EGZAMIN MATURALNY Z HISTORII

(1)

Centralna Komisja Egzaminacyjna

Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczĊcia egzaminu.

WPISUJE ZDAJĄCY

KOD PESEL

Miejsce na naklejkĊ

z kodem

Ukáad graficzny © CKE 2010

EGZAMIN MATURALNY Z HISTORII

POZIOM PODSTAWOWY

Instrukcja dla zdającego

1. SprawdĨ, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 25 stron

(zadania 1 – 37). Ewentualny brak zgáoĞ

przewodniczącemu zespoáu nadzorującego egzamin.

2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym.

3. Pisz czytelnie. UĪywaj dáugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem.

4. Nie uĪywaj korektora, a báĊdne zapisy wyraĨnie przekreĞl.

5. PamiĊtaj, Īe zapisy w brudnopisie nie bĊdą oceniane.

6. Na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej naklejkĊ z kodem.

7. Nie wpisuj Īadnych znaków w czĊĞci przeznaczonej dla egzaminatora.

MAJ 2010

Czas pracy:

120 minut

Liczba punktów do uzyskania: 100

MHI-P1_1P-102

(2)

Zadanie 1. (3 pkt)

Na podstawie ilustracji wykonaj polecenia.

ħródáo: E. Charytonow, Zarys historii architektury, Warszawa 1963, s. 20.

A. WskaĪ dwa elementy zdobnicze charakterystyczne dla cywilizacji, w której powstaá przedstawiony obiekt.

x ...

B. Podaj nazwĊ cywilizacji, w której powstaá przedstawiony obiekt.

...

(3)

Zadanie 2. (2 pkt)

Na podstawie tekstu Ĩródáowego i mapy oraz wáasnej wiedzy wykonaj polecenia.

I umyĞliá […] zbudowaü dom imieniu PaĔskiemu […]. Posáaá [...] do Hirama, króla Tyru, mówiąc: Jak czyniáeĞ z Dawidem, ojcem moim, i posáaáeĞ mu drzewo cedrowe, aby zbudowaá sobie dom, w którym mieszkaá, tak uczyĔ i ze mną, abym zbudowaá dom imieniu Pana, Boga mego [...].

PoĞlij mi tedy czáowieka umiejĊtnego, [...] który by umiaá [...] wykonywaü rzeĨby z tymi rzemieĞlnikami, których mam przy sobie w Īydowskiej ziemi.

ħródáo: Teksty Ĩródáowe do nauki historii w szkole, nr 1, Warszawa 1959, s. 22.

A. Podaj imiĊ wáadcy bĊdącego inicjatorem wzniesienia budowli sakralnej, o której mowa w tekĞcie.

...

B. DokoĔcz zdanie:

MiejscowoĞü, w której znajdowaáa siĊ budowla sakralna opisana w tekĞcie Ĩródáowym zostaáa oznaczona na mapie numerem ... .

Na podstawie: B. Danowska, T. Maükowski, Przez wieki 1. Zeszyt üwiczeĔ z tekstami Ĩródáowymi, GdaĔsk 2003.

Nr zadania 1.A. 1.B. 2.A. 2.B.

Maks. liczba pkt 2 1 1 1

Wypeánia egzaminator

Uzyskana liczba pkt

1

2 4 3

(4)

Zadanie 3. (4 pkt)

Na podstawie tekstów Ĩródáowych i wáasnej wiedzy wykonaj polecenia.

ħródáo 1.

Zdania wodzów ateĔskich byáy podzielone: jedni nie chcieli dopuszczaü do walki [...], a drudzy wraz z Miltiadesem radzili biü siĊ. [...] AteĔczycy na dany znak ruszyli pĊdem przeciw barbarzyĔcom […], skoro zwarli siĊ z [Persami] w gĊstych szeregach walczyli chwalebnie, […] na obu skrzydáach zwyciĊĪyli. [...] AteĔczycy, ile mieli siá w nogach, pospieszyli do miasta i przybyli tam wprzód niĪ barbarzyĔcy, [którzy] odpáynĊli z powrotem do Azji.

ħródáo 2.

Temistokles [...] wezwaá do wsiadania na okrĊty. JakoĪ to uczynili i jednoczeĞnie przybyáa z Eginy triera [...]. Wtedy Hellenowie odbili ze wszystkimi okrĊtami na morze.

