WYSOKOŚĆ I JAKOŚĆ PLONU OWOCÓW POMIDORA DROBNOOWOCOWEGO W UPRAWIE NA WŁÓKNIE KOKOSOWYM I WEŁNIE MINERALNEJ

(1)

Rocz. AR Pozn. CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: 523-528

JOLANTA KOBRYŃ, ALIAKSANDR ABUKHOVICH, KATARZYNA KOWALCZYK

WYSOKOŚĆ I JAKOŚĆ PLONU OWOCÓW POMIDORA DROBNOOWOCOWEGO W UPRAWIE NA WŁÓKNIE KOKOSOWYM

I WEŁNIE MINERALNEJ

^*

Z Katedry Roślin Warzywnych i Leczniczych Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

ABSTRACT. ‘Organza’ produced significantly highest total and marketable yield. ‘Favorita’ and

‘Goldita’ had higher dry matter, contained more soluble solution, total sugar and vitamin C. Yield and quality of cherry tomato fruits growing on cocofibre and rockwool were similar.

Key words: cherry tomato, cultivar, cocofibre, rockwool, yield, fruit quality

Wstęp

Jednym z podłoży najczęściej używanych do upraw bezglebowych jest wełna mine- ralna, charakteryzująca się dobrymi właściwościami fizyko-chemicznymi (Chochura i Komosa 1998, Reis i in. 2001). Jednak, jak podaje Rumpel (1998), przy wszystkich zaletach, ma ona istotną wadę, nie ulega bowiem rozkładowi. W wielu krajach są pro- wadzone badania nad przydatnością innych podłoży do upraw bezglebowych. Jednym z nich jest włókno kokosowe, które, jak podają Shinohara i in. (1999), jest obiecują- cym i przyjaznym środowisku podłożem do tego typu upraw.

Pomidor drobnoowocowy, mimo zdecydowanie mniejszego plonu, charakteryzuje się wysoką jakością owoców (Orłowski i Fawcett 2001). Odmiany typu drobnoowo- cowego różnią się zarówno barwą, kształtem, jak i wielkością owocu, co może w istotny sposób wpłynąć na ich plon oraz jakość.

Celem pracy było porównanie plonowania i jakości owoców wybranych odmian pomidora drobnoowocowego w uprawie szklarniowej we włóknie kokosowym i w wełnie mineralnej.

*Praca naukowa finansowana ze środków naukowych na naukę w latach 2005-2008 jako pro- jekt badawczy nr 2 PO6R 054 28, finansowany przez M.N.i I.

(2)

Materiał i metody

Badania prowadzono w latach 2005-2006. Użyto cztery odmiany pomidora droob- noowocowego: ‘Favorita’, ‘Goldita’, ’Flavorino’, ‘Organza’.

Rośliny na miejsce stałe posadzono 15 lutego 2005 i 13 lutego 2006 roku do mat z włókna kokosowego i z wełny mineralnej w zagęszczeniu 2,7 sztuk na m². Uprawę prowadzono w cyklu całorocznym stosując tę samą pożywkę o następującej zawartości składników w 1 dm³: N – 170 mg, P – 70 mg, K – 360 mg, Mg – 60 mg, Ca – 200 mg, Fe – 1,8 mg, Mn – 0,55 mg, B – 0,33 mg, Cu – 0,05 mg, Zn – 0,38 mg i Mo – 0,05 mg.

Do sporządzania pożywki używano wody, z własnego źródła, która miała pH – 7,1 i EC – 0,6 mS/cm, natomiast pH pożywki wynosiło 5,6, a EC – 2,4 mS/cm. Doświadczenie założono metodą losowanych bloków w trzech powtórzeniach, po osiem roślin w każ- dym. Owoce zbierano dwa razy w tygodniu.

Owoce do analiz chemicznych zebrano w pełnej dojrzałości 22 sierpnia 2005 i 21 sierpnia 2006 roku. Otrzymane wyniki plonu ogólnego, handlowego, z prowadzenia roślin na 29 gron, oraz jakości owoców poddano analizie statystycznej za pomocą programu Statgraphics 4.1 według testu Studenta-Newmana-Keuls na poziomie istotności α = 0,05.

