Z języka norweskiego przełożyła Karolina Drozdowska DAGNY THURMANN-MOE
KOLOROWA REWOLUCJA
Architektura | Wnętrza | Moda
Wstęp 4
Teoria 7
Czym jest barwa? 9 Trendy kolorystyczne 10 Koło barw 12
Nauka o barwach 14
Systemy oznaczania barw 18
Dlaczego i Do czego poTrzebujemy barw? 20 Czym jest paleta barw? 27
Harmonia 28
Różne palety barw 30
archiTeKTura i przesTrzeń publiczna 33 Architektura 36
Kolory w Norwegii – od roku 1900 do współczesności 38 Kolory na zewnątrz 40
Zasady Dagny dotyczące stosowania kolorów w architekturze 41
Nowe budynki 45
Nowe budynki na obszarach o zabudowie tradycyjnej 49 Doradztwo kolorystyczne 51
Szarzenie Norwegii 52
Instytucje użyteczności publicznej 57
weŹ barwy w swoje rĘce 65 Jak znaleźć własny styl? 68
wnĘTrza 71
Jak zaplanować kolorystykę domu? 74 Projekt 1 – Stare Miasto 81
Projekt 2 – Fagerborg 91 Projekt 3 – Sandefjord 101 Projekt 4 – Bergen 111 Projekt 5 – Nordstrand 119
ubiór 131
Kurs stylizacji kolorystycznej 133
W jakim kolorze będzie mi do twarzy? 153 Planowanie garderoby 156
auTa 165 ŹróDła 174
spis Treści
Barwy fascynowały mnie od wczesnego dzieciństwa. Nic w tym dziwnego, mają one przecież ogromny wpływ na nasze życie i zdrowie, są przy tym bardzo ważnym narzędziem komunikacji pozawerbalnej.
Przez ostatnie 15 lat Norwegia stawała się stopniowo coraz bardziej bezbarwna.
Nie bez znaczenia jest fakt, jak wpłynęło to na samopoczucie mieszkających tu lu- dzi. Na kartach tej książki chciałabym pokazać, jak właściwy dobór kolorów może pomóc w stworzeniu harmonijnego, korzystnego dla zdrowia otoczenia. Spróbuję także zademonstrować, w jaki sposób kolory – lub ich brak – oddziałują na nas w życiu codziennym.
Otacza nas bezbarwność. Możemy z tym do pewnego stopnia walczyć na włas- ną rękę, zmieniając wystrój domów czy zawartość szaf. Ale w dużej mierze za ten wszechobecny brak kolorów odpowiadają samorządy, urbaniści, firmy deweloper- skie i architekci. Powinniśmy domagać się od nich lepszego doboru kolorów i świadomego, odpowiedzialnego planowania. Nad stosowaniem barw w prze- strzeni publicznej prowadzi się za granicą badania, ale norweskie władze zdają się – jak dotąd – nie interesować ich wynikami. Architekci, z którymi o tym rozma- wiam, mówią często, że barwy ich fascynują, ale wolą nie operować nimi zbyt odważnie, by nie zrazić potencjalnych inwestorów. Zleceniodawcy nie okazują zainteresowania mocnymi kolorami, a w środowisku architektów barwne projekty uważa się często za kiczowate. Dlatego wielu z moich rozmówców, chcąc uniknąć konfrontacji z oczekiwaniami klientów i ostracyzmu w swojej branży, decyduje się ostatecznie na bezpieczne rozwiązania. Wybierają bezbarwność, która czyni nasze miasta monotonnymi, smutnymi i nudnymi.
