Wpływ nawozów azotowych oraz miedzi i molibdenu na rozkład torfu i unieruchomienie azotu

F R A N C ISZ E K M A C IA K

WPŁYW NAWOZÓW AZOTOWYCH ORAZ MIEDZI I MOLIBDENU NA ROZKŁAD TORFU I UNIERUCHOMIENIE AZOTU

In sty tu t P rzy ro d n iczy ch P o d sta w M elioracji A k a d e m ii R oln iczej w W arszaw ie

W STĘP

Do czynników powodujących stopniowy rozkład związków organicz­ nych w torfie należy zaliczyć przede wszystkim mikroorganizmy glebo­ we, które powodują ich mineralizację. Na procesy rożkładu m asy orga­ nicznej gleby, obok wielu innych czynników, w pływa niewątpliwie nawo­

żenie m ineralne [2, 3, 8], przy czym niektóre składniki nawozowe przy­

spieszają m ineralizację związków organicznych gleby, inne ham ują roz­ kład [4, 7, 9]. Istotną rolę w tym procesie odgrywa azot i niektóre mikro­ elementy, których dodatek, według szeregu autorów, może stymulować procesy m ineralizacji [2, 5] i wpływać na przem iany związków organicz­ nych gleby.

Dodany do gleby azot m ineralny ulec może też w znacznej mierze unieruchom ieniu zanim zostanie pobrany przez rośliny [8, 10]. Istotny w tym przypadku staje się problem, w postaci jakich związków organicz­ nych azot unierucham iany jest w glebie i czy połączenia te są silne, czy też łatw o są rozkładane przez mikroorganizmy.

Celem badań było poznanie wpływ u m ineralnych form nawozów azo­ towych oraz dodatku miedzi i molibdenu na procesy mineralizacji torfu i unierucham ianie azotu.

M A T E R IA Ł I M ETO D Y K A B A D A Ń

Do badań użyto torfu niskiego trzcinowo-turzycowego, o stopniu roz­ kładu 50%, popielności 15% s.m i pH 6,0.

Na 100 g s.m. torfu daw ano w zależności od kombinacji — 170 mg N,

Azot stosowano w postaci (NH4)2S 0 4, N aN 03 i NH4N 0 3. Torfy utrzy­ mywano w szklanych słojach przy wilgotności ok. 70% i w tem peraturze 22°C w ciągu 24 tygodni. W odstępach dwutygodniowych określano ilość wydzielającego się C 02 oraz zawartość amoniaku i azotanów. Wydziela­ jący się C 02 oznaczano metodą N o r m a n a i N e w m a n a [11]. Jedno­ cześnie dokonywano przew ietrzania próbek.

Amoniak oznaczano kolorym etrycznie metodą Nesslera w wyciągu 1-procentowego K2S 0 4, azotany w wyciągu 1-procentowego K2S 0 4 rów ­ nież kolorymetrycznie, przy użyciu kwasu disulfofenolowego. Analizy po­ szczególnych form azotu organicznego w powietrznie suchym torfie w y­ konywano według metody B r e m n e r a [1].

Hydrolizę torfu prowadzono w 6n HC1 w ciągu 20 godzin w tem pe­

raturze 120°C (w zatopionych am pułkach szklanych).

Zawartość aminokwasów w hydrolizacie torfu (po uprzednim odsole- niu na jonitach) określano na autom atycznym analizatorze firm y Carlo Erbe, typ ЗА 27.

Poza wymienionymi analizami form azotu w torfach po półrocznym okresie ich inkubacji zbadano zawartość azotu m ineralnego i organiczne­ go torfu w wazonach, w których przez 2 lata rosła kupkówka. Torf za­

silano 6-krotnie w ciągu 2-letniego okresu nawozami w formach podob­

nych, jak w pierwszym doświadczeniu. W plonach siana kupkówki (8 po­

kosów) ze 100 g s.m. torfu pobrano ok. 700 mg N. Z dodanego azotu po­ zostało zatem 300 mg N, czyli praw ie podwójna ilość tej dawki, jaką za­ stosowano do inkubowania w pierwszym doświadczeniu.

W Y N IK I B A D A N

W PŁ Y W D O D A T K U A Z O T U N A W Y D Z IE L A N IE SIĘ D W U T L E N K U W Ę G L A Z G L E B Y TO R FO W E J

Z przeprowadzonych badań w ynika (rys. 1), że największy rozkład masy organicznej odbywał się we wszystkich kombinacjach torfu w okre­ sie pierwszych 2-6 tygodni. Po okresie pierwszej stabilizacji nastąpił

pow tórny wzrost rozkładu między 16-18 tygodniem. W okresie od 8 do

14 tygodni, a szczególnie po 20 tygodniach inkubacji torfów w tem pera­ turze 22°C rozkład masy organicznej w yraźnie się zmniejszył, czego do­ wodem jest niewielkie wydzielanie C 0 2. Torfy nawożone fosforem i po­ tasem w ykazywały podobną tendencję do mineralizacji, przy czym do­ datek nawozów azotowych hamował rozkład, dodatek zaś mikroelem en­ tów (chociaż naw et w niewielkiej ilości) stymulował go.