Wyniki i dyskusja

Wysokość plonu ogólnego i handlowego owoców istotnie zależała od badanej odmiany (tab. 1, 2). Największy plon ogólny i handlowy otrzymano z odmiany ‘Organza’

o największej masie owoców, odpowiednio 24,4 oraz 22,5 kg/m². Natomiast odmiany

‘Favorita’ oraz ‘Goldita’ wydały istotnie mniejszy plon ogólny i handlowy w porówna- niu z pozostałymi. Plon handlowy u odmiany ‘Goldita’ stanowił tylko 79% plonu ogól- nego. W przypadku pozostałych odmian udział ten wynosił od około 93% u odmiany

‘Organza’ do 98% u odmiany ‘Flavorino’.

Tabela 2 Wpływ podłoża na plon handlowy pomidora drobnoowocowego

The effect of substrate on the marketable yield of cherry tomato Plon handlowy – Marketable yield

(kg·m^-2) odmiana – cultivar Rok

Year

Podłoże Substrate

Favorita Goldita Flavorino Organza średnia

mean

1 2 3 4 5 6 7

wełna mineralna

rockwool 16,58 d 12,81 e 20,09 c 27,21 a 19,17 a 2005

włókno kokosowe cocofibre

16,37 d 13,48 e 18,86 cd 24,93 b 18,41 a

Średnia – Mean 16,47 c 13,14 d 19,47 b 26,07 a 18,79 a

(3)

Tabela 1 – cd.

1 2 3 4 5 6 7

wełna mineralna

rockwool 11,15 c 10,94 c 13,04 b 19,25 a 13,59 a 2006

11,24 c 10,37 c 14,17 b 18,70 a 13,62 a

Średnia – Mean 11,19 c 10,65 c 13,60 b 18,97 a 13,61 b Średnia dla odmiany

Mean for cultivar 13,83 c 11,90 d 16,54 b 22,52 a wełna mineralna

rockwool

16,38 a

Średnia dla podłoża Mean

for cultivar włókno kokosowe

cocofibre 16,01 a

Różne litery oznaczają istotność różnicy na poziomie α = 0,05.

Different letters indicate significant differences at the level α = 0.05.

Tabela 1 Wpływ podłoża na plon ogólny pomidora drobnoowocowego

The effect of substrate on the total yield of cherry tomato Plon ogólny – Total yield

(kg·m^-2) odmiana – cultivar Rok

Year Podłoże Substrate

Favorita Goldita Flavorino Organza średnia

mean wełna mineralna

rockwool

17,59 d 16,57 d 20,4 c 29,25 a 20,95 a 2005

17,45 d 17,18 d 19,15 cd 26,88 b 20,17 a

Średnia – Mean 17,52 c 16,87 c 19,77 b 28,06 a 20,56 a wełna mineralna

rockwool

12,36 c 13,55 bc 13,52 bc 21,12 a 15,14 a 2006

12,10 c 12,88 bc 14,53 bc 20,39 a 14,97 a

Średnia dla odmiany

Mean for cultivar 12,23 c 13,21 b 14,02 b 20,75 c 15,05 b Średnia – Mean 14,87 c 15,05 c 16,9 b 24,41 a

wełna mineralna rockwool

18,04 a

Średnia dla podłoża Mean

for cultivar włókno kokosowe cocofibre

17,57 a

(4)

Zdania autorów dotyczące wielkości plonu owoców pomidora uprawianego na włóknie kokosowym, w porównaniu z wielkością plonu roślin uprawianych na wełnie mineralnej są różne. Piróg (1999) otrzymał większe plony z roślin pomidora odmiany Raissa uprawianych na włóknie kokosowym niż na wełnie mineralnej. Podobne wyniki otrzymali także Carrijo i in. (2004). Shinohara (1999) donosi z kolei, że plonowanie pomidora uprawianego na włóknie kokosowym i wełnie mineralnej było podobne. Na- tomiast Hallmann i Kobryń (2002) podają, iż wełna mineralna wydaje się być lepszym podłożem w uprawie pomidora drobnoowocowego od włókna kokosowego. Otrzymane wyniki wskazują na to, że obydwa podłoża są odpowiednie do uprawy pomidora drobnoowocowego, gdyż plony nie różnią się istotnie (tab. 1, 2)

Rok uprawy miał istotny wpływ zarówno na plon ogólny, jak i handlowy. Większe plony otrzymano w 2005 roku (tab. 1, 2).

