Kłosy : tygodnik urzędowy Pomorskiej Izby Rolniczej [...], 1926.01.24 nr 4

N r. 4. cznia 1926 r.

m .

u» k m ° >

Äj.- » X T .

%>**&?&■

A d r. R e d a k c ji: T o ru ń, S ien kiew icza 40, te l. 36. — A d r. A d m in istra c ji: Bydgoska 56, te l. 202 <** ^ ^

C E N N I K O G Ł O S Z E Ń

Cal» strona przed tekstem ...86,00 złotych

E

wierć strony „ „ ...22,00 „ Za 1 wiersz milimetrowy jednolamowy (strona cztero - łamowa) lub jego miejsce 9 groszy.

C a ła strona za tekstem ...67,00 złotych Pół strony „ „ ... 34,00 ,, Ćwierć strony ,, . . . . 17,00 „

cztero - łamowa) lub jego Za 1 wiersz milimetrowy jednolamowy (stronamiejsce

1

:o miejsce 7 groszy.

W i o s n a 1 9 2 6 ! W i o s n a 1 9 2 6 !

W S Z E L K I E N A S I O N A

¡gospodarcze, w a rzy w n e , k w ia to w e i leśn e

» o k s a l. 1885 ©raz w s z e lk ie g o ro d z a ju

T e ie f. 4 2 i 45

J n a r z ę d z i a o g r o d n i c z e

poleca

Cenniki na łą d a n ie

B . HOZAKOWSKI, Toruń, ul. Mostowa 28

S K Ł A D

I HODOW LA

^i!Htillllllillliiilt;illl!lllllllilti;iillli!iBIBj)lliil!iiiHliiaiiliiililllll)liaiUH1ilHMiillHilllli i;an!!llijiHliiltSili!l«B!l!HIHIHIilllllllIlilllliaiiinilSllilllii3iiiiil!g)!!!Hiill^

" POMORSKI i

Sól by dl ę cą

BANK ROLNICZY T. A.

dla rolników powiatu toruńskiego dostarcza wagonowo i w każdej mniejszej ilości z wła­

snych składów

Toruń

T e le g r.: „P O M B A N K ” T e ie f. 6 5 , 7 4 , 78, 89

I (28)

Pomorski

Syndykat Rolniczy S. A.

O d d z i a ł

S t a r o g a r d

T e le fo n 292

i 1 1 a

| T o r u ń , Szeroka 37, te l. 4 3 5-4 39-153 § |

B a n k D e w iz o w y f

^liniiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiii^iiiiimiiiiiiiiiiiiMiiimiiiiiiiiiiiiiimiiiiiini^iitiniiiiiiilF ~=illinii!iniiintiHmiistiiiiiiiniiiHHiiiiiUHiittii!iiiiHiHiiiiiiminiiiiniinnmiiHiH<iiHHiiiilFr

9 1 H l " l d I * k K M f r I

■ 1 O I B W ł W a r s z a w a , N ow y Świat 53 ____ __ ___ — ! E r A0

Sekcja N a u k o w a

■ K o ,tó - U “ - S zkl

¿Bydgoszcz.

010200482353532348020002005348230048535348534848484853235353482353484823484848230100484823484848230202003053534853234848235348234848534848535353534853

Wydawn

Pomorskiej D rukarni Rolniczej Sp. Alce r w Toruniu

1. Uszlach. i Hodowl. Nasion Gosp., podręcznik dla Szkół Rolniczych, J. F roó... ... . 2, 2. Z W ycieczki Ryback. do Niemiec, K ulm atycki , . 1,50 3. W y n ik i Doświadcz. W art. Gospod. różnych odmian

zbóż oryginał., Dr. K o s t e c k i... ... . iw oprawie 4. Wiadom. z Nauk Przyrodniczych, podręcznik dla Szkół Rolniczych, J, F r o ń ...

5. Akadem. W y k ł. Roln., tom V., C. T. R. w Warszawie w oprawie 6. Najgłówniejsze Szkodniki w Roln., J. Lentz .

(ilustrowane) w oprawie

7. Hodowla Owiec, J. Froó 8. Hodowla Świń, J. Froó

19.

9, Handlowe Zioła Lecznice, J. F r o ó ...2,_____

10. Księga Adresowa Miasta T o r u n i a ...5,__

11. Księga Adresowa Gospod. Rolnych (Pomorze) . 7,—

w opraw ie 8,—

12. Monograija i Przewodnik po Toruniu (ilustr.) , , 4,__

13. Zarys H odow li Ogólnej (150 ilu stra cyj) . . . . 8,—

14. O usprawnieniu pracy i państwowości naszej, Dr.

Dzieduszycki . ... 6,_____

15. Kom plet tablic poglądów, barwnych (3 sztuki w fo r­

macie 60X90 cm.) potrzeba czyszczenia ziarna . 4,50 16. Poezje „T o b ie i Sobie", W iesław K ic k i . . . 3,—

17. „M eljoracje w Polsce" z ustawodawstwem, Dyr, De­

partamentu P r o k o p o w i c z ...10,—

Rozporządzenia drogowe", D yr. Dep. Nestorowicz 8,—

¡Hodowla konia roboczego, J. Froń

W ysyłkę uskuteczniamy za pobraniem pocztowem.

Uwzględniamy 12/13 przy 20% rabacie.

3,—

4.50

3.50 5,—

6.50 2,—

3,25 1.50 1.50 18.

W a ln e h m m m

n iż e j p o d p is a n e j S p ó łd z ie ln i o d b ę d z ie s ię w s o b o tę d n . 3 0 . s ty c z n ia r . b . o g o d z . 1 w lo k a lu „ D w ó r M a g d a le n y “

Porządek obrad:

1. Zagajenie i ukonstytuowanie się biura.

2. Sprawozdanie z roku 1924—25.

3. Przyjęcie bilansu, podział zysku i strat, pokwitowa­

nie Zarządowi i Radzie Nadzorczej.

4. Zatwierdzenie zwaloryzowanego bilansu per 1. 7. 24.

5. Uzupełniający wybór członków Rady Nadzorczej.

6. Uchwała renumeracji dla Rady Nadzorczej.

7. Zatwierdzenie uchwały Rady Nadzorczej z dnia 2.12.

25 r. w sprawie depozytu.

8. Wolne wnioski bez uchwał.

Bilans Spółdzielni jest wyłożony w lokalu Rolnika.

Świecie dnia 15. stycznia 1925 r. 42

Rolnik, Spółdzielnia

Rolniczo-Handlowa z ‘ ogr. por.

(—) Parczewski, prezes Rady Nadzorczej.

HODOWLA I SKŁAD NASION

W W A R S Z A W IE

JE R O ZO LIM S K A 45 >-■ TE L E FO N 581 p o le c a ją

N - f l - S - l - O - N - f l

WARZYWNE, .¿PASTEWNE I KWIATOWE ORAZ CEBULKI I KŁĄCZE gwarant, dobroci

Cenniki na żądanie bezpłatnie Firma istnieje od 1848 roku.

nil llllllllllllllllllllll

484823234848482353482323485348484853234853234853535753234848482353904800

4848535348532323532323535348485323532353534823234848534848485323534848485353535323234823232353

P E W N E LEW KO NIE

KALAFIORÓW

O S T R O W S K I , WARSZAWA, ULICA CHMIELNA N r. 130.

W ĘT T A N I E Ź R Ó D Ł O S IŁ Y

MOTORY SPALINOWE

PERKUN

dla celów przemysłu i rolnictwa. Około 6000 motorów w ruchu w młynach, elektrowniach i fabryk. Polski, Rosji, Rumunji, Francji.

Najdogodniejsze warunki kupna.

T O W A R Z Y S T W O F A B R Y K I M O T O R Ó W

P E R K U N

Spółka Akcyjna

W A R S Z A W A ( P R A G A ) U L I C A G R O C H O W S K A 4 6 .

Telef. 84-40, 84-93, 93-98. Adres telegr. Perkun-Warszawa

P rzed staw icielstw o na W schodnią M ałopolską:

D o m T e c h n ic z n y i H a n d lo w y „ P I L O T “ L w ó w , B a to re g o 4.

Oferty na żądanie. 36 Oferty na żądanie.

... ...

Z I E M I O P Ł O D Y

rolnicze

Z Y G M U N T H O Z A K O W S K I

T e le fo n N r. 67 T O R U Ń , M O S T O W A 8 T e le g r. „ Z y h o “ ...i i i i i i i i i i i S i S m i S

Państwowe Nadleśnictwo Osie pow, Swiecie

sprzedaje z wolnej ręki w kancelarji w Osiu na własne potrzeby nabywców drewno budulcowe sosnowe po cenach:

I ki. 13.00 zł.