Ogólnie biorąc zarówno molibden, jak i miedź silniej przyśpieszały rozkład masy organicznej, jeśli do torfu nie dodawano nawozów azoto­ wych. Dodanie zaś mikroelem entów do kombinacji zasilonej azotem w

formie amonowej lub amonowo-azotanowej stymulowało rozkład torfu, przy czym bardziej przy dodatku form y azotanowej. Ilość wydzielanego C 0 2 ze wszystkich kombinacji w aha się w granicach od 30 do 500 mg C 0 2 n a 100 g s.m. torfu (rys. 2).

1 Ph 5 _______P hfC iL 9 _______PK+Mo

Z ,______ PHN(NHiiI 6_______PiïN(NHtt)+Cu 10---P№(NHą) +Mo

3 PM{HQ3) 7 _______PHN(N03)+ C u 11_______PHN(N03)+M o

ц Р М (№ ц .N03) 8...PKN(NH4 m 3)+CiL 12... PKNlNH4N03)+Mo

Tygodnie — W eeks R ys. 1. W yd zielan ie C 0 2 w cza sie rozk ład u torfu z d od atk iem n aw ozów azotow ych

i m ik ro elem en tó w w tem p eratu rze 22°C w o k resie 24 ty g o d n i

C 0 2 secretion during decom p osition of p eat w ith added n itro g en fe r tiliz e r s and m inor elem en ts, at th e tem p era tu re of 22°C w ith in 2 4 -w eek period

R ys. 2. Ilość w y d ziela n eg o C 0 2 z gleb y to rfo w ej w ciągu 24 ty g o d n i w tem p era ­ turze 22°C przy za sto so w a n iu różnych

form n a w o zó w azotow ych

A m ou n t of C 0 2 secreted from p eat soil during 24 w eek s at th e tem p era tu re of 22°C, at ap p lication of v ariou s form s of

n itrogen fertilizers 2300 £ J 2600 i СЭЭ V«. ß 1? 2300 - i E 8 2000 Kombinacje Treatments 2 3 4 1 7 10 11 8 6 12 5 9 W PŁ Y W D O D A T K U A Z O T U N A P R O C E SY A M O N IF IK A C Y JN E I N IT R Y F IK A C Y J N E W Y S T Ę P U J Ą C E W G L E B IE T O R FO W E J

Mineralizacja azotu organicznego przebiegała równolegle z m inerali­ zacją węgla i w rezultacie w torfie gromadził się azot m ineralny.

Dodany do gleby torfowej azot amonowy uległ w ciągu pierwszych 4 tygodni zmianom głównie do form y azotanowej (rys. 3). Nieznaczne

zwiększenie się ilości am oniaku w torfach widoczne jest jeszcze w okre­ sie 8 tygodni, później zaś następuje obniżenie do ilości ok. 10 mg N—NH3 n a 100 g s.m. Wysoka zawartość amoniaku w torfie, spowodowana du­ żym dodatkiem azotu w tej formie, w ystępuje w zasadzie do 4 tygodni. Po okresie tym następują w yraźne zm iany i NH3 w ystępuje w podob­ nych ilościach we wszystkich kombinacjach.

?

I

_r

i

m e n tó w w czasie in k u b a cji prób w tem p era tu rze 22°C

N -N H 3 co n ten t in p ea t w ith added n itro g en fe r tiliz e r s and m in or ele m e n ts d uring in cu b ation of sa m p les at th e tem p era tu re o f sam p les 22°C

Równolegle ze zmniejszaniem się zawartości azotu w formie amono­ wej następuje w torfach intensyw ny wzrost azotanów (rys. 4). Wzrost ten jest szybki i widoczny zarówno w kombinacjach bez azotu, jak i z jego dodatkiem do torfu, niezależnie od formy. Działanie dodanych m ikroele­ mentów (Cu, Mo) na procesy amonifikacyjne i nitryfikacyjne jest nie­ wielkie, niemniej jednak istnieje.

