Zasady oceniania powstały w oparciu o podstawę programową oraz standardy wymagań ustalone i ogłoszone przez MEN.
Zadaniem PZO jest zapewnienie trafnego, rzetelnego, jawnego i obiektywnego oceniania wspierającego rozwój ucznia, uwzględniającego indywidualne cechy psychofizyczne ucznia oraz pełniącego funkcję informacyjną, diagnostyczną i motywacyjną.
I. FORMY I AKTYWNOŚCI UCZNIÓW PODLEGAJĄCE OCENIE
1. PRACE PISEMNE: PRACE KLASOWE, SPRAWDZIANY (W POŁOWIE DZIAŁU), KARTKÓWKI (DO 3 LEKCJI)
2. ODPOWIEDZI USTNE 3. PRACE DOMOWE
4. SYSTEMATYCZNE PROWADZENIE ZESZYTU PRZEDMIOTOWEGO I ĆWICZEŃ 5. PRACA GRUPOWA
6. ZAJĘCIA PRAKTYCZNE:
KONSTRUOWANIE DOŚWIADCZEŃ,
PROWADZENIE ZIELNIKÓW, ALBUMÓW, GROMADZENIE OKAZÓW
PROWADZENIE OBSERWACJI ITP.
7. AKTYWNOŚĆ POZALEKCYJNA:
UDZIAŁ W AKCJACH EKOLOGICZNYCH, PRZYGOTOWANIE GAZETEK O TEMATYCE PRZYRODNICZEJ ITP.
UDZIAŁ W KONKURSACH, PROJEKTACH EDUKACYJNYCH
8. ZADANIA DLA „CHĘTNYCH” – BEDĄCE SAMODZIELNĄ UCZNIOWSKĄ PROPOZYCJĄ POSZERZANIA WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI
9. INNE FORMY KONTROLI USTALONE PRZEZ NAUCZYCIELA I UZGODNIONE Z UCZNIAMI
II. SPOSOBY, FORMY I CZĘSTOTLIWOŚĆ OCENIANIA
Ad 1. Prace pisemne - mogą zawierać pytania w różnych formach np. zamknięte, otwarte, z luką, na dobieranie. Nauczyciel ma obowiązek sprawdzić prace pisemne uczniów w ciągu dwóch tygodni. Uczeń otrzymuje w klasie do wglądu sprawdzoną pracę i ma prawo do zgłoszenia zastrzeżeń, a nauczyciel uwzględnia je w uzasadnionych przypadkach.
Prace klasowe oraz sprawdziany są obowiązkowe, co oznacza, że uczeń, który był nieobecny na zapowiedzianej pracy pisemnej powinien napisać ją w przeciągu 2 tygodni od powrotu do szkoły.
a. Prace klasowe zapowiadane są z tygodniowym wyprzedzeniem i poprzedzone są
powtórzeniem materiału. Mogą zawierać pytania w różnych formach np. zamknięte, otwarte, z luką, na dobieranie. Sprawdzian trwa 45 minut.
b. Sprawdziany obejmują materiał z połowy działu. Są zapowiadane minimum trzy dni
przed planowanym terminem. Nie przewiduje się lekcji powtórzeniowej przed sprawdzianem, chyba że nauczyciel zdecyduje inaczej. Czas trwania 15 – 20 minut.
c. Kartkówki sprawdzają bieżące wiadomości i umiejętności (3 ostatnie lekcje) i nie muszą być wcześniej zapowiedziane. Czas trwania ok. 10 minut.
w szkole, chyba że uczeń sam zgłosi się do odpowiedzi.
Prace pisemne oceniane są w punktach, które następnie wyrażane są ocenami:
Procent uzyskanych punktów Ocena
96 – 100 Celująca (6 )
95 Bardzo dobra plus (5+)
90 – 94 Bardzo dobra (5)
85 – 89 Bardzo dobra minus (5-)
80 – 84 Dobra plus (4+)
70 – 79 Dobra (4)
65 - 69 Dobra minus ( 4-)
60 - 64 Dostateczna plus ( 3+ )
50 - 59 Dostateczna ( 3 )
45 - 49 Dostateczna minus (3-)
40 - 44 Dopuszczająca plus (2+)
30 - 39 Dopuszczająca (2)
poniżej 30 Niedostateczna ( 1 )
Zadanie na ocenę celującą nie może stanowić więcej niż 5 % wszystkich zadań w ocenianej pracy pisemnej.
Ad.3 Praca domowa może być ustna lub pisemna.
Ad.4 Praca grupowa
Za pracę w grupach ocenę może otrzymać cała grupa lub indywidualni uczniowie. Ocenie podlegają umiejętności:
Planowanie i organizacja pracy grupowej
Efektywne współdziałanie
Wywiązywanie się z powierzonych ról
Rozwiązywanie problemów w twórczy sposób
Stopień zaangażowania poszczególnych uczniów w grupie.
Ad.5 Zadania praktyczne oceniane są stopniem. Przy ocenianiu bierze się pod uwagę: terminowość, przydatność, poprawność merytoryczną, wkład pracy, estetykę wykonania.
Ad. 6 Aktywność pozalekcyjna wpływa na podwyższenie oceny z przedmiotu. Za udział w konkursach przedmiotowych oraz za systematyczne uczęszczanie na zajęcia dodatkowe uczeń może otrzymać ocenę cząstkową bardzo dobrą lub celującą.
Ad. 8 Zadanie „dla chętnych” oceniane są w zależności od wkładu pracy i zawartości merytorycznej.
Może to być „plus” lub konkretna ocena. Uczeń może wykazać się inwencją, pomysłami i sam zgłosić chęć przygotowania zadania dodatkowego związanego z tematyką zajęć lub wykraczającą poza nią.
Zadania dodatkowe 1
Zadania praktyczne 2
Udział w zajęciach dodatkowych 1
Udział w konkursie przedmiotowym 1
Samodzielna praca na lekcji (np. z kartą pracy)
2
Aktywność przedmiotowa 1
Praca w grupie 1
Zadanie domowe 1
Kartkówki 2
Odpowiedzi ustne 2
Sprawdzian 3
Praca klasowa 5
Test monitorujący poziom wiedzy i umiejętności
3
III. POPRAWA OCEN
1. Uczeń ma prawo do poprawy każdej oceny z pracy klasowej oraz ze sprawdzianu w ciągu 2 tygodni od daty oddania przez nauczyciela sprawdzonej pracy (dokładny termin i formę poprawy ustala się z nauczycielem).