II n 11.10 r»

III 99 8.20 99 IV W 5.00 99

za gotówkę. 35

Państw ow y N adleśniczy.

Powóz

d o s p rz e d a n ia na korzystnych warunkach

Tereń. Ol. Wodna Nr. 18 ?

Rządcą

żonaty z dofcremi świadectwami

zmieii poiaile

na większy « l e k .

Zgłoszenia pod Nr. 40. do administracji “ Kłosów,,.

Oryginalne

z znakiem ochronnym

PUMP

są najlepsze dla gospodarstw, roz­

powszechnione po całym świecie, pracują ku zadowoleniu, do na­

bycia na dogodnych warunkach.

S Z W E D Z K I E W 1 r ó W K I „PUMPSEP”

^{a d}

TELEFON 3971.

P O Z N A Ń , U L . W I E L K A 13.

^ Ziem iopłody ^

Włodzimierz P r e c h t

TO R U Ń W A R S Z A W A

Szeroka 43, tel. 322 Hoża 28, tel. 506-28

H Wanniarnia Miasteczko ^ftkc.

w pow iecie w yrzyskim

C (g\ dostarcza pro m p t na dogodnych warunkach kredyt.

w apno naw ozow e

(|\ w ysokoprocent., m ie l n y w ęg la n w a p n ia C a C o 3.

Próbki i oferty wysyła na życzenie Zarząd: (21 P o zn ań , ul. M ickiew icza 3 3 , pokój 38

Telefon 62-66.

Do sadzenia:

2 0 0 0 ctr. z ie m n ia k ó w „ P a rn a s s ia “ 100 0 ctr. zie m n ia k ó w „ B I. O d e n w S Id e r“

Do siewu:

3 0 0 ctr. ow sa „ D u p a w s k ie g o “ 20 0 ctr. grochu „ F o lg e ra ” ,

10 0 ctr. n asien ia b u ra k ó w pastew nych

„E cken d . ż ó łte ” .

N asien ia u zn an e p rz e z Pom . Iz b ę Boln.

Przyjmuje już teraz zamówienia z dostawą na wiosnę

Domena KoBincz

poczta Starogard.

Z o ł z y .

Praktyczne rady do zu­

pełnego i prędkiego wyleczenia podaje —

M ajątek N ekla

poczta Maksymiljanowo.

Telef. Maksymiljanowo 4.

kawaler lat 29 z kilkunastoletnią praktyką i z dobremi świadect.

p o s zu k u je p o sad y

od 1. Iii. lub 1. IV. — obecnie na niewypowiedzianej posadzie — majątek 2500 mórg. Zgłoszenia do administracji „K łosów " pod Nr. 31,

N r. 4. 24 stycznia 1926. Rok X IX

P r z e d p ł a t a

w y n o s i ł na pocztach w w o j e w ó d z t w a c h Pomorskiem i Poznadsk.

kw rt. 1,15 zt, mieś. 40 gr.

Wprost z redakcji pod o p a s k ą kw art. 1,70 zt., miesięcznie 60 groszy.

Zeszyt pojedynczy 15 g r .

Tygo dnik urząd. P om orskiej Izb y R o ln iczej Pom orskiego Tow arzystw a Rolniczego (K ó­

łe k Rolniczych) Pom orskich Z w iązkó w Hodo­

wlanych, Pom . Z w iązku O grodników Produku­

jących, Zw iązku W łaś c ic ie li Lasów na Pom o­

rzu, Z w iązku To w arzystw Pszczelniczych, Tow arzystw a Z iem ian ek Pom orskich i Po­

m orskiego Stów. R olniczo-H andlow ego

i R e k l a m a c j e 3 f uwzględnia się tylko do l

■ wyjicia zeszyta następ. 3

! Rękopisów redakcja nie 3 i zwraca. - Przedruk ortyk. 3 j bez podania iródła nie- i i do zwolony. — A d r e s !

; redakcji Toruń, Sienkie- ! j| wieża 40. tal. 36. — Adres ¡' Red. odp.; In i. agr. Jan Lenta. Adm. Bydgoska 56 teł. 202

i

Do Czytelników ..K ło s ó w ” !

... ...mum)wiiiiimmmmmuiiim!iiii... .

Z powodu zaszłej omyłki, urzędy pocztowe żądały dotąd wyższą cenę prenumeraty, jak podano w naszym nagłówku. Robiemy starania w Głównej Dyrekcji Poczt i Telegrafów w Warszawie ażeby tę omyłkę w najbliższych dniach sprostowano. — Prenu­

merata, tak jak podano w nagłówku wynosi we wszystkich urzędach pocztowych Państwa Polskiego z doręczeniem do domu:

K W A R T A L N IE 1 zło ty 15 groszy i opłata pocztowa 33grosze razem: 1 z ło ty 48 groszy P Ó Ł R O C Z N IE 2 zło te 30 groszy i opłatą pocztowa 65 groszy razem: 2 zło te 95 groszy R O C Z N 1 E 4 zło te 60 groszy i opłata pocztowa 1,30 złot. razem: 5 zło te 90 groszy M IE S IĘ C ZN A P R E N U M E R A T A jest wobec odnośnych przepisów pocz­

towych dopuszczalna tylko za opaską wprost z administracji „K ło s ó w ” Toruń uhea Bydgoska 56 za o p ła tą 60 groszy. - O ile w poszcze­

gólnych wypadkach urzędy pocztowe nie przyjmą prenumeraty rocznej, mle zaz3dają wyższej opłaty, na ten czas uprasza się odnośna kwotę 5,90 z ł przesłać w prost do a d m in is tra c ji „K ło só w ” , która od siebie dalsze formalności przesyłki na urzędach pocztowych załatwi. —- Opłata pod opaską kwartalnie wprost z administracji „Kłosów” wynosi 1,70 złot.

półrocznie 3,40 zł, rocznie 6,80 zł. - Ponieważ dowiedzieliśmy się. że nie- którzy z Czytelników, skutkiem wstępnie wspomnianej pomyłki do tej pory nie zaabonowali „Kłosów“ , chcąc im umożliwić wzięcie udziału w rozpisa­

nym konkursie, po porozumieniu się z Pomorską Izbą Rolniczą i Pomor­

skiem Towarzystwem Rolniczem p rz e d łu ż y liś m y te rm in zapisu na

DRUGI KONKURS CZYTELNIKÓW . . K Ł O S Ó W ” D O D N I A 2 0 L U T E G 0 1 9 2 6 82.

WYDAWNICTWO „KŁOSÓW” ' j

I

Nr. 4

Dziai urzędowy — Dział nieurzędowy: Ku czci Staszica W kilka uwag' — Podstawy racjonalnego żywienia owiec Mączki W itaminy A w paszy — Dzikie kasztany jako pasza dla kóz i cl ro li Towarzystwo Rolnicze — Ruch w Kółkach P. 1. R. Związek Rewizyj

lia należności drogą egzekucji, Caaszy — Ściółka tortowa —

— Kronika — Pomorskie Ziemianka Pomorska.

D Z I A Ł U R Z Ę D O W Y P . I . R .

W sprawie doświadczeń nawozowych i odmiano«

wych na wiosnę 1926.

Jak w latach poprzednich, tak i w tym roku olnit

Pomorska Izba Rolnicza przy współudziale swych szkół rolniczych, rozmieszczonych na całym tere*

nie Pomorza, przeprowadzać będzie •— oprócz do«

świadczeń ścisłych — doświadczenia nawozowe i odmianowe demonstracyjne u włościan.

Zasady przeprowadzania doświadczeń są te same jak w latach ubiegłych.

Do doświadczeń przeprowadzanych u wło*

ścian, posiadających do 50 ha (200 mórg. magcl.) ziemi; nawozy i nasiona dostarcza się bezpłatnie.

Rolnicy, posiadający ponad 50 ha ziemi pono*

szą koszta nawozów i nasion.

W szystkie inne koszta jak: koszta podróży urzędnika, k tó ry przyjeżdża do przeprowadzenia doświadczenia, koszta przesyłki nasion i t. p. ponosi Pomorska Izba Rolnicza.

Furmankę do najbliższej stacji kol. dla urzę*

dnika przyjeżdżającego w sprawie doświadczenia (do założenia doś.w., zbioru i t. p.) dostarcza rolnik, u którego przeprowadza się dośw. bezpłatnie.

Doświadczenia nawozowe prowadzone będą przedewszystkiem nad zbadaniem potrzeb nawo«

zowych gleb i zastosowaniem różnych nawozów i wysokości dawek pod poszczególne rośliny.

