Tworzywa sztuczne w technologii osiowych wentylatorów przemysłowych ogólnego przeznaczenia

ZESZYTY N A U K O W E POŁITSCHNTKT rfT,A|.STCTR.r Seria: EN ER GE TY KA z. 72

1222

Nr k o l . 60k

Jerzy Konrad NOWAKOWSKI

Instytut Te chniki Cieplnej w Łodzi

TWORZYWA. SZTU CZ NE W TECH NO LO GI I

OSIOWYCH WENTYLATORÓW PRZEMYSŁOWYCH OGÓLNEGO PRZEZNACZENIA

S t r e s z c z e n i e . Opisano włas no śc i tw orzyw sztucznych ze szczegól­

ny m uw zględnieniem wy ko rz ys ta ni a ich w technologii elementów w e n t y ­ latorów. Zasadniczo mo ż n a rozróżnić d w a główne ki erunki wykonawcze:

1 .. Wykonanie jednostkowe lub małoseryjne z m a te ri ał ów laminowanych.

2. M a so we w f o r m a c h wtryskowych.

Podano szczegółowo dobór ma te ri ał ów oraz niektóre praktyczne uwa­

gi dotyczące pr oj ektowania i wyko na ni a f o r m łopatki went yl at or ów ty­

poszeregu WO dl a Tyczyńskiej Fabryki Urzą dz eń Wentyl ac yj ny ch ’Tywent"

w Rzeszowie. Załączono obliczenia potwierdzające w y s o k ą opłacalność przemysłową stosowanej m e to dy technologicznej.

1. W prowadzenie

Według d a ny ch st at ystycznych z r. 1976 [1], zużyoie tworzyw sztucznych w osta tn ic h dziesięciu la ta ch wz r o s ł o n a świacie przeszło 2,5 krot ni e, zn a­

cznie bardziej niż stali i jest dziś m i er ni ki em nowoczesności.

Na trzy w y so ko rozwin ię te kraje U S A (26 proc.), R F N (16 proc.) i Ja po­

n i ę (15 proc.) p r zy pa da obecnie ponad 57 proc. światowej produkcji tworzyw sztucznych.

V c h em ii Po ls ka zajmuje wp ra wd zi e 1 1 mi ej sc e w świecie a trzecie w RVPG po ZSRR i NRD, lecz w produkcji, tworzyw sz tu cz ny ch pozostaliśmy daleko w tyle. V 1975 r . zużycie tw orzyw sztucznych w przeliczeniu na jednego m i e ­ szkańca kr aj u wy no si ło około 11 kg, w CSRS 26,5 kg, w N R D JO kg, podczas gdy w U S A około V ? ,5 kg, w Japonii 59 k g , a w R F N aż 105 kg.

Op ła ca ln oś ć st os ow an ia tw orzyw sztucznych jest bardzo wysoka. Jak w y ­ k a za ły ba da ni a w Ośrodku Badawczo -R oz wo jo wym Podstaw Technologii i Ko n­

strukcji M a s z y n Mini st er st wa Przemysłu Maszynowego [2], zastosowanie Ita- raidu 35 — tworzywa sztucznego, Poliamidu z doda tk ie m wł ó k n a szklanego 35^

do wy ko n a n i a elementów pneumatyki jako pewnej grupy w y r o b ó w f i na łn yo h w y ­ kazało, że p r od uk cj a ta jest od 6 do 9 razy tańsza od tradycyjnej pr od uk­

cji an al ogicznych elementów metalowych.

2. Wykorzystanie tworzyw sztucznych w technologii elementów we nt yl at or ów

Od szeregu lat V i e l d f i r m zagranicznych stosuje tworzywa sztuczne w technologii elementów wentylatorów.

