Miejski Program Przeciwdziałania Uzależnieniom w Gorzowie Wielkopolskim na rok 2021

(1)

1 Załącznik do Uchwały Nr XXIX/488/2020

Rady Miasta Gorzowa Wielkopolskiego z dnia 28 października 2020 r.

Miejski Program

Przeciwdziałania Uzależnieniom w Gorzowie Wielkopolskim

na rok 2021

(2)

2 Spis treści

1 Wprowadzenie 3

2 Diagnoza 4

2.1. Najważniejsze elementy diagnozy dotyczące celów Programu 5

2.1.1. Przemoc w rodzinie 5

2.1.2. Nietrzeźwość 6

2.1.3. Pomoc społeczna 6

2.1.4. Rynek alkoholowy 6

2.1.5. Pomoc dla osób uzależnionych 6

2.1.6. Postawy osób dorosłych względem wybranych problemów społecznych

7

2.1.7. Alkohol i narkotyki jako problem gorzowskiej młodzieży 8 2.1.8. Podsumowanie. Rekomendacje dotyczące obszaru objętego

Programem

9

2.2 Uzupełnienie diagnozy o dane statystyczne z lat 2018-2019 12

2.2.1. Przemoc w rodzinie 12

2.2.2. Działalność Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

12

2.2.3. Działalność Zespołu Zadaniowego do Spraw Uzależnień 13

3 Cele i zadania Programu 14

3.1. Cel główny Programu 14

3.2. Obszary realizowanego Programu 14

3.3. Cele szczegółowe 15

4 Działalność Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

22

4.1. Zadania Miejskiej Komisji Rozwiązywania Porblemów Alkoholowych

22

4.2. Wynagrodzenie członków Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

22

5 Realizacja Programu 23

6 Monitoring i ewaluacja Programu 24

(3)

3 1. Wprowadzenie

Miejski Program Przeciwdziałania Uzależnieniom w Gorzowie Wielkopolskim na rok 2021, zwany dalej „Programem” stanowi dla miasta Gorzowa Wlkp. Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, o którym mowa w art. 4 ust. 2 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz U. z 2019 r. poz. 2277), oraz jednocześnie Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii, o którym mowa w art. 10 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 852 ze zm.).

Program określa lokalną strategię w zakresie profilaktyki uzależnień oraz minimalizacji szkód społecznych i indywidualnych wynikających z używania alkoholu i narkotyków oraz stanowi część Polityki Społecznej Gorzowa Wielkopolskiego 2023+.

Zadania zawarte w Programie i sposoby ich realizacji, dostosowane są do potrzeb lokalnych i możliwości prowadzenia określonych form pracy w oparciu o posiadane zasoby instytucjonalne i osobowe. Zadania te finansowane będą ze środków pozyskanych z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych, które stanowią dodatkowe dochody miasta przeznaczone na profilaktykę w danym obszarze.

W 2019 roku na zlecenie Miasta Gorzowa Wielkopolskiego wykonana została ewaluacja działań podejmowanych w 2018 roku w ramach miejskich programów przeciwdziałania uzależnieniom. Zadanie wykonała firma Centrum Profilaktyki i Reedukacji Atelier.

Zasadniczym celem ewaluacji była ocena programów profilaktycznych realizowanych na terenie miasta Gorzów Wielkopolski pod kątem ich adekwatności, skuteczności, efektywności, użyteczności, trwałości oraz oddziaływania. Zgromadzona w wyniku badań wiedza umożliwia identyfikację mocnych oraz słabych stron wdrażanych programów, wskazanie dobrych praktyk w tym zakresie, a także sformułowanie zaleceń dotyczących sposobu realizacji programów profilaktycznych w przyszłości. Badanie miało na celu dokonanie ewaluacji wszystkich działań profilaktycznych prowadzonych przez Miasto Gorzów Wielkopolski, finansowanych w ramach gminnego programu przeciwdziałania alkoholizmowi i gminnego programu przeciwdziałania narkomanii (tj. Uchwała nr LIV/651/2017 Rady Miasta Gorzowa Wielkopolskiego z dnia 25 października 2017 r.) w roku 2018. Ewaluacja dotyczyła działań realizowanych w ramach celów:

• Prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii;

• Prowadzenie bieżącej pracy w obszarze uzależnień od alkoholu i narkotyków poprzez:

terapię, redukcję szkód, reintegrację oraz socjoterapię.

Przeprowadzone badanie pozwoliło na sformułowanie trzech głównych rekomendacji dotyczących działań samorządu Gorzowa Wielkopolskiego, w ramach wydatkowania pieniędzy z funduszu na przeciwdziałanie alkoholizmowi:

1. Zorganizowanie warsztatów dla oferentów w zakresie logiki projektu (formułowania celów i rezultatów zgodnie z zasadami SMART), planowania i pomiaru ich wskaźników.

2. Doprecyzowanie wymagań opisów zamieszczanych w ofercie m.in. w zakresie: kwalifikacji kadry, określenia grupy docelowej adresatów zadania, zakładanych celów i planowanych rezultatów, prognozy zagrożeń dla realizacji programu i proponowanych sposobów ich przezwyciężenia.

3. Monitorowanie procesu wdrażania programów, szczególnie wieloletnich i z zakresu poradnictwa (w tym poprzez sprawdzanie sporządzanej dokumentacji (dzienników zajęć, indywidualnych kart uczestników, zeszytów obserwacji, planów pracy).

(4)

4 2. Diagnoza

Zgodnie z rekomendacjami Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Program powinien stanowić najlepiej dostosowaną do warunków lokalnych odpowiedź na problemy związane z piciem alkoholu i zażywaniem narkotyków z uwzględnieniem ich środowiskowej specyfiki.

W tym celu, co dwa lata, na zlecenie Miasta Gorzowa Wielkopolskiego jest przeprowadzana diagnoza problemów społecznych. Niniejszy Program napisany został w oparciu o diagnozę wykonaną w 2018 roku i inne dostępne dane. Program Przeciwdziałania Uzależnieniom jest w znacznej mierze kontynuacją programów lat ubiegłych.

Diagnoza zagrożeń społecznych, do której odwołuje się Program, została przeprowadzona w 2018 roku przez Centrum Profilaktyki i Reedukacji Atelier z Krakowa. Celem badania było przedstawienie wybranych problemów społecznych dotykających dzieci i młodzież szkolną oraz dorosłych mieszkańców Gorzowa Wielkopolskiego, w oparciu o statystyki dotyczące problemów uczniów oraz dorosłych mieszkańców, wypowiedzi pracowników instytucjonalnych i NGO, nauczycieli oraz rodziców. W badaniach zastosowano triangulację technik badawczych. Koncepcja badania uwzględniła zapewnienie trafności i rzetelności planowanych działań. Wiązała się z tym przede wszystkim triangulacja źródeł danych, polegająca na pozyskaniu informacji z różnych środowisk.

Badania zostały przeprowadzane we wrześniu i październiku 2018 roku. W badaniu łącznie wzięło udział 5 406 osób.

Zakładany cel badawczy został osiągnięty w toku weryfikacji zebranego materiału badawczego, będącego podstawą do opracowania wniosków, które następnie posłużą do tworzenia różnego rodzaju programów pomocowych zmierzających do poprawy sytuacji na terenie miasta, w tym jakości życia jego mieszkańców.

Przeprowadzona diagnoza oraz analiza danych umożliwiła:

1. Rozpoznanie sytuacji dorosłych mieszkańców miasta, ich opinii i postaw względem wybranych problemów społecznych.

2. Zapoznanie się z problemami uczniów w zakresie postaw i doświadczeń związanych z zagrożeniem alkoholem, narkotykami, papierosami oraz przemocą rówieśniczą lub domową, a także oceny poczucia bezpieczeństwa wśród wybranych osób.

3. Poznanie doświadczeń pracowników instytucjonalnych oraz NGO, a także nauczycieli i rodziców w celu pogłębienia wyników badania i poznania szerszego kontekstu występujących w mieście problemów.