Doświadczenia odmianowe przeprowadzać się będzie z 4 odmianami jęczmienia, 4 odmianami owsa i 6— 10 odmianami ziemniaków. Do porówna«

nia bierze się odmiany, które w doświadczeniach ścisłych w latach poprzednich dały najlepsze re*

zultaty na Pomorzu.

W yją tko w o może być uwzględnione w miarę możności życzenie co do włączenia innej odmiany, o ile zamówienie wpłynie na czas, by można od*

Wystawa inwentanS opiRbwego,

Druga Wszechpolska Wystawa Inwentarza Opa­

sowego odbędzie się w czasie od 1—-3 maja r. b. w Po­

znaniu. Zgłoszenie na Wystawę przyjmować będzie Komitet W ystawy do 1 kwietnia rb„ włącznie na prze­

pisanych formularzach, które można otrzymać w biu­

rze Komitetu (Poznań, ul. Mickiewicza 33, w gmachu Izby Rolniczej). Poro. Izba Rolnicza.

K O M U N I K A T .

Towarzystwo Ludowe w Tczewie, na zebraniu odbyłem w Tczewie dnia 20 grudnia 1925 zwróciło się do Pana W ojew ody Pomorskiego, aby wydal rozporządzenie mające na celu wzbronienie wywo­

zu z powiatu tczewskiego do Gdańska detalicznych zapasów żywnościowych, co sprowadza nieslycha*

ną drożyznę w powiecie, m otywując wniosek swój tem, że gdańszczanie wywożą produkta pierwszej potrzeby, a w powiecie szerzy się nędza i bezro*

bocie.

Na skutek powodowanego wnioskiem powyż*

szym pisma p. W ojew ody Pomorskiego pod 1. dz.

X I. a 6888/25, Pomorska Izba Rolnicza zwraca się do pomorskich rolników z usilną prośbą, ażeby nie w yzyskiw ali poczynionych im ulg przy obrocie towarowym z W . M. Gdańskiem, a zwłaszcza udo*

godnień z zaświadczeniami walutowemi do maso*

wego wywozu produktów .rolnych na obszar gdań*

ski, lecz w pierwszym rzędzie zaspakajali całko*

wicie potrzeby miejscowej konsumeji; pan W ojewoda zaznacza dalej w swoim piśmie, że w przeciwnym razie b yłby zmuszony poddać re*

w iz ji odnośne ulgi.

Pomorska Izba Rolnicza.

» « « » . • • o

•••% •

• 9

D Z I A Ł N I E U R Z Ę D O W Y

o»*.*« •••••••“

!'*«': ś

)••••••■••• •*•••••• •••*»««• W •••»••9 ***•••*** <»••••• ••••••*

K u c zci S ta s z ic a .

mianę daną zamówić.

Bliższych inform acji udzieli D yrekcja najbliż*

szej szkoły rolniczej P. I. R. oraz W ydział pro*

dukcji roln. P. I. R. w Toruniu. Zgłoszenia kiero*

wać należy do D y re k c ji odnośnej szkoły rolniczej najpóźniej do 15 lutego lub do Pomorskiej Izby Rolniczej do dnia 20 lutego. Późniejsze zgłoszenia nie będą m ig ły być uwzględnione.

Doświadczenia przeprowadzone w danem go*

spodarstwie są dla rolnika najwłaściwszą drogą do poznania jakich nawozów należy używać, kiedy i jakie dawki się opłacają, jakie odmiany zbóż siać i t. ^{p . —} Według powyższych warunków P. I. K.

nie wymagają ponoszenia prawię żadnych kosztów.

Prosimy więc we własnym interesie zgłaszać się o przeprowadzanie doświadczeń.

Pomorska Izba Rolnicza.

Dnia 20 stycznia b. r. przypadała setna rocz*

nica śmierci S t a n i s ł a w a S t a s z i c a , jednego z wielkich obywateli, któ rzy sprawili, że naród polski nie zniszczał w niewoli. Nieśmiertelną jest Jego zasługa dla O jczyzny i dla ludu. W iele prac, dzisiaj prowadzonych, rozpoczęło się z Jego na tchnienia’ w budowaniu przyszłości możemy dziś jeszcze wiele zaczerpnąć z Jego m yśli i pracy.

Za młodu — w książkach swoich nawoływał do przemiany ustroju Polski. Z aklinał w imię gi­

nącej O jczyzny, by ćlla ocalenia wolności zapewnie sprawiedliwość społeczną. W skazywał wartość swobodnej pracy, bronił praw mieszczan, żadał zniesienia pańszczyzny i zapewnienia własności ziemi dla chłopów. Z mocą dowodził, że miarą . szczęśliwości kra ju jest szczęśliwość rolnika. Choć jako mieszczanin nie mógł być wówczas posłem,

*

„pasc Tko nik- iący i siebie gwałci“ . Skie*

iiu sił narodu. Nie*

Nr. 4

w pływ ał swemi pismami 3*go M aja 1791 roku. r go, w ciężkich przej może 1 naród wielki czejnny“ ; pocii i ziemię“ „prz rował swą prał

zmierne położył sa^i zasługi w szerzeniu wiedzy o świetnych i ciężkich chwilach przeszłości, w ba*

daniu gór i kopalin, w zachęcaniu do um iejętne:

pracy rolniczej.

Zaledwie zaświtała możność szerszego działa*

nia (w Księstwie Warszawskiem i Królestwie Kon*

gresowem) Staszic stanął do żmudnej, codziennej służby. Podziw i posłuch budziła jego wytrwałość, umiejętność spostrzegania co do najpotrzebniejsze, wskazywania dróg, którem i iść należy. Zakładał szkoły i dbał o oświatę dorosłych. Dźwigał pod*

upadłe rolnictwo, ten ukochany przez Niego trud, któ ry „uszlachetnia i mnoży“ dary ziemi. Był współzałożycielem pierwszego towarzystwa rolni*

czego i — wcześniej niż w D a n ji tw o rzył szkolni*

ctwo rolnicze. Szukał z powodzeniem sposobu za*

pewnienia lepszych warunków produkcji i zbytu.

Z głębi ziemi polecił dobywać węgiel, żelazo, cynk.

Wiązał rblnictw o z przemysłem. Za skarb na i*

więkgzy uważał przytem umiejętność pracy i do*

brobyt pracownika. W ciąż dążył ku doskonaleniu

• i szerzeniu nauki, wskazywał, że prawda ma na celu szczęście ogółu. '

W łasnym przykładem i ofiarą pokazał, jak po*

winno być urządzone życie wsi. Z oszczędności, długo ciułanych, nabył dobra hrubieszowskie, po*

praw ił w nich gospodarkę, uw olnił swych włościan z pańszczyzny, nadał im ziemię na własność — pod jednym ty lk o warunkiem: utworzenia i owa*

rzystwa w celu „udoskonalenia rolnictw a i prze*

mysłu oraz wspólnego ratowania się w nieszczę*

ściach“ . W ręce rady gospodarczej złożył pilnowa*

nie, by rolnicy „sami sobie' budowali lepszą przy*

szłość przez wzajemną pomoc w budownictwie ogniotrwałem, przez śpichrze gromadzkie, kasy spółdzielcze i inne urządzenia, by z ziem wspólnych opłacali potrzeby sierot i chorych, kształcili dzia*

Iwę i wspomagali najzdolniejszą ubogą młodzież.

Niezliczone są dzieła dobroczynne Staszica.

Słusznie powiedział o N im poeta, że „zdołał więcej kochać bliźnich, niźli siebie“ . I dlatego stało się, ja k marzył Staszic: skutki Jego czynów są dobro*

czynne dla następnych pokoleń.

Jak je uczcić? Niczem są same słowa. Staszica czcić trzeba czynem, spełnianiem Jego testamentu:

poprawianiem losu powiększaniem szczęśliwości ludzi, szerzeniem Jego idei, że „społeczność jest jedną moralną istnością, której członkami są oby*

watele“ .

K om itet Uczczenia Staszica wzywa lud polski nietylko do wyrażenia hołdu pamięci wielkiego obywatela w setną rocznicę Jego zgonu. Nawołuje do szerzenia Jego idei i pracy nad ich urzeczywist*

nieniem. Dlatego postanawia związać uczczenie Staszica z Dniem Spółdzielczości, przygotowanym na 6 czerwca roku 1926 w całej Polsce.

Niechaj się święci w pospólnym czynie pamięć pierwszego spółdzielcy polskiego, niechaj wieś poi*

ska połączy usiłowania ku swemu odrodzeniu z czcią dla wielkiego dobroczyńcy rolników, niecha j pracy, w imię sprawiedliwości podejmowanej, przewodniczy duch Staszica!

W ie jski K om itet Uczczenia Setnej Rocznicy Śmierci Stanisława Staszica.