Zasadniczo mo ż n a tu w y r ó żn ić dwa główne kierunki wykonawcze:

1. Wykonanie jednostkowe lub małoseryjne z ma te ri ał ów laminowanych.

2. Masowe w fo rm ac h wtryskowych.

Laminowanie polega n a nakładaniu n a siebie kilku w a r s t w przeważnie tka­

niny szklanej i przesycaniu ich żywicą epoksydową albo poliestrową, przy ozym warstwy te m o g ą być dodatkowo wz mo c n i o n e rdzeniem lub elementami m e ­ talowymi. Me todą tą wy konuje się n a ogół elementy d u ży oh we nt yl a t o r ó w i przy n i e w ie lk io h seriach o średnioy wi r n i k a powyżej dwóoh metrów: łopatki, piasty lub obudowy n a przykład w zastosowaniu do chłodni k o mi no wy ch g ó m i o - twa lił energetyki.

Jako przykład m o ż n a tu w y m i en ić firm y zachodnioeuropejskie: francuską Neu, bryt yj sk ą Davidson, za ohodnioniemieoką Dingier. ¥ Polsce łopatki l a ­ minowane wy konuje się w dwóch wytwórniach: d l a we nt yl a t o r ó w energetyoznyoh podmuchowyoh typu W O R w Fabryoe Went yl at or ów w Chełmie śląskim i g ó r n i ­ czych typu W O K w Zabrzańskiej Fabryce Maszyn Gó rn io zy ch w Zabrzu.Szczegól­

nie dużo informacji n a ten temat zawiera publikaoja f3] .

W Zabrzańskiej Fabryoe Maszyn Górnio zy ch w Zabrzu wy ko na no w r. 1970 serię ło patek la mi nowanyoh do w e n t yl at or a głównego przewietrzania WOK-3,2 o parametraoh: w y da jn oś ć 250 2— , spiętrzenie 2100 iij, sprawności m a k s y ­ malnej w gó rn ym zakresie regulaoji 1500 kW. Wentylator z tymi łopatkami został zainstalowany przy szybie we nt yl ao yJ ny m ko palni "S z oz yg ło wi oe" i praouje od początku r. 1972. Do połowy 1973 r. łopatki przepracowały w ru­

chu ciągłym około 600 g o dz in i pr acują nadal. Dotyohozas n i e stwierdzono śladów żużyoia powierzchni, jak również rozwarstwienia pióra. Badania eks­

ploatacyjne w kopalni, zostały poprzedzone badaniami przeciążeniowymi n a wirówoe, w k t ó r y o h łopatka o\ wyso ko śc i 625 mm, długości piór a przy po ds ta­

w i e 350 mm i masie m = 14,5 Kg przeszła pomyślnie próby w tr zech etapach po sześć godzin. W pierwszym etapie prędkość wier zo ho łk a łopatki wy no si ła u = 30 2, a stopień przeciążenia k równał się 0,8 5 (stopniem p r ze ci ąż e­

n i a k nazwano st osunek .siły odśrodkowej, poohodząoej od pióra łopatki i występującej przy badaniu na stoisku do tej siły, wyatępująoej w w a r u n ­ k a c h eksploatacyjnych) w dr ugim u = 126 ~ i k = 1,7» zaś w trzeoim u =

155 | i k = 2,6.

Metoda wt rysku w fo rm ao h me ta lo wy oh stosowana Jest powszechnie przy w y ­ twarzaniu elementów mn ie js zy ch wentylatorów, np. do średnioy wi rn ik a ok o­

ło 600 m m i du ży ch seriaoh, głównie n a łopatki i piasty went yl at or ów ogól­

nego przeznaczenia.

W t r y s k do wy ko ny wa ni a elementów w e nt yl at or ów stosuje wi el e fi rm za gr a­

nicznych, a w kr aj ac h demokracji ludowej, między innymi fa bryka wentylato*

Tworzywa sztuczne w teohnologii.. 109

r ó w w M e is se n - NRD. V typoszeregu w e n t y l a t o r ó w os iowych n i e m ie ok ic h ogól­

nego pr zeznaczenia L A N wi rn ik i w i el ko śc i 315» 350, 1*00, ^50, 500 i 630 wy­

ko nu je się w ca łości z tw orzyw sztuoznyoh, na to mi as t 800 i 1000 z blachy.