2. Poprawa jest dobrowolna i odbywa się tylko raz.
IV. KLASYFIKOWANIE UCZNIÓW
1. Ocena klasyfikacyjna śródroczna i roczna jest średnią ważoną wynikającą z ocen cząstkowych, a nie średnią arytmetyczną
Średnią ważoną wylicza się z następującego wzoru:
Św = (W *O)/ Sw, gdzie
Św – średnia ważona W- waga
O- ocena Sw – suma wag
Średnia ważona uzyskana w I lub II semestrze Ocena śródroczna/ końcoworoczna
5,5 - 6 Celująca (6)
4,75 – 5,49 Bardzo dobra (5)
3,75 – 4,74 Dobra (4)
2,75 – 3,74 Dostateczna (3)
1,75 – 2,74 Dopuszczająca (2)
1 – 1,74 Niedostateczna (1)
3. Ocena klasyfikacyjna roczna jest wypadkową wynikającą z ocen cząstkowych uzyskiwanych w II semestrze i uwzględnia ocenę klasyfikacyjną śródroczną oraz postępy edukacyjne ucznia.
o wymaganiach edukacyjnych wynikających z realizowanego programu nauczania oraz z przedmiotowymi zasadami oceniania.
2. Każda ocena jest jawna i wystawiona według ustalonych kryteriów oceniania.
3. O ocenie niedostatecznej śródrocznej / rocznej uczeń informowany jest ustnie, a jego rodzice (opiekunowie) w formie pisemnej na miesiąc przed radą pedagogiczną klasyfikacyjną. Za pisemne poinformowanie rodzica (opiekuna) odpowiada wychowawca klasy.
4. Na 7 dni przed posiedzeniem klasyfikacyjnym rady pedagogicznej uczniowie są informowani o przewidywanych ocenach rocznych.
5. Rodzice (opiekunowie) informowani są o postępach i osiągnięciach swoich dzieci na bieżąco za pomocą dziennika elektronicznego, podczas zebrań z rodzicami w formie ustnej i pisemnej lub podczas spotkań indywidualnych na terenie szkoły.
6. Jeżeli uczeń lub jego rodzice (opiekunowie) nie zgadzają się z przewidywaną oceną
zaproponowaną przez nauczyciela , można ją poprawić zgodnie z zapisami w Statucie Szkoły.
VI. INNE POSTANOWIENIA
1. O wymaganiach na poszczególne oceny nauczyciel informuje uczniów przed rozpoczęciem omawiania nowego działu.
2. Prace pisemne nauczyciel przechowuje w szkole do końca roku szkolnego, aby rodzice mieli do nich wgląd.
3. Wobec uczniów, którzy posiadają opinię z Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej stosuje się zasady wskazane przez poradnię.
4. Uczeń powinien systematycznie przygotowywać się na każdą lekcję. Uczeń może być w semestrze 1 raz nieprzygotowany do lekcji (nie dotyczy zapowiedzianych prac kontrolnych), jednak musi to zgłosić przed zajęciami.
5. W przypadku wystąpienia poważnych przyczyn losowych, które przeszkodziłyby w przygotowaniu się ucznia do lekcji, nie ponosi on żadnych konsekwencji, jeżeli są one potwierdzone pisemnie lub ustnie przez rodzica (opiekuna) przed lekcją.
6. Nie ocenia się ucznia znajdującego się w trudnej sytuacji losowej i do trzech dni po dłuższej nieobecności w szkole.
7. Uczeń otrzymuje informację zwrotną pisemną lub ustną na temat uzyskanej oceny.
8. Nauczyciel, który stwierdzi, że uczeń nie pisze pracy kontrolnej samodzielnie jest zobowiązany przerwać pisanie tej pracy, a także wpisać w dziennik lekcyjny ocenę niedostateczną
Do realizacji w roku szkolnym 2017/2018 Zasady oceniania opracowali nauczyciele przyrody.
Renata Świergal Alicja Cymanowska
Numer i temat lekcji
Wymagania podstawowe Uczeń na ocenę:
Wymagania ponadpodstawowe Uczeń na ocenę:
dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrą celującą
Dział 1. Poznawanie przyrody (odpowiada treściom kształcenia z działówI i częściowoII z Podstawy programowej kształcenia ogólnego)
1. Sposoby
poznawania przyrody
• wymienia źródła wiedzy
o przyrodzie;
• wymienia zmysły potrzebne do poznawania przyrody;
• podaje przykłady obiektów, które można
obserwować przez lupę.
• określa, co to jest przyroda;
• podaje po dwa przykłady obserwacji przyrodniczych, w których wykorzystuje się lornetkę.
• podaje przykłady obiektów,
organizmów, które można
obserwować przez mikroskop;
• wyjaśnia, do czego jest potrzebna mapa, kompas i taśma miernicza.
• wyjaśnia, co to są narządy zmysłów i jaka jest ich rola
w poznawaniu przyrody.
• wyjaśnia, jakie są źródła wiedzy o przyrodzie.
2. Obserwacje przyrodnicze
• podaje przykłady organizmów, obiektów i zjawisk, które można obserwować.
• wymienia sposoby dokumentowania obserwacji przyrodniczej;
• wymienia zasady bezpieczeństwa, których należy przestrzegać, prowadząc
• wyjaśnia, co to jest obserwacja
przyrodnicza.
• opracowuje kartę obserwacji dowolnego obiektu.
• wyjaśnia, kiedy można na podstawie obserwacji wyciągnąć wnioski.
obserwacje przyrodnicze.
3. Doświadczenia przyrodnicze
• podaje przykłady pytań, na które można uzyskać odpowiedź, przeprowadzając doświadczenie przyrodnicze.
• wymienia zasady, których należy przestrzegać, prowadząc doświadczenie.
• wymienia punkty, które zawiera karta doświadczenia.
• podaje różnice między próbą badawczą a kontrolną w doświadczeniu.
• uzasadnia, dlaczego w doświadczeniu jest potrzebna próba kontrolna.
4. Kierunki geograficzne
• wyjaśnia, kiedy jest nam potrzebna znajomość
kierunków świata,
• wyznacza kierunki świata za pomocą gnomonu i Słońca.
• posługuje się kompasem przy wyznaczaniu kierunków świata.
• opisuje kierunki świata na róży kierunków;
• określa kierunki świata w terenie.
• opisuje sposoby wyznaczania kierunków świata w sytuacji, gdy nie ma przyrządów i gdy nie widać Słońca.
• konstruuje kompas domowym sposobem według instrukcji i posługuje się nim.
5. Zmiany położenia Słońca na niebie
• podaje przykłady świadczące o pozornych zmianach
położenia Słońca na niebie;
• wyjaśnia znaczenie
• określa długość dnia (od wschodu do zachodu Słońca);
• wyjaśnia pojęcie widnokręgu.
• charakteryzuje widnokrąg
w mieście i na wsi;
• analizuje zależności między długością cienia a wysokością Słońca nad
• podaje zależności między wielkością widnokręgu a wysokością, na jakiej znajduje się obserwator.
• wyjaśnia, dlaczego droga Słońca nad widnokręgiem odbywa się w cyklu dobowym.
pojęć: wschód Słońca, górowanie Słońca, zachód Słońca.
widnokręgiem.