We wszystkich badanych torfach zarówno nawożonych azotem, jak i nie nawożonych, nastąpiło znaczne zwiększenie azotu mineralnego w for­ m ie azotanowej. M ineralizacja azotu organicznego szczególnie widoczna je st w torfach, do których nie dodawano azotu (kombinacja PK). Ilość

azotu m ineralnego po 24-tygodniowym okresie inkubacji wzrosła prawie 5-krotnie. Jednak zarówno miedź, jak i molibden nie miały na to żad­ nego wpływu (rys. 5).

1 PH 5_{_____}P H + C u 3_{_____}PK+M o

2_{_____}P M (Н Н Ц) 6_{_____}P K N / N H ^ + C u 1 0_{_____}PK N (N H 4)+M o

з_ PKN(N03) 7_______PhN(N03) + C u 11,______PHN(N03 )+Mo

R ys. 4. Z aw artość N - N 03 w torfach z d od atk iem n aw ozów a zotow ych i m ik ro ele­ m en tó w podczas in k u b acji prób w tem p era tu rze 22°C

N - N 03 co n ten t in p eats w ith added n itrogen fer tiliz e r s and m inor ele m e n ts during in cu b ation of sam p les at th e tem p era tu re of 22°C

R ys. 5. Z aw artość azotu m in eraln ego w torfach początk ow o a i po 24 tygod n iach

in k u b acji b w tem p eratu rze 22°C M in eral n itro g en con ten t in p ea ts in in itia l p eriod a and a fter 24 hours o f in cu b ation

b at th e tem p era tu re o f 22°C ^ ß 300 I -•t: c^-5 zoo I I « ? -I .1 -1 Ш 6 5t=s: Hombinacje Treatments ag 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

W torfach nawożonych azotem, ilość azotu mineralnego w porównaniu do zawartości początkowych, wzrosła od 30 do 80 procent. Azot nawozów

dodany w formie amonowej powodował m niejszy wzrost azotu m ineral­ nego w torfach niż gdy dodawano go w form ie azotanowej i azotanowo- -amonowej. Dodatek miedzi i molibdenu spowodował zwiększenie azotu mineralnego w kombinacji nawożonej azotem formy amonowej, osiągając maksimum 300 mg na 100 g s.m. torfu. Nie stwierdzono natom iast w pły­ wu miedzi i molibdenu na zwiększenie azotu m ineralnego w kombinac­ jach torfów nawożonych azotem w formie azotanowej i azotanowo-amo- nowej (tab. 1, 2 i rys. 5).

W PŁ Y W D O D A T K U A Z O TU M IN E R A L N E G O

N A Z A W A R T O ŚĆ O R G A N IC Z N Y C H FO RM A Z O T U W T O R FA C H

Dodatek azotu mineralnego do torfu wywołał zwiększenie azotu ogó­ łem, którego zawartość po półrocznej inkubacji w ahała się w granicach

3,802-4,096 w procencie s.m. (tab. 1). Natomiast w torfach po 2-letnim

okresie intensywnego nawożenia i użytkowania pod kupkówkę zaw ar­ tość ogólna oscyluje w granicach 3,787-4,216 w procencie s.m. (tab. 2). Wprowadzony azot m ineralny do torfów w ciągu okresu 24 tygodni spo­ wodował zmiany w niektórych formach azotu glebowego.

Poza różnicami w formach amonowych glebowego azotu mineralnego, widoczne są pewne różnice w formach azotu organicznego. Dotyczy to,

między innymi, azotu aminowego (tab. 1), której to frakcji jest więcej w

kombinacjach torfów nie nawożonych azotem niż torfów nawożonych tym składnikiem. Z przedstawionych danych w ynika również, że dodatek m ie­ dzi spowodował zwiększenie frakcji azotu aminowego, natom iast mo-T a b e l e 1

Sk ład f r a k c j i azotow ych w to r fa o h po 24 ty g o d n ia c h in k u b a o ji w tem p eratu rze 22°C w mg/100 g s.m .