Osiemdziesiąt procent wszystkich wrażeń, jakie odbieramy zmysłami, to dozna- nia wzrokowe. Kolory zaś dostrzegamy jako pierwsze: barwę budynku widzimy, zanim jeszcze w oczy rzuci się nam sama bryła gmachu; kolor ubrań oceniamy szybciej niż ich fason. Dlatego powinny istnieć jasne zasady, określające używanie barw w różnych sytuacjach. Dopóki władze będą odmawiać opracowania takich wytycznych, jakość realizowanych projektów będzie zależeć przede wszystkim od kwestii finansowych. W programie studiów architektonicznych o barwach mówi się mało; na kierunkach związanych z budownictwem także brak wyraźnego akcen- tu na kolory. Ci specjaliści, którzy chcą pogłębić swoją wiedzę na ten temat, muszą ją zdobywać w wolnym czasie.
Książka ta jest w założeniu materiałem pomocniczym, inspiracją, iskrą, od któ- rej rozpali się płomień. Nadszedł czas na kolorową rewolucję i chcę cię ujrzeć w jej szeregach. Chciałabym, by ta książka skłoniła cię do innego spojrzenia na świat.
By pomogła otworzyć oczy, widzieć, czuć, oceniać i analizować.
Dagny Thurmann-Moe
wsTĘp
Teoria
700 nm 600 nm
500 nm
Radar TV FM AM
Promienie gamma Promieniowanie X Ultra- Podczerwień Fale radiowe
fiolet
speKTrum wiDzialne
świaTło wiDzialne
0,0001 nm 0,01 nm 10 nm 1000 nm 0,01 cm
400 nm
1 cm 1 m 100 m
czym jesT barwa?
Wiedziałeś, że barwy nie istnieją? To znaczy: żaden przedmiot nie ma swojego koloru. Zielone liście odbijają zielone fale świetlne, ale gdy światło znika, znika również barwa.
Barwa to wrażenie pochodzące z komórek nerwowych w naszych
oczach. Komórki te skupione są w trzech różnych rodzajach czopków,
odbierających fale świetlne różnych długości i przekładających je na
barwy. Zielona korona drzewa pochłania fale o określonych długościach,
a odbija inne, i właśnie dzięki temu widzimy ją jako zieloną.
Często w rozmowach spotykam obawy o „trwałość” modnych barw: „Nie znudzi ci się ta zielona ściana?”, „Czerwona sofa? To przecież szaleństwo!”. Są też tacy, których nie- pokoją względy praktyczne: „Jeśli pomaluję pokoje na kolory, które lubię, to będzie mi po- tem ciężko sprzedać dom”.
A przecież nie jest tak, że mebel czy ściana o wyrazistych kolorach nudzą nam się szybciej niż te bezbarwne. Co może być nudniejszego niż konieczność gapienia się w płaską białą lub szarą ścianę? Stonowane, pozbawione życia barwy nie dają wiele radości. Błędem jest urzą- dzanie domu z myślą o tym, że wszystkie roz- wiązania mają być praktyczne i rozsądne.
W tych pokojach będziesz przecież spędzać większość swojego czasu: jeść, spać, śmiać się i płakać, przytulać, grać w planszówki, praco- wać, chorować itd. Nasze domy to miejsca, które potrzebują przestrzeni dla emocji.
Mówienie o kolorach modnych w danym sezonie nie ma większego sensu, różnice po- między kolejnymi sezonami bowiem są nie- wielkie. Są może delikatne niuanse, ale nie ma radykalnych zmian. Przecież nikt z nas nie ma ani siły, ani chęci zmieniać wystroju domu kilka razy w ciągu roku. Dlatego wolę skupić się na epokach kolorystycznych. Taka epoka może trwać od 10 do 20 lat, przy czym daje się zazwyczaj wyróżnić dominującą deka- dę, w której trend objawia się najwidoczniej.
Gdyby przypomnieć sobie trendy kolory- styczne w Norwegii, można by stwierdzić, że każde dziesięciolecie miało „swoje” barwy.
