Problem współpracy polsko-niemieckiej w ramach Partnerstwa Wschodniego Unii Europejskiej

Problem współpracy

polsko-niemieckiej w ramach

Partnerstwa Wschodniego Unii

Europejskiej

Kultura i Polityka : zeszyty naukowe Wyższej Szkoły Europejskiej im. ks. Józefa Tischnera w Krakowie nr 8, 149-162

PROBLEM WSPÓŁPRACY POLSKO-NIEMIECKIEJ

W RAMACH PARTNERSTW A W SCHO DN IEGO

UNII EUROPEJSKIEJ

Streszczenie

Inicjatyw a P a rtn e rstw a W schodniego to now y in stru m e n t polityczny U nii E u ­ ropejskiej w ra m a c h w sch o d n ieg o w y m ia ru E u ro p ejsk iej Polityki S ąsied ztw a. Sukces tej inicjatyw y zależy p rz e d e w szystkim od tego, czy kraje, do których ta inicjatyw a je st a d reso w an a, b ę d ą ch ciały skorzystać z takiej form y pom ocy U nii Europejskiej, czy też b ę d ą wykorzystywać oferty poszczególnych krajów członkow ­ skich, np. N iem iec b ą d ź też k rajó w sp o z a UE, np. Rosji. W in te re sie całej U nii E uropejskiej je st przy g o to w an ie takiej oferty w sp ó łp racy d la p ań stw w sch o d n ie­ go sąsied ztw a UE, aby zm otyw ow ać je do m o d ern izacji i p rzy jm o w an ia s ta n d a r­ dów o bow iązujących w U nii E uropejskiej. A z a te m w in tere sie zaró w n o Polski, ja k i N iem iec je s t p rzezw y ciężen ie ró ż n ic in te re só w i p o d jęcie w sp ó łp ra c y n a rz e c z z b u d o w a n ia ja k n ajlic z n ie jsz ej k o a lic ji p a ń s tw c zło n k o w sk ic h U E d la w zm o c n ien ia inicjatyw y P a rtn e rstw a W schodniego. Jest to szczególne w yzw anie d la rz ą d u polskiego, k tó ry je st głów nym p o m y sło d aw cą tego in stru m e n tu . Jeśli w o k ó ł P a r tn e rs tw a W schodniego z o s ta n ie z b u d o w a n a s iln a k o a lic ja p a ń stw członkow skich UE, jeśli o ferta PW będ zie w y starczająco atra k c y jn a d la p ań stw w schodniego sąsied ztw a U E i b ę d ą on e z niej korzystać, to dopiero w tedy tę in i­ cjatyw ę będ zie m o ż n a n azw ać n o w ą p olityką w sc h o d n ią U nii E uropejskiej i b ę ­ dzie to najw iększy sukces Polski od p o czątk u jej czło n k o stw a w Unii.

C e le m n in ie jsz e g o a rty k u łu je s t p rz e d s ta w ie n ie in ic ja ty w y P a r tn e r s tw a W schodniego w kontekście niem ieckiej koncepcji polityki w schodniej UE i zw róce­ nie uw agi n a m ożliw ości w spółpracy polsko-niem ieckiej w ra m a c h tej inicjatywy.

Słowa kluczowe

P artn erstw o W schodnie, E u ro p ejsk a Polityka S ąsiedztw a, W spółpraca polsko- niem iecka.

+ G rzeg o rz S z k la r c z y k - m a g is te r filo lo g ii g e r m a ń s k ie j i s to s u n k ó w m ię d z y n a r o d o w y c h U J,

d o k to r a n t w In s ty tu c ie N a u k P o lity c z n y c h i S to s u n k ó w M ię d z y n a ro d o w y c h w U n iw e rs y te c ie J a ­ g ie llo ń s k im w K ra k o w ie .

150

Problem współpracy polsko-niem ieckiej w ramach Partnerstwa Wschodniego Unii Europejskiej

P artn erstw o W schodnie Unii E uropejskiej (UE) to inicjatyw a skie­ ro w an a do krajów w schodniego sąsiedztw a UE: A rm enii, A zerbejdża­ nu, G ruzji, M ołdaw ii, U k rain y i B ia ło ru si. K o n cep cja P a rtn e rs tw a W schodniego (PW) została zap rezen to w an a przez rządy Polski i Szw e­ cji p o dczas sp o tk an ia R ady E uropejskiej w czerw cu 2008 roku. R ada E u ro p e jsk a zob o w iązała w tedy K om isję E u ro p e jsk ą do p rzy g o to w a­ n ia szczegółow ej koncepcji P a rtn erstw a W schodniego. K om isja E u ro ­ p ejsk a 3 g ru d n ia 2008 ro k u ogłosiła o d p o w ied n i k o m u n ik at w ra z z d o k u m en tam i tow arzyszącym i. Z aw arto ta m szczegółow o założenia i cele inicjatywy, stru k tu rę o rg an izacy jn ą i te m aty w spółpracy, a także zasady fin an sow an ia PW. K om isja zap ro p o n o w ała n aw iązan ie p o g łę­ b io n y ch sto su n k ó w d w u stro n n y c h ze w sc h o d n im i p a r tn e r a m i o raz zainicjow anie now ych, w ielostronnych ra m w sp ó łp racy W m aju 2009 r. odbył się w P radze szczyt U nii Europejskiej in au g u ru jący oficjalnie inicjatyw ę PW. We w rześn iu 2010 rok u K om isja E u ro p ejsk a p rz e d s ta ­ w iła w y m iar finansow y PW w dokum encie Vademecum. onfinancing in the

frame of the Eastem Partnership. D okum ent te n p rz e d sta w ia b u d ż e t dla

inicjatyw y PW n a okres 4 lat, od 2010 ro k u do 2013 roku.

C elem niniejszego arty ku łu je st p rzed staw ien ie inicjatyw y P a rtn e r­ stw a W sch o d n ie g o w k o n te k śc ie n ie m ie c k ie j k o n c e p c ji p o lity k i w schodniej UE i zw rócen ie uw agi n a m ożliw ości w sp ó łp racy polsko- niem ieckiej w ra m a c h tej inicjatyw y

1. Istota Partnerstwa Wschodniego

P a rtn e rstw o W schodnie fo rm a ln ie je s t in icjaty w ą p o d ję tą w r a ­ m a c h Europejskiej Polityki S ąsiedztw a (EPS), stad po zo staje zgodne z założeniam i E PS i dlatego też je st zasilane finansow o z E u ro p ejsk ie­ go In stru m e n tu P artn erstw a i S ąsiedztw a (E lSiP). Jed n ak że okolicz­ ności polityczne, k tó re d o p row adziły do zap re zen to w an ia inicjatyw y P artn erstw o W schodnie p rzez rząd y Polski i Szw ecji, w sk azu ją n a to, iż m oże stać się ono zalążkiem now ej polityki w schodniej Unii E u ro ­ pejskiej. D otychczasow y k ształt E P S zo stał b o w iem p o w ażn ie zm ie­ niony w pierw szej połow ie roku 2008, kiedy to w zm ocniono p o łu d n io ­ w y w y m iar E PS p o przez pow o łan ie do życia Unii dla S ródziem nom o- rza - inicjatywy, której b ezp o śred n im celem je st w sp ieran ie refo rm w k ra ja c h b a se n u M orza Ś ró d ziem n eg o objętych E PS. W ty m sam y m c z a sie w ie lu k o m e n ta to ró w p o lity c z n y c h (O c h m a n n 2010; B acia 2008; Pszczółkow ska 2008; Sarkozys Rückkehr...2008) p o d k reślało w

