2008L 24 ISO~ECGuide 43-2 - Proficiencytesting by interlabo
-ratory comparison - Part 2 Selectionanduse ot profi-ciency testing schemesby laboratory accreditation bo-dies.
25 EA- European co-operationforAccreditationjesto
rga-nizacjąnon profit.Zostałoonoutworzonewlistopadzie 1997 roku, a zarejestrowane, jako stowarzyszenie,
w czerwcu2000 r.w Holandii.EApowstałozpołączenia
dwóch organizacji: EAC - European Accreditation of
Certification oraz EAL, European co-operation for
Accredita fion01 Laboratories.EA skupia jednostki a
kre-dytujące, prowadzące akredytacjęwe wszystkichdz
ie-dzinachdziałańzwiązanychzocenązgodności.
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 269(lipiec-wrzesień)2010
26 International Laboratory Accreditation Cooperatlen.
www.ilac.org - z dnia20.04.2010r.Istotnym
dokumen-tem jest ILAC-G13:08/2007ILACGuidelines fortheRe
-quirementsforthe Competence ot Providers ot Pro
fl-ciencyTestingScheme.
27 Uzyskanie certyfikatu następuje po bezbłędnym
ozna-czeniu profiliDNAtestowychśladówbiologicznych, p o-przedzonymich identyfikacją, czyli stwierdzeniem,czy jest to krew,ślinalub nasienie,czyteżmieszaninatych
rodzajówśladów. Certyfikaty przyznawane są przez
zrzeszone niemieckieInstytuty Kryminalistki iMedycyny
Sądowej.
28 Zob. stronę Collaborative Testing Services
-http://www.collabo rativetesting.com - stan na dzień 20.04 .2010 r.
29T. Bednarek:Teoretyczne i praktyczne aspektysystemu motywowania policjantówLaboratorium Kry minalistycz-nego KomendyStołecznej Poficji,"Problemy Krymina li-styki"2009,nr 266,s. 32.
BIBliOGRAFIA
1.Bednarek T.:Teoretycznei praktyczne aspekty syste-mumotywowan iapolicjantówLaboratorium
Kryminalistyczne-go Komendy Stołecznej Policji, "Problemy Kryminalistyki" 2009,nr 266.
2.Decyzja ramowa Rady UE2009/9051WSiSWz 30l isto-pada 2009r.w sprawie akredytacjidostawcówusług
krymina-listycznych wykon uj ących czyn ności laboratoryj ne tDecision 2009/905/JHA onAccreditationot torensicservice providers carryingout laboratory activities),opublikowanawOfficialJo -umai ofthe European Union z 9.12 .2009 ,L322114.
3.Gazetaprawna.pl- informacja z dnia11 grudnia 2009, stan na 20.04.2010L,http://prawo.g azet apraw na. pl/artykuly/
378020,ministerstwo_chce_podniesc_stawki_za_ prace_bie
glych_sadowych.html
4. Gianelll P.C.: Wrongful Convictions and Forensic Science:TheNeed toRegulate CrimeLabs,NorthCarolina
Law Review,2007.
5.Gruza E.:Bfędyw opiniachbiegtych, "Problemy
Wspóf-czesnej Kryminalistyki",tom 9,pod red. E. GruzyiT. T oma-szewskiego,Warszawa 2005.
6.Gruza E.:Obłędachi ich przyczynach w opiniachbi e-głych ,(w:] Doctrina multiplex veritas una.Ksi ęgaj ubileuszo-wa ofiarowana profesorowiMariuszowi Kulickiemu, W
ydaw-nictwo UMKToru ń2004.
7. Hebenstrelt J.: Zapewnieniejakości w laboratoriach
sądowych, [w:] Ekspertyza sądowa. Zag adnienia wybrane, praca zbiorowa pod red.J.W6jcikiewicza,Wyd.a Wolters Kluwer business,Warszawa2007.
8. ILAC-G 13:0812007 ILAC Guidelin es for the R equire-mentsfortheCompetenceotProvidersof ProficiencyTesting
Scheme.
9.ISOnEC Guide 43-1- Proficiencytesting by i ntertabo-ratory comparison - Part 1: Developmenł and operatłon ot proficiencytestingscheme.
10 . ISO/lEC Guide 43-2 - Proficiency testingbyi nterlabo-ratory comparison - Part 2 Selection and usaot proficiency testing schemes bylaboratory accreditation bodies.
11.Kalinow s ki S.:Bi egłyi jego opinia,Wydawnictwo CLK KGP, Warszawa1994.
12. ISO 17025- Ogólne wymaganiadotyczące kompeten-cji laboratoriów badawczychiwzorcujących .
13. PN-EN ISO/lEC 17011:2006 - Ocena zgodności -Wymaganiaogólne dla jednostekakredytujących prowadzą cychakredytacjęjednostekoceniającychzgodność(angielski odpowiednik ISO/lEC 170 11:2004).
14.Pękała M., Mar cin iak E_: Pojęcie jakości we współ czesnej technice kryminalistycznej, "Problemy Krymina listyki" 2008,nr 260.