Jakość owoców bardziej zależała od odmiany niż badanego podłoża (tab. 3, 4).

Owoce odmian ’Favorita’ i ‘Goldita’ o mniejszej masie wyróżniały się większą zawar- tością suchej masy, ekstraktu a także cukrów ogółem i witaminy C.

Tabela 3 Wpływ podłoża na jakość owoców pomidora drobnoowocowego

The effect of substrate on quality of cherry tomato fruits

Sucha masa – Dry matter (%) Ekstrakt – Extract (%) 2005 rok – year 2006 rok – year 2005 rok – year 2006 rok – year Odmiana

Cultivar włókno kokosowe cocofibre

włókno kokosowe

cocofibre wełna mineralna rockwool

wełna mineralna rockwool Favorita 8,22 b 9,00 a 7,73 a 7,91 a 7,47 a 7,30 a 7,20 a 6,90 ab Goldita 8,32 b 8,60 ab 7,56 a 7,27 a 7,30 a 6,87b 6,73 ab 6,50 b Flavorino 6,80 c 6,73 c 5,41 bc 6,06 b 5,77 c 5,10 d 5,47 c 5,30 c Organza 5,33 d 5,09 d 4,83 cd 4,10 d 4,53 e 4,13 f 3,6 d 4,00 d Średnia

Mean

7,17 a 7,35 a 6,38 a 6,33 a 6,27 a 5,85 b 5,75 a 5,67 a

Średnia dla lat Mean for years

7,26 a 6,35 b 6,06 a 5,71 a

Witamina C – Vitamin C (mg%) Cukry ogółem – Total sugar (%) Favorita 27,37 ab 21,82 bc 41,46 a 30,45 bc 5,83 a 5,73 a 3,73 a 4,01 a Goldita 31,82 a 26,50 ab 42,1 a 31,28 bc 4,78 b 4,64 b 3,12 b 2,99 b Flavorino 17,14 cd 10,98 de 33,05 b 25,16 bcd 3,68 c 3,79 c 2,39 c 2,71 bc Organza 14,57 de 9,01 e 24,36 cd 22,54 d 2,66 d 2,91 cd 2,14 c 2,24c Średnia

Mean

22,72 a 17,08 a 35,24 a 27,36b 4,24 a 4,26 a 2,84 a 2,99 a

Średnia dla lat Mean for years

19,90 b 31,30 a 4,25 a 2,92 b

(5)

Tabela 4 Jakość owoców badanych odmian pomidora drobnoowocowego

The quality of cherry tomato fruits Odmiana – Cultivar Zawartość

Content Favorita Goldita Flavorino Organza

Sucha masa (%)

Dry matter (%) 8,21 a 7,94 a 6,25 b 4,84 c

Ekstrakt (%) Extract (%)

7,22 a 6,85 b 5,41 c 4,10 d

Witamina C (mg%) Vitamin C (mg%)

30,28 a 32,93 a 21,58 b 17,62 b

Cukry ogółem (%)

Total sugars (%) 4,83 a 3,88 b 3,14 c 2,49 c

Rodzaj podłoża nie miał wpływu na zawartość suchej masy oraz cukrów ogółem w owocach badanych odmian. Zawartość ekstraktu w owocach pochodzących z roślin uprawianych na włóknie kokosowym w 2005 roku była istotnie większa i wyniosła 6,27%, w porównaniu z owocami z uprawy na wełnie mineralnej (5,85%). Natomiast w 2006 roku takich różnic nie stwierdzono. Większą zawartością witaminy C charakte- ryzowały się owoce odmian uprawianych na włóknie kokosowym, odpowiednio w 2005 i 2006 roku 22,72 i 35,24 mg%, przy czym istotną różnicę zauważono tylko w 2006 roku.