W latach 90. XX wieku obserwowaliśmy trendy rustykalne i romantyczne, w pierw- szej dekadzie XXI wieku – biele i beże, a od kilku lat – głównie szarości. Nieszczególnie to porywające. Ale jednocześnie, mniej wię- cej od roku 2010, zaczyna się zaznaczać nowa
epoka. Rozkwitnie ona z pewnością w kolej- nych latach i przyniesie powrót kolorów (hurra!). Będzie ich wiele – pastelowych, przykurzonych, jaskrawych, głębokich, ciemnych, jasnych… Otrzymamy kolory z całego koła barw, przy czym istnieje duża szansa na to, że będą one wykorzystywane w sposób ciekawszy, bogatszy i bardziej zróż- nicowany niż kiedykolwiek wcześniej!
Wiąże się to z dwoma nadrzędnymi trendami:
1. Zielona fala. Musimy myśleć perspekty- wicznie. Wypełniając domy przedmiotami, które w przyszłości zmienią się w hałdy od- padów, szkodzimy planecie. Musimy pro- jektować bardziej trwałe wnętrza i wybierać produkty biodegradowalne.
2. Indywidualizm. Nie chcemy już malować ścian na ten sam kolor, co sąsiad. Wolimy barwy dopasowane do mieszkańców domu i ich historii. Na tej samej zasadzie dobiera- my meble, obrazy i bibeloty o wartości sen- tymentalnej. Pociąga to za sobą dostrzegal- ne już zmiany w branży wyposażenia wnętrz: podłogi, tapety i farby dostępne są w ogromnym wachlarzu, umożliwiającym dobór różnych wariantów, dopasowanych do indywidualnych potrzeb.
Jeśli zaś chodzi o barwy oraz ich oddzia- ływanie na nas, nie ma w tej kwestii prostych odpowiedzi. Większości ludzi określone ko- lory podstawowe i pochodne kojarzą się mniej więcej z tym samym. Barwy to w koń- cu fale świetlne, przy czym barwy ciepłe to fale długie, zimne zaś – krótkie. Człowiek, krótko mówiąc, postrzega na ogół kolory zimne jako kojące, ciepłe natomiast odbiera jako energetyzujące.
TrenDy KolorysTyczne
akceptacja stadiumwprowadzenia
akceptacja
akceptacja
1. Innowatorzy
2. Wcześni naśladowcy
4. Późna większość
5. Maruderzy 3. Wczesna większość
1. Innowatorzy
2. Wcześni naśladowcy
4. Późna większość
5. Maruderzy 3. Wczesna większość
1. Innowatorzy
2. Wcześni naśladowcy
4. Późna większość
5. Maruderzy 3. Wczesna większość
wprowadzenie
wprowadzenie
wygasanie
wygasanie
wygasanie
TrenD achromaTyczny (bezbarwny) roK zapocząTKowania 1995
TrenD polichromaTyczny (wielobarwny) roK zapocząTKowania 2010
TrenD czarny (ubrania) roK zapocząTKowania 1960
2017
2017 2017
Koło barw
barwy ciepłe i zimne
Często dzielimy kolory na ciepłe i zimne. Barwy ciepłe dodają nam energii, zimne zaś działają na nas kojąco i uspokajająco.
barwy poDsTawowe
Wszystkie kolory złożone są z trzech podstawowych barw:
żółtej, niebieskiej i czerwonej.
Nazywane są one barwami podstawowymi lub pierwszo- rzędowymi.
barwy DrugorzĘDowe
Jeśli zmieszasz dwie barwy pierwszorzędowe w równych proporcjach, otrzymasz barwy drugorzędowe.
Wyróżnia się ich trzy.
Żółty i niebieski tworzą zielony.
Niebieski i czerwony tworzą fioletowy.
Czerwony i żółty tworzą pomarańczowy.
barwy TrzeciorzĘDowe
Barwy trzeciorzędowe otrzymasz, mieszając kolor pierwszorzędowy w równych proporcjach z drugorzędo- wym. Kontynuując mieszanie na tej samej zasadzie, możesz otrzymać dowolne kolory.
biała, czarna i szara