W 2020 roku Instytutowi Badawczemu IPC Spółka. z o.o. z siedzibą we Wrocławiu zostało zlecone przeprowadzenie aktualnej diagnozy, jednakże z uwagi na stan epidemiczny wywołany przez Covid19 prace nad sporządzeniem diagnozy zostały przesunięte i zakończą się w grudniu 2020 r.

(5)

5 2.1. Najważniejsze elementy diagnozy dotyczące celów Programu

2.1.1. Przemoc w rodzinie

Z danych uzyskanych od Zespołu Interdyscyplinarnego Miasta Gorzowa Wielkopolskiego wynika, że na terenie miasta w roku 2017 zostało wszczętych przez podmioty uprawnione 218 procedur „Niebieskiej Karty”. Przy czym w 77% podmiotem wszczynającym była Policja, a 15% było GCPR. Pozostałe instytucje wszczynały procedury poniżej 8% udziału we wszystkich zarejestrowanych interwencjach. Ochrona zdrowia w 2017 roku nie wszczęła ani jednej procedury. W roku 2015 zostało wszczętych przez podmioty uprawnione 219 procedur „Niebieskiej Karty”, a w 2016 212 procedur. Liczba wszczynanych procedur Niebieskiej Karty ulegała zmianom na przestrzeni ostatnich trzech lat (charakter sinusoidalny przekształceń).

Znaczącą jest informacja dotycząca osoby zgłaszającej podejrzenie stosowania przemocy w rodzinie. W 91% osobą zgłaszającą była ofiara przemocy, a w niespełna 4%

problem został zgłoszony przez przedstawiciela instytucji. Najbliższe otoczenie niezwykle rzadko zgłasza problem (osoba spokrewniona 4%, świadkowie 1%) z wielu powodów np. obawa przed konsekwencjami, niechęcią do angażowania się w czyjeś życie, obawą przed reakcją rodziny w której występuje problem. W rodzinach objętych procedurą „Niebieskiej Karty”

dominuje przemoc psychiczna. Dotyczy aż 277 osób, w tym 15 osób niepełnosprawnych. 63%

osób doznających przemocy psychicznej to osoby w wieku produkcyjnym, a w drugiej kolejności osoby w wieku poprodukcyjnym (26%). Małoletni stanowili 11% doświadczających przemocy psychicznej.

Przemoc fizyczna dotyczy 246 osób objętych procedurą. W każdym przypadku przemocy fizycznej nieodłącznie towarzyszy przemoc psychiczna. Grupą najbardziej zagrożoną przemocą fizyczną są osoby w wieku produkcyjnym.

Przemocy ekonomicznej doświadczyło 10 osób. Grupę dominującą stanowią tu osoby w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym. W 2017 roku 9 osób doznało przemocy seksualnej, z czego w większości dotyczyło to osób w wieku produkcyjnym.

Przemoc w różnych formach występująca w pozostałych kategoriach wiekowych tj. małoletni, osoby w wieku poprodukcyjnym, a w tym osoby niepełnosprawne - są pomimo mniejszej skali ilościowej problemu najbardziej zagrożone. Zagrożenie życia i zdrowia wynika z relacji zależności od osoby, która powinna sprawować opiekę, a w rzeczywistości jest osobą stosującą przemoc. Warto także zauważyć, że w 2017 roku odnotowano zjawisko przemocy wobec małoletnich przebywających w pieczy zastępczej. W 2017 roku odnotowano 9 przypadków przemocy fizycznej i 4 psychicznej (wobec małoletnich przebywających w pieczy zastępczej).

Analizując sytuację środowisk z problemem przemocy nie można pominąć struktury rodziny. Problem przemocy w Gorzowie Wielkopolskim najbardziej dotyczy rodzin bezdzietnych oraz rodzin z jednym dzieckiem, a najrzadziej występuje w rodzinach wielodzietnych.

Analizując sytuację ekonomiczną rodzin objętych procedurą „Niebieskiej Karty”, zauważyć można fakt, że problem dotyczy w zdecydowanej większości środowisk spoza systemu pomocy społecznej (249 rodzin), a tylko 44 rodziny są objęte pomocą społeczną (liczba rodzin odnosi się do wszystkich rodzin objętych procedurą „Niebieskiej Karty” w 2017 roku, a nie tylko tych w których wszczęto procedurę w 2017 roku). Można wysunąć wniosek, że zła sytuacja ekonomiczna nie jest bezpośrednim czynnikiem determinującym występowanie

(6)

6 przemocy w rodzinie.

2.1.2. Nietrzeźwość.

Diagnozując problem uzależnienia od alkoholu wśród mieszkańców Gorzowa, uzyskano dane dotyczące liczby nietrzeźwych kierowców. W 2017 roku wszczęto 232 postępowania w sprawie prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego. Liczba ta zmniejszyła się w stosunku do lat poprzednich – w 2016 roku liczba ta wyniosła 334, a w 2015 - 391. Można wnioskować, że odsetek pijanych kierowców spada.

W dalszej kolejności przedstawione zostały dane liczbowe dotyczące osób doprowadzonych do wytrzeźwienia do Pomieszczeń dla Osób Zatrzymanych KMP w Gorzowie. W 2017 roku liczba ta wyniosła 724. W gronie tych osób przeważającą grupę stanowili mężczyźni (632). Liczba kobiet wyniosła 92 osoby. Na podstawie danych porównawczych można zauważyć, że w ostatnim roku liczba osób doprowadzonych do wytrzeźwienia jest większa niż w latach ubiegłych, a w stosunku do roku 2014 liczba ta jest więcej niż dwukrotnie wyższa. Za każdym razem liczba mężczyzn znacząco przeważa nad liczbą kobiet.

2.1.3. Pomoc społeczna

Swoistym wskaźnikiem uzupełniającym w diagnozie problemu alkoholowego mogą okazać się dane z GCPR. W 2017 roku z powodu alkoholizmu przyznano zasiłek 372 rodzinom, w których liczba osób wynosi 488. Liczba rodzin, którym udzielono pomocy z powodu alkoholizmu uległa wzrostowi w 2015 r. wskaźnik ten wyniósł 313, a 2016 r. 352 rodziny.

Z powodu narkomanii przyznano zasiłek w 2017 roku 43 rodzinom. Liczba rodzin, którym świadczono z tego tytułu pomoc ulega zmianom – 40 rodzin uzyskało pomoc w 2015 roku, a 38 w 2016 roku.

2.1.4. Rynek alkoholowy

W 2017 roku łączny limit punktów sprzedaży alkoholu wynosił 450, z czego 250 dotyczyło miejsc do spożycia poza miejscem sprzedaży, a 200 przeznaczonych do spożycia w miejscu sprzedaży. W 2017 funkcjonowało na terenie Gorzowa 240 punktów sprzedaży napojów alkoholowych do spożycia poza miejscem sprzedaży oraz 126 do spożycia w miejscu sprzedaży. W 2017 roku wydano ogółem 264 zezwoleń, z czego do spożycia poza miejscem sprzedaży w liczbie 174 oraz do spożycia w miejscu sprzedaży 90 zezwoleń. Wartość alkoholu sprzedanego w 2017 roku wyniosła 134 542 396,96 zł.

W 2017r. w Gorzowie nie wydano żadnej decyzji w sprawie cofnięcia zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych. Wydano 64 decyzje o wygaśnięciu zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych. W 2017r. MKRPA przeprowadziła 57 kontroli punktów sprzedaży alkoholu.