S Y 3

W sprawie przymusowego ściągania należności drogą egzekucji kilka uwag * )

Prawną podstawę dla wykonania wszelkich eg*

zekucji z polecenia władz skarbowych, państwo*

wych i samorządowych, oraz tych in stytu cji lub korporacji prawa publicznego, którym ustawy lub zatwierdzone przez władzę państwową statuty na*

dają prawo ściągania swych należności w drodze bezpośredniej egzekucji, stanowią na Pomorzu i w W ojew ództw ie Poznańskiem Rozporządzenia Królewskie — Pruskie i to Verordnung betreffend das Verwaltungszwangverfahren wegen Bei*

treibung von Geldbeträgen z 15. X I. 1899 (G. S. str. 545) i Anweisung vom 28. X I. 1899 betreffend D t. d. ja k poprzednio (G. S. tamże);

rozporządzenie z 15. X I. 1899 naprowadzać będę skrótem Rozp. 1, a rozporządzenie wy*

konawcze z 28. X I. 1899 skrótem Rozp. II. art.

Ponieważ art. 9*ty Rozp. II. przewiduje wy*

padki, w których gminy występują jako władza egzekucyjna dla niektórych roszczeń pieniężnych Skarbu Państwa, a pozatem gminy tym samym trybem ścigają własne podatki i opłaty gminne, zatem każdy sołtys na Pomorzu winien być w posiadaniu wspomnianych rozporządzeń.

Znaleźć je można także w tomie I. Branchitsche die Preussischen Verwaltungsgesetze pod L. 12.

I. Rozróżnia się zasadniczo władzę lub insty*

tucję będącą wierzycielką opłaty od władzy wyko*

nawczej, przyczem jednakże zwykle władza wyko*

nawoza jest ta sama, co władza wierzycielką. Róż*

nica ta jednakże ma w pływ na początek postępo*

wania wykonawczego. Mianowicie doręczenie pierwszego wezwania do zapłaty dłużnikow i nie może jeszcze stanowić początku postępowania eg*

zekucyjnego, a jest zwykłem doniesieniem wierzy*

cielą — władzy, o ile ona wymierza i żąda opłaty.

Na mocy Rozp. I. art. 7 i Rozp. II art. 18 winna władza wykonawcza dłużnika wezwać do zapłaty dając mu conajmniej 3*dniowy czasokres. Tem upomnieniem rozpoczyna się postępowanie egzeku*

cyjne, a upomnienie to .winno być wystosowane nietylko do pierwszego głównego dłużnika, lecz także do osób trzecich, np. w tór — dłużników, po*

siedzicieli dzierżących przedmiot opodatkowania będący własnością dłużnika, członków rodziny od*

powiadających za żądane świadczenie ewentualnie

*) Przyp. Redakcji. A rty k u ł ten napisany jest przez je*

dnego z najlepszych adwokatów pom orskich na prośbę P. 1. R.,

jako obecnie aktualna porada prawna, o któ rą C zyte ln icy do nas bardzo często się zwracali,

K spadkobierców w tórnych i t. d. Każda czynność w postępowaniu egzekucyjnym powoduje koszta, które powstają z podjęciem tej czynności.

Odwołania przeciwko w ym iarow i opłaty i jego wysokości kieruje się do władzy łub in stytu cji — wierzyciela, zażalenie przeciwko sposobowi wyko*

nania egzekucji z tego tytułu, że np. nie doręczono wspomnianego upomnienia osobie, u której prze*

prowadza się egzekucję, lub, że egzekucję przeproś wadza się niezgodnie z przepisami ustawy, np.

w przedm ioty nie podlegające zajęciu, należy kie«

rować do władzy nadzorczej nad urzędnikiem wy?

konującym egzekucję (Rozp. Ił art. 2). Wszystkie te środki prawne należy wnosić bezzwłocznie; czę?

sto upływ 2 tygodni od zarządzenia zaczepionego lub doręczenia odnośnego pisma pozbawia dłużni?

ka środka prawnego.

Jest rzeczą ważną stwierdzić w poszczególnym wypadku, ^{c z y} urzędnik w ykonujący egzekucję jest urzędnikiem gminnym, czy urzędnikiem paro stwowym i jakiego urzędu. Każdy taki urzędnik winien się wykazać na żądanie pisemnem zleceniem swej władzy, mianowicie władzy wykonawczej;

nie wystarczy wezwanie innej władzy np. wierzy?

cielki do władzy wykonawczej o przeprowadzeniu egzekucji (Rozp. Ił art. 16 i I. par. 13). Naturalnie, że dopuszczone są także skargi sądowe przeciwko Skarbowi Państwa, lub równorzędnym wierzycie?

łom publicznym z tytułu nieprawnego naruszania praw własności lub posiadania osób trzecich, nie odpowiadających za dłużnika. I tutaj uchwała sądu, że wstrzym uje się egzekucję tymczasowo, aż do wyjaśnienia w procesie, czy osoba interweniują*

ca ma prawo sprzeciwić się egzekucji, wiąże władzę wykonawczą. Jednakże w pierwszej lin ji intere?

sant trzeci, sprzeciwiający się egzekucji, winien wnieść o wstrzymanie egzekucji do władzy wie?

rzycielki świadczenia. Przeciwko je j rozstrzygnie?, ciu dopiero przysługuje prawo zażalenia do w ła d zy wyższej, które wręczyć należy władzy, której orze?/

czenie się zaczepia, lub też za wykluczeniem prawa, zażalenia skarga interwencyjna przeciwko wierzy?

cielowi ściągnąć się mającej opłaty (Rozp. I par. 3).

W wypadkach takich interesent winien zasięgnąć rady adwokata.

II. U rzędnik wykonawczy dokonuje zajęcia przez uwidocznienie go — czy to przyczepieniem kartki, czy też przyłożeniem pieczęci na zajętym/

przedmiocie, czy zamknięciem zajętego przedmiotu w osobnej ubikacji z oznaczeniem, że pozostaje pod jego urzędowym zamknięciem. W każdym razie winien urzędnik wykonawczy uwiadomić dłużnika o dokonaniu zajęcia. Forma uwidocznię?

nia zajęcia i uwiadomienia dłużnika jest coprawda szczegółowo w Rozp. I I árt. 44 przepisaną, jednak?

że są to przepisy służbowe dla urzędników wyko?

nawczych, a Rop. I z mocą ustawy je j szczegółowo nie przepisuje. N ie można zatem opierać nieważ?

ności zajęcia na tern, że urzędnik nie spisał z tej czynności protokółu, a można je opierać na tern, że urzędnik wykonawczy zajęcia wogóle nie uwi?

docznił lub, że dłużnika wzgl. posiedziciela zaję*

tych przedmiotów' o dokonaniu zajęcia nie powia?

domił. Powiadomienie takie musi zawierać oświad?

Nr. 4

dyspcl Za?

w, posiada!

pieniądze,

zabrać. O ile jedu

żnikowi wzgl. posiedzicie?

■R-w usuwać wzgl. nim i ich użytkiem,

konawca pozostawić ftrdm ioty, a tylko

^ “Wartościowe mu awa, że pozosta?

wienie zajętych przedmiotJw dłużnikowi narazi w ierzycieła na straty, lub gdy dłużnik odmówi przechowywania przedmiotów zajętych, gdy np- nie chce ponosić kosztów, wyżywienia i pielęgnacji zajętvch źrebaków, to urzędnik wykonawczy musi te przedm ioty zabrać we własne przechowanie (Rozp. II art. 44, 45).

III. Zajęciu nie podlegają następujące przed?

m ioty (811 procedury cywilnej i par. 25 Rozp. I.h 1. Części ubrania, łóżka, bielizna, urządzenia domowe i kuchenne, w szczególności piece do ogrzewania, przedmioty do koniecznego użytku dłużnika wzgl. do odpowiedniego utrzymania do?

mu niezbędne.

2. Środki żywności i opal — potrzebne dłuż?

mkowi, jego rodzinie i domownikom na 4 tygodnie, albo o ile zapasów tego rodzaju niema, gotówka, jaka jest na zakup tvchże potrzebna, na 2 K godnie.

3. Jedna dojna krowa albo, wedle wyboru dłużnika, dwie kozy, lub dwie owce, z potrzebną dla nich na 4 tygodnie paszą i podściólką wzgl- o ile zapasów tego rodzaju na dwa tygodnie niema, a zwierzęta te są niezbędne dla utrzymania dłuż?

nika, rodziny i domowników, gotówka potrzebna na zakup tychże zapasów.

