ZAWARTOŚĆ POTASU W MŁODYCH BULWACH ZIEMNIAKA W ZALEŻNOŚCI OD SPOSOBU UPRAWY

(1)

Rocz. AR Pozn. CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: 643-647

WANDA WADAS, ROMUALDA JABŁOŃSKA-CEGLAREK, EDYTA KOSTERNA, TERESA ŁĘCZYCKA

ZAWARTOŚĆ POTASU W MŁODYCH BULWACH ZIEMNIAKA W ZALEŻNOŚCI OD SPOSOBU UPRAWY

Z Katedry Warzywnictwa Akademii Podlaskiej w Siedlcach

ABSTRACT. The use of the cover in the potato cultivation for early crop caused an increase in the potassium content in tubers on average by 0.05% d.m. in comparison with the cultivation without plants covering. More profitable conditions for accumulation of this element in tubers were cre- ated by cover of plants with polypropylene fibre than with perforated foil.

Key words: early potato, perforated foil, polypropylene fibre, potassium

Wstęp

Związki mineralne stanowią około 1% świeżej masy bulw ziemniaka. Głównym ich składnikiem jest potas, odgrywający ważną rolę w gospodarce jonowej i wodnej organi- zmu człowieka. Spożycie 200 g ziemniaków pokrywa do 30% dziennego zapotrzebo- wania na ten pierwiastek (Leszczyński 2000, Wroniak 2006). Zawartość składników mineralnych w bulwach ziemniaka jest uwarunkowana cechami genetycznymi odmiany.

Może także ulegać zmianom pod wpływem warunków środowiska i czynników agro- technicznych (Czekała i Gładysiak 1995, Zarzecka i Mystkowska 2004, Kołodziej- czyk i Szmigiel 2005). Bulwy bardzo wczesnych i wczesnych odmian ziemniaka zawie- rają mniej potasu niż bulwy odmian średniopóźnych i późnych (Mikos-Bielak i Sawic- ka 2000). W literaturze naukowej nie ma informacji na temat wpływu przyspieszania wegetacji ziemniaka, przez stosowanie osłon, na gromadzenie składników mineralnych w bulwach.

Celem badań było określenie wpływu stosowania osłon z folii perforowanej i włók- niny oraz długości utrzymywania ich nad roślinami na zawartość potasu w młodych bulwach ziemniaka.

(2)

Materiał i metody

Badano wpływ rodzaju osłony (folia perforowana, włóknina) i terminu zdjęcia osło- ny (I – 2 tygodnie po wschodach roślin, II – 3 tygodnie po wschodach roślin) na zawar- tość potasu w bulwach wczesnych odmian ziemniaka (‘Aksamitka’, ‘Cykada’).

Badania przeprowadzono w latach 2002-2004 na glebie płowej, zaliczonej do kate- gorii agronomicznej gleb lekkich, o zasobności w przyswajalny potas – od niskiej do średniej – oraz o zasobności w fosfor i magnez – od średniej do wysokiej; pH wynosiło 6,1-6,7. Doświadczenie polowe prowadzono w układzie split-blok-split-plot z obiektem kontrolnym bez osłony w trzech powtórzeniach. Sadzeniaki podkiełkowywane przez osiem tygodni, w kolejnych latach badań wysadzano 9, 16 i 13 kwietnia. Ziemniaki zbierano po upływie 60 i 75 dni od sadzenia. Zawartość potasu w bulwach oznaczono metodą fotometrii płomieniowej. Wyniki badań opracowano statystycznie stosując analizę wariancji. Analizę wyników przeprowadzono z zastosowaniem kontrastu orto- gonalnego dla porównania obiektu kontrolnego bez osłony z obiektami pozostałymi.

Przy porównywaniu średnich istotność różnic oceniano testem Tukeya.

Warunki meteorologiczne w okresie prowadzenia badań były zróżnicowane. 2002 rok był bardzo ciepły i wilgotny, 2003 rok był ciepły, lecz z okresami posuchy w ciągu całego czasu wegetacji ziemniaka, natomiast 2004 rok był chłodniejszy niż poprzednie lata i jednocześnie z najmniejszą ilością opadów, w okresie od połowy maja do połowy czerwca.