Na wypáywających natychmiast uderzyli barbarzyĔcy [...]. WiĊkszoĞü nieprzyjacielskich okrĊtów [...] zatopiono [...]. Albowiem Hellenowie walczyli w porządku i szyku, a [Persowie]

[...] nie dziaáali planowo. [...] A przecieĪ [...] wytĊĪyli swe siáy z obawy przed Kserksesem, kaĪdy teĪ sądziá, Īe król na niego bĊdzie patrzyá.

ħródáo: Herodot, Dzieje, Wrocáaw 2005, s. 471–478, 625–627.

A. Przyporządkuj bitwom opisanym w Ĩródáach ich nazwy. Odpowiedzi wybierz spoĞród podanych:

bitwa pod Cheroneą, bitwa pod Maratonem, bitwa w wąwozie Termopile, bitwa u wybrzeĪy Salaminy.

x W Ĩródle 1. opisano bitwĊ ... . x W Ĩródle 2. opisano bitwĊ ... .

B. Podaj numery, którymi na taĞmie chronologicznej oznaczono daty roczne bitew opisanych w Ĩródáach.

Na podstawie: M. WĊcowski, PodróĪ przez wieki. StaroĪytnoĞü, Warszawa 2002, s. 72, 85.

x W Ĩródle 1. opisano bitwĊ, której datĊ oznaczono numerem ... . x W Ĩródle 2. opisano bitwĊ, której datĊ oznaczono numerem ... .

(5)

Zadanie 4. (2 pkt)

Na podstawie ilustracji i wáasnej wiedzy wykonaj polecenia.

ħródáo: Historia powszechna, t. 5, Novara 2007, s. 328.

A. Podaj nazwĊ stroju mĊskiego przedstawionego na ilustracji.

...

B. WymieĔ wspóáczesny zawód, którego przedstawiciele, peániąc obowiązki sáuĪbowe, noszą strój o tej nazwie.

...

Zadanie 5. (2 pkt)

Na podstawie fragmentu listu z III w. n.e. i wáasnej wiedzy wykonaj polecenia.

CóĪ z tego, Īe są prawa wyryte na dwunastu tablicach […] skoro niemal w obliczu tychĪe praw popeánia siĊ przestĊpstwa, skoro wykracza siĊ przeciw ustawom. NiewinnoĞü nie szuka juĪ ochrony tam, gdzie wedáug zwyczaju znajdowaü powinna oparcie. Rozpala siĊ do szaleĔstwa zajadáoĞü wzajemnych waĞni, [...] wzburzone forum rozbrzmiewa krzykami nienawiĞci. […] I któĪ zaprawdĊ przed tym wszystkim obroni? […] SĊdzia? PrzecieĪ frymarczy^* on wyrokami. […]. To co przedajne nie wzbudza strachu.

*frymarczy – sprzedaje

ħródáo: Teksty Ĩródáowe do nauki historii w szkole, nr 3, Warszawa 1961, s. 43–44.

A. Podaj nazwĊ imperium staroĪytnego, którego dotyczy tekst Ĩródáowy.

...

B. Podaj termin, którym okreĞla siĊ negatywne zjawisko w Īyciu spoáecznym skomentowane przez autora w podkreĞlonym fragmencie listu.

...

Nr zadania 3.A. 3.B. 4.A. 4.B. 5.A. 5.B.

Maks. liczba pkt 2 2 1 1 1 1

(6)

Zadanie 6. (3 pkt)

Podaj nazwy paĔstw staroĪytnych, w których wzniesiono opisane w tabeli budowle obronne.

Opis budowli obronnej Nazwa paĔstwa

1. Mur obronny w Azji. Miaá stanowiü ochronĊ przed najazdami ludów z Wielkiego Stepu i osáaniaü czĊĞü jedwabnego szlaku.

2. Mury te áączyáy miasto z portem w Pireusie nad Zatoką SaroĔską.

Zbudowano je w V w. p.n.e. z inicjatywy Kimona. MiĊdzy dwiema liniami murów biegáa droga.

3. Mur obronny w prowincji Brytania wzniesiony w II w. n.e. przez stacjonujących tam Īoánierzy trzech legionów. Miaá stanowiü zaporĊ przed wojowniczymi plemionami barbarzyĔców.