4. U rolników potrzebne do prowadzenia go?

spodarstwa narzędzia i bydło z potrzebnem nawo?

zem, jakoteż ziemiopłody w miarę potrzeby do dalszego prowadzenia gospodarstwa do czasu, w któ rym równe ziem iopłody lub podobne pro?

dukta przypuszczalnie nastaną.

5. U.rzemieśników, robotników, przemysłów?

ców i innych czerpiących swój zarobek z pracy rąk lub usług, przedm ioty niezbędnie potrzebne do wykonywania czynności zarobkowych.

6. U wdów i nieletnich spadkobierców, osób pod 5) wyszczególnionych, o ile w ykonują czyn?

ność zarobkową przez zastępcę, przedm ioty nie?

zbędnie potrzebne do osobistego wykonywania za?

robku przez następcę.

Punkta 7 do 9 par. 811 nie interesują tutaj.

10. Książki do nabożeństwa i szkolne, książki gospodarcze, papiery fam ilijne, obrączki ślubne, ordery i oznaki.

11. Protezy ciała, okulary i inne środki po?

mocnicze, potrzebne z powodu kalectwa lub ułom?

ności do użytku dłużnika lub jego rodziny.

12. Przedmioty używane przy pogrzebach.

Podług par. 812 cyw ilnej procedury sądowej:

Przedmioty, które należą do codziennego użyt?

ku domowego nie podlegają egzekucji, jeżeli jest widocznem, że cena sprzedaży nie stoi w żadnym stosunku do ich wartości.

Podług par. 813:

Do zaięcia owoców nieodłączonych od ziemi, tudzież do zajęcia wyszczególnionych w par. 811 !,

Nr. 4 S Y

>nika, Wz a 300 4 pry. cyf. należy pr%\±

o ile wartość przedm

złotych (A rty k u ł .

A rt. 40 Roz ł o

zajęcie p rz e d m id fJ J ^ H J J P iP rc h inwentarz nic»

ruchomości, poniewa/Apodlegają egzekucji w ma»

jątek nieruchomy. Przy nieruchomości przemysłu»

wej są to wpierwszej lin ji maszyny i narzędzia, przy gospodarstwie rolnem inwentarz żyw y i mar»

tw y przeznaczony do prowadzenia gospodarstwa, produkta rolnicze potrzebne do prowadzenia ¡y spodarstwa do czasu, gdy podobne produkta przy»

puszczalnie na nowo zostaną zebrane i wszelki nawóz wyprodukowany w gospodarstwie.

Przedmioty, które nie są inwentarzem gospo»

darstwa, które jednakże hipotekom ciążącym na gospodarstwie podlegają w myśl §§ 1120 do 1122 k. c. podlegają zajęciu tylko dopóty, dopóki sub»

hasta nieruchomości nie jest zarządzona.

A rt. 42 Rozp. I I zarządza przy końcu, że zaję»

cie inwentarza żywego i produktów rolniczych nie»

odłączonych jeszcze od ziemi, nastąpić powinno dopiero w ostateczności, gdy urzędnik w vkonav czy' żadnych innych przedmiotów, zdatnych do za»

jęcia w wystarczającej wartości nie znajdzie. — Straty powstałe podczas trwania egzekucji w za»

jętych przedmiotach, obciążają w pierwszej lin ji osobę, która stratę spowodowała, zwykle osobę, u której się zajęty przedmiot w chw ili powstania szkody znajdował. Jeżeli jednakże strata powstała przypadkowo, np. spowodowana nieprzewidzial»

nym pożarem, zarazą lub zniżką cen zajętych przedmiotów, to straty takie dotyczą właściciela tychże przedmiotów, a w żadnym razie nie mogą być przez dłużnika zaliczone na dług, któ ry ma uiścić. Z tego wynika, że dłużnik nie jest zobowiązany do uwiadomienia wierzyciela o po»

wstałych zmianach w zajętych przedmiotach, chyba, by uniknąć podejrzenia, że samowolnie zła»

mai lub zezwolił na złamanie węzła egzekucji, za»

dzierżgniętego zajęciami; złamanie zajęcia jest bo»

wiem przestępstwem — karanem więzieniem.

Z powyższego też wynika, że wszystkie zajęte przez kom ornika przedm ioty za w yjątkiem pienię», dzy, kosztowności i papierów wartościowych, win»

się odbyć rychlej aniżeli w tydzień ^do zajęciu, a powinien być ogłoszony w tejże gminie conaj»

mniej na trz y dni przed licytacją za pomocą wy»

wieszenia publicznego lub ogłoszenia w gazetach.

A rt. 57 Rozp. II zarządza, że o ile dłużnik przedstawił propozycję na inne zrealizowanie za»

jętych przedmiotów, aniżeli drogą licytacji, lub gdy względy praktyczności wskazują na inny spo»

sób realizacji, to władza wykonawcza powinna wydać właściwe zarządzenia i donieść ie dłużni»

kowi. W szczególności j* s t dozwolone sprzedawać ziarno, słomę, siano, środki żywności i inne przed»

m ioty posiadające cenę rynkową z wolnej ręki za ostatnią cenę rynkową.

Co do przedmiotów ze złota i srebra, drogich kamieni i przedmiotów sztuki jest przepis, by w pro­

tokóle o zajęciu stwierdzono ich wartość osobno podług zawartości złota lub srebra, a osobno jako w ytw orów sztuki. N ie wolno sprzedawać na iiew tacji przedmiotów ze złota i srebra niżei wartości metalu. Sprzedaż zboża zajętego na pniu dozwolo»

na jest dopiero po ich dojrzałości, nastąpić ona może przed lub po żniwowaniu. W razie, gd- sprzedaży dokonano po odłączeniu owoców o a

---* / T --- — --- i i --- w . Y j V U ) n U l / Y

ny pozostać do użytku dłużnika. Obniża to bo»

wiem koszta egzekucji, gdyż ten, co daną sztukę : i bydła, w zw ykły w gospodarstwie jego sposób użytkuje,_ nie może za utrzymanie tych przedmie» f ; tów obliczać kosztów utrzymania. Ponieważ,’

koszta utrzymania w każdym razie obciążają dłuż ' ' nika, a nie czasem wierzyciela, dla którego się egze f kucję wykonuje, więc dłużnik kw estji tych kosz»

tów nigdy podnosić nie może. O ile przy przepro»

wadzeniu licyta cji wypadnie trzeciej osobie, prze»

chowawcy, zapłacić z góry koszta utrzymania, to egzekucja musi być przciwko dłużnikowi dalej przeprowadzona, by doprowadzić do zapłaty długu jego, wyłącznie jego kosztem bez reszty.

. IV . Zajęte ruchomości należy wskutek pi»

semnego zlecenia władzy wykonawczej sprzedać w drodze publicznej lic y ta c ji przez urzędnika wy»

konawczego. zasadniczo w tej samej gminie, w któ»

rej nastąpiło zajęcie. Term in licytacji nie powinien

ziemi, urzędnik wykonawczy winien je zeżniwić na koszt dłużnika.

Tak z dokonania zajęcia jak i z przeprowa»

dzenia lic y ta c ji urzędnik wykonawczy winien spo»

rządzić protokół, którego wymogi wynikają z roz- prządzenia II»go; jednakże sporządzenie tego pr<

tokółu, zachowanie formalności dla niego przepi»

sanych nie jest warunkiem ani dla ważności zaie»

cia, ani dla ważności przeprowadzonej licytacji.

Urzędnik wykonawczy, przeprowadzający li»

cytację, uprawniony jest do przyjęcia zapłaty wie»

rzytelności, dla których egzekwuje. Po przedsta»

wieniu władzy wierzyciela lub zarządzenia władzy wykonawczej, że należy term in lic y ta c ji odłożyć, winien urzędnik wykonawczy licytację wstrzymać;

przy zapłacie do jego rąk jednakże tylko, gdy za»

płatą także koszta egzekucji zostaną pokryte.

O his dłużnik widzi, że licytacja nie doprowa­

dzi do zupełnego zaspokojenia wierzyciela, to może z wolnej ręki urzędnikowi licytującemu doprowa»

dzić lub dostarczyć dalsze przedmioty, dotychczas nic zajęte z poleceniem sprzedania ich w tei samej

■ licytacji, a urzędnik licytują cy winien to uczynić.

Naruszenie powyższych przepisów przez urzc»

dnika wykonawczego włącznie przepisów bardzo i szczegółowych dot. sporządzenia protokółów z za»

jęcia i z licytacji, daje dłużnikow i prawo żalenia się na wykonawcę do władzy wykonawczej, a w ra=

zie, gdy postępowanie urzędnika narusza istotne interesy dłużnika, które powinny być uwzględnio»

ne, władza wykonawcza jest władna wstrzymać egzekucję.

