CONNVBIVM
MEDENDI & REGENDI.
IN CONNVBIO.
V I R I
MAGNIFICI, AMPLISSIMI ET E X P E R b ENT1SSIMI,
D O M J N I
S I M O N I S
W E I S S I I
EDI CI E X C E L L E N T I S S I M I
CONSVLIS IN P A T R IA MERITISSIMI
ac p. t.
S# R. M. BVRGGABII GRAVISSIMI
CVM
V I R G I N E
W B IL IS S IM A , PIETATE ET OMNI VIR*
TVTVM GENERE FLORENT ISSI M A *
N V T V COELESTI F E L I C I T E R I N I T O , B R E V I T E R D E S C R I P T V M ,
QVO VOTI SVMMAM ET OBSERVANTIAM f a v t q r i a m i c o e t a f f in i
PIE AC R EV ER EN TER TESTA RI V OLVIT
PETRVS IAEN1CHIVS
T H O R V N I I
Impreffit Ioh. Nicolai NOBIL» SENAT. & GYMN, Typographuf
■ ( ^
Um Rfepublicae & regna nihil aliud efTe videan
tur, quam vafta & ingentia corpora, ex variorum hominum confortio & conciliatione compo- fita, perinde illa rnirisviciffitudinibus obnoxia efle, concuti, labefa&ari & convelli, interdum etiam collapla rettitui priftino vigori, & ab ruina iua velut a morte revocari ad incolumitatem ani
madvertimus, atque in corporibus humanis hanc frequentem catuum varietatem intuem ur. Et uti haec aliquando ien ta conficiuntur tabe, interdum quoque repentina peftilentiae vi afflata concidunt, eodem modo agitari fubinde refpublicas fimiliq;
cafuum metu collu&ari experientia teftatur. Sic Itare feepius alias
& integra florere fortuna, fanoque corpori fimiles valere perbelle videm us, alias iterum quafi langvida apparere corpora, macie torrida ic contabefcentia, exhaufto miferiis fangvine calamitofa, & extrem o tentatae valetudinis periculo expofita haud longe ab interitu fuo diftare.
id quod autem aegro & minus valenti praeftat corpori peritus medendi artifex, hoc afflidis 8c periclitantis reipublicae rebus is, qui guber
nandae eidem praeeft. Vtrique opus eft confiliofalutari, remediis
& adminiculis mature & fapienter' afferendis* Exercet m orborum vis ac miferia corporis medicorum induftriam, prudentes civitatis re& ores fadgant animi, vitiorum labe corrupti, aeftuque libidinum
& contagione vitiati, a quibus non m inor pernicies civitati ac cor»
pori a peltilentisfimo morbo fblet imminere. Omnis in eo, uti p u tam us, medendi ars verfatur, u t valetudini bene fit, & integra confer
vetur, vel fiaffli&a, reftauretur: idem in focietatis compage op u s,n e q u ii detrimenti capiat, *aut ubi iam adfir, omni cura amoveatur.
Corpori humano prodeft, ut integris gaudeat membris, robuftis 8c valentibus, tum &, ut liquidae partes iufto tem pore omnes fluant, fine defe&u & fine perniciofa abundantia decurrant femper, iuxta illud Hippocratis, a) Concors concordi adhaeret, difcordia rebellant. Hac ingeniofa comparatione facta populo perfvafit concordiam ille olim facundus Romanus, eum que alienatum & e- greflum urbe reftituit obfequio, declarata prudenter caula, haud ali*
te r fervari integritatem focietatis, quam confpirantibus, uti in cor
pore, bene inter fe membris faoque officio re&e perfundis. Quem etiam ufum febres & alia naturae molimina fecernendo & excer
nendo praeftant, iimile quid non raro, obortis in civitate commoti
onibus
de Piictt
ex divino confilio profuifle compertum eft, Saepius curg v,fa in fummum venire periculum, derepente vel fanatis partibus aegris, vel refe&is noxiis vel reftauratis, qui incifi videbantur, fervis, convaluit» viresque felici progreflu tandem funt confirmatae.