sw ych w ypow iedziach in n y ukryty cel Unii dla Ś ró d ziem n o m o rza, a m ian o w icie u m o c n ie n ie pozycji F ran cji zaró w n o w reg io n ie b a se n u M orza Ś ró d ziem n eg o , ja k i w U nii E u ro pejskiej. Ci sam i p u blicyści tw ie rd z ą do dziś, iż dzięki in terw en cji kan clerz RFN Angeli M erkel w inicjatyw ie U nii dla Ś ró d ziem n o m o rza m o g ą uczestniczyć w szystkie k ra je członkow skie UE, a n ie tylko te p o ło ż o n e n a d M orzem Ś ró d ­ ziem nym , ja k to w ynikało z p ie rw o tn y c h zało żeń p re z e n to w a n y c h przez p rezy d e n ta F rancji. M imo tej zm iany siła ciężkości w EPS b a r ­ dzo m ocno p rze su n ęła się n a p o łu d n ie UE, dlatego też kraje szczegól­ nie zain tereso w an e w zm ocn ien iem w schodniego w y m iaru EPS zosta­ ły niejako zm uszone do działan ia („Le Soir”: Partnerstwo... 2008). Isto ­ ta P artn erstw a W schodniego została zap rezen to w an a w czerw cu 2008 ro k u w d o k u m e n cie polskiego MSZ p o d n a z w ą Propozycja Polsko-Sz-

wedzka Partnerstwo Wschodnie. K oncepcja ta je s t efektem w ielo letn ich

d ziałań Polski n a rzecz zbliżenia byłych rep u b lik rad zieck ich do UE, k tó re trw ały od m o m en tu ro zpoczęcia s ta ra ń Polski o członkostw o w UE (Wojna, G niazdow ski 2009). W d ok um encie ty m czytamy, iż p r o ­ je k t P a rtn e rstw a W schodniego p rze w id u je w zm o cn ien ie w sp ó łp racy k rajó w członkow skich UE z jej w sc h o d n im i są sia d a m i zaró w n o p o ­ p rzez w sp ó łp ra c ę d w u stro n n ą , ja k i w ie lo stro n n ą w n astęp u jący ch dziedzinach: 1) polityka i bezpieczeństw o, 2) g ran ice i ru c h osobowy - m igracje, uelastycznienie reżim u w izow ego, in fra stru k tu ra g ra n ic z ­ na, 3) w sp a rcie ekonom iczne i finansow e dla refo m gospo d arczy ch w k ra ja c h u c z e stn ic z ą c y c h w P a rtn e rs tw ie , 4) w s p ó łp ra c a n a rzecz o ch ro n y środow iska, 5) w sp ó łp rac a w w ym iarze społecznym . Celem P a rtn erstw a je st m .in. u stan o w ien ie pogłębionej strefy w olnego h a n ­ d lu p o m ięd zy UE i k ra ja m i p a rtn e rsk im i, p o szerzen ie w sp a rc ia UE d la re fo rm sek to ro w y ch zg o d n y ch ze s ta n d a rd a m i eu ro p ejsk im i, a tak że zaofe ro w an ie w szystkim są sia d o m w sc h o d n im w e w łaściw ym czasie i w zależn o ści od p o stęp ó w w re fo rm a c h sp ecjaln y ch um ów, k tó re zastępow ałyby i w ykraczałyby p o za obecn e um ow y o p a r tn e r ­ stw ie i w sp ó łp racy (PCA). Isto tn ą w a rto śc ią p ro jek tu je st rezygnacja z tw o rz e n ia n o w y ch s tr u k tu r o rg a n iz a c y jn y c h i s k u p ie n ie się n a w sp ie ra n iu k o n k retn y c h m a te ria ln y c h projektów . Cele te zostały w p e łn i z a a k c e p to w a n e p rz ez rz ąd y k rajó w czło n k o w sk ich UE. R ada E u rop ejsk a z m a rc a 2009 roku p rzew id u je p o w stan ie w ra m a c h P art­ n e rstw a W schodniego c z terech p la tfo rm tem aty czn y ch , k tó re o d p o ­ w ia d a ją g łó w n y m o b s z a ro m w sp ó łp ra c y UE z sześcio m a k ra ja m i w schodniego sąsiedztw a: 1) dem okracja, o d p ow iedzialne rząd zen ie i stabilność, 2) g osp o d arcza in teg racja i spójność z polityką UE, 3) bez­ p ieczeń stw o en ergety czn e, 4) k o n tak ty m iędzyludzkie. O prócz tych p la tfo rm tem aty czn y ch p rzew id u je się jed yn ie sp o tk an ia n a szczeblu m iędzyrządow ym : raz n a dw a la ta n a szczeblu szefów p a ń stw i rz ą ­

dów i co ro cz n ie n a szczeb lu m in istró w sp ra w zag ran iczn y ch . R ada E u ro p ejsk a zap ew n ia w sp a rc ie finansow e dla tej inicjatyw y w w yso­ kości 600 m ilionów eu ro w o kresie do ko ń ca 2013 roku, czyli k w o tą p o n a d d w u k ro tn ie w y ższą od p la n o w a n e j p ie rw o tn ie (Europäische

Union... 2 0 0 9 )1. Co w ięcej, w sp ó ln a d e k laracja szefów p a ń stw i r z ą ­

dów zeb ran y ch w P rad ze p o d czas szczytu in au g u ru jąceg o inicjatyw ę P a rtn e rstw a W schodniego p o d k reśla znaczen ie now ych p o ro zu m ień o w sp ó łp racy , tw o rz e n ia p o g łę b io n ej strefy w o ln eg o h a n d lu o raz w s p ie ra n ia re fo rm ty ch że k rajó w p o p rzez K om pleksow e P ro g ram y R ozw oju Instytucjonalnego. W ypada w ięc zgodzić się z pozytyw nym i o cen a m i szczytu, m ów iący m i o su k cesie P a rtn e rs tw a W schodniego (UE: Zgoda na Partnerstwo Wschodnie... 2009). Ś rodki finansow e p o c h o ­ dzić b ę d ą z E u ro p ejsk ieg o In s tru m e n tu S ą sie d z tw a i P a rtn e rs tw a o raz z p ro g ram ó w TW IN N ING i TAIEX. K om isja E uropejska, w y ch o ­ d ząc n a p rz e c iw o cze k iw an io m k rajó w w sch o d n ieg o sąsied ztw a, od p o czątku tej inicjatyw y d ała m ożliw ość pozyskiw ania p rzez nie d o d a t­ kow ego fin an so w an ia ze środków zew nętrznych, np. z E uropejskiego B an k u Inw estycyjnego, E uro p ejsk ieg o B an k u O dbudow y i Rozw oju o raz środków od p o d m io tó w kom ercyjnych.