2.1.5.Pomoc dla osób uzależnionych

Osoby uzależnione od alkoholu oraz ich rodziny otrzymują wsparcie m.in. od Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Gorzowie Wielkopolskim. Komisja działa na podstawie przepisów Ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. W jej skład wchodzą osoby posiadające przeszkolenie z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych. Jest to grupa specjalistów z różnych instytucji łącząca swoje zasoby (w tym wiedzę, umiejętności oraz instytucjonalne

(7)

7 możliwości) na zasadzie systemowej współpracy, w celu niesienia pomocy osobom dotkniętym uzależnieniami, pijącymi szkodliwie oraz ich rodzinom. Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych objęła pomocą aż 145 rodzin w ramach grup roboczych, ze 124 członkami takich rodzin podjęto rozmowy. Wobec osób nadużywających alkoholu najczęściej stosowano łagodne środki oddziaływania – z 276 takimi osobami przeprowadzono rozmowy interwencyjno-motywujące. 87 osób wymagało podjęcia czynności zmierzających do orzeczenia zastosowania obowiązku poddania się leczeniu, a 46 – wniosku do sądu o zobowiązanie do podjęcia leczenia odwykowego.

W mieście prowadzony jest także punkt konsultacyjno-informacyjnych dla osób z problemem alkoholowym. W 2017 roku skorzystało z niego 143 osoby, udzielono łącznie 647 porad (co oznacza, że każda z osób, która zgłosiła się do punktu, skorzystała z pomocy co najmniej trzykrotnie w ciągu roku).

Na terenie Gorzowa Wielkopolskiego funkcjonuje szereg placówek, w których osoby borykające się z problemem uzależnień mogą uzyskać pomoc. GCPR na swojej stronie internetowej udostępnia ulotkę, w której znajdują się szczegółowe informacje dotyczące form uzyskania przemocy.

W mieście funkcjonuje 6 bezpłatnych punktów konsultacyjnych:

• Gorzowskie Centrum Pomocy Rodzinie Zespół ds. Uzależnień.

• Polskie Towarzystwo Zapobiegania Narkomanii Oddział Terenowy w Gorzowie Wielkopolskim

• Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

• Klub Abstynenta „24 godziny”.

• Stowarzyszenie Klub Abstynenta „Odnowa”

• Koło Gorzowskiego Towarzystwa Pomocy im. św. Brata Alberta Ośrodek Pomocy Osobom Nietrzeźwym.

Pomocy udzielają 4 ośrodki terapii uzależnień:

• Stowarzyszenie MONAR Poradnia Profilaktyki, Leczenia i Terapii Uzależnień.

• Ośrodek Terapeutyczny „SZANSA” s.c.

• Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Przychodnia Dworcowa”.

• Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Ośrodek Terapii Uzależnień s.c. Apolonia Górniak, Jan Górniak.

• Inne jednostki pomocowe tj. Ośrodek Interwencji Kryzysowej, Specjalistyczna Poradnia Rodzinna, Caritas Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej.

Wsparcie dla osób z problemem alkoholowym stanowią także 3 stowarzyszenia abstynenckie oraz Centrum Integracji Społecznej.

2.1.6. Postawy osób dorosłych względem wybranych problemów społecznych Alkohol:

• 64% dorosłej społeczności Gorzowa to konsumenci alkoholu.

• Najpopularniejszym napojem alkoholowym wśród mieszkańców Gorzowa jest piwo – 71%

mieszkańców wybiera ten trunek najczęściej. Ze zgromadzonych danych wynika, że aż 78%, pijąc, przekracza standardową porcję alkoholu.

(8)

8

• Wśród powodów, dla których badani sięgają po alkohol dominują pobudki towarzyskie – 62% pije dla towarzystwa, a 38% by lepiej się bawić. 27% sięga po alkohol ze względu na jego walory smakowe. Mniejsza jest część ankietowanych, którzy sięgają po alkohol z przyczyn negatywnych, takich jak stres (13%), czy chęć zapomnienia o problemach (13%).

Narkotyki:

• Skala problemu narkotykowego wśród dorosłych mieszkańców Gorzowa przybiera duże rozmiary. Aż 18% kiedykolwiek w życiu zażywało narkotyki. Spośród tych osób 6%

zażywało środki psychoaktywne jednokrotnie. 8% zażywa je kilka razy do roku, 2% kilka razy w miesiącu, a 2% raz na miesiąc.

• Najbardziej rozpowszechnionym narkotykiem jest wśród mieszkańców Gorzowa marihuana (85% rozpowszechnienia wśród osób zażywających narkotyki).

Przemoc:

• 23% badanych mieszkańców w Gorzowie doświadczyło przemocy.

• Jak wynika z zebranego materiału badawczego 15% ankietowanych osób zastosowało przemoc wobec innych osób.

• Wśród mieszkańców Gorzowa doświadczających przemocy dominują dwie formy jej doświadczania. 57% ofiar przemocy doznało przemocy fizycznej, a 55% psychicznej. 9%

wskazało na zaniedbanie, a po 8% przemoc seksualną i ekonomiczną. 13% badanych udzieliło odpowiedzi „nie wiem”.

• Ofiarą przemocy jest zawsze osoba słabsza – najczęściej kobieta, dziecko lub osoba starsza

2.1.7. Alkohol i narkotyki jako problem gorzowskiej młodzieży Alkohol:

• W przypadku uczniów młodszych tylko 37% jest zdania, że osoby w ich wieku piją alkohol, w przypadku starszych tego zdania jest już 91% respondentów.

• 29% uczniów młodszych miało już pierwsze doświadczenia związane ze spożywaniem alkoholu. W przypadku uczniów szkół ponadpodstawowych zdecydowana większość - 82% uczniów szkół ponadpodstawowych jest konsumentami alkoholu.

• Na pytanie, czy gdyby ankietowany chciał zdobyć w swojej miejscowości alkohol 29%

dzieci i 70% młodzieży odpowiedziało, że byłoby to łatwe.

• Nauczyciele w szkołach podstawowych zauważają, że wraz z reformą oświatową zmienia się skala problemu alkoholowego na terenie placówki. W sytuacji, gdy szkoła podstawowa była sześcioletnia, odsetki uczniów odurzających się były znikome, a problem był obecny dopiero na poziomie szkoły gimnazjalnej. Obecnie, problem spożywania alkoholu przez uczniów powraca do szkoły podstawowej.

Narkotyki:

• 4% uczniów młodszych i 23% starszych zażywało narkotyki

• Największa część osób zażywała marihuanę, ale także inne substancje, tj. amfetamina ekstazy i kokaina, co świadczy o ich sporej dostępności na terenie miasta

• 73% młodszych i 57% starszych ankietowanych na pytanie, czy zażywanie narkotyków jest szkodliwe dla zdrowia, odpowiedziało, że zdecydowanie tak. Oznacza to, że 27%

młodszych i 43% starszych uczniów nie jest zdecydowanie przekonane o szkodliwości narkotyków

(9)

9 Przemoc rówieśnicza:

• 43% młodszych uczniów i 15% starszych uważa, że w ich szkole istnieje problem przemocy między uczniami. 44% młodzieży oraz 41% uczniów szkół podstawowych i gimnazjów nie wie, czy taki problem istnieje. Dane te wskazują na konieczność zintensyfikowania działań antyprzemocowych na terenie szkoły.

• Co istotne, nie wszyscy nauczyciele czują się kompetentni do rozwiązywania problemów agresji wśród uczniów. W przypadku niewielkich problemów mogą interweniować, jednak ich zdaniem, nie mają odpowiednich kompetencji.

Przemoc domowa:

• 51% młodzieży oraz 43% uczniów szkół podstawowych i gimnazjów doświadczyło przemocy, czyli co drugi uczeń. W tym gronie większość to osoby doświadczające przemocy rówieśniczej. Wskaźnik przemocy domowej jest niższy niż w przypadku przemocy szkolnej – 15% starszych uczniów oraz 13% młodszych doznało przemocy ze strony ojca, odpowiednio 11% i 15% ze strony brata. Co dziesiąty z respondentów, którzy doświadczyli przemocy wskazał na matkę, 6% uczniów starszych i 13% na siostrę.

Stwierdzenie, że to mężczyźni są częściej są sprawcami przemocy w domu jest, w kontekście przytoczonych danych, prawdziwe.

• Prawie jedno dziecko na dziesięć (8% młodszych uczniów) przyznało, że w ich domach występuje przemoc. W przypadku starszych uczniów odpowiedziało tak niewiele mniej – 6%.