Wyniki i dyskusja

Zawartość potasu w bulwach była zróżnicowana w poszczególnych latach. Nieza- leżnie od sposobu uprawy ziemniaka więcej potasu zgromadziły bulwy w latach 2003 i 2004, o mniejszej sumie opadów w okresie zawiązywania i wzrostu bulw, niż w wil- gotnym sezonie 2002 roku (tab. 1, 2), co potwierdzają wyniki badań Czekały i Głady- siaka (1995) oraz Zarzeckiej i Mystkowskiej (2005). Badania innych autorów wyka- zały większą koncentracje tego pierwiastka w bulwach z okresów chłodniejszych i bar- dziej wilgotnych (Mikos-Bielak i Sawicka 1999, Kołodziejczyk i Szmigiel 2005).

Stosowanie osłon w uprawie ziemniaka na wczesny zbiór spowodowało zwiększenie zawartości potasu w bulwach średnio w trzyletnim okresie badań o 0,05% s.m. w po- równaniu z uprawą bez osłaniania roślin (tab. 1, 2). Bardziej korzystne warunki do gromadzenia potasu w bulwach stwarzało przykrycie roślin włókniną niż folią perforo- waną. Gdy stosowano włókninę, zawartość potasu w bulwach po 60 dniach od sadzenia była większa średnio w okresie trzech lat o 0,12% s.m., a po 75 dniach od sadzenia – o 0,11% s.m., niż gdy stosowano folię perforowaną. Większy korzystny efekt stosowania włókniny w postaci wyższej koncentracji potasu w bulwach, zwłaszcza w bardzo wczesnym terminie zbioru, wystąpił szczególnie w ciepłym i umiarkowanie wilgotnym sezonie 2002 roku. Podczas stosowania tej osłony zawartość potasu w bulwach była wówczas większa średnio o 0,19% s. m., niż podczas stosowania folii perforowanej.

(3)

Tabela 1 Zawartość potasu w bulwach ziemniaka po 60 dniach od sadzenia (% s.m.)

Potassium content in potato tubers after 60 days from planting (% d.m.) Rodzaj i termin zdjęcia osłony Kind and date of cover removal folia perforowana

perforated foil

włóknina polypropylene fibre Rok

Year Odmiana Cultivar

Obiekt kontrolny bez osłony Control

object with no

covering I II średnia

mean I II średnia mean

Średnia dla osłon Mean for covers Aksamitka 2,02 2,08 1,88 1,98 2,11 2,21 2,16 2,07 Cykada 1,99 2,02 1,88 1,95 2,20 2,09 2,14 2,04 2002

średnia – mean 2,00 2,05 1,88 1,96 2,15 2,15 2,15 2,06 Aksamitka 2,09 2,22 2,16 2,19 2,28 2,21 2,25 2,22 Cykada 2,19 2,20 2,09 2,14 2,26 2,27 2,27 2,20 2003

średnia – mean 2,19 2,23 2,12 2,17 2,23 2,28 2,26 2,22 Średnia – Mean 2,11 2,16 2,04 2,10 2,22 2,23 2,22 2,16

NIR0,05 – LSD0.05:

lata – years 0,07

porównanie obiektu kontrolnego z pozostałymi (kontrast)

comparison of the control object with the others (contrast) r.n. – n.s.

rodzaj osłony – kind of cover 0,04

lata × rodzaj osłony – years × kind of cover 0,06 termin zdjęcia osłony – date of cover removal r.n. – n.s.

Długość okresu okrycia roślin nie miała istotnego wpływu na zawartość potasu w bulwach (tab. 1, 2). Wydłużenie okresu okrycia roślin folią perforowaną do trzech tygodni po wschodach przyczyniło się do obniżenia koncentracji tego pierwiastka w bulwach, jednak interakcja rodzaju osłony z terminem zdjęcia osłon nie została potwier- dzona statystycznie.