W inicjatyw a P a rtn e rstw a W schodniego UE, k tó ra zo stała z a p re ­ zen to w an a n a R adzie E uropejskiej zaledw ie trzy m iesiące po p ro jek ­ cie U nii d la S ró d z ie m n o m o rz a , tk w i je d n a k ró w n ie ż u k ry ty cel. O prócz b o w iem celu b ezpośredniego, ja k im je st w sp ieran ie refo rm w k ra ja c h w schodniego sąsied ztw a UE, P artn erstw o W schodnie m a p o ­ litycznie rów now ażyć inicjatyw ę Unii dla S ró d ziem n om orza i p o d k re ­ ślać znaczenie i rolę Polski oraz Szw ecji w tw o rzen iu polityki w sch o d ­ niej Unii E uropejskiej2.

W ty m m iejscu je d n a k należy zw ró cić u w agę n a szczeg ó ln ą pozy­ cję N iem iec w regionie E u ro p y Środkow ej i p o d k reślić ich in teres w odg ry w an iu głów nej roli w relacjach UE z jej w sch o d n im i sąsiad am i. Ze w zględu n a p o ten cjał gospodarczy i polityczny N iem iec w regionie E u ro p y Środkowo-W schodniej rząd N iem iec, m im o iż nie był au to rem

1 B io r ą c p o d u w a g ę w s p o m n ia n y w y ż e j d o k u m e n t V a d e m e c u m o n f in a n c in g i n t h e f r a m e o f th e E a s t e r n P a r tn e r s h ip z d n i a 2 4 .0 9 .2 0 1 0 , r o k u b u d ż e t d l a in ic ja ty w y P a r t n e r s t w a W s c h o d ­ n ie g o , m o ż n a p r z e d s ta w ić sz c z e g ó ło w o w p o n iż s z e j ta b e li:

B u d ż e t P a r t n e r s t w a W s c h o d n ie g o : 6 0 0 m in e u r o n a o k r e s 4 l a t ( la ta 2 0 1 0 -2 0 1 3 ) PW B u d ż e t 2 0 1 0 2011 2 0 1 2 2 0 1 3 R a zem M in e u r o 85 lfO 175 2 3 0 6 0 0 2 S z e rz e j n a t e n t e m a t W o jn a, G n ia z d o w s k i 2 0 0 9 : 42.

koncepcji P artn erstw a W schodniego, będzie ogryw ał kluczow ą ro lę w realiz ac ji tej in icjaty w y Co w ięcej, być m oże to w łaśn ie u d ział N ie­ m iec w tej in icjaty w ie o z n a c z a ć b ę d z ie jej su kces, a b ra k tak ieg o u d zia łu - p o rażk ę P a rtn e rstw a W schodniego. P otencjał go sp o d arczy N iem iec, w y rażo n y p rzez w ielkość p ro d u k tu krajow ego b ru tto oraz b ilans obrotów handlow ych z zag ran icą, je st w ielo k ro tn ie w iększy niż p o te n c ja ł Polski, co czyni N iem cy w yjątkow o w ażn y m g ra c z e m w U nii E urop ejskiej i b a rd ziej a tra k cy jn y m niż Polska p a r tn e r e m dla k rajów w schodniego sąsied ztw a U E3. Potencjał polityczny w dziedzi­ nie polityki zagranicznej U nii E uropejskiej rz ą d N iem iec z ap re zen to ­ w ał w ro k u 2006 i u d o w o d n ił p o d cza s swojej p rezy d en cji w R adzie E uropejskiej w ro k u 2007, p o d ejm u jąc d ziałan ia n a rzecz w zm ocn ie­ n ia w schodniego w y m ia ru E PS i przy go to w u jąc cało ścio w ą k o n cep ­ cję polityki w schodniej UE.

2. Niemiecka koncepcja polityki wschodniej UE

M inister sp ra w zag ran iczn y ch RFN ju ż w ro k u 2006 zasygnalizo­ w ał, ja k ie b ę d ą p rio ry tety niem ieckiej prezyd en cji w R adzie Unii E u ­ ropejskiej. Z am iarem stro n y niem ieckiej było stw o rzen ie p o d staw n o ­ wej polityki w schodniej Unii Europejskiej (z niem . Neue EU-Ostpolitik), k tó ra opierałab y się n a trz e c h filarach: 1) w zm o cn ien ie E uropejskiej Polityki S ąsiedztw a i p o d k reślen ie w agi k rajó w w schodniego sąsied z­ tw a UE, 2) ren eg o c jacja i stw o rzen ie now ego P o ro zu m ien ia o P a rt­ n erstw ie i W spółpracy z R osją o raz 3) stw orzenie unijnej S trateg ii dla Azji Środkow ej (K em pe 2007). W niem ieckiej koncepcji w y o d ręb n io ­ no sp raw y w sch o d n ich sąsiad ó w z E PS i stw o rzon o dla n ich oso b n ą ofertę, k tó rą nazw an o E P S Plus albo P artn erstw o d la M odernizacji. P riorytetow o n a d a l m iała być tra k to w a n a Rosja (Koszel 2009).

Cel pierw szy został osiągnięty jed y n ie połow icznie. K om isja E u ro ­ pejska w g ru d n iu 2006 r., a w ięc jeszcze p rz e d ro zp o częciem p rezy ­ den cji RFN p rzy ję ła d o k u m e n t stra te g ic z n y n a rzecz w zm o cn ien ia E P S - Strengthening the European Neighbourhood Policy, k tó ry zaw ie rał część niem ieckich p o stu lató w reform atorsk ich , a w śró d n ich u p ro sz­ c z e n ie p r o c e d u r w izo w y ch , w z m o c n ie n ie d ia lo g u p o lity c z n e g o , w sp arcie w spó łp racy w rejonie b ase n u M orza C zarnego oraz pozyski­

3 P r o d u k t k r a jo w y b r u t t o R F N lic z o n y w e d łu g p a r y t e t u siły n a b y w c z e j w y n o s i 2 ,8 6 3 m ld d o la ró w , p o d c z a s g d y P K B P o lsk i w y n o s i je d y n ie 6 6 7 ,4 m ld U S D , c z y li p o n a d 4 r a z y m n ie j. W a r­ to ś ć P K B p r z e lic z o n a n a je d n e g o m ie s z k a ń c a d a je d l a R F N w a r t o ś ć 3 4 ,8 0 0 U S D , a d l a P o lsk i 1 7 ,3 0 0 U S D , czy li p o n a d d w u k r o tn ie m n i e j . B ila n s o b r o tó w h a n d lo w y c h z z a g r a n i c ą w p r z y p a d ­ k u N ie m ie c t o n a d w y ż k a e k s p o r to w a w w y s o k o ś c i 2 6 7 ,1 m ld U S D , a w p r z y p a d k u P o lsk i t o b i ­ l a n s u je m n y , c z y li n a d w y ż k a im p o r t o w a w w y s o k o ś c i 2 9 ,5 1 m ld U S D . Ź ró d ło : CIA F a c tb o o k , https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/gm.html.

