Wybrane dzieła polskiego malarstwa współczesnego. Wybrane dzieła polskiego malarstwa współczesnego

Wybrane dzieła polskiego malarstwa współczesnego

Wybrane dzieła polskiego malarstwa współczesnego

Ważne daty

1914 – powstanie dzieła Malewicza Czarny kwadrat na białym tle

1917 – tworzy się awangardowa grupa Formistów, którzy chcą uprawiać nowoczesną polską sztukę Lata 20. - 30. XX wieku – rozwój unizmu, opracowanego przez Władysława Strzemińskiego Lata 30. - 50. XX wieku – w Polsce rozwija się koloryzm

Lata 2000 – działalność współczesnego artysty Wilhelma Sasnala Scenariusz lekcji dla nauczyciela

Źródło: online skills, cc0.

I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła. Uczeń:

1) wykazuje się znajomością dziedzin sztuk plastycznych: malarstwa, rzeźby, grafiki, architektury (łącznie z architekturą wnętrz), rysunku, scenografii, sztuki użytkowej dawnej i współczesnej (w tym rzemiosła artystycznego); rozumie funkcje tych dziedzin i charakteryzuje ich język; rozróżnia sposoby i style wypowiedzi w obrębie dyscyplin; zna współczesne formy wypowiedzi artystycznej, wymykające się tradycyjnym klasyfikacjom, jak: happening, performance, asamblaż; sztuka nowych mediów;

6) rozróżnia gatunki i tematykę dzieł w sztukach plastycznych (portret, autoportret, pejzaż, martwa natura, sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna i batalistyczna); niektóre z tych gatunków odnajduje w grafice i w rzeźbie; w rysunku rozpoznaje studium z natury, karykaturę, komiks, rozumie, czym jest w sztuce abstrakcja i fantastyka; podejmuje działania z wyobraźni i z natury w zakresie utrwalania

i świadomości gatunków i tematów w sztuce, stosuje w tym zakresie różnorodne formy wypowiedzi (szkice rysunkowe, fotografie zaaranżowanych scen i motywów, fotomontaż).

II. Doskonalenie umiejętności plastycznych – ekspresja twórcza przejawiająca się w działaniach indywidualnych i zespołowych. Uczeń:

2) wyraża w pracach plastycznych uczucia i emocje wobec rzeczywistości, a także płynące z inspiracji muzycznych czy literackich (impresja i ekspresja); rysuje, maluje, ilustruje zjawiska i wydarzenia realne i wyobrażone (także w korelacji z innymi przedmiotami).

Nauczysz się

rozpoznać i umiejscawiać w epoce historycznej i kulturowej wybrane, szczególnie ważne dla dorobku naszej kultury dzieła znanych polskich malarzy;

określać uczucia, które towarzyszą Ci przy odbiorze dzieła malarskiego – ekspresja dzieła;

charakteryzować wybrane dzieła polskiego malarstwa współczesnego.

Wprowadzenie

Wybrane dzieła polskiego malarstwa współczesnego

Wraz z początkiem XX wieku w sztuce pojawiło się wiele nowych kierunków. Nastająca epoka modernizmu wprowadziła nowe formy w architekturze, muzyce i literaturze, ale szczególnemu jej wpływowi uległy sztuki plastyczne: rzeźba, grafika i malarstwo. Artyści pragnęli stworzyć nową, zaskakującą koncepcję sztuki, tworzyć prace, które miały być wolne od wpływu minionych epok.

Niespotykane wcześniej w sztuce tendencje modernistyczne powstały jako reakcja na gwałtownie zmieniającą się rzeczywistość europejską: postęp techniczny, rozwój środków masowego przekazu, czy niepokój związany z wojną. Twórcy interesowali się miejscem człowieka w nowoczesnym świecie, fascynowała ich szybkość, ruch, tempo zachodzących zmian. Jednocześnie odczuwali niepewność jutra i traumę wojny.

