1.
2. Działalność wód płynących
a. 1. Cele lekcji
i. a) Wiadomości Uczeń:
1. wie od czego zależą efekty działalności wód płynących,
2. zna podział rzek na trzy następujace odcinki: bieg górny, bieg środkowy i bieg dolny, 3. zna formy powstałe w wyniku działalności erozyjnej i akumulacyjnej rzek,
4. zna podział terasów rzecznych.
ii. b) Umiejętności Uczeń:
1. potrafi wyjaśnić jakie procesy zachodzą w każdym z trzech biegów rzeki oraz powiedzieć czym są spowodowane,
2. potrafi wyjaśnić proces tworzenia się omówionych na zajęciach form powstałych dzięki działalności wód płynących.
b. 2. Metoda i forma pracy
Praca z całą klasą, praca indywidualna, praca w grupach, praca w parach, dyskusja.
c. 3. Środki dydaktyczne
Podręczniki geografii
Atlasy geograficzne dla szkół średnich
d. 4. Przebieg lekcji
i. a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji i przedstawia im cele zajęć. Nauczyciel prosi uczniów o wyjęcie podręczników geografii oraz atlasów geograficznych (co najmniej 1 atlas na dwie osoby).
ii. b) Faza realizacyjna
1. Nauczyciel tłumaczy uczniom od czego zależą efekty działalności wód płynących (spadek rzeki, ilość płynącej wody, ukszatłtowanie terenu i budowa geologiczna podłoża.
2. Nauczyciel przedstawia uczniom podział rzek na trzy odcinki: bieg górny, bieg środkowy i bieg dolny. Nauczyciel tłumaczy uczniom, że w każdym z tych biegów występuje inny rodzaj
działalności wód płynących – erozja bądź akumulacja, i co za tym idzie wyróżniamy różne efekty działalności rzeźbotwórczej rzek.
3. Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy. Każda z grup ma zająć się zcharakteryzowaniem działalności wody płynącej w jednym z trzech odcinków biegu rzeki. Nauczyciel na
przygotowanych przez siebie kartkach, które wręcza każdej z grup napisał pytania, na które odpowiedzi uczniowie powinni uwzględnić w swoich pracach, grupa pierwsza zajmuje się biegiem górnym rzeki (załącznik 1), grupa 2 biegiem środkowym (załącznik 2), a grupa 3 biegiem dolnym (załącznik 3).
4. Nauczyciel wybiera po kilka osób z każdej grupy i prosi je o przedstawienie na forum klasy znalezionych przez grupę informacji. Nauczyciel ewentualnie poprawia uczniów i dodaje jakieś informacje od siebie.
5. Nauczyciel omawia budowę terasów rzecznych: akumulacyjnych, erozyjnych i akumulacyjno- erozyjnych.
iii. c) Faza podsumowująca
1. Nauczyciel w ramach podsumowania przypomina uczniom najważniejsze pojęcia związane z działalnością rzek płynących oraz różnice pomiędzy biegiem górnym, środkowym i dolnym rzeki.
e. 5. Bibliografia
1. Kozioł T., Geografia. Zagadnienia maturalne, Wydawnictwo Szkolne Omega, Kraków 1999.
2. Libner P., Stefaniak G., Geografia od A do Z, Kram, Warszawa 1998.
3. Modzelewska B., Piełowska E., Podstawy geografii fizycznej i geologii dla I i II klasy liceum ogólnokształcącego, Stowarzyszenie Oświatowców Polskich, Toruń 1997.
4. Mycielska-Dowgiałło E., Korotaj-Kokoszczyńska M., Smolska E., Geomorfologia dynamiczna z elementami stosowanej, WGiSR UW, Warszawa 1999.
f. 6. Załączniki
i. a) Karta pracy ucznia załącznik 1
1. Jaki jest spadek rzeki w biegu górnym rzeki?
2. Jaki typ erozji przeważa i na czym polega?
3. Co to jest podstawa erozyjna?
4. Jakie są efekty erozji wgłębnej? Jakie formy dzięki niej powstają?
5. Jaki materiał niesie woda?
załącznik 2
1. Jaki jest spadek rzeki w biegu środkowym rzeki?
2. Jaką ilość wody prowadzi rzeka w porównaniu z biegiem górnym?
3. Jaki typ erozji przeważa i na czym polega?
4. Co to są meandry?
5. Czy w środkowym biegu rzeki mamy do czynienia również z akumulacją?
6. Jaki materiał niesie woda?
załącznik 3
1. Jaki jest spadek rzeki w dolnym biegu rzeki?
2. Czym się przejawia akumulacja w dolnym biegu rzeki?
3. Czy w dolnym biegu rzeki występuje jedynie akumulacja?
4. Jakie wyróżniamy rodzaje ujść rzek i czym się one charakteryzują?
5. Jaki materiał niesie woda?
ii. b) Zadanie domowe brak
g. 7. Czas trwania lekcji
45 minut
h. 8. Uwagi do scenariusza
brak