Zadanie 7. (2 pkt)

Na podstawie tekstów Ĩródáowych i wáasnej wiedzy wykonaj polecenia.

ħródáo 1. Fragment Roczników kwedlinburskich^* Koronacja Bolesáawa Chrobrego

1025. Bolesáaw, ksiąĪĊ polski, dowiedziawszy siĊ o Ğmierci cesarza Henryka, paáaá […]

do tego stopnia pychą, Īe przywáaszczyá sobie nieprzystojnie koronĊ [królewską] […]. Za tĊ jego zuchwaáoĞü Bóg szybko go pokaraá, albowiem w krótkim czasie zmará […].

* roczniki spisywane w jednym z klasztorów niemieckich

ħródáo 2. Fragment Kroniki Lamberta^* Koronacja Bolesáawa Szczodrego

KsiąĪĊ Polski, trybutariusz naszych królów, […] gdy spostrzegá, Īe nasi panowie, zajĊci sprawami domowymi, nie mają wolnej rĊki do wojowania z cudzoziemcami, […] uniesiony pychą, przywáaszczyá sobie godnoĞü i imiĊ królewskie [...].

* Lambert hersfeldzki, kronikarz niemiecki, Īyá w XI w.

ħródáo: Teksty Ĩródáowe do nauki historii w szkole, nr 5, Warszawa 1959, s. 35, 37.

A. Porównaj sytuacjĊ polityczną, w której dokonaáy siĊ koronacje wáadców Polski opisane w obu Ĩródáach, i wyciągnij wniosek.

...

B. PodkreĞl poprawne zakoĔczenie zdania:

Koronacja opisana w Ĩródle 2. odbyáa siĊ dziĊki poparciu Bolesáawa Szczodrego przez papieĪa

1. Leona III.

2. Grzegorza VII.

3. Urbana II.

4. Innocentego III.

(7)

Zadanie 8. (2 pkt)

Uzupeánij tabelĊ, wpisując brakujące dane w rubrykach.

PaĔstwo Wáadca, który przyjąá chrzest Wiek, w którym wáadca przyjąá chrzest

PaĔstwo Franków 1. V w.

RuĞ Kijowska Wáodzimierz I Wielki 2.

Zadanie 9. (2 pkt)

Rozstrzygnij, które z podanych zdaĔ dotyczących historii Ğredniowiecza są prawdziwe, wpisując obok tych zdaĔ sáowo prawda.

1. Monarchia patrymonialna to paĔstwo, którego terytorium stanowiáo prywatną wáasnoĞü wáadcy.

2. Stany Generalne to najstarszy parlament w Europie.

3. Trybut to danina, najczĊĞciej pieniĊĪna, Ğwiadczona przez jednego wáadcĊ drugiemu jako wyraz uznawania

zwierzchnoĞci terytorialnej.

4. Wielka Karta Swobód to dokument, którego postanowienia wzmocniáy wáadzĊ królewską w Anglii.

Zadanie 10. (4 pkt)

Uzupeánij tabelĊ, identyfikując postaci ĞwiĊtych.

Fragment biografii Identyfikacja postaci

1. Byá biskupem Pragi. Zginąá w czasie misji, zamordowany przez pogaĔskich Prusów. Jego ciaáo wykupiá Bolesáaw Chrobry i pochowaá w GnieĨnie.

2. Byá synem bogatego kupca z AsyĪu, ale wyrzeká siĊ bogactwa i praktykowaá surową ascezĊ. Byá wĊdrownym kaznodzieją, zaáoĪycielem zakonu Īebrzącego.

3. Byáa Īoną Henryka I Brodatego, matką Henryka II PoboĪnego. Pod koniec Īycia osiadáa w klasztorze sióstr cysterek w Trzebnicy. Jest patronką polsko-niemieckiego pojednania.

4. Byáa bohaterką wojny stuletniej we Francji,

zmobilizowaáa spoáeczeĔstwo do walki z Anglikami.

OskarĪona o czary, zostaáa skazana na Ğmierü przez spalenie na stosie.

Nr zadania 6. 7.A. 7.B. 8. 9. 10.