2.1.8. Podsumowanie. Rekomendacje dotyczące obszaru objętego Programem

Według danych ze sprawozdania G1 PARPA wynika, że na terenie miasta prowadzone są działania profilaktyczne, które w 2017 roku objęły łącznie 16 394 uczniów, 1 076 nauczycieli i 81 rodziców. Dominują działania z zakresu profilaktyki pierwszorzędnej, tzn. kierowanej do całej społeczności szkolnej, mające na celu promocję zdrowego stylu życia, opóźnienie wieku inicjacji, a przez to zapobieganie lub zmniejszenie zasięgu zachowań ryzykownych. Wśród działań profilaktycznych należy też odnotować, że 63 osoby skorzystały z programów dla młodzieży z grupy ryzyka (profilaktyka drugo- i trzeciorzędowa).

Działania profilaktyczne prowadzone są też w ośrodkach wsparcia dziennego. W 2017 roku funkcjonowało 19 takich placówek.Placówki oferują zajęcia dla dzieci, zarówno w trybie ciągłym, jak i w wakacje. Placówki różnią się profilem – część punktów to świetlice środowiskowe (te wprowadzają autorskie programy tylko w okresie wakacyjnym w czasie wyjazdów grupowych), pozostałe mają charakter specjalistyczny, prowadzą zajęcia socjoterapeutyczne, terapeutyczne, kulturalne, profilaktykę uzależnień.

W 2017 roku działania w ramach MPPU objęły łącznie 22 790 osób, w tym:

• leczenie, rehabilitacja uzależnienia od alkoholu i reintegracja społeczna – 4012 osób;

• przeciwdziałanie przemocy w rodzinie z problemem alkoholowym oraz ograniczanie zaburzeń życia rodzinnego i społecznego wywołanych uzależnieniem – 1 227 osób;

• profilaktyka uzależnienia od alkoholu oraz edukacja zdrowotna – 17 551 osób.

(10)

10 Rekomendacje działań profilaktycznych, adresowanych do osób dorosłych:

Alkohol:

• Zaleca się przeprowadzenie kampanii informacyjnej (na poziomie profilaktyki) dotyczącej negatywnych skutków nadużywania alkoholu na wielu płaszczyznach życia mieszkańców.

• Inicjowanie współpracy pomiędzy instytucjami oraz organizacjami działającymi w obszarze uzależnień, a przede wszystkim podnoszenie kompetencji kadry zatrudnionych specjalistów (poprzez szkolenia, kursy dokształcające itd).

• Jak wynika z przeprowadzonych badań 16% dorosłych mieszkańców miasta przyznaje, że widziała kobietę w ciąży pijącą alkohol. W związku z tym zaleca się nawiązanie kontaktu ze Szkołą Rodzenia funkcjonującą na terenie miejscowości oraz z Oddziałami Położniczymi w celu zachęcenia ich do zaangażowania się lub zorganizowania kampanii społecznej promującej zdrowy styl życia w ciąży oraz uświadamiającej skutki spożywania alkoholu w trakcie ciąży na rozwój dziecka.

• Zaleca się zwrócenie uwagi na problem prowadzenia pojazdów (także pod kątem przyszłości) pod wpływem alkoholu.

Narkotyki:

• Zapobiegawczo zaleca się wprowadzenie holistycznych działań na poziomie profilaktyki uniwersalnej. Działania z zakresu profilaktyki narkotyków i dopalaczy powinny obejmować szerokie grupy mieszkańców: dzieci i młodzież (w celu kształtowania prawidłowych postaw oraz świadomości względem istniejących zagrożeń społecznych), dorosłych mieszkańców oraz służby pomocowe. Rekomenduje się stałe monitorowanie nasilenia zjawiska z uwzględnieniem powtórzenia badań pod kątem środków psychoaktywnych w przyszłości.

Przemoc:

• Podobnie, jak w poprzednich przypadkach zaleca się objęcie działaniami profilaktycznymi nie tylko dorosłych mieszkańców miasta, ale również dzieci i młodzież oraz służby pomocowe.

• Zaleca się przeprowadzenie warsztatów z form samoobrony skierowanych zarówno do ofiar przemocy, jak i do całej społeczności lokalnej (oddzielnie dla kobiet i mężczyzn).

Dla wszystkich mieszkańców rekomenduje się przeprowadzenie (w atrakcyjnej dla nich formie) warsztatów z komunikacji interpersonalnej, na których będą mieli możliwość popracowania nad kontrolą swojego zachowania oraz nauczenia się zachowań asertywnych.

• Kolejnym krokiem w kierunku pozytywnych zmian może być zwrócenie szczególnej uwagi na wsparcie kadry pracującej w instytucjach pomocowych, w zakresie rozwijania ich kompetencji i umiejętności.

• Dodatkowo zaleca się przeprowadzenie kampanii społecznej w dowolnej postaci).

Kampania społeczna powinna uwzględniać założenia strategii edukacyjnej.

• Zaleca się także udostępnianie w często uczęszczanych miejscach konkretnych informacji (adresów, numerów telefonów), gdzie można szukać pomocy w razie doświadczania przemocy lub poczucia zagrożenia.

Rekomendacje działań profilaktycznych, adresowanych do dzieci i młodzieży:

Alkohol:

• Rekomenduje się podjęcie działań o możliwie najszerszym spektrum działania, docierającym do wszystkich dzieci i młodzieży w mieście, w celu obniżenia liczby uczniów inicjujących we wczesnych latach picie alkoholu. Skuteczne mogą okazać się

(11)

11 np. profilaktyczne godziny wychowawcze, w czasie których opiekunowie będą podejmować działania profilaktyczne: realizacja rekomendowanych programów, wykorzystanie źródeł multimedialnych, spotkania z ekspertami np. osobami pracującymi z uzależnionymi.

• Zaleca się działania informacyjne dotyczące podwyższenia świadomości dzieci i młodzieży na temat instytucji. Konieczne jest umieszczenie w miejscach widocznych – w szkołach, ośrodkach zdrowia i innych punktach centralnych miasta plakatów oraz ulotek i broszur edukujących w zakresie szkodliwości i skutków picia alkoholu oraz adresów miejsc, w których młodzi mogą szukać pomocy.

• Rekomenduje się szkolenie dla rodziców ( np. w czasie wywiadówek) w zakresie reagowania w przypadku spożywania alkoholu przez dziecko. Warto skorzystać z darmowego przewodnika Jak rozmawiać z dzieckiem o alkoholu? Dostępnego na stronie trzymajpion.pl. Istotne jest dotarcie do jak największej liczby rodziców.

• Rekomenduje się szkolenia dla pracowników świetlic specjalistycznych Istotne jest podnoszenie kompetencji celem zwiększenia efektywności działań.

Narkotyki:

• Rekomenduje się przeprowadzenie kampanii edukacyjnej dla młodzieży o negatywnym wpływie substancji psychoaktywnych. Warto umieścić plakaty, broszury i ulotki w punktach strategicznych, centralnych w mieście.

• Przeprowadzenie w szkołach programu UNPLUGGED będącym programem profilaktyki uniwersalnej adresowanym do uczniów w wieku 12-14 lat, opartym na modelu wszechstronnego wpływu społecznego.

• Istotnym jest zorganizowanie szkolenia dla rodziców w zakresie rozpoznawania i reagowania w przypadku zażywania przez dzieci substancji psychoaktywnych. Warto skorzystać z poradni narkotykowej online.

• Rekomenduje się skorzystanie z programu Fred goes net – to program profilaktyki selektywnej, którego adresatem są młode osoby w wieku 14-21 lat, które używają substancji psychoaktywnych w sposób okazjonalny lub szkodliwy.

• Szkolenie kadr – pracowników socjalnych, nauczycieli, terapeutów w zakresie pracy z osobami zażywającymi narkotyki w sposób okazjonalny lub szkodliwy.

