OCENA WPŁYWU PREPARATU ACTISIL NA CECHY MORFOLOGICZNE I WARTOŚĆ DEKORACYJNĄ ROZSADY DWÓCH ODMIAN BRATKA OGRODOWEGO Z GRUPY FANCY. CZĘŚĆ I. WZROST ROŚLIN I WIELKOŚĆ LIŚCI

(1)

Rocz. AR Pozn. CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: 229-233

KRZYSZTOF WRAGA, AGNIESZKA DOBROWOLSKA

OCENA WPŁYWU PREPARATU ACTISIL

NA CECHY MORFOLOGICZNE I WARTOŚĆ DEKORACYJNĄ ROZSADY DWÓCH ODMIAN BRATKA OGRODOWEGO

Z GRUPY FANCY.

CZĘŚĆ I. WZROST ROŚLIN I WIELKOŚĆ LIŚCI

Z Katedry Roślin Ozdobnych Akademii Rolniczej w Szczecinie

ABSTRACT. Only in the second season of cultivation an essential effect was found of Actisil on growth and quality of seedlings. Plants treated with Actisil were higher and larger and had wider leaves.

Key words: garden pansy, growth, diameter, leaves, Actisil

Wstęp

Bratek ogrodowy (Viola × wittrockiana Gams) jest jedną z najważniejszych wiosen- nych roślin rabatowych kupowanych zwykle jako gotowa, kwitnąca rozsada. Klienci poszukują roślin charakteryzujących się dobrą jakością, zwłaszcza krępym i zwartym pokrojem. Z dotychczasowych badań wynika, że w uprawie bratków – oprócz podłoża, rodzaju i wielkości nawożenia – na wzrost i kwitnienie roślin mają także wpływ regula- tory wzrostu (Kuehny i Morale 1998, Startek i in. 2004).

Do preparatów o właściwościach regulatorów wzrostu i rozwoju niektórzy autorzy zaliczają nawozy zawierające pierwiastki nie będące mikroelementami niezbędnymi dla rozwoju roślin, m.in. Tytanit i Actisil (Adamiak i Hetman 2006, Startek i in. 2006).

Krzem, mimo jego dużej zawartości w podłożach mineralnych, jest niedostępny dla roślin. Formą dostępną jest kwas ortokrzemowy, znajdujący się w preparacie Actisil (Jones i Handreck 1967, Grajkowski i in. 2006). Impregnuje on zewnętrzne komórki epidermy, tworząc warstwę łączącą się z celulozą komórek, co wpływa na wzmocnienie ścian komórkowych (Jones i Handreck 1967, Yoshida i in. 1962). Dzięki temu rośliny są mniej podatne na niekorzystne warunki uprawowe (Startek i in. 2006).

(2)

Materiał i metody

W sezonach uprawowych 2004/05 i 2005/06 przeprowadzono doświadczenie, które- go celem było sprawdzenie wpływu preparatu Actisil na jakość rozsady bratka ogrodowego. Materiałem roślinnym były odmiany wielkokwiatowe ‘Peach Shades’ i ‘Silver Blue’ z grupy Fancy.

W pierwszym sezonie uprawy nasiona wysiano w trzeciej dekadzie października 2004 roku. W drugiej połowie listopada siewki przepikowano do doniczek o średnicy 10 cm i po kolejnych dwóch tygodniach przeniesiono do tunelu foliowego. W kolejnym sezonie doświadczenie zostało założone dwa tygodnie później. Podłożem był torf wy- soki odkwaszony kredą i dolomitem do pH 6,1-6,2, uzupełniony nawozem Azofoska (13,6 + 6,4 + 19,1) w dawce 2,5 g·dm^-3. Rośliny zimowały w tunelu foliowym, w któ- rym temperatura wahała się od 0 do 5°C. W trakcie uprawy dwukrotnie (w 18. i 20.

tygodniu uprawy) zastosowano doglebowo 0,2-procentowy Peters Excel (18 + 10 + 18) w dawce 100 cm³ na roślinę. W ciągu całego okresu uprawowego nie stosowano żad- nych zabiegów ochrony roślin.

Opryskiwanie preparatem Actisil przeprowadzono czterokrotnie w odstępach tygo- dniowych, gdy rośliny miały niewielkie rozety, złożone z 3-4 liści właściwych. W pierwszym sezonie uprawy opryskiwanie rozpoczęto w trzeciej dekadzie lutego, natomiast w drugim roku – w pierwszej dekadzie marca. Zastosowano następujące warianty:

1) kontrola – rośliny nie opryskiwane, 2) Actisil w stężeniu 0,2%, 3) Actisil w stężeniu 0,4%. Ogółem utworzono sześć obiektów w pięciu powtórzeniach.