C om position o f n it r o g e n f r a c t i o n s i n p e a t a f t e r 24—week in c u b a tio n a t th e tem p eratu re o f 22°C , i n mg/100 g o f d . m. Kombinacja trea tm en t : NH4 + NO " 3 N aminowy Amine N N amidowy Amide N N hexozam ln Hexoaami- ne N N huminowy nlerozpu - s z c z a łb y I n s o lu b le humlne M N n ie zid en ­ ty fik o w a ­ ny U nid exit i - f i e l d N IT ogółem w % s.m . T o ta l N i n % o f d .m. PK 2 6 ,8 1 3 9 ,7 9 0 6 ,0 7 5 4 ,6 1 7 2 ,1 9 6 8 ,6 8 4 0 ,2 3 ,8 0 2 pkn/nh4/ 3 2 ,9 2 2 9 ,8 8 7 8 ,0 8 5 4 ,0 1 2 2 ,2 9 9 7 ,8 8 6 4 ,0 3 ,9 7 8 PEN/N03/ 4 3 ,0 2 9 0 ,3 8 8 5 ,6 8 2 4 ,6 1 4 8 ,0 . 9 9 2 ,3 9 1 2 ,2 4 ,0 9 6 PKN/NH^NO^/ 2 2 ,0 3 0 0 ,3 8 1 6 ,9 7 5 3 ,6 1 4 5 ,0 1 0 1 6 ,6 9 8 4 ,6 4 ,0 3 9 PK + Cu 2 2 ,0 1 3 6 ,7 9 5 6 ,3 7 8 9 ,0 1 3 9 ,1 1 0 3 1 ,2 7 6 6 ,7 3 ,8 4 1 pkn/nh4 / + Cu 2 1 ,0 3 0 6 ,0 8 9 6 ,3 8 3 2 ,4 151,0 9 9 8 ,9 8 4 0 ,4 4 ,0 4 6 PKN/NOj/ + Cu 2 0 ,0 2 8 0 ,6 9 1 3 ,5 8 0 5 ,4 154,9 1 0 6 7 ,2 7 7 7 ,4 4 ,0 1 9 PKN/NH^NOy + Ou 2 5 ,6 2 6 8 ,8 9 4 5 ,6 7 6 9 ,0 1 5 8 ,4 1 0 5 4 ,6 6 2 0 ,0 '3 ,8 2 9 PK + Mo 1 3 ,3 1 3 8 ,5 8 7 4 ,8 8 1 9 ,0 2 0 6 ,9 1 0 7 1 ,7 7 4 1 ,8 3 ,8 7 1 PKN/IIH^/ + Mo 1 2 ,0 2 8 8 ,2 8 4 4 ,5 8 0 8 ,4 1 5 7 ,8 1 1 3 7 ,8 8 2 9 ,3 4 ,0 7 8 PKN/NOy + Mo 1 1 .9 2 8 0 ,0 7 8 1 ,5 8 1 3 ,9 1 3 7 ,1 1 0 9 0 ,4 8 2 7 ,2 3 ,9 2 2 PKN/NH4N O ,/ + Mo 1 5 ,0 2 4 9 ,0 7 6 2 ,1 8 4 5 ,1 1 4 8 ,6 1 1 0 2 ,7 9 5 5 ,5 4 ,0 7 8

libden w płynął na jej obniżenie. Podobne zależności, dotyczące frakcji

azotu aminowego w ystępują w torfach po 2-letnim okresie użytkowania

ich pod kupkówkę (tab. 2). Zawartość azotu aminowego w pierwszej serii doświadczenia mieściła się w granicach 762,1 do 956,3 mg na 100 g s.m. Stanowi to 18,7 do 24,9% N ogółem. W serii drugiej zawartość azotu aminowego znajduje się w przedziale 732,0 do 1268,2 mg na 100 g s.m., tj. 18,95 do 30,92% N ogółem.

T a h ■* 1 ч ?