Przemoc rówieśnicza:

• Rekomenduje się podjęcie działań profilaktycznych na poziomie uniwersalnym, aby zmniejszyć ryzyko pojawienia się zachować przemocowych u dzieci i młodzieży.

• Zaleca się przeprowadzić zajęcia zgodne z rekomendowanym przez PARPA programem rozwoju psychospołecznego dzieci nielubianych przez rówieśników z powodu zachowań antyspołecznych.

• Rekomenduje się stworzenie przez szkoły programów rówieśniczych, jak Pomoc koleżeńska w nauce, Rówieśniczy doradcy, czy Rówieśniczy meriatorzy, mające na celu integrację oraz zniwelowanie barier występujących między uczniami – przedstawicielami różnych grup społecznych.

• Rekomenduje się szkolenia dla rodziców z zakresu problematyki agresji i przemocy, udzielania uczniom wsparcia, uczenia umiejętności psychologicznych i społecznych, podejmowania interwencji profilaktycznych, reagowania w sytuacjach kryzysowych.

(12)

12 Przemoc domowa:

• Rekomenduje się przeprowadzenie warsztatów, zakrojonych na szeroką skalę dla dzieci i ich rodziców, z zakresu Porozumienia bez przemocy.

• Istotne jest, aby nauczyciele w szkołach byli czujni, i gdy zauważą objawy przemocy u dziecka otoczyli go opieką i wszczęli odpowiednie działania.

• Inną formą działań korzystnie wpływających na poprawę skuteczności i efektywności prowadzonych działań profilaktycznych jest inicjowanie współpracy pomiędzy instytucjami i organizacjami działającymi w obszarze uzależnień, oprócz podnoszenia kompetencji i kwalifikacji kadry specjalistów, rekomenduje się również angażowanie tych podmiotów w prowadzone kampanie społeczne i działalności edukacyjne na rzecz przeciwdziałania uzależnieniom.

• Rekomenduje się zapewnienie ogólnodostępnej pomocy terapeutycznej dla dzieci doświadczających przemocy

2.2. Uzupełnienie przeprowadzonej diagnozy o dane statystyczne z lat 2018 i 2019

2.2.1. Przemoc w rodzinie

Z informacji przedstawionych przez Gorzowskie Centrum Pomocy Rodzinie wynika, że czas trwania procedury NK wynosi w większości przypadków ok. 1-2 lat. W 2018 roku rozpoczęto działania korekcyjne względem 249 osób, w 2019 roku było to 187 rodzin. Liczba rozpoczętych postępowań w ramach NK uległa w ostatnich latach obniżeniu, co przekłada się na uzyskane dane odnośnie sprawców przemocy będących pod wpływem alkoholu podczas interwencji (spadek o 46), nieznacznemu obniżeniu uległa także ilość sprawców, u których diagnozowany jest problem uzależnienia:

Liczba domniemanych sprawców przemocy odnotowanych w trakcie procedury “Niebieskiej Karty”:

Rok 2018 Rok 2019

• będących pod wpływem alkoholu w trakcie interwencji służb społecznych,

w tym: wobec których zastosowano odizolowanie od ofiary przemocy

118 90

72 31

• w stosunku, co do których występuje podejrzenie problemu alkoholowego

•

102 91

• w stosunku, co do których występuje podejrzenie odurzania się środkami psychotropowymi lub lekami

•

35 21

• posiadający dozór kuratora sądowego

•

15 17

2.2.2. Działalność Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

Na przestrzeni ostatnich lat zmniejsza się ilość spraw o rozpoczęcie procedury leczenia wpływających do Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Średnio rocznie rozpoczynanych jest ok. 100 nowych postępowań. Na dzień 31.12.2019 r. Komisja prowadziła 1330 spraw osób, w stosunku do których zgłoszono nadużywanie alkoholu. W 2019 roku Komisja skierowała do sądu celem wydania postanowienia o zastosowanie obowiązku leczenia odwykowego 87 spraw czyli o 38 więcej niż przez rokiem. Zdecydowanie przyspieszono czas prowadzenia całego postepowania.

(13)

13

Rodzaje decyzji Ilość spraw

2018

Ilość spraw 2019

Wezwać stronę 284 279

Zaprosić członka rodziny 153 149

Skierować sprawę do biegłych 184 97

Skierować sprawę do sądu 49 87

Wystąpić o informację w sprawie do GCPR 103 99

Wystąpić o informację w sprawie do Policji 159 163

Zawiadomić Sąd Rodzinny o sytuacji rodziny 15 14

Zawiesić sprawę ze względu na zadeklarowane leczenie 35 17 Zawiesić sprawę ze względu na niechęć strony i jej rodziny 56 45 Wystąpić do OTU o potwierdzenie leczenia strony 19 18 Zawiesić sprawę ze względu na brak przesłanek do leczenia 53 32 Zawiesić sprawę ze względu na zaprzestanie picia 19 10

2.2.3. Działalność Zespołu Zadaniowego do Spraw Uzależnień

W maju 2016 r. został powołany przez dyrektora Gorzowskiego Centrum Pomocy Rodzinie i Polityki Społecznej Zespół Zadaniowy do Spraw Uzależnień. Jego powstanie ułatwiło mieszkańcom dostęp do profilaktyki i terapii uzależnień na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego, jak i dotarcie do placówek poza terenem miasta:

Praca Zespołu ds. Uzależnień GCPR polega w głównej mierze na dotarciu do środowisk w których występuje uzależnienie i motywowaniu do podjęcia leczenia odwykowego osób uzależnionych, a także członków ich rodzin (terapia dla współuzależnionych i Dorosłych Dzieci Alkoholików). Informacja osób uzależnionych o warunkach przyjęcia na leczenie w ośrodku bądź poradni, a także pośrednictwo w załatwianiu terminów umieszczenia na takiej terapii.

Dwa razy w tygodniu mają miejsce konsultacje w siedzibie GCPR, na które trafiają osoby dotknięte uzależnieniem, bądź członkowie ich rodzin i otoczenia.

Konsultacje mają na celu rozpoznanie problemu, dotarcie do uzależnionych oraz ustalenie indywidualnego planu trzeźwienia. Instruktor terapii wraz ze streetworkerem udają się do miejsc w których przebywają osoby bezdomne i wspólnie przekazują im informacje o placówkach, w których uzyskają pomoc, takich jak noclegownie czy jadłodajnie.

Lp.

EFEKTY DZIAŁAŃ ZESPOŁU DS. UZALEŻNIEŃ

ILOŚĆ OSÓB 2018

ILOŚĆ OSÓB 2019

1.

Osoby skierowane na leczenie do Zamkniętego

Ośrodka Leczenia Uzależnień 58, w tym 18 osób bezdomnych

67, w tym 22 osób bezdomnych 2.

Osoby skierowane na leczenie do Poradni

Leczenia Uzależnień 98 70

3.

Uczestnictwo w mitingach (wprowadzenie,

sprawdzanie kontynuacji uczestnictwa) 44 54

4.

Umieszczenie w mieszkaniu treningowym

przy ul. Strażackiej 3 osoby bezdomne

(nadzór ) 10 osób

bezdomnych(nadzór) 5.

Koordynowanie funkcjonowania mieszkania

chronionego przy ul. Łokietka 28 5 5

6.

Osoby skierowane do programu profilaktycznego

„FRED goes net” 5 5

7.

Osoby biorące udział w warsztatach

profilaktyczne dla dzieci i młodzieży w szkołach 473 553

(14)

14 8.

Spotkania informacyjne dla: SdsP; SOW; PO;

PZ, AJP 64 102

9. Konsultacje z osobami z problemem uzależnienia 243 223

10. Konsultacje z osobami współuzależnionymi 37 40

3. Cele i zadania Programu 3.1. Cel główny Programu

Głównym celem Programu jest zmniejszanie rozmiarów zjawiska uzależnienia od alkoholu i narkotyków oraz przeciwdziałanie problemom związanym z wyżej wymienionymi uzależnieniami.