W i el ko ść wy ko ny w a n e g o w i r n i k a Jest og ra niozona zarówno g a ba ry te m formy wtryskowej, Jak i m a ks ym al ną m a s ą wtrysku, mo ż l i w ą do przerobienia n a wtry- skaroe.

V Po ls oe w y ko na ni e w i r n i k ó w z tworzyw s z tu oz ny oh me to dą wt ry sk u w for- m a o h m e ta lo wy oh zastosowano po raz pier ws zy n a skalę przemysłową w Ty czyń­

skiej Fabryce U r z ą d e ń W e n t yl ao yj ny oh T.F.U.V. "Tywent" w Rzeszowie, przy wd ra ż a n i u typoszeregu w e nt yl at or ów osio wy oh ogólnego przeznaczenia ko n- strukoji 1TC. Do kł ad ny opis zast os ow an ia tej me to dy w no w y m typoszeregu WG zostanie pr ze dstawiony w rozdziale następnym.

Ba rd zo wa żn e są włas no śc i ma te ri ał ow e tworzyw sztucznych, stosowane do w y k o n y w a n i a el em en tó w we nt yl a t o r ó w m e t o d ą wtrysku. Z informacji oraz k a ­

ta lo gó w k r a j o w y o h i,za gr an ic zn yc h wynika, iż podstawowymi tworzywami sztu- oznymi, stosowanymi w meto dz ie wtryskowej, pr zy produkoji elem en tó w w e n ­ ty la to ró w sąi

Poliamid 6 - w y tw ar za ny w Polsce w T a r n ow sk ic h Zakładach Azot ow yc h w Tar­

no w i e pod teohniozną na z w ą T a m a m i d u .

Poliamid 6 - z d o da tk ie m w ł ó k n a szklanego około 25 - 35$ produkowany w Polsoe przez Spółdzielnię "Xenon" w Łodzi jako It am id ,w NRD znany jako Miramid.

Po liamid 12 - w y t w a r z a n y w R F N przez fi rm ę HQls oznaczony n a rynku pod na z w ą Vestamid.

Poliamid 12 - z do da t k i e m w ł ó k n a szklanego około 30$, wy tw ar za ny w R F N prze z fi rm ę Hbls, oznaczony n a rynku jako Vestamid L 1930 i L 1931-

Te r e f t a l e n po łl bu ty le no wy (ester kwas u tereftalowego) - wp ro wadzony od ni e d a w n a n a r y n e k przez fi rm ę Hflls pod nazw ą Vestodur, np.

B X 3067, zaś z d o da tk ie m w ł ó k n a szklanego 30 i 50$ jako Ve­

stodur BX3068 i BX 31 26 oraz BX3109 i BX3128.

Tworzywo z do da tk ie m w ł ó k n a szklanego jest produkowane jako surowleo w stemie gotowym, zaś w l ó k i e n k a szklane posiadają wymiary: średnioę 2 - 3 ^ . i d ł ug oś ć 0 , 2 - 0,3 mm.

V ta blioy 1 zestawiono n i e k tó re istotne włas no śo i w y m i e n i o n y c h tworzyw sztuoznyoh, st os o w a n y o h w me to dz ie wtryskowej, przy produkoji elementów w e n t y l a t o r ó w [ k ][5] [6]. Rozpatrująo ogólnie, oiężar wł aściwy tworzyw sztu­

oznyoh, nawe t z d o d a t k i e m wł ó k n a szklanego, ¡jest około 1,87 razy mniejszy od oiężaru w ł a ś o i w e g o a l um in iu m i 5 , 2 ra zy mn ie js zy od stali przy wy trzy- ma ło śo i rzędu nisk og at un ko we j stali. W pr aktyce inżynierskiej ze wz ględu n a d u ż ą z a le żn oś ć w ł as no śo i tego m a te ri ał u od Z a wa rt oś ci w o d y ,temperatury i czas u praoy elementu, zaleca się st osować na jw yż sz e dopuszozalne w a rt o-

u

śoi n a p r ę ż e ń r o z r y w aj ąo yo h i gn ąc yc h 60 - 80 — j. J a k mo ż n a zauważyć w ta-

