5
Spis treści
Wstęp . . . 9 Rozdział I
Sytuacja narodowościowa w województwie gdańskim do 1989 roku 1.1. Mniejszości narodowe i etniczne
w województwie gdańskim po II wojnie światowej . . . 27 1.2. Szkolnictwo i formy nauczania języków ojczystych
przez towarzystwa społeczno-kulturalne mniejszości . . . 53 1.3. Kościoły mniejszości narodowych i etnicznych
w latach 1945–1989 . . . 62 1.4. Schyłek okresu PRL i jego następstwa
dla mniejszości narodowych i etnicznych . . . 70 Rozdział II
Regulacje prawne oraz rola i zadania organów państwa, administracji rządowej i samorządowej w realizacji polityki wobec mniejszości narodowych i etnicznych w okresie transformacji ustrojowej 2.1. Prawne podstawy funkcjonowania
mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce po 1989 roku . . . 75 2.2. Kompetencje oraz zadania organów i urzędów państwowych,
administracji rządowej i samorządowej
w zakresie wypracowywania polityki mniejszościowej . . . 100 2.2.1. Rola i zadania Sejmowej Komisji
do Spraw Mniejszości Narodowych i Etnicznych . . . 100 2.2.2. Zadania Ministerstwa Spraw Zagranicznych,
Ministerstwa Sprawiedliwości, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa oraz Głównego Urzędu Statystycznego
w stosunku do mniejszości . . . 103
6
2.2.3. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji i jego zakres kompetencyjny w stosunku
do spraw mniejszości narodowych i etnicznych . . . 110 2.2.4. Podzespół do Spraw Edukacji Mniejszości Narodowych . . . 119
Rozdział III
Rozwój organizacyjny związków i stowarzyszeń mniejszościowych w województwie gdańskim i pomorskim
3.1. Mniejszościowe związki społeczno-kulturalne
z okresu PRL i ich zmiany organizacyjne . . . 129 3.1.1. Działalność statutowa pomorskiego oddziału
i kół terenowych Związku Ukraińców w Polsce . . . 129 3.1.2. Rozłam w gdańskim Oddziale Stowarzyszenia
Litwinów w Polsce i powstanie Towarzystwa Litewskiego
z siedzibą w Gdyni . . . 140 3.1.3. Działalność Białorusinów
w nowym kształcie organizacyjnym . . . 142 3.1.4. Reaktywacja Oddziału Towarzystwa Społeczno Kulturalnego
Żydów w Gdańsku i jego Filii w Słupsku . . . 144 3.2. Tworzenie się nowych związków mniejszości narodowych
i etnicznych w województwie gdańskim po 1989 roku . . . 146 3.2.1. Powstanie i rozwój niemieckich towarzystw
i związków społeczno-kulturalnych . . . 146 3.2.2. Warunki tworzenia się Związku Mniejszości Niemieckiej
w Gdańsku i jego kół terenowych . . . 164 3.2.3. Związki i stowarzyszenia niemieckie
po zmianie terytorialnej kraju w 1999 roku . . . 171 3.2.4. Organizacja świąt, imprez o charakterze
integracyjnym i obchody ważnych rocznic narodowych
mniejszości niemieckiej . . . 180 3.2.5. Powstanie i rozwój organizacyjny gdańskiego
Oddziału Związku Tatarów Rzeczypospolitej Polskiej . . . 186 3.3. Sytuacja mniejszości romskiej
w województwie gdańskim i pomorskim . . . 191 3.4. Znaczące utrudnienia
w pracy statutowej związków i stowarzyszeń mniejszościowych . . . 194
7 Rozdział IV
Kościoły i nekropolie jako element podtrzymywania tożsamości religijnej i narodowej mniejszości narodowych i etnicznych w województwie pomorskim 4.1. Odradzanie się Kościoła greckokatolickiego