Skład f r a k c j i azotowych w to r fa o h po 2 - l e t n i e j uprawie kupkówki w mg/100 g s.m . C om position o f n it r o g e n f r a c t io n s i n p e a t a f t e r 2 -y e a r c u l t i v a t i o n o f D a c t y lis g lo m e r a te . i n m g/100 g o f d.m. Kombinacja Treatment NHa + ho 3-N aminowy АпН ля N N amidowy Amide N N haxozamln Hexoaami- ne N N humi nowy n ie r o z p u ­ s z c z a ln y I n s o lu b le humi ne N N n ie zid e n ­ ty fik o w a ­ ny U n id e n ti- f i e l d N N ogółem w % s.m . T o ta l N i n % o f d.m. PK 1 2 0 ,7 8 7 ,2 1 126,7 7 1 7 ,6 1 9 6 ,6 9 3 2 ,2 6 0 8 ,1 3 ,7 8 7 pk/nii4 / 2 6 4 ,0 1 6 9 ,3 8 0 8 ,3 7 9 7 ,2 2 8 4 ,8 9 6 4 ,5 6 1 1 ,7 3 ,9 0 0 PK/NOy 1 3 3 ,7 4-52,3 1 0 3 9 ,3 7 6 6 ,9 2 1 8 ,1 1 0 1 5 ,4 5 9 1 ,2 4 ,2 1 6 PKN/NH^NOy 138 .1 2 4 1 ,7 1 1 8 4 ,6 7 5 8 ,0 18 5 ,1 1 0 0 3 ,5 5 4 3 ,0 4 ,0 5 3 PK ♦ Cu 103,1 1 1 0 ,8 115 0 ,8 6 4 4 ,6 1 6 9 ,2 9 2 6 ,1 6 1 7 ,4 3 ,7 2 2 PKN/NH^/ ♦ Cu 3 0 0 ,3 1 7 3 ,5 1194,1 7 0 2 ,9 225,6 9 8 2 ,4 5 6 6 ,2 4 ,1 4 5 PKN/NO^/ - Cu 124 8 3 4 6 ,0 119 1 ,3 7 9 3 ,9 1 2 2 ,5 9 9 8 ,3 55 6 ,2 4 ,1 3 3 PKłI/NH4N0^/ * Cu 1 2 9 ,3 2 0 6 ,2 1 2 6 8 ,2 7 8 3 ,4 1 2 7 ,7 9 7 2 ,6 5 4 1 ,6 3 ,9 8 6 PK ♦ Mo 12 4 ,5 8 4 ,5 9 8 0 ,6 630 ,1 152,1 9 0 8 ,3 9 3 2 ,9 3 ,8 1 3 PKN/NH^/ + Mr 23 8 ,7 1 1 7 ,1 7 3 2 ,0 7 4 6 ,5 252,6 9 70, e 8 6 4 ,3 3 ,8 6 2 PKN/NCy - Mc 111,7 3 2 9 ,8 8 2 6 ,7 8 4 7 ,3 1 6 8 ,7 9 8 3 ,6 8 0 2 ,2 4 ,0 7 0 pkn/iih4no5/ ♦ Mo 1 2 3 .7 2 1 5 .4 849, * 679 p 235. ^ 96A ' 7 6 5 .^ 3 83*

Rozpatrując w badanych torfach frakcje azotu amidowego i hexozo- amin należy stwierdzić, że nie m a zbyt w yraźnych różnic, które świad­ czyłyby o wpływie różnych form nawożenia azotowego i badanych m ikro­ elementów na te frakcje azotu. Z przedstawionych danych wynika, że nawożenie azotowe raczej zwiększa zawartość azotu amidowego w to r­ fach, którego znajdowano około 700-800 mg na 100 g s.m. (tab. 1, 2). W przeliczeniu na azot ogółem wynosi to 17 do 20 procent.

Znaczna ilość azotu glebowego, bo ok. 25% N ogółem, nie uległa hydro­ lizie kwasowej (6n HC1). Te frakcje azotu określane jako nierozpuszczalny N-hum inowy uzależnione są w dużym stopniu od stosowanego nawoże­ nia azotowego. Stosunkowo najm niej w ystępuje ich w torfie nie nawo­ żonym azotem, natom iast zarówno nawożenie azotowe, jak i dodatek miedzi i molibdenu do torfów nie m iały istotnego w pływ u na zawartość w nich nierozpuszczalnego N-huminowego. Zawartość tej frakcji w to r­ fie dla obu serii doświadczeń w aha się od 926,1 do 1137,8 mg na 100 g

s.m., co w przeliczeniu na N ogółem kształtuje się w granicach 23,8-27,90 procent.

Ostatnia z określonych frakcji, N nie zidentyfikow any (różnica mię­ dzy sumą oznaczonych frakcji azotu a azotem ogółem), w aha się w ba­ danych torfach w granicach 541,6 do 984,6 mg na 100 g s.m. (tab. 1, 2). Uzyskane liczby wskazują na brak wpływu nawozów azotowych i m ikro­ elementów na zawartość tej frakcji azotu.

Wykonane oznaczenie składu i zawartości aminokwasów w hydroli­ zatach kilku badanych kombinacji gleb nie w ykazały zasadniczych róż­ nic w zależności od stosowanego nawożenia azotowego. Przedstawione liczby (tab. 3), dotyczące zawartości aminokwasów w hydrolizacie kom­ binacji nawożonej tylko PK (pierwsza seria doświadczeń) wskazują, że badane torfy odznaczają się pełnym składem aminokwasów. Spośród 17

oznaczonych najwięcej (w przeliczeniu na 100 g s.m. torfu) znaleziono

kwasu asparaginowego (0,88%), kwasu glutaminowego, glicyny i alaniny (0,53-0,54%).