Podstawowewłaanoioiniektórychtworzywsatuoznyoli,stosowanychw metodziewtryskoweJprzyprodukcjielementówwentylatorów

Tworzywa, sztuczne w technologii.

blicy 1, dodatek w ł ók na szklanego w tworzywie obniża jego chłonność wilgo­

ci i podwyższa znacznie własności wytrzymałościowe, zaś wykonane elementy wy kazują duże dokładności kształtu i gładkości powierzchni. Szczególnie dobre utrzymanie kszt ał tó w i wymiarów, wyró wn an e własności elektryczne i mechaniczno przy zmiennej wi lg otności i różnych temperaturach gwarantują 1 Yestamid i Vest od ur z dodatkiem w ł ók na szkłanego około 30“$. lak wykazały badania krajowe i zagraniczne ^7] , tworzywa sztuczne, a zwłaszcza bardziej nowoczesne, jak Vestamid i Vest od ur z dodatkiem w ł ók na szklanego wyka zu ją duże odporności na n i s k i e i wysokie temperatury w pracy ciągłej: dla ujem­

nych do -60°, zaś dla do da tn ic h do + 130°C.

3. Zastosowanie tworzyw sztucznych w nowym typoszeregu wO

T w or zy wa sztuczne zastosowano w technologii elementów went yl at or ów przy wdrażaniu nowego typoszeregu przemysłowych went yl at or ów osiowych ogólnego przeznaczenia lvO w T.F.U.W. "T ywent11 |_8] .

Typoszereg ten posiada:

- Jedenaście wielkości:

250, 3 1 5, *ł00, 5 00, 560. 630, 7 1 0, 8 0 0, 900, 1000, 1120 mm.

- Trzy podstawowe stosunki średnio:

0 ,3 2 - we nt yl at or y niskociśnieniowe, 0,5 - śr ed ni o c i ś n i e n i o w e ,

0,7 - wysokociśnieniowe.

- Możliwość regulacji w spoczynku ło patek wi rn ik a celem uzyskania optymal­

nego zakresu pracy i na jl ep sz eg o dopasowania parametrów we nt ylatora do charakterystyki oporu użytkownika,

- Napęd be zp ośredni przy trzech prędkościach k ą t o w y c h 101, 5, 152, 301 l/s.

- Układ konstrukcyjny, potrwała jący n a wy korzystanie różnych wa ri an tó w w zależności od zastosowania i miejsca:

wlot, wirnik, kierow ni ca tylna, dyfuzor, wlot, wirnik, ki er ow ni ca t y l­

na, wlot, wirnik.

Łą cznie wi ęc typoszereg zawiera 33 typowielkości i zapewnia szeroki ob­

szar praoy przy sprawności 0,8: wydajności 0,15 — .30 różnicy ciśnien kO - 3000 S j.

Ze wz ględu n a to, iż uruchomienie produkcji tak dużej liozby typowiel- m kośoi jest bardzo kosz to wn e i przekracza praktycznie możliwości produkoyj- ne i czasowej jednej fabryki, wp ro wadzono typizyoję ni ek tó ry ch podstawo­

w y c h elementów wentylatorów, jak: wloty, obudowy, wirniki, zamocowania,sil­

niki itp. Typi za oj a ta jest szczególnie przydatna dla wirników, gdyż umo­

żliwia wy ko na ni e ich w całości lub po sz cz eg ól ny ch części z tworzyw sztucz­

n y c h (tablioa 2). W i r n i k i obudowę we nt y l a t o r a 250 wyko nu je się w fo rmach

Wymiarypiasti łopatek wirnikówtyposzereguWO

<d

•rtO H

fi

5

•H oo od

» P

© © fi ,£ 1 1 fi fi ©

§ 3 5 0 60 -H ( d o t 1 * as •!