1 5 4

w an ie d o d atkow ych źró d eł fin an so w an ia EPS z m ięd zy naro d o w y ch instytucji finansow ych. D okum ent ten nie zaw iera je d n ak żadnych p o ­ sta n o w ie ń do tyczący ch w zm o cn ien ia E P S d la k rajó w w sch o d n ieg o sąsied ztw a UE an i nie m ów i nic o u stan o w ien iu specjalnych w ięzi in ­ stytucjonalnych z tym i k rajam i (K em pe 2007: 4). Cel d ru g i - now e p o ­ ro zu m ien ie z R osją - stał się niem ożliw y do realizacji ze w zględu na sko m plik ow an ą i n a p ię tą sytuację m iędzynarodow ą. Pod koniec roku 2006 p o d c za s szczytu U E -R osja w H elsin k ac h Polska zab lo k o w ała m ożliw ość o tw arcia negocjacji now ego P orozum ienia o P artn erstw ie i W spółpracy z Rosją, z u w ag i n a em b arg o n ało żo n e p rzez Rosję n a p olskich ek sp o rteró w w yrobów m ięsnych. W pierw szej połow ie 2007 ro k u Rosja w strzy m ała dostaw y g azu p rzez B iałoruś, w yrażając w ten sposób swój sp rzeciw w obec p lan ó w um ieszczenia elem entów am ery ­ kańskiej ta rc z y anty rakieto w ej w Polsce i w C zechach. Jak tw ie rd z i Iris K em pe - ek sp ert m onachijskiego C en tru m Polityki S tosow anej - suk cesem prezy d encji niem ieckiej w tym o b szarze było to, iż kolejny szczyt U E-R osja w S a m a rz e w m aju 2007 ro k u w ogóle d o szed ł do skutku (K em pe 2007: 5). N ajw iększym sukcesem prezydencji N iem iec było je d n a k przyjęcie Europejskiej S trateg ii dla Azji Środkow ej, obej­ m ującej w sp ó łp rac ę z K azach stan em , U zbekistanem , Tadżykistanem , K irg ista n em o raz T u rk m en istan e m w ta k ic h d zied zin a ch ja k d e m o ­ kratyzacja, szkolnictw o, stosunki gosp od arcze i energetyczne, kw estie bezp ieczeń stw a oraz w ym ianę z k raja m i reg io n u inform acji d o tyczą­ cych d ośw iadczeń eu ro p ejskich w sp ra w a c h regionalnej integracji.

Po zak o ń czen iu prezy d en cji niem ieckiej w R adzie UE Frank-W al- te r Steinm eier, m in ister sp ra w zag ran iczn y ch RFN, p o n o w n ie w ypo­ w ied ział się szerzej n a te m a t p rio ry te tó w niem ieckiej i europejskiej p o lity ki w sch o d n iej p o d c z a s dyskusji w F u n d acji W illy -B ran d ta w B erlin ie w d n iu 4 m a rc a 2008 roku. W pierw szej części sw ojego w y­ stąp ien ia p o d kreślił rolę i zn aczn ie w sp ó łp racy z R osją dla N iem iec i U nii E uropejskiej o raz fakt w zajem n ych zależności g o sp o d arczy ch 4. Z aapelow ał, aby: 1) w yjaśnić kw estie polityczne, k tó re doprow adziły do napiętej sytuacji w roku 2007, 2) niezw łocznie ro zp o cząć n eg ocja­ cje now ego P o rozum ienia o P artn erstw ie i W spółpracy i 3) ro zpocząć rozm ow y z R osją o najw ażniejszych te m a ta c h globalnych. W drugiej części w y stąp ien ia p o d k reślił on zn a c z n ie k rajó w w sch o d n ieg o s ą ­ sied ztw a UE: U krainy, B iało ru si, M ołdaw ii, k rajó w K au k azu P ołu­ dniow ego, k tó re objęte są E u ro p ejsk ą Polityką S ąsiedztw a. Zapew nił, iż RFN chce „ich u d ziału w E u ro p ie pokoju i d o b ro b y tu ” (S tein m eier

4 „ D ziś ju ż 5 0 % ro sy jsk ie j w y m ia n y h a n d lo w e j d o k o n u je się z k r a j a m i U E . 8 0 % ro s y js k ie ­ g o e k s p o r tu e n e r g ii tr a f ia d o U E i p o n a d 7 5 % in w e s ty c ji z a g r a n ic z n y c h w R o sji p o c h o d z i z k r a ­ jó w U E ” ( S te in m e ie r 2 0 0 8 : 3).

2008). W ypowiedź ta d obitnie w y raża ideę z a w a rtą w pro jek cie P art­ n erstw a W schodniego. S zczególną w agę N iem cy przy w iązują do re la ­ cji z U k rain ą - najw iększym k raje m tego regionu. N iem cy op o w iad a­ j ą się za stw o rze n ie m szczególnego ro d zaju „p o szerzo n eg o ” p o ro z u ­ m ienia z U krainą, p ro w ad ząceg o do stw o rzen ia strefy w olnego h a n ­ dlu, je d n a k ż e o b ecnie n a p rzeszk o d zie stoi n ie stab iln o ść p o lity czn a Ukrainy. W ostatniej części w ystąpienia m in ister S tein m eier p o d k re ­ ślił znaczen ie reg io n u K aukazu Południow ego i Azji Środkow ej. K au­ kaz P ołudniow y to obszar, k tó ry m oże p e łn ić ro lę m o stu p o m ięd zy B liskim i Ś ro d k o w y m W schodem a re g io n e m M orza K aspijskiego. Azja Ś rodkow a to region n a w ażnym szlaku pom iędzy Rosją, E uro p ą, Azją i C hinam i, region dysponujący p ięcio m a p ro c e n ta m i su ro w có w e n e rg e ty c z n y c h n a św iecie. N a z a k o ń c z e n ie m in is te r S te in m e ie r stw ierdził, iż: „N ow oczesna eu ro p ejsk a polityka w sc h o d n ia ozn acza dzisiaj: d o p ro w ad zen ie U krainy do Unii E uropejskiej, p a rtn e rstw o z Rosją, dem okratyzację B iałorusi, w sp ółp racę z reg io n em Azji Ś ro d k o ­ wej i z reg io n em M orza C zarnego i K au k azu ” (S tein m eier 2008).

Z szeregu poszczególnych w ypow iedzi m inistró w sp raw zag ran icz­ ny ch Polski i N iem iec d la p ra s y w y łan ia się pozy ty w n y o b ra z d la ew en tu aln ego politycznego sojuszu p olsko-niem ieckiego w okół p r o ­ je k tu P artn e rstw a W schodniego. Dla przykładu: „Warszawa i B erlin w p ew n ym sen sie podzieliły się rolam i, jeśli chodzi o politykę w sc h o d ­ n ią UE: szef niem ieckiej dyplom acji Frank-W alter S tein m eier p rzejął n a sw oje b ark i odpow iedzialność za stosunki z Rosją, a Sikorski za re ­ la cje z p o zo stały m i w sc h o d n im i s ą s ia d a m i” (O ch m an n 2008). Pół rok u później, ju ż po przyjęciu inicjatyw y PW p rzez K om isję E u ro p ej­ ską, szef niem ieckiej dyplom acji Frank-W alter S tein m eier n a k o nfe­ rencji prasow ej po ro zm ow ach z polskim m in istrem sp raw zag ran icz­ nych R adosław em S ikorskim w B erlin ie ośw iadczył, że:

»N iem cy b ę d ą n a d a l p o p ie ra ć p ro p o z y c je d o ty c z ą c e p o lity k i ze w s c h o d n i­ m i s ą s ia d a m i U n ii E u ro p e jsk ie j« . Z k o le i m in is te r [...] S ik o rs k i p o w ie d z ia ł, że p rz e d s ta w io n y la te m p r z e z P olskę i S z w e c ję p ro je k t P a r tn e r s tw a W sc h o d ­ n ie g o U E » u w a ż a m y z a k o n ty n u a c ję p r io r y te tó w p re z y d e n c ji n ie m ie c k ie j w U E w p ie rw s z e j p o ło w ie 2 0 0 7 ro k u . P ro je k t te n się k o n k re ty z u je . D zięk i n ie ­ m u b ę d z ie m y m ie li m o ż liw o ść w sp ó ln e g o o d d z ia ły w a n ia n a n a sz y c h w s c h o d ­ n ic h są sia d ó w « (N ie m c y za p e w n ia ją o d a ls z y m p o p a r c iu ... 2008).

Jed n ak że choć m in ister S tein m e ier w sw oich w y pow iedziach w y­ raża ł polityczne p o p arcie N iem iec dla tej inicjatywy, to w rzeczyw isto­ ści rząd N iem iec realizo w ał w ła sn ą k oncepcję w sp ó łp racy z k rajam i w schodniego sąsiedztw a UE, k tó ra obejm uje p rzed e w szystkim w spół­ p ra c ę g o sp o d arczą i p o d k reśla kluczow e zn aczen ie w sp ó łp racy N ie­ m iec z Rosją. N iem cy s ą je d n y m z najw iększych in w esto ró w w k ra ­

ja c h objętych P artn erstw em W schodnim . Jak w ynika z ra p o rtu Relacje

Gospodarcze Niemiec z krajami Europy Środkowo-Wschodniej, p rzy g o to w an e­

go p rz ez O środek S tu d ió w W schodnich w 2008 roku, N iem cy w la ­ ta c h 2 0 0 6-2 00 8 o d n o to w a ły z n a c z n y w z ro s t e k s p o rtu do k ra jó w w sc h o d n ieg o s ą sie d z tw a UE (OSW 2008). P o n ad to rz ą d R FN je s t głów nym d aw c ą p o m o cy rozw ojow ej dla ty ch że krajów , p o za USA i B an k iem Ś w iato w y m (G otkow ska 2010). Już w la ta c h 2007 i 2008 śre d n ia w arto ść oficjalnej pom ocy rz ą d u RFN (nie w liczając w arto ści in w esty cji n ie m iec k ie g o s e k to ra p ry w a tn e g o ) d la sz e śc iu p a ń s tw w schodniego sąsied ztw a UE, k tó re obecnie są objęte inicjatyw ą P a rt­ n e rstw a W schodniego, w ynosiła ok. 216 m in USD, p o d cza s gdy b u ­ d żet PW n a rok 2010 p rzew id u je w sp arcie w w ysokości 85 m in euro (G o tko w ska 2010). O zn ac za to, że rz ą d RFN p rz e d s ta w ia k ra jo m w sch o d n ieg o sąsied ztw a UE w ie lo k ro tn ie b ard ziej a tra k cy jn ą ofertę p o d w zg lęd em finansow ym niż cała U nia E u ro p ejsk a w ra m a c h in i­ cjatyw y P artn erstw a W schodniego.

W drugiej połow ie 2009 ro k u p a rtie koalicyjne tw o rzące rz ą d fede­ raln y w RFN k o n cen tro w ały się n a przy g o to w an iu do jesien n y ch w y­ b o ró w p arla m en tarn y c h , k tó re zakończyły okres tzw. wielkiej koalicji i pozw oliły w yłonić now y gab in et złożony z polityków z p a rtii ch a d e c ­ kich CDU/CSU oraz liberalnej FD P K an clerzem RFN zo stała p o n o w ­ nie Angela M erkel a funkcję m in istra sp ra w zag ran iczn y ch objął G u­ ido W esterw elle z FDP. W edług n ie m iec k ich i p o lsk ich ek sp ertó w z ośrodków bad aw czych F undacji N au k a i Polityka oraz z O środka S tu ­ diów W schodnich now e w ybory nie spow odow ały istotnych zm ian w p rio ry tetac h niem ieckiej polityki w schodniej. R ząd RFN n ad al p ro w a ­ dzi w ła s n ą p olitykę w o bec k rajó w objętych in icjaty w ą P a rtn e rstw a W schodniego, je d n o cześn ie w y rażając sw oje oficjalne p o lityczne p o ­ p a rc ie dla tej inicjatyw y w jej obecnym kształcie.

Możliwości i wyzwania współpracy Polski i Niemiec w ramach Part­ nerstwa Wschodniego UE

Wokół p ro b lem aty k i now ej polityki w schodniej U nii E uropejskiej istnieją obecnie m iędzy Polską a N iem cam i p o la p o tencjalnych w spó l­ nych interesó w oraz p ola po ten cjaln y ch konfliktów:

• Zbieżność interesó w m iędzy Polską a N iem cam i zach od zi w k at- egorii celów krótko- i średniookresow ych, a m ian o w icie oba kraje ch c ą w sp ieran ia refo rm politycznych, gospo d arczy ch i społecznych w k raja ch objętych P artn e rstw em W schodnim , aby zbliżały się one coraz bardziej do sta n d a rd ó w p an u jący ch w Unii Europejskiej. • R óżnica interesó w dotyczy celu długookresow ego, finalnego in ic­

jatyw y P artn erstw a W schodniego. R ząd RFN nie chce an tag o n izo w ać Rosji i op ow iada się p rzeciw p rzek ształca n iu P art­ n erstw a W schodniego w politykę p rzedakcesyjną. Polska n a jp ra w ­ dopodobniej n ad al b ędzie op o w iadać się za tym , aby kraje o d n oszące sukcesy w realizacji refo rm otrzym ały w m ożliw ie bliskiej przyszłości p erspek ty w ę członkostw a w UE. D ośw iadczenie ostatniego rozszerze n ia UE w skazuje n a to, iż dopiero w izja ak ­ cesji do UE stan ow i w y ra źn ą i d o statecznie m o c n ą zach ętę dla krajów sp oza Unii, aby podjęły się realizacji najtru d n iejszy ch re ­ fo rm (więcej n a te n te m a t zob. B endiek 2008). K w estia ta n ab iera szczególnego zn aczenia w kontekście negatyw nych zm ian polityc­ znych n a U krainie i B iałorusi. W k w ietniu 2010 ro k u p rezy d en t W iktor Janukow ycz zaw arł daleko id ące p o ro zu m ien ie z R osją w kw estii dostaw y g azu z Rosji do U krainy i u m o w ę o stacjo n o w an iu rosyjskiej floty czarn om o rsk iej n a K rym ie do 2042 roku. Ta sytu­ acja staw ia p o d zn ak iem zap ytan ia po w iązan ie U krainy z UE (O chm ann 2010). N a B iałoru si przeb ieg w yborów sam o rząd o w y ch w kw ietniu oraz w yborów p rezy d en ck ich w g ru d n iu 2010 roku jed n o z n acz n ie w skazuje n a zatrzy m an ie p ro cesu dem okratyzacji, a ty m sam y m n a n ieskuteczność dotychczasow ej polityki UE w obec tego kraju. Być m oże zatem w przyszłości rząd y Polski i N iem iec b ę d ą m usiały otw orzyć b ila te ra ln ą d eb atę n a te m a t przyszłości relacji UE z k raja m i w schodniego sąsiedztw a. Taka d eb ata m ogłaby p ro w ad zić do w sk azan ia sp o śró d krajó w objętych obecnie E u ro p ejsk ą Polityką S ąsied ztw a g ru p y państw , k tó re je d ­ nak otrzym ały b y persp ekty w ęczło n k o stw a w U E , co m otyw ow ałoby je do dalszych reform .