oraz działalność kulturalna i rekreacyjna
jego parafii na terenie województwa pomorskiego . . . 218 4.1.1. Specyfika nauczania religii greckokatolickiej . . . 234 4.2. Reaktywacja Gminy Wyznaniowej Żydowskiej i powstanie
Niezależnej Gminy Wyznania Mojżeszowego w Gdańsku . . . 238 4.3. Muzułmańska Gmina Wyznaniowa w Gdańsku . . . 242 4.4. Pozostałe kościoły w województwie pomorskim
w kontekście związków z mniejszościami . . . 246 4.5. Nekropolie i miejsca upamiętnień
pomorskich mniejszości narodowych i etnicznych . . . 250 Rozdział V
Szkolnictwo mniejszości narodowych i etnicznych w województwie pomorskim 5.1. Trudności w funkcjonowaniu szkolnictwa
mniejszościowego w nowym ustroju szkolnym . . . 266 5.2. Treści programowe i cele nauczania
w polskim szkolnictwie mniejszościowym . . . 270 5.3. Organizacja procesu nauczania
mniejszości ukraińskiej w województwie pomorskim . . . 290 5.4. Liczebność uczniów ukraińskich w międzyszkolnych
i międzyklasowych zespołach nauczania języka ukraińskiego . . . 300 5.5. Nauczyciele języka ukraińskiego . . . 319 5.6. Problemy szkolnictwa ukraińskiego w województwie pomorskim . . . 327 5.7. Realizacja „Programu Rządowego na rzecz
społeczności romskiej w Polsce” w województwie pomorskim . . . 334 Rozdział VI
Działalność oświatowa pomorskich związków i stowarzyszeń kulturalnych mniejszości narodowych i etnicznych
6.1. Kształcenie kompetencji językowych dorosłych,
dzieci i młodzieży przez związki mniejszościowe . . . 358 6.1.1. Inicjatywy związków mniejszości niemieckiej
w zakresie doskonalenia umiejętności językowych . . . 367
6.1.2. Cele i znaczenie ukraińskiego
„Programu rozwoju języka ukraińskiego
w Polsce jako języka mniejszości narodowej” . . . 376
6.2. Wymiana młodzieży oraz organizacja obozów językowych przez związki i stowarzyszenia mniejszościowe . . . 388
6.3. Popularyzacja wiedzy o mniejszościach narodowych i etnicznych . . . 396
6.4. Działania na rzecz pogłębiania wiedzy o historii, geografii, tradycji, kulturze i współczesności kraju macierzystego . . . 416
Rozdział VII Działalność kulturalna mniejszości narodowych i etnicznych w województwie gdańskim i pomorskim w latach 1989–2007 7.1. Pozyskiwanie środków finansowych na działalność kulturalną ze źródeł pozabudżetowych . . . 429
7.2. Działalność kulturalna związków i stowarzyszeń niemieckiech . . . 436
7.3. Działalność kulturalna Oddziału Związku Ukraińców w Gdańsku i jego kół terenowych w województwie pomorskim . . . 453
7.3.1. Cykliczne i okazjonalne przedsięwzięcia kulturalne w pomorskich kołach terenowych Związku Ukraińców . . . 459
7.4. Działalność kulturalna Żydów w Gdańsku i Słupsku . . . 468
7.5. Inicjatywy kulturalne Tatarów gdańskiego Oddziału Związku Tatarów Rzeczypospolitej Polskiej . . . 477
7.6. Dorobek kulturalny niewielkich liczebnie i mało aktywnych związków i stowarzyszeń mniejszościowych . . . 484
7.7. Działalność zespołów muzycznych i artystycznych mniejszości pomorskich . . . 488
7.8. Organizacja wspólnych, cyklicznych imprez kulturalnych w Gdańsku, Gdyni i Sopocie oraz na terenie województwa pomorskiego . . . 504
Zakończenie . . . 521
Wykaz źródeł i opracowań . . . 528
Wykaz skrótów . . . 550
Spis tabel. . . 554