© 'O -H N fi fi i*«

fi 0 © ^ 0. -p N

cd o od* H © t

• i L

•H fi ©

© N T

•H > fi fi P i fi cd

•H H 0

i* *u ao + przyprędkościachobro­ towych78,5- 152 i. /

Teoretyozna długośćoię- oiwyu stopy

fi0

■w©

■p« H

1

40»o CO Cn 00 o>

oo o\

oo CMł—

ł—

r-CM

«■*

40 JtCM .T-

-eto o -O -X 00 co

O oo CM

COoo T”

O - H O fto 0 +>

3 0*«

H -H P O D

■p« H

ES co

»o •et

• co O 00 o

00 00o CM 40 CM

40 -etCM -etOr-

00r-CO o 00

o-co CO o

oCM COco

"O NI) -H

* li 0 *o Cd

« 0** o

¡» H

fi ^EB m 00CM

40 o*r*. o

CM o r-

o

▼—

40O CM

40CM CM

OO*

CM CM40 CM

40o co 40CM CM

-a-o co OJO CM

oOO co ooo CM 'OND 4»

0 «

*ł p Q

•fi0,I 4040 o

00 O co o

00 o Os O

co O MOt—

MOOr- O O

OCM COO o

cCM o00 O

CMCM O40CM

średnica piasty

pp 1 co40 o

MO o MOT”

MOo o CMCM

oCM CM

VOO CM

M>o CM

MOO 40

OO'.

CM o40 et

OCM CO oo 40

M>O CO Oo 40

1 fiO 0

* fi -H N is 3 fi 0 -P « *0

© « 0 © N rl 4» Ił 05 * »tt

1 -*c o

o O40 O

O o

COCM o

-eto\

CO o

40CO O

MOM3 CO O

MOCM CO o’ o

CMCMCO

O iO O

CMco O

40 o"

CMco o

IO O 1 1

O l . o

"O -p -O >: +»

no aj ® ® (3 0 H fi N H .* *H0 X H -Pw ® 4*

© fi 0 fi'-'

•H © (d -H © Cd

> > u fi * fi N

P i

o40 CM

40

có oo

•cf

oo 40

MOo 40

oco M3

O

r*.

OO 00

oo 00

o

% COs

KO oOT-

HO

CM s—

5 * - CM c o -ct 4 0 V0 r * oo o\ O - CM

*—

Przewidywanewymiary.Dokładnewielkościzostaną ustalonepoankietyzacjiparametrówprzepływowychi użyt­ kowników.

Tworzywa sztuozne w technologii. _{11 2}

wtryskowych. Dzięki temu ta najm ni ej sz a w i e l ko ść typoszeregu przy zast o­

sowaniu do n a pę du si lnika mooy ułamkowej 16 W *Silmy", w e dł ug licencji Ja­

pońskiej, jest es te ty oz na i lekka: w a g a całego we nt yl at or a n i e przekracza 2,7 kg, zaś z m e t a lo wą Ża luzją 4,5 kg. Ło pa tk i we n t y l a t o r ó w 315, 400,.560 wytwarza się jako osobne elementy w dwóc h fo rm ao h czterogniazdowyoh. P o d­

stawowa ło patka wi el k o ś c i 500 stosowana Jest do w e n t yl at or a 560 przez wpro­

wadzenie piasty o wi ęk sz ej średnicy i we nt y l a t o r a 400 przez oboięcia Jej od wierzchołka. P i as ta z T a m a m i d u o średnioy zewnętrznej 160 mm jest wspól­

na dla w i el ko śc i 315, 400, 500. Nakrętki g w in tó w ło patek M 12 i M 16 są wtryskiwane również w fo r m a c h wielogniazdowyoh. V sumie dla uruohomienia produkcji w e n t y l a t o r ó w pr ze my sł ow yc h ogólnego przeznaczenia z wirnikami z tworzyw sztucz ny oh za pr ojektowano i wy ko na no w ITC siedem form wtryskowych, zaś ós ma n a łopatki w i el ko śc i 800/0,7 Jest w trakcie wykonania.' Schemat konstrukoyJny Jednej z f o r m wt ry s k o w y o h przedstawiono n a rys. 1, zaś w i r ­ nik z tworzyw oztuczuyoh na rys. 2.