6. Położenie Słońca na niebie w różnych porach roku
• wymienia daty rozpoczynające kalendarzowe pory roku;
• wyjaśnia znaczenie pojęć: równonoc i przesilenie.
• opisuje ilustracje pokazujące drogę Słońca nad widnokręgiem w zależności od pór roku.
• rozpoznaje i wskazuje rysunki przedstawiające drogę Słońca w dniach
rozpoczynających pory roku;
• wyjaśnia zależność miedzy wysokością Słońca nad
widnokręgiem a długością cienia w różnych porach roku.
• samodzielnie wykonuje rysunki przedstawiające drogę Słońca nad widnokręgiem w dniach rozpoczęcia pór roku.
• wyjaśnia przyczyny występowania różnic w długości drogi Słońca nad widnokręgiem, w zależności od pory roku.
7. Podsumowanie działu 1. Poznawanie przyrody
Wykazuje się wiadomościami i umiejętnościami z lekcji 1–6.
Dział 2. Orientacja w terenie i pogoda (odpowiada treściom kształcenia z działów II (częściowo) i III z Podstawy programowej kształcenia ogólnego)
8. Co to jest plan? • wyjaśnia, co to jest plan;
• podaje przykłady zastosowania planów.
• rysuje proste plany małych
przedmiotów w zeszycie, np.
pudełka od zapałek;
• wyjaśnia, dlaczego nie można
narysować planu klasy bez
zmniejszenia jej wymiarów.
• rysuje obiekty w podanych dowolnych
zmniejszeniach, np.
plan klasy, pokoju, ławki szkolnej.
• szacuje na podstawie pomiarów sali lekcyjnej, ile razy należy zmniejszyć długość i szerokość sali, aby jej plan zmieścił się na kartce.
• wyciąga wnioski dotyczące zależności między
zastosowanym
pomniejszeniem obiektu a wielkością tego obiektu na planie.
9. Plan i mapa • wymienia różnice miedzy planem i mapą;
• wymienia stałe elementy mapy;
• odczytuje na mapie topograficznej, gdzie znajduje się np. las, szkoła, kościół.
• rozpoznaje na mapie znaki topograficzne liniowe,
powierzchniowe i punktowe, podaje ich przykłady.
• rozpoznaje mapę topograficzną wśród innych map do wyboru.
• określa kierunki świata na mapie topograficznej;
• analizuje mapy topograficzne pod względem liczby zabudowań i innych elementów.
• planuje i opisuje trasę wycieczki, określając kierunki świata;
• wyznacza trasę wędrówki, zgodnie z opisem na mapie topograficznej.
• podaje przykłady innych map (np. tematycznych) i opisuje ich zastosowanie.
10. Korzystanie z planów i map
• wskazuje plany miast wśród innych map;
• wymienia sytuacje życiowe, w których plan miasta jest niezbędny.
• odczytuje
informacje z planu miasta i mapy topograficznej w podstawowym zakresie;
• wskazuje ulice i określa kierunki, w których
przebiegają, np.
z północy na południe;
• pokazuje na planie punkty
wymienione przez nauczyciela;
• określa kierunki świata na mapie topograficznej i planie miasta.
• planuje trasę wycieczki po mieście lub po najbliższej okolicy
z uwzględnieniem najciekawszych punktów lub punktów
wskazanych przez nauczyciela.
• orientuje plan miasta i mapę topograficzną za pomocą kompasu i charakterystyczny ch punktów w terenie;
• opisuje przebieg podanej trasy z uwzględnieniem kierunków
przebiegu ulic, lokalizacji zabytków itp.
• szkicuje trasę ze szkoły do domu, uwzględniając kierunki świata, bez korzystania z mapy.
11. Składniki pogody • wymienia składniki pogody.
• opisuje poszczególne składniki pogody.
• rozróżnia opady i osady
atmosferyczne.
• na podstawie prognozy pogody opisuje jej składniki.
• rozróżnia przykładowe rodzaje chmur i przewiduje
na podstawie ich wyglądu zmiany w pogodzie.
12. Pomiar • przyporządkowuje • wymienia jednostki • odczytuje wartości • na podstawie • przewiduje wartości
składników pogody składniki pogody do urządzeń pomiarowych.
pomiaru składników pogody.
składników pogody z urządzeń
pomiarowych.
wartości poszczególnych składników pogody opisuje warunki pogodowe.
składników pogody w zależności od sytuacji opisanych przez nauczyciela.
13. Mapa pogody w różnych porach roku
• przedstawia
składniki pogody za pomocą symboli graficznych.
• odczytuje składniki pogody z mapy pogody.
• określa pogodę na podstawie mapy pogody wybranej części kraju.
• rozróżnia pory roku na podstawie wybranych map pogody.
• przedstawia mapę pogody na podstawie prognozy słownej.
14.
Niebezpieczeństwa związane z pogodą
• wymienia
niebezpieczeństwa związane z pogodą.
• opisuje, jak należy zachować się podczas burzy.
• opisuje, jak należy zachować się podczas wichury, ulewy i śnieżycy.
• opisuje zjawisko tęczy.
• opisuje zasadę działania piorunochronu.
15. Podsumowanie działu 2. Orientacja w terenie i pogoda
Wykazuje się wiadomościami i umiejętnościami z lekcji 8–14.
Dział 3. Ja i moje ciało (odpowiada treściom kształcenia z działu IV z Podstawy programowej kształcenia ogólnego)
16. Organizm człowieka
• podaje przykłady narządów
w organizmie człowieka oraz ich funkcje.
• wskazuje,
że podstawowym elementem budującym organizm jest
• omawia funkcje układów narządów w organizmie człowieka.
• rozpoznaje
położenie układów i narządów
na rycinach anatomicznych.
• opisuje hierarchiczność struktury organizmu.
komórka;
• wymienia główne układy narządów organizmu człowieka.
17. Układ ruchu • wymienia funkcje szkieletu;
• wskazuje na planszy
podstawowe części szkieletu;
• określa rolę układu mięśniowego w organizmie.
• wskazuje dwa przeciwstawnie działające mięśnie, np. zginacz
i prostownik przedramienia;
• wskazuje na modelu
szkieletu człowieka rodzaje połączeń kości.
• wymienia elementy składowe szkieletu człowieka;
• wskazuje główne mięśnie organizmu człowieka.
• wyjaśnia, dlaczego mięśnie muszą pracować parami.
• omawia budowę
i funkcjonowanie stawu.
18. Układ pokarmowy
• omawia rolę układu
pokarmowego.
• wskazuje na schematach budowy układu pokarmowego tworzące go narządy i podaje ich nazwy.
• opisuje ogólnie przebieg procesów zachodzących w przewodzie pokarmowym człowieka.
• wymienia rodzaje zębów człowieka i podaje ich funkcje.
• opisuje rolę ślinianek, wątroby i trzustki.