£ efpiciendum hic ad caput, quod proceres f! praefides referunt, raetn^
®ra cives funt, anima, a qua principium virae & (alutis confervandae
^ enit, L eges nervis, quibus a£tiones perficiuntur feliciter, num i
«iniles .funt; Sangvinis rationem in civitate commercia habent. Ille
<Hiim praecipuum quodpiam in corpore eft & medium propagan
dae vitae, quo omnis agendi vis ad reliquas partes transfunditur: his autem copia rerum ex voto crefcit civiumque fortunae & opes am- Plificanrun Quamdiu fibi bene haec omnia in corpore conflant, aeque valere» florere & vigere humana dici poteft, atque illa civi- tini vafta compages. Curam omnem adhibemus circa partes in
columes, reflas & decoras, eafque tutari, defendere & fovere aeque
^obis gratum & falutare eft. Perinde hoc requirit iufticiae lex, u t cives boni & probi ab iniuria omni publica autoritate cuftodian- tur, Sci cum bene merendo de aliorum falute pergunt, o rnentur pariter Sc i udis vitae fubfidiis fubleventur. Vomicae ubi nafcuntur, corporisq; periculum conflant, ubi necesfitas efflagitat, vel aperien
dae funt mature, vel ubi falutis haud quicquam fupereft, recidun
tur. Non aJiter agendum efle cum perniciofis hominibus fVadet publica utilitas, quorum enim mentes lanari, aut emolliri comm o- HefacHonibus non poffunt, ac, fpreta omni honefta difciplina, exem plo aliis nocent, merito hi faceflunt, fubmoventur vi legis, vel a- ditu ipfo rigidisfima ludicis cenfura prohibentur. H aec& alia dum meditamur animo, quam fapienter foleant imitari artem illam m e
dicam rerum publicarum praefides, facile intelligiporeft, quanta fi*
ttiHimdine polleat prudens inftitutum medendi aegris & populum regendi. Q u a re nunquam dubitavit antiqua pariter & rccentior aetas utrumq: fubinde munus in unum virum conferre, quem aequali gravitate & fapientia utrique cenfuit efle parem. Com m em oran
tu r non paucorum nomina, quorum virtus utrinque inclaruit meden
do agris non minus ac civitati. Vnde ab Homero di dium conflat, medicum virum praeftare multis, ideo, quod credirum femper fuit, medici induftriam vi divina maximopere gubernari. In eam opinionem veteres veniiTe ea de re, apparet, quod in tanta varietate m orborum , ac latentibus tot in corpore vitiis, non humana conie-
&atione aflequendis,divina efle opus virtute putarent,hacquoq;m oneri
■oportere medicum, in tam infinira herbarum , radicum aliorumq; re*
mediorum copia, quid opus eftet & quid proficeret, eligere oportuno confilio Sc adhibere.Neque interGraecos& Aegyptios, ut quidem ex He
rodoto difeimus, ulla gens jn (an£o religionis cultu ac reveren
tia Diis fuis exhibenda religiofior fuit, quam medica, proinde & in*
te r vulgus credebatur, artis huius ftudiofos a Diis regulas meden*
di klicitatemque eventuum accepi(Te,b) Fuerunt autem Aegy
ptii illi ipfi Sacerdotes, qui medici, neque etiam ex aliis reges quam ex5acerdotum ordine iuxtaStrabonem elegerunt. Ac facile pu
tarim divinitatis fenfumtam alte infedifle eorum mentibus, quod de vatibus, Numinis veri afflatu plenis audierint, quam magnifice &
fplendide, cito & iucunde aegris in fubfidium venerint, ac non raro
r ' x vel
fe] Theod. ab Almelove«n $. /-
& I U
»w ,tntiq. med.
p. 10,Celeberr.
D , Geclickc Mediem Frincefortanusin Hijbr. m tJ iu u m tr fo ii f .
67.vel ipfos mortuos revocaverint in’ vitam. Id quod cum depre
henderint alii, aevo Apoftolico proxim i in Chrifti lociis per univer*
fum orbem ablegatis,, ftupentibus fimiles illorum auxilium intuiti non alia, quam divina virtute eos efle adiutos credere potuerunt.