nys. 2. Wirnik wentylatora ¥0 500 z Tarnamidu

Formy dostosowane są do wtryskarek KU-ASY 400 - 1700 produkcji HHD lub cze­

chosłowackie J - C.S.E. 2000, przeważnie znajdujących się w wyposażeniu za­

kładów przetwórczych tworzyw sztucznyoh w Polsoe. Przy konatrukoji 1 wyko­

naniu form należy zwróoić uwagę na i oh niezawodność i sztywność przy sto­

sunkowo niedużym ciężarze i wykorzystaniu gabarytów dla wykonania gniazd o- krsślonych detali i dostosowaniu formy do maszyny przetwórczej. Ze waglę-

* h i i i

*3 X

TJ 00

oj aî T~

* -H *- - -u ¿í Eto > - ©

•H 0 N H 0 O

I ,f-5¿

0 o l A O ' H

0

^à

í^- » » ■P

0

*

0 ï

o N B

3

\

0 0

^N

c •H

.tí 0

c

o G

0

^•O

0 0

00 0

O

0

E

3 0

^{G H}C

3

Ä ? ^O

A 0 3

G

0

^{•H -P •H}

0

Û- G G N

p

0 0 1

^P

3 0

H -P Ü Cn N

A

*

0

^{*T- G}

3

-p

M

^•O k

? no

G

Cu3

^►

« G

0

» -p

0 >> 1

G

0

^{- P}

0

^-

3

^-

0

^N

>>o

¿ í

0

TJ «M C i

•H *

0

^a

£

X

^'G * •

?

0

O i *

■H $ •ri G G

>

0 3 0

^{SOa r ^ T-}

V 0

•H G

0

^

>

X 1 0

^{• o}

p •H

0

^

0

cd c-\ a n E

0

a

3

^{C -H}

0

». i P JG

0

iH

0 0 '0

E ce

1 3

^G

cd O G

X

G

A

^{•*C i}

o

0

^{r -}

>x

^I

• o

0 3 X

G

3

^••

0 01

O'n

£

0 1

0

^•H

3 0 3

G t»

01

^{G -}

« N P

0

* 'G

V

G S

g

0 0

^{a ©}

0

p ■U •H $

0 A

£

0

^Q<

0 0

N G 'G

3

& * -P a © g

•H

G a o a

0 0 13

^'©

0

<H

5

^* Î*

0

^G r - «•M G *^•H ©

0 0

*

G a •

1

a

• o

0 0 3

* S »—

1

E

o

1

^{o T- G}

p

3

: ^{c í}

A 0

^{►va o}

G

3 0

-P

0

0•> G

¿5

•H ®

G E 0 G

0

’Ü

0

oO H N

0

¿í

A 0

^{*-H G rH}

O - O S

0

^{¿ Í}

p

3 3 V ï

cd G

0 0

N

a

0

C

X 0

0

•H S -p ł >

, c G

0 0

o

0

^{a m g}

ce

0

^-P or - a

0 >t*i

o

Tworzywa sztuozne w technologii. 115

du n a d o kł ad no ść wykonania, form y ło pa te k nie powinny mi eć wi ę c e j jak dwa gniazda, ¥ wy mi a r a c h gn ia zd n a le ży zwrócić uwagę n a skurcz tworzywa, któw ry w przypadku T a rn am id u w y no si 1 - 2$, zaś Itamidu 0,2 - 0,9$. Najm ni ej­

sze k a na ły do pr ow ad za ją ce tworzywo do gniazd w t ry sk iw an eg o elementu, tzw.

przewężki, po winny mi eć przekrój równy połowie przekroju g ł ów ne go .W pr ak­

tyce k a na ły pr ze w ę ż e k m a j ą średnice 2,5 - 3 mm dla Ta rn am id u i 4,5 - 5 mm dla Itamidu. Przy w t ry sk u It amidu n a le ży stosować dobre odpowietrzenie fbr- my i ut rz y m y w a ć dokładne warunki: du żą szybkość wtrysku, ciśnienie wtryski