19. Układ • omawia rolę • wskazuje • uzasadnia, • opisuje proces • wykazuje związek między
oddechowy układu
oddechowego.
na schematach budowy układu oddechowego tworzące go narządy i podaje ich nazwy.
dlaczego
oddychanie przez nos jest zdrowsze niż przez usta.
wymiany gazowej zachodzący w płucach.
budową a rolą krtani.
20. Układ krwionośny
• wymienia główne funkcje krwi.
• omawia rolę serca. • opisuje rodzaje naczyń
krwionośnych.
• na podstawie ryciny omawia budowę serca.
• wyjaśnia, dlaczego krążenie krwi jest warunkiem życia człowieka.
21. Układ nerwowy • wskazuje
na planszy układ nerwowy;
• nazywa podstawowe elementy układu nerwowego.
• omawia rolę układu nerwowego w funkcjonowaniu organizmu.
• omawia części układu
nerwowego.
• wymienia funkcje, jakie pełnią mózg i móżdżek.
• uzasadnia, dlaczego układ nerwowy odgrywa kluczową rolę w organizmie.
22. Układ rozrodczy • wskazuje różnice w budowie komórki jajowej i plemnika,
• podaje nazwy
• określa rolę układu rozrodczego kobiety i układu rozrodczego mężczyzny.
• wskazuje na planszy rozmieszczenie narządów rozrodczych
• określa rolę poszczególnych narządów w układzie rozrodczym
• uzasadnia przystosowanie budowy układu rozrodczego męskiego i układu
rozrodczego żeńskiego do pełnionych funkcji.
poszczególnych elementów budowy układu rozrodczego kobiety i układu rozrodczego mężczyzny.
kobiety i mężczyzny.
męskim i układzie rozrodczym żeńskim.
23. Zmiany
zachodzące okresie dojrzewania
• opisuje zmiany zachodzące w organizmach dziewcząt i chłopców w okresie dojrzewania.
• wyjaśnia, na czym polega dojrzewanie dziewcząt
i chłopców.
• wskazuje czynniki wpływające pozytywnie i negatywnie na rozwój organizmu w okresie dojrzewania.
• charakteryzuje etap dojrzewania.
• wyjaśnia, co to znaczy,
że na dojrzewanie mają wpływ hormony.
24. Narządy zmysłów • wymienia zmysły człowieka
i wskazuje je na własnym organizmie;
• podaje podstawowe zasady dbania o słuch i wzrok.
• opisuje rolę poszczególnych zmysłów w odbieraniu wrażeń ze środowiska zewnętrznego;
• uzasadnia,
dlaczego nie należy słuchać zbyt
głośnej muzyki oraz korzystać zbyt długo z telefonów komórkowych.
• wyjaśnia, co to znaczy, że zmysły ulegają adaptacji;
• podaje przykłady świadczące o ochronnym działaniu zmysłów dla organizmu.
• uzasadnia, że zmysły chronią organizm przed niebezpiecznymi czynnikami zewnętrznymi.
• opisuje rolę mózgu w odbieraniu wrażeń
ze środowiska zewnętrznego przez narządy zmysłów.
25. Jak dbać o własne ciało i otoczenie?
• podaje zasady pielęgnacji skóry, włosów, zębów i paznokci.
• omawia znaczenie czystości odzieży, obuwia, bielizny i otoczenia dla utrzymania zdrowia;
• podaje przykłady ubioru
dostosowanego do pory roku i rodzaju pracy.
•wymienia substancje wydalane
i wydzielane przez skórę.
• opisuje poprawne zasady mycia zębów.
• wyjaśnia, dlaczego przestrzeganie higieny osobistej jest obowiązkiem każdego człowieka.
• proponuje i przeprowadza doświadczenie
przedstawiające niszczenie szkliwa nazębnego.
26. Podsumowanie działu 3. Ja i moje ciało
Wykazuje się wiadomościami i umiejętnościami z lekcji 16–25.
Dział 4. Ja i moje otoczenie (odpowiada treściom kształcenia z działu Vz Podstawy programowej kształcenia ogólnego)
27. Świat substancji • wymienia trzy podstawowe grupy ciał stałych
w zależności od ich właściwości
fizycznych.
• wymienia trzy stany skupienia substancji.
• opisuje trzy stany skupienia substancji w zależności
od ułożenia drobin oraz możliwości ich przemieszczania się.
• uzasadnia, dlaczego
przykładowe ciało zostało wykonane z danej substancji.
• opisuje właściwości ciała w zależności od rodzaju substancji, z jakiej zostało wykonane.
28. Niebezpieczne substancje
• odróżnia środki szkodliwe po oznaczeniach na opakowaniu lub etykiecie.
• na podstawie instrukcji omawia sposób
posługiwania się środkami czystości.
• uzasadnia celowość umieszczania symboli
ostrzegawczych na produktach szkodliwych.
• interpretuje szkodliwość produktu oznaczonego kilkoma piktogramami ostrzegawczymi.
• określa szkodliwe dla zdrowia skutki działania preparatów drażniących, żrących,
wybuchowych i toksycznych.
29. Uszkodzenia ciała • wskazuje sposoby postępowania podczas opatrywania
• podaje przyczyny uszkodzeń skóry;
• opisuje objawy złamania kości.
• podaje zasady właściwego postępowania w wypadku
• podaje różnice między
zwichnięciem a złamaniem;
• wymienia rodzaje uszkodzeń ciała i opisuje sposoby
udzielania pierwszej pomocy.
otarcia lub skaleczenia;
• opisuje sposoby zabezpieczania ciała przed skutkami nadmiernego promieniowania słonecznego.
pogryzienia przez zwierzę.
• wyjaśnia, dlaczego nie należy opalać się bez właściwego zabezpieczenia skóry.
30. Choroby zakaźne i zapobieganie im
• wyjaśnia, co to są choroby zakaźne;
• opisuje podstawowe sposoby zapobiegania chorobom zakaźnym.
• uzasadnia konieczność
zasięgnięcia porady lekarskiej
w przypadku zachorowania na chorobę zakaźną;
• podaje przykłady chorób zakaźnych człowieka i dróg zakażenia się nimi.
• wskazuje przykłady chorób
bakteryjnych i wirusowych;
• uzasadnia celowość wykonywania szczepień ochronnych.
• opisuje objawy wybranych chorób zakaźnych.
• omawia ogólnie zasadę działania szczepionki.
31. Niebezpieczne organizmy
• wymienia typowe objawy alergii;
• opisuje zachowania
• podaje przykłady zwierząt
jadowitych.
• podaje przykłady roślin mogących wywołać alergię
• wyjaśnia, dlaczego w kontaktach ze zwierzętami
• wyjaśnia, co oznaczają pojęcia: alergia, alergolog.
chroniące człowieka przed zakażeniem się grzybicą.
u ludzi. należy zachować szczególną ostrożność.
32. Uzależnienia • wskazuje sposoby odmawiania propozycjom picia alkoholu, palenia tytoniu i zażywania narkotyków.
• wymienia sytuacje, w których należy powiedzieć nie;
• wyjaśnia, co to jest uzależnienie.