(8)

Zadanie 11. (4 pkt)

A. Przyporządkuj rzeĨbom przedstawiającym scenĊ Nawiedzenia^* nazwy odpowiednich stylów w sztuce. Wybierz je spoĞród podanych:

gotyk, renesans, rokoko, romanizm.

*Scena Nawiedzenia ukazuje spotkanie Maryi ze Ğw. ElĪbietą

1. ... 2. ...

ħródáa: Sztuka Ğwiata, t. 4, Warszawa 1990, s. 132; Sztuka Ğwiata, t. 5, Warszawa 1992, s. 129.

B. SpoĞród wymienionych w punkcie A stylów wypisz dwa, które wyksztaáciáy siĊ w Europie áaciĔskiej w epoce Ğredniowiecza.

x ...

Zadanie 12. (2 pkt)

Na podstawie danych statystycznych (zamieszczonych na nastĊpnej stronie) rozstrzygnij, które ze zdaĔ są prawdziwe, wpisując obok tych zdaĔ sáowo prawda.

Uwaga: Znak „–” jest stosowany w tabeli statystycznej, w przypadku gdy zjawisko nie wystĊpuje.

(9)

Miasta i ludnoĞü miejska w Polsce w XV wieku

Miasta ogóáem Miasta o populacji ponad 2 tys. mieszkaĔców Obszar

liczba miast liczba ludnoĞci

w tys. liczba miast liczba ludnoĞci w tys.

Maáopolska 147 143,8 1 14

Wielkopolska 242 209,8 1 8

Mazowsze 88 66,0 – –

Prusy Królewskie 49 102,8 3 57

Na podstawie: Wielka historia Polski, t. 3, Kraków 1999, s. 162.

1. W Wielkopolsce, w porównaniu z Prusami Królewskimi, wiĊcej ludnoĞci mieszkaáo w miastach.

2. NajwiĊcej miast byáo w Wielkopolsce, a najmniej na Mazowszu.

3. NajwiĊcej miast liczących ponad 2 tys. mieszkaĔców znajdowaáo siĊ w Maáopolsce.

4. Ponad poáowa ludnoĞci miejskiej w Prusach Królewskich

mieszkaáa w trzech miastach liczących ponad 2 tys. mieszkaĔców.

Zadanie 13. (3 pkt)

Na podstawie dwóch fragmentów wiersza wykonaj polecenia.

Fragment 1.

Równego Piastom domu gáowĊ w Polszcze widzĊ Dobrego Jagiellona przy piĊknej Jadwidze, Co […] harde mnichy stará na gáowĊ [w] bitwie, I przejednaá na wieki Lacha mĊĪnej Litwie.

Fragment 2.

Jego sprawą narody dwa [od] wieków niechĊtne Wkroczywszy pod Horodlą w przymierza pamiĊtne Daáy sobie braterskie, znak przyjaĨni, dáonie, àącząc wspólne sztandary Oráy i Pogonie.

ħródáo: Zabawy Przyjemne i PoĪyteczne (1770–1777), t. 2, Wrocáaw 2004, s. 291.

A. Zidentyfikuj wáadcĊ, którego zasáugi zostaáy zaprezentowane w wierszu.

...

B. Zidentyfikuj wydarzenie, o którym mowa w podkreĞlonym wersie fragmentu 1.

...

C. Zidentyfikuj wydarzenie, o którym mowa w podkreĞlonych wersach fragmentu 2.

...

Nr zadania 11.A. 11.B. 12. 13.A. 13.B. 13.C.

(10)

Zadanie 14. (3 pkt)

Na podstawie relacji z wizyty wysáannika papieskiego u kanclerza wielkiego koronnego w 1597 r. wykonaj polecenia.

Jest pierwszym [dostojnikiem] po Królu w tym Królestwie, a nawet (jak mówią niektórzy) w caáej Europie persony równej jemu nie znajdziesz, a to dlatego, Īe w 20 lub 22 lata ten zwykáy szlachcic 200 tysiĊcy skudów^* osiągnąá, a majątek jego miliona skudów w gotowiĨnie siĊga, tak Īe sam Król musi siĊ z nim liczyü. Mówią, Īe zbudowaá miasto, od jego nazwiska […] zwane, jak forteca caáe murowane z kamienia na zaprawie wapiennej, jak to w Italii czynią […].