10000 + 12000 ff— g , te mp er at ur ę form y 80 - 95°> temperaturę cy lindra wtry- skarki 240-260°.cm*

Należy wspomnieć, iż w Zakładzie M a s z y n Przepływowych ITC zaprojektowa­

no w ub ie gł ym roku d l a Zabrzańskiej Fabryki Ma szyn Górniczych "Powen" dwu- g n ia zd ow ą fo r m ę n a ło patki lutniowego we nt y l a t o r a osiowego ¥ L E - 5 0 3 A / 0 ,65. Próby w y ko na ne j formy przeprowadzone w roku bieżącym, przy zastosowaniu two­

rz yw a Itamid 28 SAM po tw ie rd zi ły sprawność formy, dokładność wtryskiwanych elem en tó w oraz wyże j 'podane zalecenia i warunki.

Wi rn ik i z T a rn am id u n i e tylko stosuje się w we nt yl at or ac h n o we go typo­

szeregu ¥0, ale ró wnież w we nt y l a t o r a c h inwentarskich typu W0J-500 i WO JG -500, pr od uk ow an yc h dotychczas w Tyczynie, ze wz ględu n a to, że są lżej­

sze, ci chsze i tańsze od aluminiowych. J a k obliczono w "Tyw en ci e", oszczęd­

n o ś ć w y n i k a j ą c a z w p r o w a d z e n i a w i rn ik a z tw or zy wa sztucznego w stosunku do dotychczas odlewanego al um iniowego wy no si 65 zł za sztukę, co przy łą- oznej planowanej produkcji w e n t y l a t o r ó w ¥0-315, ¥0-400, ¥0-500, W0J-500, WOJG -5 00 i ¥ 0 - 5 6 0 około 50 tys. sztu k roczne daje oszczędności dla Zakła­

du i g p sp od ar ki na ro do we j około 3 .2 5 0 tys. zł/rok. ¥ rachunku n i e uwzględ­

ni o n o oszczędności w y n i k a j ą c y c h z w p r o w a d z e n i a tworzyw sztucznych w went y­

latorze 2 5 0, bo do tej pory n i e uruchomiono w fabryce seryjnego w y k o n y w a ­ n i a tej w i el ko śc i i n i e wi ad om o dokładnie, jakie ilości b ę d ą produkowane.

Ze wz g l ę d u n a pr ze pr ow ad za ną o-beonie anki et yz ac ję parame tr ów pr ze pł y­

w o w y c h u użytkowników, nie są znane bliższe dane ko nstrukcyjne wielkości 9 0 0, 1000 i 1120 (patrz ta blica 2), kt ó r y c h pr oj ektowanie i produkcja prze- .widziana jest n a l a t a 1979-1982. ¥i adomo tylko, że b ę d ą to wentylatory ni­

sk o— i śr ed ni ociśnieniowe (stosunki średnio 0,32 i 0,5) wykony wa ne ze sta­

li i a l um in iu m be z- ud zi ał u tw orzyw sztucznyoh.

4. Uwagi ko ńc ow e

1. ¥e nt y l a t o r y osiowe z w i rn ik am i z tworzyw sztucz ny ch są l ż e j s z e ,cichsze i tańsze w stosunku do tych we n t y l a t o r ó w z w i rn ik am i metalowymi.

2. ¥y ko nywanie el em en tó w w i r n i k p w nowego typoszeregu ¥ 0 z Tarnamidu w for­

m a c h w t r y s k o w y o h po dnosi znacznie maso wo ść produkcji i obniża jej ko sz­

ty. Przy założeniu produkoji 50 tys. sztu k wi rn ik ów rocznie, oszozęd- n o ś c i w y n o s z ą około 3.250 tys. zł.

3. Przeprowadzane próby laboratoryjne i eksploatacyjne potwierdziły m o ­ żliwość stosowania tworzyw sztuoznyoh n a elementy w i r n i k ó w w e n t y l a t o ­ rów w ty ch dz ie dzinach przemysłu, w k t ó r y c h ni e były dotychczas st o s o ­ wane, a mianow ic ie w ohłodniotwie i górnictwie.