Polscy artyści XX wieku interesowali się rodzącymi się nowymi kierunkami w sztuce światowej. Rodzący się abstrakcjonizm umożliwiał uwolnienie się z odtwarzania rzeczywistości i kreowanie nowych,

nieprzedstawiających form artystycznej wypowiedzi.

Kazimierz Malewicz, „Czarny kwadrat na białym tle”, 1914 r, Muzeum w Sankt Petersburgu, Rosja, wikimedia.org, domena publiczna

Artyści coraz częściej i śmielej łączyli się w grupy artystyczne i tworzyli według nowych, zaskakujących zasad - ważniejsza stała się sama forma dzieła, a więc sposób malowania, aniżeli kryjąca się pod nim treść. Dzieło sztuki miało stanowić wartość samą w sobie, nie przekazywać żadnych ukrytych treści oprócz wrażeń estetycznych.

ak powstał formizm, który utworzony został w atmosferze oddziaływania nowych kierunków europejskich (ekspresjonizm, kubizm, futuryzm). Formiści dążyli do stworzenia w dwudziestoleciu

międzywojennym nowoczesnej sztuki polskiej, skupiali się na formie pracy artystycznej, definiowali liczne manifesty i programy artystyczne. Najwybitniejszym z twórców tej grupy był Stanisław Ignacy

Witkiewicz (Witkacy), który w swojej sztuce silnie nawiązywał do ekspresjonizmu i surrealizmu. Zajmował się zarówno rysunkiem portretu, malarstwem, fotografią, teatrem, jak i rozważaniami o estetyce.

Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy), „Portret Neny Stachurskiej”, 1930, wikimedia.org, domena publiczna

Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy), „Kompozycja”, 1922, Muzeum Narodowe w Krakowie, Polska, wikimedia.org, domena publiczna

Kapiści i uniści

Kolejną, ważną polską grupę artystyczną XX wieku tworzyli koloryści, zwani także kapistami. Kierunek zdominował sztukę w Polsce w latach 30. Koloryzm, jak sama nazwa wskazuje, bazował na kształtowaniu formy poprzez kolor. Barwa była wartością nadrzędną i to za jej pomocą starano się odwzorować nastój, atmosferę dzieła. Do przedstawicieli kapistów (skrót od kp‑koloryści polscy) zaliczamy m.in. Jana Cybisa, Marię Jaremę, Artura Nacht‑Samborskiego czy Zygmunta Waliszewskiego. W oczach ówczesnego społeczeństwa kapizm nie zdobył uznania.

Artur Nacht-Samborski, „Martwa natura (Dzban liliowy)”, zacheta.art.pl, CC BY 3.0

Drugim powstałym w Polsce nurtem awangardowym jest unizm, opracowany przez znakomitego, cenionego dzisiaj na całym świecie artystę, Władysława Strzemińskiego i jego żonę, Katarzynę Kobro.

Uniści dążyli do zerwania z ilustracyjnością malarstwa, z przedstawianiem jakichkolwiek scen z życia codziennego lub przedmiotów, które można opisać słowami. Kierunek zakładał oddziaływanie na widza poprzez czystą sztukę plastyczną. Dzieło malarskie ograniczono do wąskiej gamy kolorystycznej, brył geometrycznych, faktury. Całkowicie zrezygnowano z perspektywy linearnej i światłocienia, traktując obraz jako płaską powierzchnię.

Sala Neoplastyczna zaprojektowana przez Władysława Strzemińskiego, Muzeum Sztuki w Łodzi, fot. P. Tomczyk, CC BY-SA 4.0 Źródło: online-skills.

Znaczącą pozycję we współczesnym malarstwie polskim zajmuje Wilhelm Sasnal. Ukończył studia na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych w 1999 roku. W swojej twórczości czerpie z osiągnięć awangardy:

abstrakcjonizmu, kubizmu, surrealizmu. Jego malarstwo opiera się m.in. na uproszczonych formach i zawężonej gamie kolorystycznej. W 2006 roku zajął pierwsze miejsce w światowym rankingu najważniejszych młodych artystów współczesnych, sporządzonym przez czasopismo Flash Art.