W dalszej kolejności wymienić należy treoninę (0,46%) lizynę i leucynę (0,41%). Zawartość arganiny, seryny, proliny i waliny wynosi 0,32-0,36 procent. Izoleucyny i fenyloalaniny znajdowano 0,24-0,25 procent. W nie­ w ielkich ilościach występowała histydyna i tyrozyna (0,09-0,1%) w ślado­ wych — metionina i cystyna, Skład aminokwasów w torfie określony na T a b e l a 3

Skład i zaw artość aminokwasów w h y d r o liz a c ie g le b y to r fo w e j nawożonej PK po 24 ty g o d n ia ch in k u b a c ji w tem p eratu rze 22°C

C om position and c o n te n t o f am inoacids i n th e h y d r o liz a t e o f P K - f e r t iliz e d p ea t s o i l a f t e r 24 weeks o f in c u b a tio n a t th e tem p erature o f 22°C

Aminokwasy - Amlnoaoids

Zawartość aminokwasów •- C ontent o f am inoacids w % s .m . próbki

i n % o f d.m. o f sample w g N /100 g s .m .próbk i i n g N/100 g o f d.m. o f sample Kwas asparaginow y - A sp aragic a cid 0 ,8 8 0,092

Threonina - Threonine 0 ,4 6 0 ,0 5 4

Seryna - S e r in e 0 ,3 4 0 ,0 4 5

P r o lin a - P r o lin e 0 ,3 2 0 ,0 3 9

Kwas glutaminowy - G lu tam in io a cid 0 ,5 4 0,050

G licy n a - G lycine 0 ,5 4 0 ,1 0 1 A lanina - A lanine 0 ,5 3 0 ,0 8 3 Cystyna - C y stin e ś la d - tr a c e ś la d - t r a c e Walina - W aline 0 ,3 3 0 ,0 3 9 M etionin a - M ethionine 0 ,0 1 0 ,0 0 1 I z o le u c y n a - I s o le u c in e 0 ,2 5 0 ,0 2 7

Leu cyna - L eucine 0 ,4 1 0 ,0 4 4

Tyrozyna - T hyrosine 0 ,1 0 0 ,0 0 8

F e n y lo a la n in a - P h en y lo a la n in e 0 ,2 4 0 ,0 2 0

L izyna - L y sin e 0 ,4 1 0 ,0 7 6

H istydyn a - H is tid in e 0 ,0 9 0 ,0 2 4

analizatorze nie różni się od oznaczanego metodą chronom atografii bibu­ łowej przedstawionej we wcześniejszych publikacjach [7]. Istotnym mo­ m entem jest znajomość ilościowego składu aminokwasów, gdyż azot frakcji aminowej odgrywa największą rolę w przem ianach azotu gle­ bowego.

W N IO SK I

Otrzymane w niniejszej pracy w yniki badań pozwalają na wyciągnię­ cie następujących wniosków.

1. Rozkład organicznej masy torfów z dodatkiem różnych nawozów

azotowych w w arunkach laboratoryjnych w tem peraturze 22°C odbywał

się najintensyw niej na początku i w okresie 16-18 tygodni inkubacji. W okresie 8-14 tygodni oraz po 18 tygodniach notowano stopniowy spa­ dek intensywności rozkładu.

2. Dodatek nawozów azotowych do torfów spowodował zmniejszenie, zaś dodatek miedzi i molibdenu zwiększenie m ineralizacji związków or­ ganicznych torfów.

3. Procesy rozkładu zarówno w torfach nawożonych azotem, jak i nie nawożonych spowodowały dużą zwyżkę w nich azotu m ineralnego w po­ rów naniu do wartości początkowych. Natom iast dodatek miedzi i molib­ denu nie miał większego znaczenia na kum ulację azotu mineralnego.

4. Nawożenie azotowe przyczyniło się do zm niejszenia azotu amino­ wego w torfach.

5. Dodatek miedzi powodował zwyżlkę azotu aminowego, natom iast molibdenu obniżał zawartość tej frakcji w torfach.

6. Unieruchamianie azotu w torfach następowało głównie przez zwięk­ szenie frakcji azotu huminowego nierozpuszczalnego oraz frakcji azotu amidowego.

7. Spośród 17 oznaczonych aminokwasów w hydrolizacie to rfu n aj­ więcej znajdowano: kwasu asparaginowego (0,88%), kwasu glutaminowe­ go, glicyny i alaniny (0,53-0,54%), treoniny i leucyny (0,41-0,46%), n a­ stępnie argininy, seryny i fenyloalaniny (0,24-0,25%), histydyny i ty ro ­ zyny (0,09-0,1%). W śladowych ilościach występowała m etionina i cy­ styna.

LIT E R A T U R A

[1] В г e m n e г I. М.: M ethods of so il a n a ly sis. P art II. C h em ical Soc. of A g ro ­ nom y Inc. M adison W iscon sin U S A 1965, 1149-1238.

[2] G o t k i e w i c z J.: M in eralizacja azotu w gleb a ch to rfo w y ch różnie u ży tk o w a ­ nych , naw ożon ych i n a w a d n ia n y ch . Zesz. probl. P ost. N au k roi. 146, 1973, 101-124.