• podaje przykłady zachowań asertywnych wobec presji otoczenia;
• wyjaśnia, dlaczego znajomości zawarte przez internet mogą być niebezpieczne.
• opisuje skutki działania nikotyny na organizm człowieka.
• uzasadnia konieczność zachowania postawy antyalkoholowej i antynikotynowej.
33. Zdrowy styl życia • wymienia podstawowe zasady zdrowego stylu życia;
• podaje przykłady potraw, których powinna się wystrzegać osoba prowadząca
• opisuje zasady zdrowego stylu życia;
• wyjaśnia, dlaczego należy zachować postawę asertywną w sytuacji bycia namawianym do zapalenia
• uzasadnia
stwierdzenie: Ruch i umiejętność odpoczynku są bardzo ważne dla organizmu.
• wyjaśnia, dlaczego bycie życzliwym dla innych ma wpływ na zdrowie człowieka;
• uzasadnia stwierdzenie:
Zdrowie w dużej mierze zależy
• wyjaśnia, jak rozumie
stwierdzenie: Wytyczaj sobie realistyczne cele życiowe i wytrwale dąż do ich osiągnięcia.
zdrowy styl życia;
• wymienia czynniki mające szkodliwy wpływ na organizm człowieka.
papierosa, wypicia alkoholu lub spróbowania narkotyków.
od nas samych.
34.Podsumowanie działu 4. Ja i moje otoczenie
Wykazuje się wiadomościami i umiejętnościami z lekcji 27–33.
Dział 5. Środowisko przyrodnicze najbliższej okolicy (odpowiada treściom kształcenia z działu VIz Podstawy programowej kształcenia ogólnego)
35. Przyroda ożywiona i nieożywiona.
Rodzaje skał
• podaje przykłady elementów
przyrody ożywionej i nieożywionej;
• wymienia rodzaje skał (lite, luźne i zwięzłe).
• wyjaśnia, co to są skały i minerały;
• odróżnia skały lite od pozostałych, rozpoznaje granity i piaskowce.
• rozpoznaje w krajobrazie elementy przyrody ożywionej
i nieożywionej;
• charakteryzuje różne rodzaje skał i rozpoznaje je;
• wyjaśnia,
co to są surowce mineralne, podaje ich podział.
• podaje przykłady gospodarczego wykorzystania surowców mineralnych;
• podaje przykłady surowców jubilerskich.
• opisuje pochodzenie skał;
• wyjaśnia powstawanie skał osadowych;
• dokumentuje skały w najbliższej okolicy
(fotografuje, opisuje, wyjaśnia różnice między nimi).
36. Formy • wymienia formy • rozpoznaje • wskazuje i nazywa • rozpoznaje • charakteryzuje poszczególne
ukształtowania powierzchni Ziemi
ukształtowania terenu;
• wskazuje, które z form są wklęsłe, a które wypukłe (na fotografiach, modelach lub w terenie).
na ilustracjach i nazywa poszczególne formy
ukształtowania terenu.
elementy pagórka;
• rozpoznaje zbocza łagodne i strome;
• wskazuje na modelu
i nazywa elementy doliny rzecznej.
i nazywa elementy doliny rzecznej w terenie.
formy ukształtowania terenu;
• rozpoznaje w terenie formy terenu i wykonuje ich
dokumentację fotograficzną.
37. Warunki życia na lądzie
• wymienia najważniejsze cechy środowisk lądowych.
• podaje przykłady sposobów przetrwania zimy przez rośliny i zwierzęta.
• podaje przykłady przystosowań roślin
do warunków suchych i wilgotnych.
• podaje przykłady roślin
światłolubnych i cieniolubnych.
• wykazuje związek budowy zwierząt z przystosowaniem do życia na różnych
podłożach.
38. Organizmy najbliższej okolicy
• rozpoznaje pospolite drzewa, krzewy i rośliny zielne występujące w najbliższej okolicy;
• rozpoznaje
pospolite zwierzęta występujące w najbliższej
• wskazuje różnice między drzewem iglastym
a drzewem liściastym;
• wyjaśnia, czym różni się drzewo od krzewu i rośliny zielnej;
• wskazuje pień
• podaje przykłady bylin
występujących w najbliższej okolicy.
• podaje, które rośliny są
nazywane bylinami .
• podaje różnice między roślinami jednorocznymi, dwuletnimi i wieloletnimi.
okolicy. i koronę drzewa.
39. Las jako środowisko życia organizmów
• wyjaśnia, co to jest las;
• wymienia funkcje lasu;
• podaje podstawowe zasady zachowania się w lesie.
• omawia znaczenie tablic
informacyjnych umieszczanych przy wejściu do lasu.
• wyjaśnia różnice między lasem liściastym, iglastym i mieszanym.
• wyjaśnia znaczenie pojęć: buczyna, bór, las mieszany.
• prezentuje samodzielnie opracowany regulamin zachowania się w lesie.
40. Organizmy różnych warstw lasu
• wymienia warstwy roślinności w lesie;
• podaje przykłady grzybów jadalnych, niejadalnych i trujących.
• podaje przykłady roślin tworzących poszczególne warstwy lasu.
• opisuje temperaturę powietrza, wilgotność i nasłonecznienie występujące w poszczególnych warstwach lasu;
• opisuje, jak można poznawać las za pomocą różnych zmysłów.
• wyjaśnia, dlaczego rośliny runa leśnego kwitną wczesną wiosną;
• wyjaśnia znaczenie ściółki leśnej dla życia w lesie.
• omawia przystosowania roślin w poszczególnych warstwach lasu do panujących tam warunków.
41. Sposoby odżywiania się organizmów
• rozróżnia cudzożywny i samożywny sposób
odżywiania się organizmów.
• podaje przykłady znaczenia roślin w przyrodzie i życiu człowieka.
• uzasadnia, że człowiek jest organizmem cudzożywnym.
• uzasadnia, że rośliny to organizmy samożywne.
• opisuje ogólnie proces fotosyntezy.
42. Przystosowania organizmów do zdobywania pokarmu
• na wybranych przykładach przedstawia przystosowania zwierząt
roślinożernych i mięsożernych do zdobywania pokarmu.
• wykazuje różnorodność sposobów
polowania zwierząt mięsożernych.
• uzasadnia, że budowa roślin stanowi
przystosowanie do samożywnego odżywiania się.
• podaje przykłady przystosowań zwierząt
do odżywiania się pokarmem płynnym.
• wykazuje związek między budową przewodu
pokarmowego roślinożerców a spożywanym przez nich pokarmem.
43. Łąka jako środowisko życia organizmów
• podaje przykłady wykorzystywania łąk przez
człowieka.
• rozpoznaje typowe rośliny łąkowe.
• rozpoznaje zwierzęta żyjące na łące.
• rozróżnia rośliny jednoroczne i byliny.