« ] Hac rei veritate in aemulationem rapti populi, meliore relig>°' nis luce deftituti, pro' fua, qua erant d em erfi, fuperftitione fuos medicantes eadem vi polluifle, aut certe confimili cenfuerunt* Qua
propter aliarum difciplinarum originem inveniendiq; folertiam ho*
m inibus, folius autem medicinae Diis legimus afcripfifle. Ea ue caufa quoque artem gratiae plenam vocarunt, quoa inftar Deo
rum plurim i fine mercede, fola humanitate & precibus permoti
;ferrent opem fiiamque artem maxime pauperibus impenderent, me*
dentes. Inter fandos olim multi; funt relati, quos magni habuit
<& celebravit prifca aetas, & inter Graecae Ecclefiae fanftos Cos*
m as & Damianus illam ob caufam ab illuftri viro Carolo Ducangio m axim opere referuntur, & appellati.d) Ea dum fuit m ens & opinio de medicis, non alia potuit efle de iis, qui regendae civitati funt praepofiti, in quibus omne confilium & virtus refte agendi, resque civitatis ex ufu om nium feliciter adminiftrandi ab N um ine immortali prorfiis venire debet. Ex communi & vaga prudentia vix confulitur aegris, ac fine doflrina, fine ufu rerum &
obfervatione accurata non tutum 3c certum medendi genus eft.
Idem deprehendes in illis, qui fine Legum au&oritate loquntur in civitate, aut fuo arbitrio, ac vulgi quadam perfvafione ius pronun- ciant imperite & adminiftrant. Ita (ane in magna convertunturla- trocinia pulcherimae focietates, dum ingenio contenditur, non iu- riu m & legum fententiis; ambitione res aguntur, non certo & ido
neo vivendi inftituto, non quodj neceflarium, opportunum & utile, fed quod iam impraefens placet, aut irato cuidam & inepto in m en
tem venit, pertinaciter urgetur. N eque in arte medica temeritas 8c audacia unquam felices habuit exitus, multo minus in arte regendi, quando, Thucydide iudicante, graviffimo Scriptore is folet utpluri- m u ra effe audaciffimus, u t quisque eft indoftiffimus, & imperitia alere audaciam & augere videtur. Levis quoque interdum medi
cantium eft diflenfus, qui nec nocere confvevit eventuum veritati, nec valetudini adverfatur, qua omnes fuos labores mcdicus m etitur, pugnans e contrario & gravis omnino obeft, nec finire poteft aegri dolores, fed auget convellitque, quae ad incolumitatem curatione coalefcere quodammodo videbantur & fanari, e] Hoc pa&o ubi de morbi caufa nimis difceptatur, aut litigatur de. rem ediorum di- verfitate, hic, vel ipfa deliberandi, quae trahitur mora faepe aegro
perniciofa
e ) Conf, B. D. Elias Veii i* Dijf.de pratjlantia t f dignitate (ludii medici ad SS. Patrum mentem Vim. 169»,
d ) Vid. Gloff.graec. vcc. avdpyvgot p . J l Andr.Tiraquellus lih. de Nobi- litate p: i 6x. Theophilus Raynaudus S, I. in Hertclitis fpiritaltbus p, j j
9. Chrift. Bened. CarpzoviiD/^ de Medicis ab Eeel. pro fan&is babitit Lipf. p. 17 09: Cl, Fabricii B ibi, gr. Volum.Xll. pt 7?9-
t j Borrichius in Hermete p. 184. Quis nefeit, ait, Monfpelienfei medicos hodi*
in medendi quibusdam circumftantiis fcil. circa venae feflionem & ali*
quaedam a Parifiis dididere, utrique tamen fic fatis feliciter
m edi*cantur. Sed pugnantes medicorum
fententiasexagitat acerbe more fu®
comicus Gallus Molliere. Omnes quidem medicantes bonam habent inten
tionem, fed hac perit iaterdui», aeger, male invento medicamine, aw uaa
te&e adbibito.