• W yzw aniem w rela cjac h polsko-niem ieckich będzie niew ątpliw ie określenie p rzez U nię E u ro p ejsk ą m iejsca i roli Rosji w relacjach m iędzy UE a k raja m i P artn erstw a W schodniego. S tro n a n ie­ m iecka, ch cąc realizo w ać sw oje b ilatera ln e in teresy z R osją (np. p ro jek t G azociągu Północnego), będzie m u siała n ad al liczyć się z głosam i sp rzeciw u p a ń stw położonych w E u ro p ie Środkow o- W schodniej ja k i krajó w w schodniego sąsied ztw a UE. Podobnie st­ ro n a po lska będzie m u siała zaak cep to w ać fakt, iż nie w szystkie polskie interesy i p o stu laty od noszące się do k rajó w w schodniego sąsied ztw a UE uzyskają p o p a rc ie N iem iec i innych p ań stw członkow skich UE, k tó re s ą z ain tereso w an e szczególnie dobrym i stosu n k am i z Rosją.

• P otencjalnym w spólnym in tere se m dla Polski i N iem iec będzie w sp ó łp raca w ra m a c h ko n k retn y ch przed sięw zięć objętych inicjatyw ą P artn e rstw a W schodniego, w ty m w szczególności w ra m a c h p ro g ra m u rozw oju instytucjonalnego. O becnie źród łem

finanso w an ia ta k ich p ro g ra m ó w je st inicjatyw a pom ocy ek sp erck ­ iej TAIEX i p ro g ra m TW IN N ING . W ra m a c h tychże p ro g ram ó w eksperci z UE p o m a g ają zain tereso w an y m k rajo m w p rz e p ro w a d ­ zan iu refo rm instytucjonalnych. Polska i N iem cy m ogłyby w sp ó l­ nie przedstaw ić ofertę d o rad czą w kw estiach rozw oju regionalnego, tw o rz en ia sam o rząd u , a n aw et budow y tran seu ro p e jsk ich sieci tran sp o rto w y ch (TEN-T) czy też w kw estii polityki m igracyjnej połączonej ze sp raw ą otw arcia europejskiego rynku p racy dla oby­ w ateli z now ych p ań stw członkow skich UE i z krajów spoza Unii. Inicjatyw a P a rtn erstw a W schodniego to now y in stru m en t politycz­ ny U nii E uropejskiej w ra m a c h w sch od niego w y m ia ru E uropejskiej Polityki S ąsiedztw a. Sukces tej inicjatyw y zależy p rzed e w szystkim od tego, czy kraje, do k tórych ta inicjatyw a je st ad reso w an a, b ę d ą ch cia­ ły sk o rzy stać z takiej form y p o m o cy U nii E u ro p ejsk iej, czy też b ę d ą w ykorzystyw ać oferty poszczególnych krajów członkow skich, np. N ie­ m iec bąd ź też k rajó w spoza UE, np. Rosji. W in teresie całej Unii E u ­ ropejskiej leży p rz y g o to w an ie takiej o ferty w sp ó łp ra c y d la p a ń s tw w sch o d n ieg o sąsie d ztw a UE, by zm o ty w o w ać je do m o d e rn iz a c ji i p rzyjm ow ania stan d ard ó w obow iązujących w Unii Europejskiej. A za­ te m w in te re sie zaró w n o Polski, ja k i N iem iec je s t zb u d o w an ie ja k najliczniejszej k o alicji p a ń s tw czło n k o w sk ich UE d la w zm o cn ien ia inicjatyw y P artn erstw a W schodniego. Jest to szczególne w yzw anie dla rząd u polskiego, głów nego pom ysłodaw cy tego in stru m en tu . Jeśli w o ­ kół P a rtn e rs tw a W scho d n ieg o z o s ta n ie z b u d o w a n a siln a k o alicja p a ń s tw czło n k o w sk ich UE i je śli o fe rta PW b ę d z ie w y sta rc z a ją c o atrak cy jn a d la p a ń stw w sch o d n iego sąsied ztw a UE i b ę d ą one g o to ­ w e, by z niej ko rzy stać, to w ted y tę in icjaty w ę rzeczy w iście b ęd zie m ożna n azw ać n o w ą p o lity k ą w sc h o d n ią U nii E uropejskiej, co z k o ­ lei m ożna będzie u zn ać za najw iększy sukces Polski n a fo ru m UE od p o czątk u jej członkostw a.

Bibliografia

Dokumenty źródłowe

CIA F actbook - d la N iem iec [oniine], h ttp s://w w w .cia.g o v /lib rary /p u b licatio n s/ th e - w o rld -fa c tb o o k /g e o s /g m .h tm l# E c o n [d a ta d o stę p u - 0 1 .02.2011], dla Polski [oniine], http s://w w w .cia.g o v /lib rary /p u b licatio n s/th e-w o rld -factb o o k / g e o s /p l.h tm l# E c o n [d ata d o stęp u - 01.02.2011]

COMMUNICATION FROM TH E CO M M ISSIO N TO TH E EUROPEAN PARLIA­ M ENT AND TH E COUNCIL E a ste rn P a rtn e rsh ip (S E C (2008) 2974}, B ru s ­ sels, 3.12.2008 COM (2008) 823 final [online], h ttp ://e c .e u ro p a .e u /e x te rn a l_ rela tio n s/e a ste rn /d o cs/c o m 0 8 _ 8 2 3 _ e n .p d f [d ata d ostępu - 01.02.2011]. CO M M ISSIO N STAFF W ORKING DOCUMENT accom panying th e COM M UNI­

CATION FROM TH E C O M M ISSIO N TO T H E EU RO PEA N PARLIAMENT AND T H E C O U N C IL E a s te r n P a r tn e rs h ip (C O M (2008) 823}, B ru sse ls, SE C (2008) 2974/3 [online], h ttp ://e c .e u ro p a .e u /e x te rn a l_ re la tio n s /e a s te m / d o cs/sec0 8 _ 2 9 7 4 _ en .p d f [d ata d o stę p u - 01.02.2011].

Konkluzje Szczytu R ady U nii E uropejskiej w B rukseli z d n ia 20. m a rc a 2009 r., R at d e r E u ro p ä isc h e n U nion, B rüssel 20 M ärz 2009 (OR.en) 7880-09 CONCL 1 [online],h ttp ://w w w .co n siliu m .eu ro p a.eu /u ed o cs/cm s_ d ata/d o cs/p ressd ata/ d e/ec/1 0 6 8 2 4 .p d f [d ata d o stęp u - 01.02.2011].