[3] K o w a l c z y k Z.: B ad an ia p ro cesó w rozkładu su b sta n cji w ę g lo w y c h g leb to r­ fo w y ch o różn ym stop n iu zm urszenia. Zesz. probl. P ost. N au k roi. 146, 1973, 139-162.

[4] L i w s k i S., M a c i a k F.: B ad an ia zm ian w m a sie organicznej gleb to rfo w y ch pod w p ły w em dodatku sk ła d n ik ó w m in eraln ych . Zesz. probl. P ost. N au k roi. 146, 1973, 189-208.

[5] L i w s k i S., M a c i a k F.: Z w iązek m iędzy d ziałan iem m ied zi na p lon y ow sa a zaw a rto ścią m in eraln ych form azotu w torfach . Zesz. probl. P ost. N au k roi. 76, 1967, 469-480.

[6] M а с i а к F., L i w s к i S.: D yn am ik a m in era ln y ch form azotu na naw ożon ym torfow isk u . Zesz. probl. P ost. N au k roi. 76, 1967, 443-454.

[7] M a c i a k F.: Form y azotu w g leb ie torfow ej i fra k cja ch h u m u so w y ch g leb y p rzy w ie lo le tn im u ży tk o w a n iu łąk ow ym , p olow ym i przem ien n ym . Rocz. g le - bozn. 24, 1973, 2, 399-414.

[8] M а с i а к F., L i w s к i S.: In ten sy w n o ść rozkładu torfu n isk ieg o pod w p ły w e m d odatku różnych sk ła d n ik ó w organ iczn ych i m in eraln ych . Rocz. glebozn. 23, 1967, 1, 139-151.

[9] M a k s i m ó w A., M a c i a k F.: W p ływ tem p eratu ry na p rzem ian y a zo to w e w złożu torfu n isk iego. Rocz. glebozn. 11, 1962, 45-59.

[10] M u n d n a M. C., B h a n d a r i G. S., S r i v a s t o v a O. P.: S tu d ies on m i­ n eralization and im m ob ilization of n itrogen in soil. G eoderm a 9, 1973, 1, 27-33.

[11] N o r m a n A. G., N e w m a n A. S.: S om e e ffe c ts of sh eet erosion on soil m icrob iological a c tiv ity . S o il Sei. 52, 1941, 31.

Ф. М А Ц И А К ВЛИ Я Н И Е М И Н Е РА Л Ь Н Ы Х У Д О БРЕН И Й И Н Е К О ТО РЫ Х М И КРО ЭЛ ЕМ ЕН Т О В Н А Р А З Л О Ж Е Н И Е Т О Р Ф А И И М М О БИ Л И ЗА Ц И Ю А ЗО Т А И нститут п риродны х основ мелиорации, С ельск охозя й ствен н ая академ ия в В арш аве Р е з ю м е И сследов алось влияние м инеральны х ф о р м азотн ы х удобрений и добавок меди и м олибдена на процесс м инерализации и иммобилизацию азота. И сп ы та­ ния бы ли проведены в лабораторн ы х усл ов и я х на низинном тор ф е. В навески т о р ф а вносили вы сокие дозы р а зн ы х видов азотн ы х удобрений (170 м г на 100 г.с.в.) затем инкубировали в течение 24 н едел ь в тем п ературе 22° по Ц. В о время этого периода оп р едел ял и интенсивность р а зл о ж ен и я т о р ф а и х о д процессов ам м ониф икации и нитриф икаци и азота. П осле периода инк убации торф п одв ергали ан ал и зу на со д ер ж а н и е орган и ческ и х и м инеральны х ф ор м азота. Для сравнения проводили т о ж е анализ интенсивно удобряем ого т ор ф а с 2-л етн ей кул ьтуры еж и . И сследования показали, что р а зл о ж ен и е органического вещ ества тор ф а (в лабораторн ы х условия х) протекало наиболее интенсивно в н ачале периода и во время 16— 18 н едели инкубирования. В период 8— 14 н едел и и по и стечении 18-недельного срока отмечено постеп ен н ое п аден и е интенсивности р азл ож ен и я .