Wilhelm Sasnal, „Palące dziewczyny”, 2001, culture.pl, CC BY 3.0

Zadania

Ćwiczenie 1

W którym wieku pojawiło się w Polsce malarstwo abstrakcyjne?

W XX wieku W XIX wieku W XXI wieku Ćwiczenie 2

Ćwiczenie 3

Przyporządkuj definicje do podanych określeń.

kierunek w sztuce XX wieku, który odrzucał wszelkie próby stworzeni trójwymiarowego malarstwa, iluzji przestrzeni. Dzieło malarskie powinno być płaskie i oddziaływać na widza kombinacją płaskich form

geometrycznych i fakturą farby, kierunek w sztuce XX wieku, który za najważniejszy element budujący dzieło sztuki to kolor, kierunek w sztuce XX wieku, który skupiał się najbardziej na formie dzieła, a nie jego treści

Formizm Koloryzm Unizm

Ćwiczenie 4

Przyjrzyj się ilustracji. Jakiego określenia można użyć do opisu tego dzieła?

Abstrakcja geometryczna Realizm

Symbolizm

Ćwiczenie 5

Jaki kierunek w sztuce XX wieku reprezentuje obraz Artura Nacht-Samborskiego „Martwa natura (Dzban liliowy)"?

konstruktywizm koloryzm kapizm

Ćwiczenie 6

Wskaż kierunek reprezentowany przez Władysława Strzemińskiego i Katarzynę Kobro.

unizm surrealizm formizm Ćwiczenie 7

Przyjrzyj się ilustracji. Jakiego określenia możemy użyć do opisu fotografii ?

Malarstwo monochromatyczne Malarstwo historyczne

Malarstwo awangardowe

Polecenie 1

Zapoznałeś/aś się z twórczością ważnych malarzy polskich i polskiego pochodzenia okresu XX i XXI wieku.

Jakie odczucia towarzyszą Ci, gdy patrzysz na ich obrazy? Podejmij próbę namalowania obrazu (dowolną techniką) nawiązującego w pewien sposób do malarstwa awangardowego.

Słownik pojęć

Abstrakcjonizm

charakterystyczna dla sztuki XX wieku tendencja, polegająca na rezygnacji z odtwarzania rzeczywistości i posługiwaniu się formami plastycznymi, powstałymi z połączenia figur geometrycznych, kompozycji kolorowych płaszczyzn i plam.

Awangarda

tendencje w sztuce XX wieku, charakteryzujący się sprzeciwem wobec tradycji i powszechnie panującym regułom estetycznym, np. futuryzm, ekspresjonizm, kubizm.

Formizm

Krakowski ruch artystyczny z początku XX wieku, pokrewny kubizmowi, głoszący nadrzędną rolę

formy w sztuce.

Kapizm

kierunek w polskim malarstwie okresu międzywojennego; koloryzm. Za najważniejszy element budujący dzieło plastyczne uważano kolor.

stosowanie w malarstwie jednej barwy w różnych odcieniach.

Unizm

koncepcja artystyczna stworzona przez Władysława Strzemińskiego, której podstawową zasadą kompozycji obrazu jest organiczna, pozbawiona kontrastów jedność form i kolorów.

Źródła:

slownikjp.pl

Galeria dzieł sztuki

Kazimierz Malewicz, „Czarny kwadrat na białym tle”, 1914, Muzeum w Sankt Petersburgu, Rosja, wikimedia.org, domena publiczna

Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy), „Portret Neny Stachurskiej”, 1930, wikimedia.org, domena publiczna

Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy), „Kompozycja”, 1922, Muzeum Narodowe w Krakowie, Polska, wikimedia.org, domena publiczna

Artur Nacht-Samborski, „Martwa natura (Dzban liliowy)”, zacheta.art.pl, CC BY 3.0

Wilhelm Sasnal, „Palące dziewczyny”, 2001, culture.pl, CC BY 3.0