Pamiętać należy, że poziom używania alkoholu i narkotyków nie musi być związany z polityką wobec tych substancji – jest uzależniony od wielu zmiennych, jak np. poziomu rozwarstwienia społecznego, sytuacji gospodarczej kraju, poziomu stresu wśród mieszkańców danej miejscowości. Wiadomo też, że szkodliwe używanie wyżej wymienionych substancji oraz uzależnianie się od nich jest silnie skorelowane m.in. z biedą, wykluczeniem społecznym oraz chorobami psychicznymi.

Realizowane w ramach Programu działania powinny być ukierunkowane na konkretne problemy (alkohol, narkotyki, przemoc) i być kierowane do kontretnych środowisk, grup wiekowych. Powinny mieć one perspektywę kontynuacji i zawierać ewaluację.

3.2. Obszary realizowanego Programu

Cel główny realizowany będzie w szczególności w następujących obszarach:

1) profilaktyki uniwersalnej – adresowanej do wszystkich mieszkańców (dzieci, młodzieży i dorosłych) bez względu na stopień indywidualnego ryzyka występowania problemów związanych z używaniem alkoholu i narkotyków;

2) profilaktyki selektywnej – adresowanej do grup o podwyższonym ryzyku wystąpienia problemów związanych z używaniem alkoholu i narkotyków;

3) profilaktyki wskazującej – adresowanej do grup lub osób, które demonstrują wczesne symptomy problemów związanych z używaniem alkoholu i narkotyków, ale nie spełniają kryteriów diagnostycznych picia szkodliwego lub uzależnienia; redukcja szkód;

4) terapii – obejmującej osoby wymagające specjalistycznej pomocy w związku z uzależnieniem od alkoholu i narkotyków; realizacja programów terapeutycznych dla osób uzależnionych i współuzależnionych od alkoholu i narkotyków;

5) rehabilitacji – realizacja programu readaptacji poprzez wsparcie psychologiczne, socjalne i społeczne oraz wspieranie działalności środowisk abstynenckich;

6) badań i monitoringu prowadzonych działań.

3.3. Cele szczegółowe definiuje poniższa tabela:

(15)

15 Cel 1: Prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii

Zadania szczegółowe Wskaźniki osiągania celu Realizatorzy zadań Uwagi/ rekomendacje 1. Realizacja w szkołach programów

profilaktyki uniwersalnej

z zachowaniem standardów jakości pierwszorzędowych programów profilaktycznych, opracowanych przez Wydział Wychowania i Profilaktyki Ośrodka Rozwoju Edukacji

• liczba programów

• liczba odbiorców

• liczba placówek

realizujących programy

• organizacje pozarządowe

• placówki oświatowe

• inne instytucje i jednostki

Rekomendowane jest upowszechnianie i wdrażanie programów o naukowych

podstawach lub o potwierdzonej skuteczności adresowanych do dzieci, młodzieży, nauczycieli i rodziców, które biorą pod uwagę wspólne czynniki chroniące i czynniki ryzyka używania alkoholu i narkotyków, w szczególności zalecanych w ramach systemu rekomendacji programów profilaktycznych i promocji zdrowia psychicznego.

2. Realizacja pozalekcyjnych zajęć sportowych i rekreacyjno –

turystycznych z programem profilaktyki

• liczba zajęć

• liczba jednostek realizujących

pozalekcyjne zajęcia sportowe

• organizacje pozarządowe, kluby sportowe

Rekomendowane jest organizowanie i prowadzenie zajęć dla dzieci i młodzieży z grup mieszanych pod względem statusu społecznego, w tym zajęcia sportowo – rekreacyjne w okresie wakacji – min. 6 godz.

dziennie, z zapewnieniem ciepłego posiłku oraz z uwzględnieniem działań profilaktycznych, dotyczących uzależnień od alkoholu

i narkotyków.Uczestnictwo w zajęciach sportowych często niesie ze sobą koszty, np. opłaty za udział w zajęciach, zakup sprzętu, strojów. Często stanowi to barierę dostępności dla dzieci i młodzieży z rodzin, w których występuje problem uzależnienia od alkoholu i narkotyków.

W 2021 roku w zapisach konkursów dla realizatorów zajęć dodatkowym czynnikiem preferencyjnym będzie obecność form bezpłatnych dla użytkownika (z refundacją wszystkich kosztów) lub inne formy redukowania bariery finansowej.

(16)

16 3. Realizacja programów profilaktyki

selektywnej i środowiskowej o udowodnionej skuteczności lub gwarantujących

satysfakcjonujący poziom realizacji wyznaczonych celów

• liczba jednostek

Rekomendowane jest poszerzanie

i udoskonalanie oferty i wspieranie programów o naukowych podstawach lub o potwierdzonej skuteczności, adresowanych do środowisk, w których występuje problem uzależnienia od alkoholu i narkotyków, lub zagrożonych uzależnieniem od alkoholu i narkotyków, w szczególności dzieci i młodzieży oraz osób używających alkoholu i narkotyków w sposób okazjonalny.

4. Realizacja środowiskowych programów profilaktycznych

skierowanych do dzieci i młodzieży

Należy zadbać, aby projekt był szczegółowo opisany i zaplanowany oraz by jego skuteczność była poddawana ocenie. Rekomendowane jest finansowanie działań długofalowych

i systematycznych, kierowanych w szczególności do dzieci ze środowisk zagrożonych uzależnieniem od alkoholui narkotyków, np. programy animatorów podwórkowych, pedagogów ulicy, kluby młodzieżowe.

Program może być prowadzony w formie zajęć stacjonarnych lub on-line. Rekomendowana jest realizacja profilaktyki środowiskowej w postaci programów liderów rówieśniczych kierowanych do uczniów szkół średnich.

5. Realizacja spektakli

profilaktyczno-edukacyjnych dla dzieci i młodzieży

z włączeniem osób dorosłych (rodziców, nauczycieli)

• liczba spektakli

• liczba odbiorców – uczestników bezpośrednich

• liczba odbiorców – widzów

• placówki oświatowe i kulturalne

Rekomendowane jest włączenie dzieci i młodzieży ze środowisk zagrożonych uzależnieniem od alkoholu i narkotyków

w proces powstania spektaklu (np. opracowanie scenariusza, przygotowanie scenografii,

kostiumów, itp., warsztaty teatralne, udział w próbach do spektaklu, występy na scenie).

Bardzo ważnym elementem jest dostosowanie grup wiekowych do danego spektaklu.

(17)

17 6. Informowanie o dostępności usług

terapeutycznych i pomocowych dla osób uzależnionych od alkoholu i narkotyków oraz ich rodzin, a także prowadzenie powszechnej edukacji w zakresie wiedzy o szkodliwości alkoholu i narkotyków – kontynuacja działań

• liczba publikacji

i materiałów edukacyjno - informacyjnych

• liczba programów/

kampanii

• Wydział Spraw Społecznych

• Miejska Komisja

Rozwiazywania Problemów Alkoholowych

Rekomendowana jest aktywna współpraca z lokalnymi i regionalnymi mediami w obszarze profilaktyki i rozwiązywania problemów

uzależnień od alkoholu i narkotyków.

Należy zadbać o budowanie lokalnych koalicji na rzecz rozwiązywania problemów uzależnień od alkoholu i narkotyków oraz nagłaśnianie tych poczynań przy okazji różnych wydarzeń

w mieście.

Zadanie realizowane będzie m.in. poprzez:

- udział w ogólnopolskich oraz lokalnych kampaniach i akcjach informacyjno-

edukacyjnych, skierowanych do różnych grup odbiorców m.in. dzieci imłodzieży, rodzin, oraz seniorów (konferencje, szkolenia, warsztaty, eventy);

- wykonanie i zakup materiałów profilaktycznych:

prasa i książki specjalistyczne, broszury, plakaty, druki ulotne, nagrody w konkursach i zawodach oraz inne materiały informacyjne, edukacyjne i promocyjne;

- bieżącą aktualizację i udostępnianie baz danych placówek leczniczych i pomocowych.