15.PrzybyłoW.:Postanowienie o dopuszczeniudowodu zopiniibiegłegow teorii ipraktyce ,III DniKryminalistyki Wy-działu Prawa i Administrac ji Uniwersytetu Rzeszowskiego, materiałypokonferencyjne pod red. M. Zelka,Rzeszów 2009.
16. Rozp o rz ąd zen i e Ministra Sprawi e d liwoś ci z dnia 24.01.2005 roku w sprawie biegłych sądowych (OzU nr 15, poz.133).
17. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 765/2008 z dnia9iipca 2008 r.
18. Rybłcki P.: Nowe idee na polu standaryzacji - czy akredytacja laboratoriów kryminalistycznych powinna być cbowląz kowav,"Problemy Kryminalistyki" 2009,nr 265.
19.Skorupka M.:Walkaz wiatrakami - czylijakośćwl a-boratoriac h kryminalistyczny ch, Biuletyn Informa cyjny [CLK KGP],2007,nr 122.
20.Skorupka M.:Akredytowanie laboratoriów kryminali-stycznych?
za
i przeciw - okiem praktyka ,strona internetowa Laboratorium Krymina listycznego KSP - http ://laborato-rium.policja.waw.pl/download .php?s=19&id=10242 - z dnia 20.04.2010 r.21. Tomaszewski T,: Kwalifikacje biegłych wydających opinie kryminalistyczne, "ProblemyWspółczesnej Kryminali-sty ki",tom 3,pod red.E.Gru zy i T.Tomas zewskiego,Wa r-szawa 2000.
22. To maszewskiT.: Stary biegły w nowej szacie, .. Pro-blemyWspółczesnej Kryminalistyki",tom 7,podred.E_Gr u-zy iT. To maszew skieg o,Warszawa2003.
23. Tuch ol ska-Len art A.: Test biegłości zawodowej wkryminalistycznyc h badaniachONA, "Problemy Współcze snej Kryminalistyki ",tom 2,pod red.E.GruzyiT. To m aszew-sklego,Warszawa 1999.
24.Tuch ol ska-le narł A.:Program kontroli biegłości za-wodowej ekspertów kryminalistyki, "ProblemyWspółczesnej Kryminalistyki",tom 3,pod red.E.Gruzyi T. Tom aszew s ki e-go,Warszawa2000.
30
25. Wldła T.: Uwagi o przeprowadzaniudowodu z opinii biegłego,"Palest ra"2002,nr3-4.
26.WłodarczykR.,RzeczycE.,Sołtyszewski1.:Syste m zarządzania jakością a kryminalistyczne badania włosów, "Problemy Kryminalistyki"2009,nr 263.
27.Wójci kie wi czJ.:Temida nad mikroskopem.Judykat u-ra wobec dowodu na ukowego 1993-2008, Wydawnictwo TNOiK,Toruń2009.
28. Wyrok SN z 17.10.1979 r., sygn. akt I KR 140179,
OSNPG 1980,nr 6,poz.86.
Streszczenie
Opracowanie przedstawinważkieujęcieproblematykimają
cej wpływ najakość wydawanych opinii kryminalistycznycII, poprzez wskazanieistoty i znaczenia badań biegłości oraz po-równań międzylabora toryjnyc h w odniesieniu do podmiotów, których naczelnym zadaniemjestdostarczanie dowodów w p o-staciopinii dlatoczących się postępowańkarnych.
Omówiona wnimzosta łapolitykaPolskiego Centrum Akre-dytacji odnosZJjca się do wykorzystywanin tego typu badań wprocesachakredytacji i nadzorunad akredytowanymi labora-toriami, jakrównieżsprecyzowanezostaływymaganiadotyczą ceuczestnictwaw tegotypuprzeds ięwzięciach. Zilustrowano także działalność LAboratorium Kryminalistycznego Komendy Stoleeznej Policji - jednego zdwóch dotychczas akredytowa-nych laboratoriówsądowych - w obszarzestanowiącym wątek
przewodni opracowania. Przedstawiono również korzyścipły nąceZuczestnictwalaboratoriówkryminalistycznychwpro gra-machbadań bieglościitestachmiędzylaboratoryjnych.
Słowa kluczowe: kryminalistyka, zarządzanie jakością, akredytacja laboratoriów,badaniabiegłosci,bieglysądowy
Summary
Thearticle presents a noteworthy approach to iheissues inj1uencingthe quality ollorensiecaseworkthrough pointingto
themeritsand meaningol proficiencvtcstsand interlaboratory comparisonsasregards actors whose main taskis to provide eoidence in form ol lorensie reports in active criminal investigations.
The Authors discuss the poliey of tlre Polish Centre for Accreditationrelated to tlleapplicationojthesetestsin processes oj accrediiation and monitoringthe accreditedlaboratories,as wellasdefi ne the reouirements Jor participation.In this context the activitiesoj Metropolitan Police Headquarters Forensic Laboratory,beingoneol the two,$OJar,accreditedpoliceforensic laboratories in Poland, are also prcsented. The benefits oj participaiionin proficieney test andinterlaboratorycomparison schemesare demonstrated.
Keywords:Jorensicscience,qualitymanagement,accredita -tionojlaboratories,proficiencytest,expert witness.