M inisterstw o S p ra w Z agranicznych RP (2008), Propozycja Polsko-Szwedzka Partner­ stwo Wschodnie [online], h ttp ://w w w .m sz .g o v .p l/P ro p o zy cja,P o lsk o -S zw ed z ­ k a ,1 9 890.htm l [d ata d ostępu - 01.02.2011].

Steinm eier, Frank-W alter (2008), A u f dem Weg zu einer europäischen Ostpolitik. Die Beziehungen Deutschlands und der E U zu Russland und den östlichen Nachbarn, R ede von B u n d e sa u ß e n m in iste r S tein m eier an lässlich d e r Podium sdiskussi­ o n bei d e r W illy-B randt-Stiftung, 4. M ärz 2008 [online], http://w w w .ausw aer- tiges-am t.de/diplo/de/Infoservice/P resse/R eden/2008/080304-B M -O stpolitik. h tm l [d ata d o stęp u - 30.12.2010].

Vademecum on financing in the fram e of the Eastern Partnership [online], http://eeas.eu- ro p a .e u /e a stem /d o c s/e a p _ v a d e m e c u m _ e n .p d f [d ata d o stęp u - 01.02.2011].

Publikacje książkowe

Koszel, B o g d an (2009), Nowe otwarcie? Stosunki polsko-niemieckie w okresie rządów ko­ alicji P O -P SL (2 0 0 7 -2 0 0 9 ), Poznań: In sty tu t Z achodni.

OSW (2008), Relacje Gospodarcze Niemiec z krajami Europy Środkowo- Wschodniej [on­ line],, O środek S tu d ió w W schodnich, http://w w w .osw .w aw .pl/sites/default/fi- le s /ra p o rt n ie m ie c k i.p d f [d ata d ostępu - 01.02.2011].

W ojna, B eata, G niazdow ski, M ateusz (2009) (red.), Partnerstwo Wschodnie - raport otwarcia, W arszaw a: Polski In sty tu t S p ra w M iędzynarodow ych.

Artykuły naukowe

B endiek, A nnegret (2008), Wie effektiv ist die Europäische Nachbarschaftspolitik? [on­ line],, S W P -S tudie, S. 24,, h ttp ://w w w .sw p -b e rlin .o rg /c o m m o n /g e t_ d o c u - m e n t.p h p ? a sse t_ id = 5 2 3 4 [d ata dostęp u - 01.02.2011].

G otkow ska, Ju sty n a (2010), Niemcy wobec Partnerstwa Wschodniego, „K om entarze O S W ”, 37 [o n lin e],, h ttp ://w w w .o s w .w a w .p l/s ite s /d e fa u lt/file s /k o m e n ta - rz e _ 3 7 .p d f [d ata d o stęp u - 01.02.2011].

K aca, E lżbieta; Ł ada, Agnieszka(2010), Partnerstwo Wschodnie - polska perspektywa, „B iuletyn niem iecki CSM ”, 6, s. 9-16

1 Ó O

K em pe, Iris (2007), A New Ostpolitik? Pńońties and Realities ofG erm any’s E U Coun­ cil Presidency, „CAP Policy A nalysis”, 4 [online], h ttp ://w w w .cap .lm u .d e/d o w n - load/2007/C A P-Policy-A nalysis-2007-04.pdf [d ata dostęp u - 01.02.2011]. O chm ann, C ornelius (2010), Przyszłość Partnerstwa Wschodniego z niemieckiej perspek­

tywy, „B iuletyn niem iecki CSM ”, 6, s. 2-8.

Artykuły prasowe - polskie:

„Le Soir”: Partnerstwo Wschodnie UE mniej problematyczne niż Unia dla Śródziemnomo- rza (2008), „Gazeta W yborcza” z 24.05.2008 [online], http://w iadom osci.gaze- ta.p l/W iad o m o sc i / l , 8 0 7 0 8 ,5 2 4 1 5 8 5 .htm l [[data d ostępu - 01.02.2011]. Niemcy zapewniają o dalszym poparciu dla Partnerstwa Wschodniego (2008), „G azeta

W y b o rcza” z 05.12.2008 [online], h ttp ://w ia d o m o sc i.g a z e ta.p l/W ia d o m o sc i /1 ,8 0 7 0 8 ,6 0 3 2 1 6 4 , N iem c y _ z a p ew n ia ja _ o _ d a lsz y m _ p o p a rc iu _ d la _ P a rtn e r-

stw a .h tm l [d ata d o stęp u - 01.02.2011].

O chm ann, C ornelius (2008), Niemcy: Partnerstwo Wschodnie to duży sukces Sikorskie­ go i Polski, „G azeta W yborcza” z 27.05.2008 [online], h ttp ://w iad o m o sci.g aze-

ta .p l/W iad o m o sc i / l , 8 0 7 0 8 ,5 2 5 1 195.htm l [d ata d o stęp u - 01.02.2011]. Pszczółkow ska, D om inika (2008), Sarkozy Śródziemnomorski, „G azeta W yborcza” z

1 4 .0 7 .2 0 0 8 [o n lin e], h ttp ://w y b o r c z a .p l/l,7 6 8 4 2 ,5 4 5 2 6 3 8 ,S a r k o z y Ś r ó ­ d zie m n o m o rsk i.h tm l [d ata d o stęp u - 01.02.2011].

UE: Zgoda na Partnerstwo Wschodnie i dodatkowe 6 0 0 min euro (2009), „G azeta Wy­ b o r c z a ” z 2 0 .0 3 .2 0 0 9 [o n lin e ], h ttp ://g o s p o d a r k a .g a z e ta .p l/g o s p o d a r k a /1,33181,6407760,UE Zgoda_na_Partnerstw o_W schodnie_i_dodatkow e_600. h tm l ? u t m s o u r c e = RS S & u tm _ m e d iu m = RS S & u tm _ c a m p a ig n = 4 7 7 7 6 5 9 [d ata dostęp u - 01.02.2011].

Artykuły prasowe - niemieckie:

B acia, H o rst (2008), Sarkozy s Rückkehr a u f den Boden europäischer Realitäten, „Frank­ f u r te r A llg em ein e Z e itu n g “ z 1 4 .0 3 .2 0 0 8 [o n lin e], h ttp ://w w w .fa z .n e t/s / R u b 7 F C 5 B F 3 0 C 4 5 B 4 0 2 F 9 6 E 9 6 4 E F 8 C E 7 9 0 E l/D o c~ E 9 B 2 3 7 6 2 0 3 E B D 4 E - 3 A 8 0 1 7 0 B 4 B 8 D B 5 7 A D 7 ~ A T p l~ E c o m m o n ~ S c o n te n t.h tm l [d ata d o stęp u -

01.0 2.2011].

Europäische Union möchte neue „Östliche Partnerschaft (2009) [online], F ocus.de, h ttp ://w w w .fo c u s .d e /p o litik /w e ite re - m e ld u n g e n /e u -g ip fe l- e u ro p a e is c h e - u n io n -m o e c h te -n e u e -o e stlic h e -p a rtn e rsc h a ft_ a id _ 3 8 2 3 9 3 .h tm l [d ata d o stę­ p u - 01.02.2011].