LITERATDHA

fi] Jaruzelski A.: Nowe teohnologie, lepsze wyroby. Polityka k/76r.

[2] Łatkiewioz J . ! Z prac Ośrodka Ba dawczo-Rozwojowego Podstaw Technologii i Konstrukcji Ma sz yn Mi ni st er st wa Przemysłu M a s z y n o w e g o ,Przegląd M e ­ chaniczny 22/75

[3] Wróblewski A . , Morzyński S . : Łopatki z laminatów w we nt yl at or ac h osio­

wych. Przegląd Meohaniozny Zeszyt 22/73.

[4] Katalogi i informacje firmowe Zakładów Azotowyoh w T a r n o w i e ,Spółdziel­

ni Pracy Chemików "Xenon" oraz firmy zachodnioniemieckiej Hiils.

[5] Seachtling H . , Żebrowski V.: Tw or zy wa sztuczne. Poradnik Wydanie 3, Warszawa.

[6] Katalog tworzyw sztucznych Zeszyt 3, T w or zy wa Sztuozne polimeryzacyj- ne. Zjednoczenie Przemysłu Tw or zy w Sztuoznyoh, Wydawnictwo Katalogów i Cenników. Warszawa 1973 r .

[7] Nowakowski J . K . , Wólozyński J . : Nowe wentylatory osiowe do urządzeń chłodniczych, Chłodnictwo 2/78.

[8] Nowakowski J.K.,' Wólozyński [J.1 Neweoz ee ne we nt ylatory osiowe og ólne­

go przeznaozenia. Ko nf er en cj a Na uk ow o-teohniczna "Wentylatory pr zemy­

słowe". Gliwice-Katowice 197^ r.

IUIACTHHECKHE MACCH B TEXHOJIOrHH OCEBHX nPOMKHJIEHHHX BEHTHJIHT OPOB OEIHErO HA3HAWEHHH

P e 3 10 m e

B c ia T b e onHcaHH cBoBcTBa njiacTHąecicnx macc, c ocoóhm yąeTOM nx H cnojib- 30BaHHA B T3XH0J0rHH BJieMSHTOB BeHTHJIHTOpOB •

npHHUHnaaAbHO UOIHO pa3JIBąKTb flBa OCHOBHUX HanpaBJieHHB H3rOTOBJieHHH:

1 . EAHHHtfflOe H3 TOT OB JI6HHS HAH MajIOCepHftHOe H3 CAOHCIOrO njiaCIHKa.

2 . M accoBaa c e p a a b mimiko pMax.

IIpeflCTaBjieH noflppÓHiift n o só o p M aiepaajiOB, a Taicsce HeKOTopue npaKTHąecicHe 3aMeąaHHA, Kacax>nnecH npoeKTapoBaHHH $opM patSoaax x o n aioK BeHTajiHTopoB t h - noB oro p m a BO fljra TmjHHCKOft $a6pHXH BeHTHJumHOHHtix ycTpoiicTB "THBeKT" b KenoBe.

IIpHBefleHH BUMHCJieHHH, noflTBepaflaioniHe BbiooKyn npoMHinJieHHyjo peH iaO ejibH ocib npHueHeHHoro TexHOJiornąecKoro u e i o ^ a .

Tworzywa sztuczne w teofanologii. 117

PLASTICS I N T H E , TE CH NO LO GY OF T H E IN DU ST RI AL AXIAL-FLOV FANS F O R GE NE RA L A P P L IC AT IO N

S u m m a r y

Th e properties of plastics, and particularly their ut il iz at io n in the technology of asEial-flow fans are desoribed in the paper. Basically, two main trends c a n be distinguished in their production!

1. Unitary, or short series produots m a d e of laminated materials.

2. Mass pr od uc ti on — injection moulds.

De tailed criteriae of selection of materials and some pr^otical remarks concerning the desgns n a d production of f a n blades moulds of type-series VO f o r T.F.U.V. "Tywent" in Rz es zó w are presented.

T h e ca lc ul at io n confirming h i g h industrial pr of itability of ' applied technological method is enolosed.

\