• rozróżnia łąki naturalne i stworzone przez człowieka.
44. Rośliny uprawne • wymienia produkty otrzymywane z poszczególnych
• rozpoznaje zboża uprawiane w Polsce;
• określa cel tworzenia pól uprawnych;
• wskazuje różnice miedzy polem uprawnym a łąką;
• wyjaśnia, co to są rośliny zbożowe, okopowe, oleiste.
zbóż;
• wymienia produkty otrzymywane z ziemniaków i buraków cukrowych.
• nazywa rośliny oleiste;
• podaje przykłady roślin warzywnych.
• opisuje zastosowanie i wykorzystanie różnych rodzajów i różnych części roślin.
• opisuje wykorzystanie i zastosowanie roślin
włóknodajnych.
45. Wody stojące i płynące
• wymienia wody występujące w najbliższej okolicy;
• podaje przykłady wód płynących i stojących.
• podaje przykłady zbiorników sztucznych i naturalnych;
• omawia
wykorzystanie wód płynących
i stojących.
• wyjaśnia pojęcia:
bagno, staw, jezioro;
• wyjaśnia, co to jest źródło i ujście rzeki;
• opisuje rzekę w najbliższej okolicy.
• rozpoznaje w terenie wody powierzchniowe w najbliższej okolicy i podaje ich nazwy;
• wyjaśnia, co to jest nurt rzeki;
• opisuje naturalne i sztuczne zbiorniki wodne i rozpoznaje je w terenie.
• charakteryzuje wpływ różnych czynników na wody
powierzchniowe;
• opisuje skutki powodzi;
• opisuje działalność rzeki (żłobienie koryta, podmywanie brzegów, transport piasku i inne).
46. Warunki życia w wodzie
• wymienia korzyści, jakie daje
organizmom środowisko wodne.
• wskazuje najważniejsze przystosowania ryb do życia
w środowisku
• wykazuje różnice w warunkach życia w wodzie
i na lądzie.
• opisuje ogólnie proces wymiany gazowej u ryby.
• wyjaśnia zasadę działania pęcherza pławnego.
wodnym.
47. Organizmy słodkowodne
• podaje przykłady ryb słodkowodnych występujących w Polsce.
• podaje przykłady słodkowodnych zwierząt (innych niż ryby) żyjących w Polsce.
• omawia strefy występowania roślin w jeziorze.
• określa, czym jest plankton i jakie jest jego znaczenie.
• na wybranych przykładach przedstawia przystosowania roślin do życia w wodzie.
48.Podsumowanie działu 5.Środowisko przyrodnicze
najbliższej okolicy
Wykazuje się wiadomościami i umiejętnościami z lekcji 35–47.
Dział 6. Krajobraz najbliższej okolicy (odpowiada treściom kształcenia z działu VII z Podstawy programowej kształcenia ogólnego)
49. Wpływ działalności człowieka na krajobraz
• opisuje dzisiejszy wygląd krajobrazu w mieście i na wsi;
• wymienia obiekty budowlane wykonane przez człowieka wpływające na krajobraz.
• opisuje, jak
wyglądał krajobraz przed setkami lat (na podstawie ryciny) i czym zajmowali się ludzie;
• omawia, jakie zmiany krajobrazu następowały w ciągu stuleci pod
• wyjaśnia, dlaczego krajobrazów naturalnych na Ziemi jest niewiele;
• porównuje krajobraz miejski i wiejski;
• opisuje krajobrazy zdewastowane przez człowieka,
• podaje przykłady krajobrazów naturalnych i uzasadnia ich zakwalifikowanie do danego typu krajobrazów;
• wyjaśnia, dlaczego krajobraz rolniczy zalicza się
do krajobrazów
• podaje przykłady zmian krajobrazu na skutek gwałtownego rozwoju przemysłu w XIX w.;
• wyjaśnia, na czym polega rekultywacja krajobrazu.
wpływem działalności człowieka.
np. tereny kopalń odkrywkowych.
częściowo
przekształconych.
50. Krajobraz wsi i miasta
• wymienia składniki krajobrazu
wiejskiego i miejskiego.
• charakteryzuje krajobraz wiejski i miejski.
• uzasadnia zależność krajobrazu rolniczego od pór roku.
• porównuje
krajobrazy rolnicze nizinne i górskie;
• porównuje
krajobrazy dużego i małego miasta.
• definiuje pojęcia: krajobraz rolniczy i krajobraz miejski.
51. Krajobraz antropogeniczny
• podaje przykłady krajobrazów
antropogenicznych;
• wymienia składniki krajobrazu
antropogenicznego w najbliższej okolicy.
• opisuje elementy krajobrazu
antropogenicznego w najbliższej okolicy.
• opisuje wybrany typ krajobrazu antropogenicznego .
• uzasadnia przywracanie wartości użytkowych i przyrodniczych terenom
zdegradowanym.
• wyjaśnia różnice między pojęciami rewitalizacja i rekultywacja.
52. Krajobraz okolicy dawniej i dziś
• wymienia składniki krajobrazu
najbliższej okolicy.
• rozróżnia aktualne i dawne elementy krajobrazu
najbliższej okolicy.
• opisuje krajobraz najbliższej okolicy.
• wyjaśnia
pochodzenie nazwy swojej
miejscowości.
• prezentuje krajobraz okolicy na nośnikach cyfrowych.
53. Obiekty chronione
• wymienia formy ochrony przyrody
• charakteryzuje sposoby ochrony
• podaje przykłady rezerwatów
• opisuje zadania szkolnego koła Ligi
• uzasadnia, że ochrona przyrody ma w Polsce długą
w najbliższej okolicy w Polsce;
• podaje przykład parku narodowego położonego
najbliżej miejsca zamieszkania i wskazuje go na mapie;
• opisuje podstawowe zasady zachowania się na terenie parku narodowego;
• podaje możliwości ochrony przyrody przez ucznia klasy 4.
przyrody w Polsce,
• wyjaśnia co oznacza skrót LOP.
przyrody i pomników przyrody w Polsce;
• wskazuje miejsca w najbliższej okolicy zasługujące na ochronę
i uzasadnia swój wybór.
Ochrony Przyrody. tradycję.
54. Podsumowanie działu 6. Krajobraz najbliższej okolicy
Wykazuje się wiadomościami i umiejętnościami z lekcji 49–53.