Nieco inne wyniki podają Hallmann i Kobryń (2003). Otrzymały one dużo większą zawartość cukrów ogółem w owocach z roślin uprawianych na włóknie kokosowym, a większą zawartość witaminy C w owocach odmian z uprawy na wełnie mineralnej.

Rok uprawy miał wpływ na zawartość badanych składników. W 2005 roku owoce wszystkich odmian charakteryzowały się większą zawartością suchej masy oraz cukrów ogółem, co mogło być spowodowane bardziej korzystnymi warunkami uprawy w okre- sie letnim. Natomiast zawartość witaminy C była większa w 2006 roku, co można tłu- maczyć tym, że na biosyntezę tego związku wywierają znaczny wpływ warunki środo- wiska, między innymi nasłonecznienie (Woźniak i in. 2002). Zawartość ekstraktu nie różniła się istotnie i była podobna w obu latach uprawy.

Wnioski

1. Plon owoców pomidora bardziej zależał od odmiany niż użytego podłoża.

2. Najlepszą jakością charakteryzowały się owoce odmian ‘Favorita’ oraz ‘Goldita’, odznaczające się większą zawartością wszystkich badanych składników.

3. Brak różnic pomiędzy większością badanych parametrów plonowania oraz jako- ścią owoców wybranych odmian pomidora uprawianego na wełnie mineralnej i włóknie kokosowym pozwala uznać włókno kokosowe za dobre, przyjazne środowisku podłoże uprawowe.

(6)

Literatura

Carrijo O.A., Vidal M.C., Reis N.V., Souza R.B., Makishima N. (2004): Tomato crop produc- tion under different substrates and greenhouse models. Hortic.-Brasileira 22, 1: 5-9.

Chochura P., Komosa A. (1998): Porównanie przydatności wybranych podłoży inertnych do uprawy pomidora szklarniowego. Zesz. Nauk. AT-R Bydg. 252, Roln. 42: 37-40.

Hallman E., Kobryń J. (2002): Wpływ rodzaju podłoża na plonowania pomidora drobnoowo- cowego (Lycopersicon esculentum var. cerasiforme) w uprawie szklarniowej. Zesz. Probl.

Post. Nauk Roln. 485: 117-124.

Hallman E., Kobryń J. (2003): Yield and quality of cherry tomato (Lycopersicon esculentum var. cerasiforme) cultivated on rockwool and cocofibre. Acta Hortic. 614: 693-697.

Orłowski M., Fawcett M. (2001): Ocena wartości biologicznej owoców pomidora drobnoowo- cowego typu cherry. Biologiczne i agrotechniczne kierunki rozwoju warzyw. W: Mater.

Ogólnopol. Konf. Nauk. Skierniewice: 129-130.

Piróg J. (1999): Wpływ podłoży organicznych i mineralnych na wysokość plonu i jakość pomi- dora szklarniowego. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 466: 479-491.

Reis M., Inacio H., Rosa A., Caco J., Monteiro A. (2001): Grape marc compost as an alterna- tive growing media for greenhouse tomato. Acta Hortic. 554: 75-81.

Rumpel J. (1998): Tradycyjne i nowe substraty uprawowe oraz problematyka ich stosowania.

Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 461: 47-66.

Shinohara Y., Hata T., Marui T., Hojo M., Ito T. (1999): Chemical and physical properties of the coconut-fiber substrate and the growth and productivity of tomato. Acta Hortic. 481: 145- -149.

Woźniak W., Gapiński M., Muras U., Korzeniewska A. (2002): Ocena owoców pomidora drobnoowocowego z uprawy na wełnie mineralnej. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 485: 385-395.

HEIGHT AND QUALITY OF YIELD OF CHERRY TOMATO GROWN ON COCOFIBRE AND ROCKWOOL

S u m m a r y

Four cherry tomato cvs. (‘Favorita’, ‘Goldita’, ‘Flavorino’, ‘Organza’) on two substrates: cocofibre and rockwool were grown in 2005 and 2006. The yield and quality of cherry tomato fruit were affected mostly by the cultivars. No significant difference between yield and quality pa- rameters of tomato fruits in comparison with rockwool showed cocofibre as a good and environ- ment friendly substrate.