perniciofa eft, & perturbat turba medicorum, quicquid integrum quodam modo & incolume erat. Simili modo levis inter guber
nantes dtflenfus acuit mentes & folertiam cogitandi, vimque confi- lii non adimit fed auget, elicitque praefidia futurae /aluti profutura, Alia res eft, ubi regnat ambitio & infidiofe dominatur, animique aemulatione, quae confiliorum peftis eft, & cupiditate altius fe effe
rendi flagrant. Hic virus contagione arrogantium ferpit exitiofum, proditque fe ubique & exerit, ac motu perniciofo molem, qua fu*
ftinetur foeietatis compages, concutit & conturbat, tandemque fum*
m o cum dolore extremam ruinam affert. Porro ut non frauT dulenter, fed falutariter medicantes valetudinis curandae regulas ex
plicant, lic & illos decet, qui civitatem adiuvant, non argute nec inique interpretari leges & agendi normam, fed fine verfutia & fal
lendi aftutia fanare mentes, ac fvadendi au&oritate dirimire contro- verfias, quae lancinant animos & excruciant viresque mifere pro- fternunt. Quinimo & offenfos placare comiter ac permulcere diffiden
tes apto tempore, & afperos quosvis lenire mores, ut 5c iufta p ru dentiae lance totius foeietatis falutem appendere & peniitare in ma
gna ubique ponitur laude. Quodfietiam telix non refpondet femper eventus utut fummam medicus adhibeat accurationem, tam parum ipli tribuendum eft, atque gubernatori folerd & cauto, cum fati quaedam incidit malignitas ac cum ulus calamitatum non facile dif- lipandus. Ibi vis morbi eludit remedia, hic tem porum iniquieasim-
{ >edir, quo minus, quantacunq; fit, providentia fufficiat omnis, aut fol- icitudo tempeftatem depellendi, Quidquod vel ipfo interdum vi
tio aegrotantium accidit,cur parum fuccedatresin medendo. Idquod ex uno Epirote Philippo Medico latis celebri apud Antigonum Re
gem cognofcas, is firm iter perfvaferat ei, fe Regis amicum hydro*
pico morbo confli&atum prorfus fanaturum, Quod,quam fedulo praeftare eniteretur, negabat tamen alter medicus fieri pofle, non i- gnorans intemperantiam aegroti & pervicaciam mentis, Excidit fpe fua Philippus, morbi conditionem intuitus tantura, nixufque fua fcientia & certitudine artis. Spreta enim onmi cuftodia etiam foler- t/flima aegrotus, noxiis multis deglutitis & haultis nequiter, m ortem fibi ipfi acceleravit, fuaque hoc modo periit, non artificis boni cul
pa, Simili ratione cum multi in civili focietate fao capiti pericu
lum confiant, perniciem corpori, familiis & faculratibus ruinam, non inopes ceteroquin alieni auxilii er tutelae, fuo merito intereunt im probi magis quam infelices. Illam igitur, de qua commemoravi
m us, divinam qui callet artem, falurarem omnino ac vitae huma
nae tutricem Sc confervatricerri, num is civitatis bono procurando
& amplificandis utilitatibus non aptiflimus e(t cenfendus? Qui di
vino beneficio corporis pellit mala, invigiiat remediis tutandae va
letudinis, nonne is & confulendo & agendo aflequeretur, quod pro- fperum , felix & incolumitati civitatis idoneum haberetur? Vnum hic ex antiquitate repetamus Aerium Amidenum, Opficii Comitem , cuius fcientia & virtus ubique explorata eft in utroque m unere, nec facile iudicari poteft» utrum in confulendo & regenda provin
cia aptior, an felicior in medicando, an in confignandis artis fuae regulis accuratior, praefertim cum in omnibus partibus eadem inclarefceret dexteritate. Inferior aetate hic alio eft Aetio, patria SyrOf tfidcmque & Medice# fed fallarum de Chrift» fententiarum
Conflamini
Conftantini M. tem pore acerrimo defenfore.f) Illius exftat prae
clarum opus medicum, latino Termone a Iano Cornario editum.