7. Diagnozowanie i stałe monitorowanie problemów

uzależnień od alkoholu i narkotyków oraz badanie efektywności lokalnych działań podejmowanych w ramach Programu

• liczba diagnoz i raportów, badań, ekspertyz, opinii

Niezbędne jest sprawdzanie, czy zakładane zmiany rzeczywiście zachodzą i w jakim kierunku zmierzają. Należy sprawdzać,

czy zrealizowano zakładane cele profilaktyczne i w jakim zakresie, co ułatwiło i co utrudniało realizację danych oddziaływań pomocowych.

Kontrola umożliwia podjęcie decyzji

o zakończeniu oddziaływania, jego kontynuacji lub wprowadzeniu korekt do Programu

podnoszących jego jakość.

(18)

18 Cel 2: Prowadzenie bieżącej pracy w obszarze uzależnień od alkoholu i narkotyków poprzez: terapię, redukcję szkód, reintegrację oraz socjoterapię

1. Realizacja programów profilaktyczno-interwencyjnych, korekcyjno – pomocowych skierowanych do osób pijących ryzykownie lub szkodliwie,

eksperymentujących z narkotykami oraz uzależnionych od alkoholu i narkotyków (profilaktyka wskazująca i programy redukcji szkód)

• liczba uczestników programów

Rekomendowane jest poszerzanie

i udoskonalanie oferty i wspieranie realizacji programów profilaktyki wskazującej

o naukowych podstawach lub potwierdzonej skuteczności adresowanych, w tym

w szczególności zalecanych w ramach Systemu rekomendacji programów profilaktycznych i zdrowia psychicznego.

W ramach zadania rekomendowana jest realizacja programów skierowanych do osób, które prowadziły pojazdy, będąc pod wpływem alkoholu.

2. Prowadzenie zajęć i programów socjoterapeutycznych lub

opiekuńczo – wychowawczych dla dzieci i młodzieży z rodzin, w których występuje problem uzależnienia od alkoholu i narkotyków, lub zagrożonych uzależnieniem od alkoholu i narkotyków, z możliwością organizowania obozów socjoterapeutycznych

• liczba zajęć

• liczba placówek realizujących zajęcia

Programy powinny opierać się na pisemnych konspektach do poszczególnych,

zaplanowanych do realizacji zajęć.

W ich ramach możliwe jest prowadzenie różnorodnych programów rozwojowych dla dzieci (np. teatralnych, komputerowych, tanecznych, sportowych).

Obozy socjoterapeutyczne powinny być

integralnym elementem i stanowić uzupełnienie całorocznej pracy z dziećmi i młodzieżą.

3. Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu poprzez wspieranie klubów abstynenta oraz innych form działań pomocowych poza terapią, których odbiorcami są osoby uzależnione od alkoholu i narkotyków oraz ich rodziny

• liczba klubów abstynenta

• liczba grup

samopomocowych

Zadanie powinno być ewaluowane przez kluby i stowarzyszenia pod kątem reguł postępowania zawartych w „standardach działań stowarzyszeń abstynenckich”. Rekomendowane są działania prowadzone w formie całorocznej. Obozy terapeutyczne powinny być integralnym

elementem i stanowić uzupełnienie całorocznej pracy.

(19)

19 4. Realizacja programów pomocy

psychologicznej i psychoterapii terapii dla osób uzależnionych i współuzależnionych od alkoholu oraz narkotyków

• liczba ośrodków terapeutycznych

• rodzaje programów terapeutycznych

• liczba wykwalifikowanej kadry

•

• ośrodki terapeutyczne

Bardzo ważne jest, aby w leczeniu, poza terapią grupową, zagwarantować pacjentom

systematyczne sesje psychoterapii indywidualnej. Terapia uzależnień jest

świadczeniem leczniczym finasowanych przez NFZ.

5. Prowadzenie punktów

konsultacyjnych i pomocowych dla osób uzależnionych,

współuzależnionych od alkoholu i narkotyków, a także dla osób doświadczających przemocy i stosujących przemoc

• liczba punktów konsultacyjnych i pomocowych

• liczba udzielonych świadczeń

Bardzo ważne jest, aby zadanie realizowane było przez doświadczoną kadrę, przeszkoloną w zakresie udzielania pomocy psychologicznej, posiadającą m.in. umiejętności w obszarze nawiązywania kontaktu, przeprowadzania interwencji kryzysowej, udzielenia wsparcia, motywowania i poradnictwa.

6. Wspieranie zatrudnienia

socjalnego poprzez organizowanie i finansowanie centrów integracji społecznej

• liczba centrów integracji społecznej

Realizacja tego zadania może odbywać się również przez wspieranie innych przedsięwzięć mających na celu przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i marginalizacji oraz na rzecz reintegracji społecznej i zawodowej osób uzależnionych od alkoholu i ich rodzin, np.

klubów integracji społecznej czy klubów pracy.

(20)

20 Cel 3: Wzmacnianie kompetencji instytucji i osób odpowiedzialnych za realizację działań z zakresu profilaktyki i rozwiązywania

problemów uzależnień od alkoholu i narkotyków 1. Tworzenie forów współpracy

i wymiany informacji dla instytucji i osób zajmujących się realizacją zadań wynikających z Programu (np. w formie spotkań pedagogów szkolnych z pracownikami

Wydziału Spraw Społecznych, członkami MKRPA, GCPR oraz innych instytucji realizujących Program) – kontynuacja działań

• liczba forów

• liczba spotkań

• liczba wspólnych inicjatyw

• liczba zaangażowanych podmiotów

• Miejska Komisja

Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

• Gorzowskie Centrum Pomocy Rodzinie

• Policja

• Straż Miejska

Współpraca powinna polegać na wymianie informacji, konsultacjach, wspólnych inicjatywach na rzecz rozwiązywania problemów uzależnień od alkoholu i narkotyków.

Im więcej podmiotów

zaangażowanych we współpracę, tym lepiej.

2. Wpieranie edukacji osób pracujących zawodowo w systemie rozwiązywania problemów uzależnień

od alkoholu i narkotyków poprzez dofinansowanie szkoleń, zakup specjalistycznych opracowań, czasopism, publikacji, materiałów multimedialnych, itp.

• liczba szkoleń

• liczba zakupionych materiałów

• Miejska Komisja

Systematyczne podnoszenie i wzmacnianie kompetencji osób zajmujących się rozwiązywaniem problemów uzależnień

od alkoholu i narkotyków będzie pozytywnie wpływać na jakość świadczonych usług.

3. Szkolenia dla członków Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i pracowników Wydziału Spraw Społecznych

• liczba szkoleń

• liczba odbiorców • Wydział Spraw Społecznych

• Miejska Komisja

Ważne jest stałe dokształcanie osób zajmujących się profilaktyką uzależnień od alkoholu

i narkotyków oraz podnoszenie ich kompetencji zawodowych.

4. Prowadzenie szkoleń, kursów specjalistycznych w zakresie pracy profilaktycznej, dotyczącej alkoholu i narkotyków, z dziećmi oraz młodzieżą

• liczba szkoleń/ kursów

• liczba odbiorców • placówki oświatowe

• świetlice środowiskowe

Ważne jest rozwijanie

umiejętności prowadzenia zajęć profilaktycznych przez

nauczycieli, psychologów, pedagogów.

(21)

21 Cel 4. Ograniczanie dostępu do alkoholu

1. Organizowanie szkoleń dla sprzedawców napojów alkoholowych

• liczba szkoleń

• liczba odbiorców • Miejska Komisja

Ważne jest, aby sprzedawać i podawać napoje alkoholowe w sposób, który zminimalizuje negatywne skutki jego

spożywania. Sprzedawcy muszą myśleć o tym, komu i jaką ilość sprzedają, i przede wszystkim dbać o dobro klienta. Muszą też mieć świadomość, jakie

konsekwencje im grożą

w przypadku naruszania prawa w tym zakresie.