*skud – moneta záota lub srebrna ħródáo: Mówią wieki, nr 10, 2008, s. 19.

A. Zidentyfikuj dygnitarza polskiego opisanego w tekĞcie.

...

B. Podaj dwa osiągniĊcia tej postaci skomentowane w tekĞcie.

x ...

Zadanie 15. (3 pkt)

Uzupeánij tabelĊ, wpisując odpowiednie pojĊcia (terminy) dotyczące historii polskiej wojskowoĞci.

WyjaĞnienia PojĊcia (terminy)

1. ĩeglarze, którzy z wáasnymi okrĊtami zaciągali siĊ na sáuĪbĊ polskiego monarchy i z jego upowaĪnienia prowadzili dziaáalnoĞü korsarską. Początki ich dziaáalnoĞci siĊgają wojny trzynastoletniej.

2. Staáe wojsko przeznaczone do obrony poáudniowo- wschodniej granicy Rzeczypospolitej utrzymywane z czwartej czĊĞci dochodów z dóbr królewskich.

Powstaáo w XVI w.

3. CiĊĪka jazda polska, której charakterystycznym

elementem uzbrojenia byáy skrzydáa umocowane u siodáa albo na napleczniku zbroi. W czasie wojen w XVII w.

byáa uĪywana w bitwach do decydującego uderzenia.

Na podstawie: J. ChoiĔska-Mika, J. DziĊgielewski, J. Maciszewski, Encyklopedyczny sáownik historii Polski, Warszawa 1996, s. 88, 100, 138.

(11)

Zadanie 16. (3 pkt)

Uzupeánij tabelĊ, wpisując brakujące informacje.

Nazwa traktatu pokojowego Rok Decyzje dotyczące terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów

Pokój w Oliwie 1660 r. 1.

Wieczysty pokój w Moskwie,

tzw. pokój Grzymuátowskiego 2.

Utrata lewobrzeĪnej Ukrainy z Kijowem a takĪe ziem: smoleĔskiej, siewierskiej, czernihowskiej.

3. 1699 r.

Odzyskanie Podola z KamieĔcem Podolskim i czĊĞci prawobrzeĪnej Ukrainy.

Zadanie 17. (2 pkt)

Na podstawie fragmentu traktatu podpisanego w Warszawie w 1705 roku wykonaj polecenia.

Wszystkie aliansy^*, które dla Szwedów są niebezpieczne, mają byü skasowane, a Rzeczpospolita Polska nie ma Īadnemu swemu królowi pozwoliü, aby one przeciw Szwecji w przyszáy czas byáy uczynione;

Król szwedzki moĪe swoje wojska przez [...] prowincje Królestwa Polskiego prowadziü i tyle rekrutów werbowaü, ile mu trzeba bĊdzie.

* aliansy – sojusze

ħródáo: Wielka historia Polski, t. 5, Kraków 2004, s. 261.

A. PodkreĞl poprawne zakoĔczenie zdania:

Wáadcą Polski, który podpisaá ten traktat byá 1. August II Mocny.

2. Stanisáaw LeszczyĔski.

3. August III.

4. Stanisáaw August Poniatowski.

B. OceĔ skutki tego traktatu dla Rzeczypospolitej.

...

Nr zadania 14.A. 14.B. 15. 16. 17.A. 17.B.

(12)

Zadanie 18. (2 pkt)

Na podstawie tekstu Ĩródáowego i wáasnej wiedzy wykonaj polecenia.

PoniewaĪ Ojciec ĝwiĊty przez wydaną do wszystkich [...] bullĊ, niebawem w [...]

Rzeczypospolitej publikowaną byü mającą, skasowaá [...] Zakon Jezuitów, którzy w kraju wiĊkszą czĊĞü edukacji […] utrzymywali, wiĊc aĪeby z tych okolicznoĞci Rzeczpospolita, tak co do edukacji máodzi krajowej, jako teĪ co do dóbr i majątków nie ponosiáa uszczerbku, takowe czynimy rozporządzenie. Ustanawiamy KomisjĊ w Warszawie odprawowaü siĊ mającą do edukacji.

ħródáo: Wielka historia Polski, t. 6, Kraków 2004, s. 69.

A. Podaj peáną nazwĊ instytucji, o której powstaniu mówi dokument.

...