Dział Uczeń: Uczeń:
ocena
dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo
dobra ocena celująca
Dział 1. ŻYCIE W GLEBIE I WODZIE
- podaje przykłady organizmów żyjących w glebie - podaje przykłady roślin wodnych - rozróżnia ryby i płazy
- porównuje warunki życia w wodzie i na lądzie
- rozróżnia i podaje charakterystyczne cechy pierścienic, mięczaków, skorupiaków,
pajęczaków i owadów - wymienia cechy charakterystyczne ryb i płazów świadczące o przystosowaniu do życia w określonych środowiskach
- rozpoznaje pospolite gatunki ryb (z podziałem na słodkowodne i morskie) oraz płazów - porównuje budowę ryb i płazów
- porównuje glebę bielicową, brunatną i czarnoziem - omawia
strefowość życia w wodzie - porównuje poznane grupy bezkręgowców
- porównuje rozmnażanie się oraz rozwój ryb i płazów
Dział 2 . RÓŻNOROD- NOŚĆ ORGANIZMÓW LĄDOWYCH
- rozróżnia rośliny okrytonasienne, nagonasienne, paprocie i mchy - rozpoznaje pospolite rośliny nagonasienne i okrytonasienne - rozróżnia gady, ptaki i ssaki
- opisuje warunki życia na lądzie - opisuje przystosowania ptaków do lotu - wymienia typowe cechy gadów, ptaków i ssaków
- porównuje warunki życia na lądzie i w wodzie
- porównuje rośliny nagonasienne i okrytonasienne - porównuje gady, ptaki i ssaki
- porównuje mchy i paprocie
- wskazuje związek między rozwojem zarodkowym gadów, ptaków i ssaków a
uzależnieniem tych zwierząt od środowiska wodnego
Dział 3. FUNKCJONOWANIE ORGANIZMÓW
- wymienia czynności życiowe organizmów - podaje przykłady narządów wymiany gazowej
- określa cel poszczególnych czynności życiowych organizmów - podaje skład powietrza
- określa, czym jest gatunek - wyjaśnia różnicę między
samożywnością a cudzożywnością - wyjaśnia różnicę między
rozmnażaniem płciowym a bezpłciowym
- opisuje przebieg fotosyntezy - podaje, co jest potrzebne do spalania i co powstaje w jego wyniku
- porównuje sposoby wykonywania czynności życiowych przez rośliny i
zwierzęta
- porównuje oddychanie i spalanie
dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra
dobra ocena celująca
Dział 4. PLANETA ZIEMIA
- wyjaśnia założenia teorii heliocentrycznej M. Kopernika - definiuje ruchy Ziemi: obrotowy i obiegowy
- wymienia najważniejsze konsekwencje ruchów Ziemi - nazywa i wskazuje na globusie i mapie kontynenty, oceany oraz pokazuje przykładową wyspę, półwysep, archipelag
- wskazuje kontynent:
największy, najmniejszy, najcieplejszy, najzimniejszy
- wyjaśnia, dlaczego na Ziemi występują:
czas lokalny,
słoneczny i urzędowy -wyjaśnia terminy:
górowanie, przesilenie i równonoc
- wymienia i wskazuje na mapie strefy oświetlenia Ziemi -rozpoznaje linię brzegową rozwiniętą i zwartą- opowiada o najdawniejszych i późniejszych odkryciach
geograficznych, które przyczyniły się do zmiany sposobu myślenia o Ziemi oraz o wyprawie Kolumba i Magellana
- wyjaśnia konsekwencje ruchów Ziemi - wyjaśnia znaczenie utworzenia stref czasowych oraz uzasadnia wprowadzenie czasu urzędowego - posługuje się terminami:
zwrotnik Raka i Koziorożca, koła podbiegunowe, wskazuje je na globusie - wskazuje na mapie granice między Afryką a Europą, Afryką a Azją oraz między innymi
kontynentami
- wyjaśnia, w jaki sposób położenie Słońca w stosunku do osi ziemskiej warunkuje oświetlenie Ziemi
- rozpoznaje i wskazuje rysunki przedstawiające położenie Ziemi w stosunku do Słońca w różnych porach roku
- wyjaśnia zależność pór roku od wysokości Słońca nad widnokręgiem - wyjaśnia budowę dna oceanicznego oraz pojęcie wszechoceanu - wymienia czynniki mające wpływ na zasolenie mórz i oceanów
- analizuje, porównuje mapy tematyczne różnych kontynentów, wyciąga wnioski - ocenia
znaczenie odkryć geograficznych dla tempa rozwoju świata
- na podstawie mapy stref czasowych w atlasie odczytuje różnice czasu w różnych miejscach na Ziemi
- opisuje pozostałe (nieujęte w
podręczniku) skutki ruchu obrotowego Ziemi - samodzielnie wykonuje rysunki przedstawiające położenie Słońca i Ziemi w dniach rozpoczęcia pór roku
- wyjaśnia, w jaki sposób dany czynnik wpływa na zmianę zasolenia mórz i oceanów
dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra
dobra ocena celująca
Dział 5. KRAJOBRAZY ZIEMI
- wymienia i wskazuje na mapie strefy klimatyczne i krajobrazowo - roślinne Ziemi - spośród stref krajobrazowo - roślinnych wymienia te, które mogą być atrakcją
turystyczną, podaje przykłady - wskazuje różnice między krajobrazem gór wysokich a niskich
- opisuje położenie stref klimatycznych i krajobrazowych - wymienia
przykładowe rośliny i zwierzęta danej strefy krajobrazowo – roślinnej
- wymienia pojęcia poznane podczas omawiania krajobrazów na Ziemi
- omawia i charakteryzuje strefy klimatyczne i krajobrazowo – roślinne na Ziemi
- wskazuje różnice klimatyczne i roślinne między strefami
- podaje przykłady i uzasadnia występowanie krajobrazów astrefowych - wyjaśnia znaczenie nowo poznanych pojęć i posługuje się nimi
-
przyporządkowuj e klimatogramy danej strefie krajobrazowej świata, analizuje je i uzasadnia - posługuje się informacjami o strefach
krajobrazowo – roślinnych, które nie są
zamieszczone w podręczniku
Dział 6. BLIŻEJ FIZYKI
- wymienia jednostki masy, objętości i gęstości - wymienia
jednostki drogi, czasu i prędkości - podaje przykłady przewodników i izolatorów - rysuje symbole graficzne
elementów obwodu elektrycznego
- opisuje ruch, biorąc pod uwagę jego względność i kształt toru
- wymienia skutki działania sił tarcia i oporów ruchu - wymienia ciężar i rodzaje trących się powierzchni jako własności siły tarcia - określa właściwości magnesów trwałych
- przelicza jednostki masy i objętości - przelicza jednostki drogi, czasu i prędkości - opisuje przepływ prądu
elektrycznego w przewodniku - opisuje pole magnetyczne Ziemi
- oblicza gęstość substancji, znając jej masę i objętość
- oblicza prędkość poruszających się ciał, znając drogę i czas jej przebycia
- oblicza masę lub objętość ciał, korzystając z definicji gęstości - oblicza
parametry ruchu na podstawie definicji prędkości
dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra
dobra ocena celująca
Dział 7. POWTÓRZENIE PRZED GIMNAZJUM
- wymienia cechy badacza przyrody - opisuje sposoby poznawania przyrody - opisuje rolę zmysłów w odbieraniu wrażeń - podaje przyrządy do obserwacji - planuje proste doświadczenia - podaje przykłady obiektów do obserwacji
- podaje przykłady stanów skupienia substancji i ich mieszanin - wymienia i odróżnia składniki pogody
- rozróżnia rośliny zielne, drzewa i krzewy
- rozpoznaje organy roślinne - zna zwierzęta z różnych środowisk -rozróżnia
kręgowce i bezkręgowce - wymienia komórkę, jako najmniejszy element
- podaje układy narządów
- wymienia etapy rozwoju człowieka -opisuje zmiany dojrzewania - opisuje sposoby zapobiegania chorobom zakaźnym - wie jak przechowywać żywność
- wymienia źródła wiedzy o przyrodzie - odróżnia próbę kontrolną od badawczej - dokumentuje obserwacje i doświadczenia - opisuje poznane zjawiska i wyjaśnia pojęcia
-przedstawia pogodę na mapie za pomocą znaków
- opisuje przyczyny powstania tęczy i burzy
- podaje przykłady roślin z różnych środowisk i je rozpoznaje
- wymienia wspólne cechy zwierząt - zna zasady opieki nad zwierzętami - wymienia narządy ciała
- podaje funkcje układów narządów - zna sytuacje zagrażające zdrowiu - wymienia zasady bezpieczeństwa w domu
- podaje propozycje zachowań asertywnych - wymienia i określa położenie sąsiadów Polski
- wymienia instytucje państwowe stolicy - wymienia i krótko omawia pasy rzeźby terenu
- opisuje, jak chronić przyrodę
- wyjaśnia
znaczenie i różnice obserwacji i doświadczeń - wskazuje różnice między próbą badawcza a kontrolną - posługuje się drobinowym modelem substancji
- określa warunki, w których
zachodzą poznane zjawiska
- zna przyrządy do pomiaru pogody - opisuje pogodę za pomocą mapy - podaje funkcje organów
roślinnych
- porównuje ryby, płazy, gady, ptaki i ssaki
-klasyfikuje zwierzęta
- podaje przykłady komórek i tkanek budujących ciało człowieka - uzasadnia konieczność zachowań asertywnych - opisuje zasady zdrowego odżywiania - omawia podział administracyjny - określa położenie pasów rzeźby terenu
- planuje kartę obserwacji i opisuje jej znaczenie - definiuje poznane pojęcia - porównuje prędkość światła i dźwięku - rozróżnia mchy, paprocie, skrzypy i widłaki - opisuje fotosyntezę - porównuje pierścienice, skorupiaki, pajęczaki, owady i mięczaki - wskazuje przystosowanie ryb do życia w wodzie i ptaków do lotu
- opisuje tkankę, narząd i układ narządów - charakteryzuje etapy rozwoju człowieka - podaje przykłady negatywnego wpływu niektórych organizmów na zdrowie
- charakteryzuje pasy rzeźby terenu i je rozpoznaje na podstawie opisu -opisuje formy ochrony przyrody
- opisuje poznane zjawiska
posługując się schematem lub modelem
- wyjaśnia, kiedy można wyciągnąć wnioski z
obserwacji i doświadczeń - szacuje odległość od centrum burzy wykorzystując prędkość światła i dźwięku
- opisuje sposoby rozmnażania się roślin
- podaje przykłady zwierząt egzotycznych żyjących w różnych środowiskach - opisuje hierarchiczną budowę człowieka i podaje przykłady - uzasadnia, że aktywny wypoczynek wpływa korzystnie na zdrowie - wymienia zasady zdrowego stylu życia - omawia
szkodliwy wpływ nikotyny,
alkoholu i narkotyków - ocenia
skuteczność form ochrony przyrody
Dział 7. POWTÓRZENIE PRZED GIMNAZJUM - zna numery alarmowe
- wie, jak spędzać czas wolny - podaje pełną nazwę naszego państwa, stolicy, większych miast - na podstawie mapy opisuje ukształtowanie powierzchni Polski - wymienia nazwy ruchów Ziemi i ich następstwa
- wymienia i wskazuje na mapie lądy i oceany
-charakteryzuje linię brzegową rozwiniętą i zwartą
następstwa ruchów Ziemi - wyjaśnia pojęcie wszechoceanu -charakteryzuje dno oceaniczne
cych Ziemię jako planetę -
charakteryzuje lądy, ich położenie, linię brzegową i inne cechy - wyjaśnia, dlaczego na Ziemi występują strefy oświetlenia i dlaczego na ich obszarze są strefy klimatyczne
- charakteryzuje strefy klimatyczne
krainach nie ujęte w podręczniku - wyjaśnia występowanie na Ziemi krajobrazów astrefowych - analizuje mapy tematyczne i wyciąga wnioski
Dział8. OSIĄGNIĘCIA CZŁOWIEKA
- wymienia nazwy prostych narzędzi stosowanych przez ludzi pierwotnych - wymienia przyrządy i sposoby służące poznawaniu kosmosu
-wymienia rodzaje sieci
telekomunikacyjnej i wyjaśnia pojęcie -wskazuje
podstawowe części komputera
-wymienia zasady profilaktyki układu krążenia
- wymienia nazwiska 5
sławnych Polaków i podaje czego dokonali - zna codzienne działania do ochrony środowiska - wymienia nauki przyrodnicze
- przedstawia najważniejsze wynalazki
- wymienia ważne wydarzenia związane z kosmosem
- wymienia elementy sieci
telekomunikacyjnej -wymienia
zastosowania komputera
- wymienia odkrycia związane ze
zwalczaniem chorób zakaźnych i ich twórców
- prezentuje sylwetki wybranych sławnych Polaków
- podaje przykłady polskich organizacji charytatywnych - krótko omawia, czym zajmuje się:
biologia, fizyka, chemia i geografia
- wyjaśnia znaczenie wynalezienia ognia
- wskazuje w kolejności wydarzenia związane z kosmosem - przedstawia zasadę działania telefonu
- wyjaśnia zasadę działania szczepionki i antybiotyków - podaje przykłady narządów do przeszczepu - przedstawia nazwiska sławnych Polaków i ich działalność - wymienia i opisuje krótko problemy ludzkości
- przedstawia zalety i wady materiałów pisarskich
stosowanych w historii ludzkości
- wymienia powody, dla których ludzie chcą poznać kosmos - porównuje działanie telefonu stacjonarnego i komórkowego - wyjaśnia, na czym polega miażdżyca - omawia dokonania polskich uczonych - przedstawia ideę rozwoju
zrównoważonego -podaje przykłady metod badawczych w naukach
przyrodniczych
- uzasadnia znaczenie przełomowych odkryć dla
rozwoju ludzkości - wymienia wydarzenia z współczesnej historii podboju kosmosu - charakteryzuje technikę
analogową i cyfrową
- wyjaśnia istotę chorób
nowotworowych -uzasadnia
znaczenie dokonań polskich uczonych - wymienia
alternatywne źródła energii