2. Kontrole punktów sprzedaży napojów alkoholowych pod kątem zgodności z przepisamy ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi

• liczba przeprowadzonych kontroli

• Miejska Komisja

Cykliczne i częste kontrole punktów sprzedaży napojów alkoholowych mogą istotnie wpłynąć zminiejszenie naruszeń prawa w tym zakresie.

3. Działania interwencyjno – edukacyjne skierowane do sprzedawców dotyczące zakazu sprzedaży napojów alkoholowych osobom nieletnim

• liczba podjętych działań

• liczba odbiorców • Miejska Komisja

Rekomendowane jest

przeprowadzenie badania metodą

„tajemniczego klienta”.

(22)

22 4. Działalność Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 4.1. Zadania Miejskiej Komisji Rozwiązywnia Problemów Alkoholowych

Do zadań Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych należy w szczególności:

1) inicjowanie działań stanowiących zadania własne miasta w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii;

2) podejmowanie czynności zmierzających do orzeczenia o zastosowaniu wobec osoby uzależnionej od alkoholu obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu; w tym motywowanie uczestnika postępowania do podjęcia leczenia odwykowego oraz kierowanie do biegłych (psycholog i psychiatra) orzekających w przedmiocie uzależnienia od alkoholu;

3) rozpatrywanie zawiadomień z instytucji, organizacji społecznych i od osób fizycznych, dotyczących osób nadużywających alkoholu;

4) kontrola przestrzegania zasad i warunków korzystania z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych;

5) wydawanie opinii w formie postanowienia o zgodności lokalizacji punktu sprzedaży i podawania napojów alkoholowych z uchwałami Rady Miasta w sprawie limitów punktów sprzedaży i zasad usytuowania;

6) udział w posiedzeniach grup roboczych realizujących procedurę „Niebieskie Karty”

oraz w zespole interdyscyplinarnym ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie;

7) podejmowanie działań edukacyjnych skierowanych do sprzedawców napojów alkoholowych oraz działań kontrolnych i interwencyjnych, mających na celu ograniczanie dostępności napojów alkoholowych i przestrzeganie zakazu sprzedaży alkoholu osobom poniżej 18. roku życia;

8) organizowanie szkoleń dla sprzedawców, dla osób posiadających zezwolenia i ubiegających się o zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych.

4.2. Wynagrodzenie członków Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

4.2.1. Członkom Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych za pracę indywidualną, w zespołach, na posiedzeniach Komisji, na posiedzeniach przysługuje wynagrodzenie w wysokości:

1) 100 zł brutto za 1 posiedzenie, dyżur, kontrolę, przeprowadzone szkolenie;

2) 120 zł brutto za 1 posiedzenie, dyżur, kontrolę, przeprowadzone szkolenie dla Przewodniczącego Komisji.

4.2.2. Członkom Komisji przysługuje również dofinansowanie kosztów udziału w szkoleniach, seminariach, konferencjach.

4.2.3. Podstawę do wypłacenia wynagrodzenia członkom Komisji stanowi lista obecności z odbytego posiedzenia komisji, posiedzenia zespołu interdyscyplinarnego, posiedzenia w sprawie „Niebieskich Kart”, dyżuru, kontroli lub przeprowadzonego szkolenia.

4.2.4. W związku z podróżami służbowymi członków Komisji przysługuje im dieta, zwrot kosztów podróży i noclegów na zasadach i w wysokości określonych rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej.

(23)

23 5.Realizacja Programu

5.1. Realizacja Programu jest koordynowana przez Wydział Spraw Społecznych Urzędu Miasta Gorzowa Wielkopolskiego. Nadzór merytoryczno – finansowy sprawuje dysponent środków przeznaczonych na realizację Programu.

5.2. Zadania Programu mogą być realizowane poprzez działalność następujących podmiotów:

1) Wydział Spraw Społecznych Urzędu Miasta Gorzowa Wielkopolskiego;

2) Miejską Komisję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych;

3) poszczególne wydziały Urzędu Miasta Gorzowa Wielkopolskiego.;

4) Gorzowskie Centrum Pomocy Rodzinie;

5) Policję;

6) Straż Miejską;

7) szkoły i placówki oświatowo – wychowawcze;

8) ośrodki leczenia uzależnień;

9) ośrodki zdrowia oraz poradnie psychologiczno – pedagogiczne;

10) organizacje pozarządowe oraz kościelne i wyznaniowe;

11) inne podmioty i instytucje działające na rzecz rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii;

12) instytucje samorządowe;

13) partnerów zewnętrznych.

5.3. Program jest realizowany we współpracy osób, instytucji rządowych i samorządowych oraz organizacji pozarządowych, a także grup samopomocowych i nieformalnych, zajmujących się zdrowiem, edukacją, kulturą, sportem oraz wychowaniem w trzeźwości.

5.4. Program uwzględnia lokalne możliwości realizacji pod względem prawnym, administracyjnym i ekonomicznym, a także wiedzę na temat przeciwdziałania uzależnieniom od alkoholu i narkotyków, leczenia, rehabilitacji i resocjalizacji osób uzależnionych oraz redukcji szkód społecznych spowodowanych uzależnieniem i współuzależnieniem.

5.5. Realizacja Programu nastąpi poprzez:

1) udzielanie dotacji celowej jednostkom spoza sektora finansów publicznych;

2) zakup usług od podmiotów prawnych i fizycznych;

3) tworzenie niezbędnego zaplecza, w tym m.in. finansowanie wynagrodzeń osobowych, zakup nagród, zakup materiałów informacyjno – edukacyjnych, finansowanie kosztów związanych z działalnością Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, itp.

5.6. Podmioty zamierzające realizować zadania w ramach Programu zobowiązane są do złożenia oferty w Urzędzie Miasta Gorzowa Wielkopolskiego, zawierającej merytoryczny opis projektu, kosztorys oraz podstawowe dane na temat oferenta.

5.7. Źródłem finansowania zadań wynikających z Programu są środki pochodzące z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych. Wydatki przeznaczone na realizację zadań własnych gminy, wynikających z ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, określonych w Programie, ujęte zostały w planie budżetowym na rok 2021.

(24)

24 6. Monitoring oraz ewaluacja Programu

6.1. Systematyczne monitorowanie sytuacji w zakresie uzależnień od alkoholu i narkotyków dostarcza informacji do planowania działań profilaktycznych oraz oceny ich skuteczności.

System monitorowania stanowi zaplecze informacyjne dla podmiotów realizujących zadania z zakresu rozwiązywania problemów uzależnień od alkoholu i narkotyków. Monitorowanie zjawisk związanych z uzależnieniami od alkoholu i narkotyków na terenie miasta polegają w szczególności na diagnozowaniu i monitorowaniu problemów wyżej wymienionych uzależnień oraz badaniu efektywności lokalnych działań podejmowanych w ramach Programu.

6.2. Ewaluacja Programu obejmuje systematyczne, konsekwentne zbieranie danych oraz ich analizę i interpretację, w celu sprawdzenia czy działania zaplanowane w Programie zostały przeprowadzone zgodnie z założeniami. Ewaluacja ta może dotyczyć zarówno wyników danego działania, jak też procesu jego implementacji. Ponadto analiza przebiegu poszczególnych działań w ramach Programu ułatwia zaplanowanie dalszych działań i interpretację efektów ewaluacji wyników Programu. Ewaluacja Programu powinna mieć charakter ciągły i być dokonywana zarówno przez jego realizatorów, jak też ewaluatorów zewnętrznych.

6.3. Po zakończeniu realizacji zadania z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii podmioty biorące udział w realizacji Programu zobowiązane są do przedstawienia sprawozdań, przeprowadzenia ewaluacji rezultatów swojej działalności oraz składania wyjaśnień i uzupełnień do przebiegu zadania, na wniosek osób kontrolujących realizację zadania publicznego i monitorujących realizację MPPU.

6.4. Prezydent Miasta przedkłada Radzie Miasta sprawozdanie z wykonania zadania w terminie do 31 marca 2022 r.