Koszty egzekucji regulują par. 51 i nast. Rozp.

l»go oraz art. 82 Rozp. II, wskazując, że powstają one z reguł za każdą czynność osobno i w całości 7 je i rozpoczęciem i że należy je z reguły potrącić na ciężar dłużnika z góry z sumy zebranej licy»

tacją.

V. M ajątek żony i dzieci podlega egzekucji za podatki głowy rodziny o tyle, o ile deklaracja po»

datkową i nakazem zapłaty objęto i wymierzono podatki także od m ajątku żony i dzieci. T o samo dotyczy podatku dochodowego c. f. art. 86 ust.

o podatku doch. d. u. nr. 58, poz. 411: Za podatek gruntowy, k tó ry w tutejszej dzielnicy zasadniczo jest podatkiem komunalnym z dodatkami na rzecz Państwa, odpowiada właściciel tabularny, a w ostat niej lin ji przedmiot podatku t. zn. grunt.

Odmiennie od egzekucji na mocy w yroku sądu prowadzonej egzekucja przeciwko osobom trzecim, odpowiadającym za opłaty mające być uiszczone przez dłużnika, w szczególności spadkobiercom, małżonkom, rodzicom lub użytkowcom, o ile ci z mocy usta\vy zobowiązani są, czy to do świad?

czenia w miejsce dłużnika lub też do znoszenia po*

stępowania egzekucyjnego skierowanego w mają?

tek d łi to nie ]5C wania upotfli cielki dotycząU-.i.;v w miejsce ty tu łu w ^ S S

Nr. 4 0.>e w ich posiadaniu, osobnego postępo?

i«„władzy wierzy?

|^cz wystarcza rządzenie egze?

ku c ji ze strony władzy wyK0ńaw"ćzej. Otwiera ■. się tu dwie drogi prawne obrony, mianowicie zaża?

lenie w drodze adm inistracyjnej do przełożonej władzy nad władzą wykonawczą i odwołania do władzy wierzycielki z uzasadnieniem, że pokrzyw?

dzony za opłatę nie odpowiada lub też, że ma prawo rzeczowe do zajętego przedmiotu, które sic sprzeciwia egzekucji podjętej przeciwko dłużniko?

wi. Częste także będą skargi interwencyjne w tym wypadku. Z w ykle pokrzywdzony bez porad, prawnika się nie obędzie.

t

Tadeusz Narzymski

właściciel dóbr Jabłonowskich

prezes Zarządzu Stów. Roln. Handl. w Grudziądzu

zmarł dnia 14-go stycznia 1926 r.

W zmarłym tracimy niezmordowanego towarzysza pracy, zacnego i prawego kolegę — oraz zasłużonego członka dla naszej organizacji.

Cześć Jego pamięci.

R a d a N a d z o rc z a « Z a r z ą d i W s p ó łp r a c o w n ic y S tó w . R o ln ic z o -H a n d lo w e g o w G r u d z ią d z u .

P o d s ta w y ra c jo n a ln e g o ż y w ie n ia o w ie c .

Podstawą każdej hodowli jest racjonalne żywie­

nie, od niego zależy wartość przychówku, jakość i ilość produktów stanowiących dochód z danego zwie­

rzęcia, a które w hodowli owiec będą w postaci w eh ny, mięsa i mleka (u niektórych ras).

Wskutek wprowadzenia konsumeji skopowiny w ramy aprowizacji armii W. P,, jest obecnie dość duże zapotrzebowanie na opas owczy, powinni się więc hodowcy starać o dostarczenie go w odpowied­

niej doborowej formie, ażeby w ten sposób wyrobić sobie dobrą markę pomorskich opasów owczych. Po­

siadając dobrze przygotowane opasy owcze, napewno zawsze znajdziemy na nie nabywców, którzy zapłacą odpowiednią cenę, będącą w obecnych ciężkich wa­

runkach finansowych lwią pomocą do podniesienia ogólnej rentowności hodowli owiec. Cóż nam pomo­

gą drogi zbytu na opasy owcze, gdy je częstokroć nie umiemy wyhodować przez częste popełnianie błędów w żywieniu.

Chcąc uzyskać dobrze opasione skopy,' nie można zaczynać należycie je karmić dopiero w pewnym okre­

sie przed terminem zbytu, gdyż w ten sposób bardzo

trudno jest osiągnąć dobre rezultaty: każde zwierzę, 0 ile nie było karmione dostatecznie od pierwszych dni swego życia, później zatraca już skłonność otpaso- wą, a to wskutek niedostatecznego rozwoju swego organizmu za młodu.

Karmą jagniąt, w pierwszym okresie życia, jest mleko maciory, o ile zatem matki są źle utrzymane, musi się to odbić na ich potomstwie, gdyż wskutek braku pasz białkowych posiadają maciory za mało mleka, które stanowi podstawę rozwoju całego przy­

chówku. Z powyższego widzimy więc, że błąd raz po­

pełniony w żywieniu macior karmiących jagnięta, lub też u jagniąt w pierwszym okresie ich życia, nie da się już naprawić i powoduje ujemne następstwa na wartości całego potomstwa.

Ażeby zapobiec błędom, popełnianym często w żywieniu, musimy karmić owce paszą zawierającą te składniki1 odżywcze, które faktycznie organizm zwierzęcia w danym okresie życia potrzebuje do za­

spokojenia swoich potrzeb życiowych, a nadto do wy­

tworzenia produktów dochodowych jak wełna, mięso 1 mleko.

Owce, tak jak i bydło, należą do zwierząt prze­

żuwających, posiadających żołądek składający się z czterech różnych części: żwacza, czepca, ksiąg i tra-

Nr. 4 7

wieńca, Karma, z\

przełyk do żwacza i wymieszania ze nie umięśniony, drobne kęsy ka!

śni, dostają się ¿“ p

przez zostaje ruchów, sil- iozaniękczone pewnych mię- la m y pyskowej, gdzie ulegają powtórnemu przeżuciu i oślinieniu. Następnie zostają powtórnie połykane przez zwierzę i dostają się do trzeciego oddziału żołądka zwanego księgami, a posiadającego liczne fałdy, w których pasza ulega wygnieceniu i roztarciu. Dopiero po takiem przygo­

towaniu przechodzi pasza do czwartej części żołądka zwanej trawieócem, która, jako właściwy narząd tra­

wienia spełnia te funkcje, oo pojedyńczy żołądek u innych zwie rżąt ssących (nip. u koni i świń). Trawie­

niec jakołeż jelito cienkie i grube, gdy pokarm się do nich dostanie, wykonują ruchy t. zw. robaczkowe (gdyż ruch ten przypomina pełzanie robaka). Ruchy te powodują dalsze rozdrabnianie pokarmu, ca ułatwia twia ścisłe zetknięcie się z dalszymi wpływami tra­

wiennymi!.

Z powyższego widzimy, że narządy do rozdrabnia­

nia karmy u owiec są nadzwyczaj dobrze rozwinięte, z czego wnioskujemy, że owce mogą twardą karmę spożywać lepiej aniżeli konie i świnie, posiadające tylko ¡pojedyńczy żołądek.

Każda pasza, skarmiona przez owce, składa się z kilkudziesięciu składników, najważniejsze z nich są:

woda, ciała białkowe, ciała azotowe niebiałkowe, tłuszcz, substancje wyciągowe bezazotowe i włókno surowe (węglowodany), związki mineralne. Procen­

towa ilość tych składników, jak również ich działanie, jest różne w każdej paszy. Żywiąc owce karmą o nie­

znanym składzie chemicznym, popełniamy częstokroć błędy, gdyż, przez nieświadomość rzeczy, możemy ży­

wić zwierzęta karmą zaubogą, lub też zabogatą w ja­

kiś składnik, mogący być należycie wykorzystanym tylko przez zwierzęta w pewnym, określonym stosun­

ku.

prowadzane przez naczynia krwionośne i limiatyczne, z drugiej zaś strony przy jej pomocy są wydalane ostateczne produkty wymiany materji z ciała, wreszcie woda gra ważną rolę w wydzielaniu ciepła z organiz­

mu przez odpowiednie parowanie (gdyby organizm nie posiadał dość wody, mógłby dojść do niebezpiecz­

nego przegrzania ciała). Wobec tak ważnej roli, jaką odgrywa woda w organiźmie zwierząt, brak jej powo­

duje mnóstwo zaburzeń, które ujawniają się między innemi w postaci zgęszczenia k rw i i podniesienia tem­

peratury ciafa. Natomiast nadmiar wody, przewyż­

szający zapotrzebowanie danego zwierzęcia, powo­

duje nagromadzenie się cieczy w tkankach, które sta­

ją się przez to wodniste i tracą jędrność, w następ­

stwie czego wzrasta wrażliwość na szkodliwe wpływy zewnętrzne, zmniejsza się odporność na choroby, wy­

zyskanie paszy staje się mniejszem, a rozkład składni­

ków ciała zostaje spotęgowany. Owce w stosunku do innych zwierząt domowych są najbardziej wrażliwe na nadmiar wody, dlatego też nie należy im dawać jej zadużo. Woda do pojenia owiec musi nie przekraczać temperatury krwi, t. j. 10°— 15° C; musi też być bardzo czystą i pozbawioną jakichkolwiek domieszek, gdyż te łatwo mogą wywołać różne choroby. Do .najbogat­

szych w wodę pasz należą: wywar, pasze zielone i okopowe, natomiast do ubogich w wodę: ziarna, słoma, siano, suszone odpadki pfrzemj i makuchy.