Po 25 tygodniach od rozpoczęcia uprawy (na początku fazy generatywnej), gdy ro- śliny zaczynały się krzewić, przeprowadzono pomiary cech wegetatywnych. Mierzono wysokość i średnicę rozety liściowej, a także długość i szerokość liści. Do pomiaru wybierano trzy prawidłowo wykształcone liście z dolnej części rośliny. Wyniki pomia- rów zweryfikowano statystycznie za pomocą dwuczynnikowej analizy wariancji. Do porównania istotności użyto testu Tukeya dla α = 0,05.

Wyniki i dyskusja

Z badań przeprowadzonych przez Startek i in. (2004) wynika, że długość fazy we- getatywnej przy uprawie w cyklu jesienno-wiosennym trwa około 30 tygodni. W bada- niach własnych bratki z grupy Fancy rozpoczęły kwitnienie już po 22-23 tygodniach uprawy, to jest o 3-5 tygodni wcześniej niż podaje hodowca (http//www.benary.com).

Badane odmiany różniły się pod względem wysokości w poszczególnych sezonach uprawy. Rośliny ‘Peach Shades’ w sezonie 2005/06 były niemal dwukrotnie niższe niż w sezonie 2004/05. Mniejsza wysokość bratków w sezonie 2005/06 mogła być spowodo- wana długo utrzymującymi się niskimi temperaturami w okresie zimowo-wiosennym.

W pierwszym roku wyraźniej zaznaczyły się różnice odmianowe. Bratki odmiany ‘Peach Shades’ były dwukrotnie wyższe niż bratki odmiany ‘Silver Blue’, miały jednak mniej rozłożyste rozety liściowe, a także krótsze i węższe liście. Wydaje się zatem, że odmiana

‘Silver Blue’ jest bardziej odporna na niekorzystne działanie wysokich temperatur w okresie wzrostu wegetatywnego. W drugim sezonie obie odmiany różniły się istotnie wielko- ścią rozety liściowej oraz długością liści (tab. 1). Odmiana ‘Peach Shades’ miała większą rozetę liściową niż odmiana ‘Silver Blue’ (prawie o 17%) oraz dłuższe liście (o 18%).

(3)

Tabela 1 Wpływ Actisilu na cechy wegetatywne bratka ogrodowego

Influence of Actisil on vegetative traits of garden pansy

2004/05 2005/06 odmiana

cultivars (B)

odmiana cultivars

(B) Sposób traktowania

Treatment (A)

Peach

Shades Silver Blue

Średnia Mean

Peach

Shades Silver Blue

Średnia Mean

Wysokość roślin (cm) – Height of plant (cm)

Kontrola – Control 9,10 4,61 6,86 4,16 3,34 3,75

Actisil 0,2% 9,57 4,60 7,08 4,66 4,80 4,73

Actisil 0,4% 9,91 4,00 6,95 5,98 7,14 6,56

Średnia – Mean 9,53 4,40 4,93 5,09

NIR0,05 – LSD0.05 A = r.n.; B = 0,75; A(B) = r.n. A = 1,01; B = r.n.; A(B) = 1,43 Średnica roślin (cm) – Diameter of plant (cm)

Actisil 0,2% 14,5 15,3 14,9 18,8 16,9 17,8

Actisil 0,4% 14,0 15,4 14,7 16,6 12,5 14,6

Średnia – Mean 14,1 15,3 17,8 14,7

NIR_0,05 – LSD_0.05 A = r.n.; B = 1,14; A(B) = r.n. A = 1,94; B = 1,31; A(B) = r.n.

Długość liścia (cm) – Length of leaf (cm)

Actisil 0,2% 7,15 9,02 8,27 9,06 7,72 8,39

Actisil 0,4% 7,53 8,46 8,00 8,20 6,98 7,59

Średnia – Mean 7,50 8,55 8,71 7,17

NIR0,05 – LSD0.05 A = r.n.; B = 0,70; A(B) = r.n. A = r.n.; B = 0,62; A(B) = r.n.

Szerokość liścia (cm) – Width of leaf blade (cm)

Actisil 0,2% 3,54 3,98 3,76 3,78 4,34 4,06

Actisil 0,4% 3,76 4,11 3,94 3,24 3,12 3,18

Średnia – Mean 3,65 4,03 3,56 3,64

NIR0,05 – LSD0.05 A = r.n.; B = 0,18; A(B) = r.n. A = 0,52; B = r.n.; A(B) = r.n.