Sarkozy spricht von „großem Enthusiasmus“ und dankt Merkel (2008), „F ran k fu rter Al­ lg em e in e Z e itu n g “ z 14.03.2008 [online], http://w w w .faz.net/sZ R ub99C 3E - E C A 60D 84C 08A D 6B 3E 60C 4E A 807F /D oc~E F A B A F D 8D 03D 949A D B 63C - D E 2 1 F 7 2 5 4 3 0 7 ~ A T p l ~ E c o m m o n ~ S c o n t e n t .h t m l [ d a ta d o s tę p u -

Grzegorz Szklarczyk - MA in G e rm a n S tudies an d In te rn a tio n a l R elations at

Ja g ie llo n ian University, a PhD s tu d e n t a t th e In stitu te of Political Sciences a n d In te rn a tio n a l R elations a t Jag iello n ian U niversity in K rakow.

Abstract

The problem o f Polish-German cooperation in the framework of the E U ’s Eastern Part­ nership

The E a ste rn P artn e rsh ip In itiativ e is a new p olitical in stru m e n t of th e E u ro ­ p e a n U n io n in th e e a s te rn d im en sio n of E u ro p e a n N e ig h b o u rh o o d Policy. The success o f th is in itiativ e d ep e n d s p rim a rily o n w h e th e r th e c o u n trie s to w h ich th is in itiativ e is a d d re sse d w ill w a n t to ta k e a d v an tag e of th is fo rm of EU a ssi­ stance, o r w ill th ey choose th e offers fro m individual EU m e m b e r states su ch as G erm any, o r co u n trie s fro m o u tsid e of th e EU, fo r exam ple, R ussia. It is in th e in te re st of th e w h o le E u ro p e a n U nion is to p re p a re su ch a n offer of co o p e ra tio n fo r th e co u n tries in th e e a ste rn EU, w h ich w ould m otivate th ese c o u n tries to m o ­ d ern ize an d a d a p t to th e sta n d a rd s of th e E u ro p e a n U nion. Thus, it is in th e in ­ te re s t of b o th Polish an d G e rm a n governm ents to overcom e b ila te ra l differences a n d to c o o p e ra te to g e th e r to b u ild th e larg e st possible co alitio n of EU M em ber S tates to stre n g th e n th e E a ste rn P artn e rsh ip initiative. This is a sp ecial c h a lle n ­ ge fo r th e Polish governm ent, w h ich w as th e a u th o r of this in stru m e n t. If Poland succeeds in build in g a stro n g co alitio n of EU M em ber S tates a ro u n d th e E a ste rn P artn ersh ip , if th e offer is sufficiently attractiv e to th e states of th e e a ste rn EU n e ­ ig h b o u rh o o d a n d th ese co u n tries w ill m ake use of it, only th e n m ay this in itiati­ ve be called a new e a ste rn policy of th e E u ro p e a n U nion. This w o u ld be th e b ig ­ gest ach iev em en t of P oland sin ce th e beg in n in g of its EU m em b ersh ip . The a im of th is p a p e r is to p re se n t th e E a ste rn P artn e rsh ip initiative in th e co n tex t of th e G erm a n co n c e p t of th e E U ’s e a ste rn policy an d d ra w atte n tio n to th e possibility of P olish-G erm an co o p e ra tio n in th e fra m e w o rk of this initiative.

Keywords

E a s te rn P a rtn e rsh ip , The E u ro p e a n N e ig h b o u rh o o d Policy, P o lish -G erm an C ooperation.

Grzegorz Szklarczyk - M ag iste r d e r G e rm a n istik u n d d e r In te rn a tio n a le n

B ezieh u n g en a n d e r Jag iello n en -U n iv ersität in K rakow , D o k to ran d a m In stitu t fü r P olitikw issenschaft u n d In te rn a tio n a le B ezieh u n g en a n d e r Jagiellonen-U ni- v e rsitä t in K rakow

1Ó2

Abstrakt

Die deutsch-polnische Zusammenarbeit im Rahmen der Östlichen Partnerschaft der E U D ie In itia tiv e „Ö stliche P a rtn e rs c h a ft“ ist ein n eu es p o litisch es In s tru m e n t d e r EU im R a h m e n d e r „E u ro p äisch e n N a c h b a rsc h aftsp o litik “. D er E rfolg d ie­ se r In itiativ e h ä n g t h a u p tsä c h lic h davon ab, ob sie von d en A d ressaten län d ern , in A nspruch g en o m m en w ird o d e r ob sechs eh em alig e S o w ejtrep u b lik en die b e ­ re its v o rlie g e n d e n A ngebote e in z e ln e r E U -M itgliedstaaten, w ie z. B. D e u tsc h ­ lan d s o d e r ein ig e r n ic h t EU L ä n d e rn (z. B. R usslands) b ev o rzu g en w erd en . Im In te re sse d e r g esam ten EU liegt jed o ch die H e ra u sa rb e iteru n g von so e in e m a t­ tra k tiv e n P a rtn e rsc h a ftsp ro g ram m , das die ö s tlic h e n N a c h b a r n d e r EU z u r w e ­ ite re n M o d e rn isie ru n g u n d A npassung a n die E U -S ta n d a rd s a n sp o rn e n w ü rd e. So liegt es au c h im In te re sse d e r p o ln isch en u n d d e r d eu tsch en Seite, ih re b ish e ­ rig e n u n te rs c h ie d lic h e n P o sitio n en zu ü b e rw in d e n u n d z u sa m m e n z u a rb e ite n , u m die m ö g lich st g ro ß e K oalition d e r E U -M itgliedstaaten fü r die S tä rk u n g d er In itia tiv e „Ö stliche P a rtn e rs c h a ft“ a u fz u b a u e n . Dies stellt e in e b e so n d e re H e ­ rau sfo rd e ru n g fü r die p o ln isch e R egierung dar, au f die die G ru n d id ee d e r „Östli­ ch e n P a rtn e rsc h a ft“ z u r ü c k g e h t. N u r d a n n w en n es gelingt, ein e stark e K oalition d e r E U -M itgliedstaaten fü r die „Ö stliche P a rtn e rs c h a ft“ au fzu b au en , u n d w en n m it d iesem Angebot die östlichen N a c h b a rn a n die EU h era n g e fü h rt w ü rd e n d ü r­ fte m a n von ein e m Erfolg in d e r O stpolitik d e r EU u n d zugleich d e m g rö ß ten E r­ folg Polens seit se in e m B e itritt in die EU sp rech en .. D as erk lä rte Ziel des Artikels b e ru h t d a ra u f , die „Ö stliche P a rtn e rsc h a ft“ v o r d e m H in te rg ru n d des d eu tsch en K onzepts d e r E U -O stpolitik d a rzu ste lle n u n d die M öglichkeiten d e r deutsch-pol- n isch e n Z u sam m en arb eit im R ah m en d ieser In itiativ e h erv o rzu h eb en .

Schlüsselwörter

D ie östliche P a rtn ersch aft, Die E u ro p ä isc h e N ach b arsch aftsp o litik , D eutsch- P olnische Z u sam m en a rb eit