Ciała białkowe są niezbędne dla zachowania zwierzęcia przy życiu, z nich wytwarza się mięso, a po zaspokojeniu potrzeb bytowych owcy, nadmiar białka ulega rozkładowi] i może się zużywać, w miej­

sce innych substancji dla wytworzenia ciepła, siły bądź też tłuszczu. O szkodliwych wpływach wpro­

wadzenia białka w nadmiar do organizmu zwierzęcia dorosłego poprzednio już wspominałem.

Owca poza utrzymaniem się przy tyciu musi jeszcze wytwarzać wełnę, która będąc sama natury białkowej , może powstać tylko iz białka. Doświad­

czenia Dr. Kellnera nad badaniem wpływu pasz na Na ipodlstawie licznych badań wiadomem jest, że

nadmiar białka w paszy powoduje u zwierząt doro­

słych przyspieszenie ruchów oddechowych, zwiększe­

nie dopływu k rw i do skóry, -a niekiedy podniesienie temperatury ciała, brak natomiast białka powoduje powolną śmierć zwierzęcia. Odmiennie od zwierząt dorosłych zachowują się, w wypadku nadmiernego żywienia białkiem, zwierzęta będące jeszcze w roz­

woju. U nich znaczna część białka, znajdującego' się w ich pożywieni«, może przez długi czas nagromadzać się w ciele i być materiałem, z którego tworzą się na­

rządy. Według Dr. Kellnera, dorosłe skopy zatrzy­

mują w ciele nie więcej, jak 10, a najwyżej 15 gr. biał­

ka dziennie, które zostaje przeważnżie, a nawet wy­

łącznie zużyte na wytworzenie wełny; natomiast ja­

gnięta (a więc zwierzęta będące jeszcze w rozwoju) w wieku 4—-5 miesięcy, są« w stanie nagromadzić dziennie w swojem ciele 40—50 gr. białka, pomimo, że ich waga żywa jest znacznie mniejszą.

Wpływ wyżej wspomnianych najgłówniejszych składników pasz na organizm owcy przedstawia się w krótkości w sposób następujący:

Woda ułatwia pracę żucia i przełykania pokarmu, umożliwia proces trawienia oraz przejście rozpusz­

czonych substancji do soków ciała, jest środkiem, przy pomocy którego, składniki pokarmowe są roz-

produkcję wełny mówią nam, że produkcja wełny zmniejsza się dopiero wtedy, gdy wskutek niedosta­

tecznego odżywiania waga żywa zaczyna stale spa­

dać. Natomiast bardzo intensywne żywienie nie podnosi produkcji wełny ponad ilość , jaką się uzy­

skuje wówczas, gdy się owce żywi paszą bytową.

Do pasz bogatych w białko, a skarmianych przez owce, należą: makuchy, ziarno łubinu, suszone sło- dziny, otręby i siano, do ubogch w białko: pasze zie­

lone i słoma.

Ciała azotowe niebiałkowe w działaniu swem n!ie zostały jeszcze dotychczas wyczerpująco zba­

dane. W ustroju owiec niektóre amidy (należące do tej grupy) mogą zastąpić tyle białka, ile go potrzebuje organizm do utrzymania się przy życiu. Ciała azo­

towe niebiałkowe występują w większym stopniu u roślin młodszych i delikatniejszych, a w miarę doj­

rzewania rośliny ilość ich zmniejsza się. Bogate za­

tem w amidy będą rośliny o młodych pędach, nato­

miast ubogie w te ciała są dojrzałe ziarna i słoma.

Tłuszcz wytwarza największą energję cieplną przewyższającą każdą powstałą z innych składników paszy, zmniejsza zużycie białka przez organizm, a po­

woduje wytwarzanie się tłuszczu w ustroju zwierzę­

cym. Bogato występuje tłuszcz w następujących pa­

szach: w makuchach i suszonych słodzinach, w mniej-

8 ^k e Nr. 4 szym stopniu w ziarnach owsa, łubinu, w okopowych,

paszach zielonych, w słomie i sianie.

Substancje wyciągowe bezazotowe i włókno su­

rowe (węglowodany) działają podobnie, jak tłuszcz, wywierają wpływ na zmniejszenie użycia białka przez organizm wskutek czego białko znajdujące się w paszy może być zużytkowane na wytworzenie mię­

sa, wełny i mleka. Wreszcie z tych substancji po­

wstaje tłuszcz w organizmie zwierzęcia. W paszach owczych występują substancje wyciągowe bezazoto­

we w duże j ilości w okopowych, oraz w "odpadkach z nich otrzymanych, jak to w pulpie ziemniaczanej i wysłodzinach buraków, w mniejszym stopniu w ziar­

nach zbóż i otrębach, włókno surowe natomiast wy­

stępuje w słomie i sianie.

Związki mineralne (potas, sód, wapno, kwas fosforowy, żelazo). Potas wchodzi w skład komó­

rek organizmu i ciałek krwi, rola jego dotychczas nie została zdadana dostatecznie. Sód natomiast w y­

stępuje przeważnie w cieczach organizmu, we krwi, Hmfie, ślinie, soku żołądkowym i t. d., w połączeniu z chlorem tworzy on sól kuchenną, która zapobiega zbyt silnemu pęcznieniu komórek, ułatwia przenika­

niu substancji przez nie, rozpuszcza niektóre ciała białkowe oraz dostarcza materjału, z którego po­

wstaje kwas solny, niezbędny do procesów trawienia.

■ Najbardziej wrażliwe na brak soli są maciory, w okre­

ślę karmienia, gdyż tracą w tym czasie dużo chloru ze swego organizmu, uchodzącego wraz z mlekiem.

Sól kuchenna pobudza też w znacznym stopniu ape­

tyt u zwierząt i ożywia wymianę materji w organi­

zmie, dawana j ednakże w nadmiarze powoduje

zm.no że' dla orga wią jeden z „ nie tych składa

nizmu zwierzęcegoln__

chorób z których najwararć

™oże być szkodliwem

“’ ■'as fosforowy stano-

¿ości; wprowadze-

¿¿jości do orga- detn licznych f^uikost i krzy- wica (rachitis). Żelazu jest też niezbędne dla zwie­

rząt, brak jego powoduje u owiec błędnicę, Zwie­

rzęta będące w rozwoju swego organizmu są mniej odporne na brak związków mineralnych, aniżeli zwierzęta dojrzałe. Występowanie związków mine­

ralnych w paszach zależy przedewszystikiem od skła­

du gleby z której one pochodzą. Dużo wapnia za­

wiera koniczyna, dobre siano, rośliny strączkowe, mało natomiast: słoma roślin zbożowych, ziarna zbóż, otręby i okopowe. Wiele kwasu fosforowego znaj­

dujemy w ziarnach zbóż, otrębach i makuchach, nato­

miast mało w słomie roślin zbożowych, w wysłodzi­

nach burączanych i wywarze,

Z powyższego krótkiego opisu działania naj­

główniejszych składników pasz widzimy, jak powa­

żne i różne wpływy wywierają one na ustrój owiec.

Liczne doświadczenia oparte na praktycznem żywieniu zwierząt dały możność określenia procen­

towego skadu paszy, potrzebnej dla danego gatunku i wieku zwierząt.

Racjonalne zatem normowanie karmy według potrzeb zwierząt, stanowi podstawę według nowo­

czesnej techniki żywienia i jest najwłaściwszym środ­

kiem do osiągnięcia największej rentowności zwierząt domowych. (Dokończenie nastąpi).

Iiiż. St. Jełowicfci.

... ... ... ... J

CENTRALA ROLNIKÓW ?£

366

F I L I A w T O R U N I U

Tale». 6 4 3 , 6 4 3 , 6 6 » I 85 6 .