В н есен и е азотн ы х удобрен и й в т ор ф ослабляло, а прибавка меди и м олибдена углубл я л а м инерализацию органически х вещ еств тор ф а. А м м ониф икацион ны е процессы в и ссл едован н ы х т о р ф а х п ротекали интенсивно лиш ь в перв он ачаль ­ ном п ериоде, п о зд н ее отм ечался рост нитратной ф орм ы азота. П роц ессы р а зл о ж ен и я как в т о р ф е удобряем ом азотом, так и в н еу д о б р ен ­ ном, приводили к сильном у повы ш ению со д ер ж а н и я м инерального азота, по сравн ении с начальны ми величинами. П рибавление м икроэлем ентов не о к а зы ­ вало значимого влияния на аккум уляцию минерального азота. В н есен и е азота содействовало ум еньш ению а минной его ф орм ы в т о р ф а х . Д обавлени е меди способствовало повы ш ению сод ер ж ан и я аминного азота, добавлени е м олибдена п они зило со д ер ж а н и е этой ф орм ы азота. И мм обилизация азота была обязан а в главном увелич ению ф рак ц и и гум и- нового нерастворимого азота (не подвергаю щ егося кислотном у гидролизу) и ф р ак ц и и амидного азота в тор ф е. В т о р ф а х бы ло проведено количествен ное оп р едел ен и е 17 аминокислот и о бн ар уж ен о найболы ие аспарагиновой кислоты , глю таминовой кислоты, гли ­ цина и аланина а найм еньш е м етионина и цистина. F. M A C IA K

EFFECT OF M IN ERA L FER TILIZ ER S A N D SOM E M INOR ELEM ENTS ON D EC O M PO SITIO N OF PEA T A N D M O B IL IZ A T IO N OF N IT R O G E N

In stitu te of N a tu ra l F u n d a m en ta ls of R eclam ation A g ricu ltu ra l U n iv ersity of W arsaw

S u m m a r y

I n v estig a tio n s on the e ffe c t of m in eral form s o f n itrogen fer tiliz e r s and of an a d d itio n of copper and m olyb d en u m on lo w p ea t m in era liza tio n p rocesses and m ob ilization of n itro g en w ere carried out in lab oratory conditions.

To th e p eat h igh rates o f va rio u s form s of n itrogen fe r tiliz e r s (170 m g N /100 g of so il d.m.) w ere added and th en it w a s in cu b ated for 24 w e e k s at th e te m p e ­ ra tu re of 22°C. D u rin g th a t tim e p ea t d ecom p osition in te n sity as w e ll as occurring nitrogen a m m o n ifica tio n and n itrifica tio n p rocesses w e r e d eterm in ed . A fter the in cu b ation period th e p eat w a s an a ly zed for th e co n ten t of organic and m in eral n itro g en form s.

For com parison also in te n siv e ly fe r tiliz e d p eats a fter 2 -y ea r D a c t y lis g lo m e r a ta

cu ltiv a tio n w e r e an alyzed.

T he in v estig a tio n s h a v e proved th at th e decom p osition of organic m atter of p eat (in lab oratory conditions) w a s m ost in te n siv e at th e start and a fter 16-18 w e e k s o f in cu b ation . In th e period of 8-14 w e e k s and a fter 18 w e e k s a grad u al d ecom p osition in te n sity drop took place. A n ad d ition of n itrogen fe r tiliz e r s to p ea t cau sed a reduction of m in era liza tio n the Ć u and Mo con ten t an in crea se o f m in e ­ ra liza tio n of organ ic com pounds in peat. A m m o n ifica tio n p ro cesses in th e p ea ts te ste d w e r e in te n siv e in th e in itia l period only, and th en an in crea se o f n itra te n itro g en form s w a s n oticed .

T he d eco m p o sitio n p rocesses both in n itr o g e n -fe r tiliz e d and u n fertilized p ea t resu lted in a con sid erab le in crea se of m in eral n itrogen as com pared w ith th e

in itia l am ount. On the other hand, an addition of m inor elem en ts tested did not a ffe c t sig n ifica n tly th e m in eral n itrogen accu m u lation . T he n itrogen fertiliza tio n led to a drop of the am ine n itrogen co n ten t in peat. A n ad d ition of copper cau sed a g row th of am in e nitrogen , w h ile m o lyb d en u m ad d ition resu lted in a drop o f th is fraction .

Im m ob ilization of n itro g en in p eat occurred m a in ly in co n seq u en ce of an in ­ crea se of the fraction of in so lu b le h u m in e nitrogen (not su sc e p tib le to acid h y d ro ­ ly sis) as w e ll as of th e am id e n itrogen fra ctio n in peat.

S e v e n te e n am in oacid s h a v e been d istin g u ish ed q u a n tita tiv ely in peat, the h ig h est b ein g the co n ten t of asp aragic and g lu ta m in ie acid, g ly cin e and alanine, and th e lo w e st — th a t of m eth io n in e and cy stin e.

P ro f. d r Franciszek, M aciak W p ły n ę ło d o P T G w m a ju 1974 r. I n s ty tu t P r zy ro d n ic zy c h

P o d s ta w M e lio ra cji A R