Quod utique multum lucis accepiflet, li per aetatis & vitae ratio
nem illuftri olim in Germania medendi Principi, G, Wolffgango W e - delio licuifiet, de integro fcrip tu m recognofcere, atque ex codice m anu exarato reftituere & implere lacunas. Spes enim ipfi erae fa&a, uti ex ipiius ore B. Viri me audire ante aliquot annos m e
mini, codicis eleganriflimi potiundi ex Caefarea Vindobonenfi Bi*
bliotheca, nec fine ipfius Auguftiffimi Imperatoris Caroli V, v o luntate, quam per literas plane clementiffimam erat teftatus, 8c literarum cultura & humanitate illuftris Gentilottus, tum Biblio
thecae Imperatoriae praefe&us, haud ita pridem Epifcopus Tridenti defun&us, Non incommodum erit, hic docere, quod de X euxe, Medico Smyrnenfi crediderunt Sponius & Spanheimius, accuratif- fimi alioquin eruditae antiquitatis indagatores. Hi, invento num o, qui caput Xeuxis repraefentabat, putarunt, eundem & Smyrnae clavo gubernandae reipublicae aiTedifle/propter ea quod mos ib ijn - lerit, in honorem M agiiiratusnum os tantumadornare.Sed exemit du
bitandi fcrupulum nuper celeberrimus Medicus, MeadiusgJ fcite &
eleganter demonftrans, X euxem Smyrnae & medicum & lacerdo*
tetn Aefculapii fuiHe, eiusq; rei mem oriam num o ex veneratione cufo confervarl Quod ipfum documento etiam eUe poteft, quanto cultu & amore prifea aetas medicos fit profecuta. Neque habitus tantum ille honos eft ipfis viris vivis, fed & mortuis eorumque feri- ptis & rebus ab fe reli&is* Culpandos ideo opinatur Meadius pa
riter & Freundius h) alius in Anglia Medicus, novos& recentiores, quod infultandi quadam levitate & pruritu veterum induftriae illu d e re n t, novis tantum fententiis, quae in fe nihil melius, quam quod eiTent novae, continnerent, nimis avide inhiantes. Haec dum di
cim us, faepe nos admiramur Hippocratis felicitatem & ingenium, quod
«x fententiis propofitisapparet. Hae folae enim propemodum den
tem invidorum & bilem eftugifTe videntur tam firmo veritatis fundam ento nixae. Id quod ne iis quidem accidit, qui fenfibus clara propofuerunt, uti ex Sexti Empirici aufu contra mathemati
co s conftare poteft. Quamvis etiam apud Romanos, cum nondum feritatem depofuifTent, aliquantum ignobiliores efTent Medici, ta
m en penfitatis re&ius ingenii dotibus, laudem quoque virtuti tri
buere didicerunt, ac cura dignitate illos inter fe vivere ob divinifc fima beneficia voluerunt Cuiusmodi tales infignes ! & meritis Sc arte fua olim fuerunt lulius Bafius, Sextus Niger, Caius Valgius, M acer & Aurelius Ceifus; Archigatus, qui iure Quiritium ftatim»
qnando
#} Multdties hic Aeths confunditur a plurimi» cura Aetio Opificii Comit*
qui vix aetatem luftiniani Imperatori* attingit. Hic €>e/j.ajt £ Legroni 0\Loc/n 'f, Afiae provinciae Comes praefuit. Cui provinciae, cura praefidii loco imponeretur Legio *bjequii h. e« militum. q»i Imperato»
tem ordinis tuendi & honoris caufa praeibant, Aetiu* >
11« erat praepo»
litus. Ita «x du Cangio & CoriiUntini Porphyrog
en itilibro de Titmmu bvts docet Celeberr.
‘Fabricius Bibliotb,gr*c.
Velum IIX. p f19.f 1] In oratione habita in Theatre Regii
m e d ico ru mLondinenfium Collegi*
d. XVII. Oftobr. A . i y t j , edita cum diflertatione de
mmisquibwsd*n*
• Smyrnaeis
inmedicorum bemrem cufif hondini 1714.