Zakup i sprzedaż

w szelkich ziem iopłodów i sztucznych nawozów I

®rax jedyne przedstawicielstwo S

Si*. AKC. EKSPLOATACJI SOLI POTASOWYCH 1

NA POMORZE 1

— - ' " " B iura p rzy u l. S z e ro k ie j 48 I. H A d re s te le g r. Centrum

Sil

mmmmwmmmmmmummmmwmmmmwmammm

M ą c z k i fo s fo ro w e ja k o d o d a te k d o p a s z y .

z mocno W handlu można się często spotkać „ ___ ...

zachwalanemi specjalnemi mączkami odżywczemi dla zwierząt, które, użyte w minimalnych ilościach, nnwnffflWilĆ matil llR/łTWirryaii rłinrłiołni/» elrurł-lr-J Mi..-»-

stety y praktyce nikt ich nie zaobserwował. W ar­

tość odżywczą, tych mączek należy sprowadzić do właściwej miary. Dziś zajmiemy się mączkami fos­

forowemu:, które w handlu występują pod rozmaitemi nazwami. Składnikiem wartościowym tychże jest fosforan wapniowy i dlatego tego rodzaju preperaiy są stosowane przy żywieniu zwierząt ze względu na

3153534800535353310002482348234853485323234823235323485323234848234831482353005323482348482353482348022323482348235331535353232348234823485348484853 53532353485353484848534823485348535348532323232323234823

Nr. 4

fosfor i wapno, potrzeb:

rżenia kości, a więc dych i ciężarnych pasza nie zawi ków. Ponieważ zastąpić o wiele

two- rnł-o-

•iu —- o ile 'ych s kł adni - Ci w paszy można iedą szlamową, więc przy kupnie mączki nie należy brać pod uwagę zawar­

tości wapna, lecz tylko fosforu (w postaci fosforanu);

trzeba jednak być przy niem ostrożnym, gdyż mączki, tzw. precypitaty, ze względu na sposób ich otrzymy­

wania mogą zawierać szkodliwe związki arsenu.

W zasadzie korzystniej jest zadawać zwierzę­

tom pasze, zaspakajające ich potrzeby co do fosforu, niż zakupywać specjalne w tym celu preparaty, a to z powodu, że pasze zasobne vf fosfor odznaczają się zazwyczaj także zawartością witamimów, bez których żadne zwierzę żyć nie może, a przechodzi różne nie­

domagania, jeżeli jego organizm zbyt mato ich otrzy­

muje. Są one nawet po części takie same, jakie były do niedawna uważane za wynik nie do starczania mu wystarczającej ilości, fosforatu i wapna, tak, że na­

wet zdaniem niektórych przy użyciu pasz, normalnie siosowanych, organizm zwierzęcy wchłania zawsze dostateczną ilość tych składników-.

Do pasz najbogatszych w fosfor (i witaminy) na­

leżą otręby żytnie i pszenne, makuchy makowe, z nasion bawełny, sezamowe, słonecznikowe, rze­

pakowe, lniane (inne makuchy mniej) mączka mięsna, mleko, kiełki słodowe, następnie nasiona konopij, rzepaku, maku, gorczycy, lnu, roślin strączkowych, wywar ziemniaczany, potem nasiona zbóż, słoma roślin motylkowych, w stosunku do suchej masy także ziem­

niaki i korzenie innych okopowych, tudzież ich liście i1 nać; siano, — oprócz z ląk kwaśnych — są jeszcze dość zasobne w fosfor, podobnież plewy pszenne, żytnie rzepaku i lnu; natomiast słoma zbóż -zawiera go niewiele, a bardzo mało melasa, wywar z niej, pulpa ziemniaczana, kaczany kukurydziane, wysłodziny buraczane i t. d.

Jeżeli chcielibyśmy uzupełnić niedostatek fos­

foru w paszach ostatniej kategorii, t. j. ubogiej w tenże, to — to według poglądów niektórych fizjo­

logów — nie powinno się używać w tym celu zwią­

zków mineralnych fosforu, jako nie absorbowanych przez organizm zwierzęcy, lecz organicznych, czyli innemi słowy makuchów, otrąb i t. d. W djetetyczne działanie mączek fosforowych wierzyć nie trzeba.

K. Huppcothał.

Ś c ió łk a t o r fo w a .

f Dokończenie.)

7. O bornik ze ściółką torfową często działa lepiej niż ze słomiastą. Słoma zawiera roślinne po­

karmy, naprz. azot, trochę kwasu fosforowego i po*

tasu. O bornik to rfo w y doskonale działał, na lżej*

szych ziemiach, ty lk o na ziemie zimne, mokre i ubo*

gie w wapno nie polecają go stosować, bo za wolno w ziemi się rozkłada. T o rf posiada dużą zawartość azotu, naprz. to rf nizinny do 3%, a tak zwany wy*

żynny do 1,2%, ale ta ki powoli ulega rozkładowi i przechodzi w związki przyswajalne dla roślin, że nie można go brać pod uwagę. Conajwyżej można

9 jego zawartość uważać za czynną tylko w jednej piątej części w stosunku do działania azotu w sztucznych nawozach. Cenny jest tylko azot ze zwierzęcych odchodów, zatrzymany w torfie. Po*

mimo że to rf nizinny zawiera więcej azotu, to jednak w yżynny jest dla naszych celi lepszy, bo ma większą siłę zatrzymującą, silniej zatrzymuje amoniak i działa dezynfekujące na zaraźliwe cho*

roby, a ten to rf niema wolnego kwasu próchnico*

wego i mniej jest zabójczy dla zarazków. W yżyn*

ny ma zawsze mniej pyłu, więc mniej dra*

żniąco, działa na błony śluzowe w oczach i noz*

drzach naszych zwierząt, tylko w yżynny to rf zaj*

muje więcej miejsca niż nizinny. Nizinnego 100 q na ściółkę zajmuje 30 do 35 m !, a wyżynnego 40 do 50 ma.

Zużytkowanie torfow ej ściółki.

T o rf na.ściólkę powinno się kupować w rzetel*

nyeh torfiarniach, żeby dostarczyli odpowiedni to*

war. Przedewszystkiem to rf powinien być zupeł*

nie suchy, bo m okry jest. dla nas bezwartościowy.

M o kry to rf powinno się dosuszyć, co jest sprawą wielce trudną, szczególniej w dżdżystą pogodę.

M o krv to rf jest ciężki, więc ro ln ik podwójnie się oszukuje, bo płaci za bezużyteczną wodę i nabywa bezwartościowy towar. T o rf musi mieć siłę zatrzy*

mującą, czyli mieć jeszcze włóknistą strukturę, a nie być zupełnie rozłożonym. Zagranicą w sprze*

' dąży znajduje się to rf w gotowych belach. Są one tak ściśnięte ,żebv się nie rozleciały w czasie trans*

portu. Ich wagę, t. j. zupełnie suchego torfu, okre*

śla fabryka, a jeżeli wagi po drodze przybędzie, naprz. skutkiem deszczu, padającego przez dziura*

w y dach w wagonie, to fabrykanta i nabywcę ta nowa wyższa waga nie obowiązuje, ty lk o fabrvcz*

na. Najlepsza jest kombinacja wagi torfu z wiel*

kością bel.

1. T o rf ściółkowy powinien być rozdrobnić*

ny, dokładnie wysuszony na powietrzu, mało roz*

łożony, z wyraźna włóknistą strukturą. D obry to rf powinien być m iękki, elastyczny, jednolity, bez dużych kawałów ani pyłu, unoszącego sie podczas jego słania, bez niepożądanych domieszek, naprz.

kawałków drzewa, kamieni i t. p.

2. Na wartość ściółkową to rfu wpływa jego siła zatrzymująca, zawartość wody (wilgoci), bo to rf mający wagowo więcej niż 45% wody, jest w handlu brakowany. Powinien mieć do 35% wo*

dy. Czem mniej zawiera w sobie taki to rf wody i jest w równych kawałkach, tern większa jego wartość. Przy zawartości wody mniejszej niż 30%, zazwyczaj wymagają dopłaty, ale za to o ile wilgoć jest większa niż 35%, torfia rn ia musi opuścić z giel*

dowei ceny torfu. Siła zatrzymująca torfu z trzci*

ny, sitowia, kwaśnych traw powinna sie równać przynajm niej sześciokrotnej wadze suchego torfu (o zawartości 30% wody), a to rfy z mchu i wełnian*

k i powinny przy tej samej zawartości wody zatrzv*

mywać ilość wody dziesięć razv większą niż same ważą. Do określenia zawartości wodv w to rfie i jego siły zatrzymującej dla wilgoci jest opraco*

wana specjalna metoda Tacke*Minssen, podług której torfiarnie dają gwarancje na sprzedawany

przez siebie torf,