Istotny wpływ preparatu Actisil na wysokość i średnicę roślin oraz na szerokość liści stwierdzono w drugim sezonie uprawy, kiedy temperatury w czasie wzrostu wegetatywnego (marzec-kwiecień) były stosunkowo niskie (0-7°C).

(4)

Najwyższe były bratki opryskiwane 0,4-procentowym roztworem preparatu, co było szczególnie widoczne u odmiany ‘Silver Blue’. Rośliny te były ponad dwukrotnie wyż- sze od roślin kontrolnych, nie wykazywały jednak tendencji do wylegania czy pokłada- nia się. Bratki, które opryskiwano 0,2-procentowym roztworem, nie różniły się istotnie pod względem wysokości od roślin kontrolnych, miały natomiast większe średnice, a ich rozety liściowe były prawidłowo uformowane. Niezależnie od stężenia bratki opryskiwane preparatem Actisil miały sztywne, jędrne pędy, a także ciemnozielone liście.

Jak podają Jones i Handreck (1967) krzem, impregnując zewnętrzne komórki epider- my, zwiększa wytrzymałość mechaniczną tkanek. Stymulujący wpływ krzemu zawarte- go w preparacie Actisil zaobserwowano także w uprawie chryzantem. Rośliny opryski- wane Actisilem były zdrowe, wyrównane i prawidłowo uformowane (Startek i in. 2006).

Wnioski

1. Preparat Actisil niejednakowo wpływał na wysokość i średnicę roślin oraz wiel- kość liści odmian bratka ogrodowego ‘Peach Shades’ i ‘Silver Blue’ z grupy Fancy.

2. Bratki z grupy Fancy opryskiwane preparatem Actisil, niezależnie od stężenia, miały ciemnozielone, sztywne oraz jędrne rozety liściowe.

3. Preparat Actisil w stężeniu 0,2% poprawiał wygląd bratków. Rośliny były niskie i rozłożyste.

Literatura

Adamiak J., Hetman J. (2006): Dolistna aplikacja tytanitu w uprawie okulantów róż odmiany

‘Flamingo’. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 510: 25-30.

Grajkowski J., Ochman I., Popiel J. (2006): Wpływ stosowania wapniowych i krzemowych nawozów dolistnych na jakość owoców truskawki odmiany Elsanta. Folia Univ. Agric. Stet.

248, Agric. 101: 103-108.

Jones L., Handreck K. (1967): Silica in soil, plants and animals. Adv. Agron. 19: 107-149.

Kuehny J., Morale B. (1998): Effects of salinity and alkanility on pansy and impatiens in three different growing media. J. Plant Nutr. 21, 5: 1011-1023.

Startek L., Janicka D., Salachna P. (2004): Wpływ podłoży i nawożenia na cechy morfologicz- ne i walory dekoracyjne odmian bratka ogrodowego (Viola × wittrockiana Gams) z grupy Co- lossus. Część I. Wzrost, pokrój i indeks zazielenienia. Folia Univ. Agric. Stet. 234, Agric. 93:

371-376.

Startek L., Placek M., Wraga K. (2006): Wpływ preparatu Actisil na niektóre cechy chryzan- tem uprawianych w doniczkach. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 510: 619-626.

Yoshida S., Ohnishl Y., Kitagishi K. (1962): Chemical forms, mobility and deposition of silicon in rice plant. Soil Sci. Plant Nutr. 8: 15-21.

(5)

THE ESTIMATION OF EFFECT OF ACTISIL ON MORPHOLOGICAL TRAITS AND DECORATIVE VALUE OF SEEDLINGS TWO GARDEN PANSY

CULTIVARS FROM FANCY GROUPS.

PART I. PLANTS GROWTH AND LEAVES SIZE

S u m m a r y

The aim of the experiment carried out in 2004/05 and 2005/06 was an estimation of the influence of Actisil on seedlings quality of two garden pansy cultivars: ‘Peach Shades’ and ‘Silver Blue’ from Fancy groups. In the experiments three methods of treating were applied: 1) control – plants without Actisil, 2) plants sprayed with Actisil in 0.2% concentration, 3) plants sprayed with Actisil at 0.4% concentration. Actisil was applied four times, once a week. In the experiments the following traits were evaluated: height and diameter of plants and leaf blade length and width.

In the successive years of cultivation the effect of Actisil on plants was different. Only in the second year of cultivation an essential effect was found of Actisil on growth and quality of seedlings. Only in the first year of the research there were clear differences between cultivars.

Plants treated with Actisil were higher and larger and had wider leaves. Shoots were longer but did not lie down. They were rigid, sappy and dark-green just as leaves.