Zawartość potasu w bulwach wczesnych odmian ziemniaka ‘Aksamitka’ i ‘Cykada’

była zbliżona.

(4)

Tabela 2 Zawartość potasu w bulwach ziemniaka po 75 dniach od sadzenia (% s.m.)

Potassium content in potato tubers after 75 days from planting (% d.m.) Rodzaj i termin zdjęcia osłony

Kind and date of cover removal folia perforowana

perforated foil

włóknina polypropylene fibre Rok

Year Odmiana Cultivar

Obiekt kontrolny bez osłony Control

object with no

covering I II średnia

mean I II średnia mean

Średnia dla osłon Mean for covers Aksamitka 2,11 2,24 2,13 2,18 2,26 2,24 2,25 2,21 Cykada 2,17 2,18 2,02 2,10 2,28 2,27 2,27 2,18 2002

średnia – mean 2,20 2,25 2,13 2,19 2,29 2,32 2,30 2,25 Średnia – Mean 2,20 2,26 2,13 2,19 2,32 2,29 2,30 2,25

NIR0,05 – LSD0.05:

lata – years 0,04

porównanie obiektu kontrolnego z pozostałymi (kontrast)

comparison of the control object with the others (contrast) 0,03

rodzaj osłony – kind of cover 0,04

termin zdjęcia osłony – date of cover removal r.n. – n.s.

Wnioski

1. Więcej potasu zawierały bulwy w latach o mniejszej sumie opadów w okresie wegetacji ziemniaka.

2. Przyspieszenie wegetacji roślin przez stosowanie osłon spowodowało zwiększe- nie zawartości potasu w bulwach w porównaniu z uprawą bez osłaniania roślin.

3. Więcej potasu w bulwach akumulowały rośliny ziemniaka w uprawie pod włók- niną niż pod folią perforowaną.

4. Długość okresu okrycia roślin nie miała wpływu na zawartość potasu w bulwach.

(5)

Literatura

Czekała J., Gładysiak S. (1995): Działanie niektórych czynników na zawartość makroskładni- ków w bulwach ziemniaka. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 421a: 55-58.

Kołodziejczyk M., Szmigiel A. (2005): Zawartość makroelementów w bulwach ziemniaka jadal- nego w zależności od kompleksu glebowego, odmiany oraz nawożenia. Fragm. Agron. 1, 85:

436-445.

Leszczyński W. (2000): Jakość ziemniaka konsumpcyjnego. Żywność 4, 25, Supl.: 5-27.

Mikos-Bielak M., Sawicka B. (1999): Analiza czynników modyfikujących zawartość potasu, azotu, wapnia i fosforu w bulwach ziemniaka. W: Mater. Konf. Nauk. „Ziemniak jadalny i dla przetwórstwa spożywczego – czynniki agrotechniczne i przechowalnicze warunkujące ja- kość”. IHAR O/Jadwisin, 23-25 lutego, Radzików: 217-220.

Wroniak J. (2006): Walory żywieniowe ziemniaka jadalnego. Ziemn. Pol. 2: 17-20.

Zarzecka K., Mystkowska I. (2004): Wpływ wybranych herbicydów na zawartość potasu i fosforu w bulwach ziemniaka. J. Elementol. 9, 2: 175-182.

THE POTASSIUM CONTENT IN EARLY POTATO TUBERS DEPENDING ON CULTIVATION METHOD

S u m m a r y

The effect of the kind of cover (perforated polyethylene foil, polypropylene fibre) and date of removal cover (two and three weeks after plants emergence) on the potassium content in tubers of early potato cultivars (‘Aksamitka’, ‘Cykada’) was investigated. Potatoes were harvested 60 and 75 days after planting.

Forcing of plant vegetation by covering resulted in an increase in the potassium content in tubers by 0.05% d.m., in comparison with the cultivation without the plants covering. Higher potassium content in tubers on average by 0.12% d.m. after 60 days from planting and by 0.11% d.m.

after 75 days from planting at perforated foil covering was found. The length period of plants covering had no significant effect on this element content in potato tubers. Lower rainfalls in the vegetation period of potato caused an increase of the potassium content in the tubers.