hj Meditatur ille accesiione* ad Hiftoriam medicam Clerici, de quibus oh
au&wri* infignem his in rebus fcientiam multum iibi promittunt eruditi»
quando Romam Ven/t, donatus, Aefclepiades primum Romae O- raror mox Medicus magnam famam eft adeptus Aliorum Plinius fecit mentionem, qui cum ordine equeftri occafionem erant na&i, conliliorum vim & alacritatem coniungendi. Enim vero lulius Caeiar omnes medicinam Romae profelTos donavit civitate, & LX*
virorum collegium Acfculapii & Hygiae conditurum publica Can
tio n e multis dignitatum ornamentis locupletavit, i ] intim ioris admiflionis utplurimum apud Principes folent Medici eflfe, laepe &
arcanorum confiliorum participes, maxime ubi non ingenii modo vis
& praeftantia artis, fed & acumen iudicii & agendi confverudo aC prudentia ipfos commendat. Qualem AntoniUin Mufam deprehen
dimus Imperatori Augufto fuilfe, quem ideo Uno nomine om nis (apientiae & praeflantiae fummam complexuros Mufam veteres ap- pellafle multi cenfuerunt, k ] Quo quidem inferior alius eit aetate*
certe non eruditione, meritis & dignatione Autonius Mufa BrafTa- volus, qui Ferrariae feculo XVI. vixit, Phtlofophiae, Medicinae, lu ris utriufque & S. Theologiae Do£tor, qui uti infcriptio refert, per triduum Parifiis, Patavii, & in patria cunctis ftupentibus politiones publicas propugnavit. Mulae autem nomen a Francifco Rege, tanras ad mirante dotes, ipli datum effe ferunt. 1] Nec fterilior tuit recen- tior aetas eorum , qui confiliis iuxta & medendi peritia partim Prin- cipum falutem et negotia partim civitatis, in qua vixerunt, res prO virili parte tuendas fufceperunf. In eorum numero deprehendi- musM artinum PollionemMoilerftadium, loannem Craronem aCrafft- heim , loachimum Camerarium, Petrum Monavium, Andr. Vela- li.im , Conradum Gelherum, Thomam Lmacrurn, Harvaeu n, It an
nem Naevium, Flaminium Gaftonem, m) Hermannum C onringi- um , Velferos, Bartholinos, Borrichium, Martinum Weiffium, 6 ha- perum , Sroflium, aliofque magni nominis innumerabiles alios vi
ros. Novit Prufia noftra in eaq; Marieburgum CnofFelios, Paulizi os, Sc iit proprius res domefticas atnnga nus, Thoruniu n Mochinge- ros & Durofchios n) Principum enim curare valetudinem ac bono
rum civium ,quidaliudeft,quam rotiusRegni & civitatis quaerere fala- tem? Quod inftitutum, tanto magis collaudandum, quanto arrpiio*
ri conatu & multiplici conliliorum varietate fieri folet. Mirabe-.*
ris foraffe, Magnifice Domine, Affinis plurimum venerande appara
tum , quem adornavi de Medicis, de quorum virtute, conlilio & ali
is, meritis tanto minus quis audet dubitare, quanco magis quoridia*
na exem-
i /Sporius
iit trudit, dntiqutt, p.1 4 j.
t f Jeft, II. ert. 2.Sveton*
'in Cdtjnr c. 41.
fcj Clericus dans ( htjlotre d* la m dicint Pirt. Iit. c. I. aliter fentit, eidem»
que nomen adhaefifle ex Pomponia plebeiia gente Ro. quat k» dua*
f»mitias divila, quarum una Mufarum nomiBe celebri* p*>ftea fuit
\) ( $ Erudit, A. 1 06 p. io de fimili ferme rtupenda ingefiii aUcrit#- te facilitateq>rcfpon*jendi fuudendique carmina per al.quot dies, quam Franciicus a
S-Auguftino Macedo pofledit*
le g eWagcnfedium in *p»
pt >‘d ad Cwtnent. de urbe Norimberg HodieTuum ceiebrat Schonc»
m<ni)um Marchia, facilem Poetam ac profluenti facundia verlu* toquctt»
•>)Horum \iws utplurimum defcripfit MelcKbr Adamn reliquorum pafltft*
alii. De aliis ,n rem literariam & orbem meritis medicorum inde*
c< nfcratur in CI* Fabricii ietkee. fr. Velum XU.
#] Mminus /Wuchinger Med.D praeConful, Burggrabtus Reg?us & Iudicii Nobil, Culm. Aflfflor. mort Wenceslsus J)utyiUuu» Mcd. Dg
Ggnlul Uaiot murt. iW4*4
m-'-., f i » * * ■ ». ~ *»