B. PodkreĞl poprawne zakoĔczenie zdania:

DecyzjĊ o powstaniu tej instytucji podjąá 1. sejm „niemy” w 1717 r.

2. sejm konwokacyjny w 1764 r.

3. sejm rozbiorowy w 1773 r.

4. Sejm Wielki (Czteroletni).

Zadanie 19. (2 pkt)

Na podstawie fragmentu listu i wáasnej wiedzy wykonaj polecenia.

W kilka godzin po wysáaniu mojego ostatniego raportu, dnia 17., o Ğwicie, wybucháa w Warszawie z caáą siáą rewolucja. ZaczĊáo siĊ od zaczepki miĊdzy pikietą rosyjską a oddziaáem konnej gwardii […]. Generaá Igelström zaginąá […]. Dewastowano wszystko, co symbolizowaáo RosjĊ. […] Lud [...] jest zajĊty organizowaniem wáadzy. […] Zwróciáem siĊ do Króla z moĪliwoĞcią otrzymania paszportów, bym mógá stąd wyjechaü, lecz ich nie dostaáem. […] Mówi siĊ, Īe ma tutaj nadciągnąü KoĞciuszko.

ħródáo: Wielka historia Polski, t. 6, Kraków 2004, s. 163.

A. Podaj nazwĊ powstania, w czasie którego miaáy miejsce opisane wydarzenia.

...

B. Na nastĊpnej stronie przedstawiono obrazy ukazujące wydarzenia w Warszawie związane z walką o zachowanie lub odzyskanie niepodlegáoĞci. Wybierz ilustracjĊ, której treĞü odpowiada czasowi wydarzeĔ opisanych w liĞcie, i w wyznaczonym miejscu postaw znak „X”.

(13)

1. ...

2. ...

3. ...

ħródáa: K. OlszaĔski, Wojciech Kossak, Wrocáaw 1982, il. 122; Kronika powstaĔ polskich 1794–1944, Warszawa 1994, s. 95, 337.

Nr zadania 18.A. 18.B. 19.A. 19.B.

(14)

Zadanie 20. (4 pkt)

Na podstawie danych z tabeli wykonaj polecenia.

WartoĞü eksportu z Wielkiej Brytanii (w mln funtów szterlingów) ĝredni roczny eksport w latach Kraj/obszar, do którego eksportowano

towary z Wielkiej Brytanii 1788–1790 1808–1810 1818–1820

Brytyjskie posiadáoĞci w Ameryce Pán. 2,2 4,9 6,7

Ameryka àaciĔska 0,8 4,0 5,9

USA 2,4 4,1 5,6

Kraje niemieckie 1,6 2,2 9,0

Francja (z Flandrią) 1,9 – 1,1

Hiszpania 0,8 1,1 4,0

PaĔstwa wáoskie 0,8 – 4,0

Portugalia 0,6 1,0 1,6

Szwecja i Dania 0,4 2,5 2,2

Rosja 0,3 0,5 1,2

Holandia 1,3 – 3,9

Daleki Wschód 1,9 3,5 6,1

Bliski Wschód i Afryka 0,9 3,3 4,0

Na podstawie: Europa i Ğwiat w epoce napoleoĔskiej, pod red. M. Senkowskiej-Gluck, Warszawa 1988, s. 240.

Uwaga: Znak „–” jest stosowany w tabeli statystycznej, w przypadku gdy zjawisko nie wystĊpuje.

A. Rozstrzygnij, które z podanych zdaĔ są prawdziwe, wpisując obok tych zdaĔ sáowo prawda.

1. WartoĞü eksportu towarów brytyjskich na rynki pozaeuropejskie w latach 1818–1820 byáa wyĪsza niĪ w latach 1788–1790.

2. WartoĞü eksportu z Wielkiej Brytanii do Francji byáa w latach 1818–1820 wyĪsza niĪ w latach 1788–1790.

3. Rosja mimo zakazu handlu z Wielką Brytanią z 1807 r. nadal importowaáa towary z tego paĔstwa.

B. WymieĔ kraje/obszary, które w latach 1808–1810 przestrzegaáy narzuconego przez FrancjĊ zakazu handlu z Wielką Brytanią.

...

C. Na podstawie wáasnej wiedzy podaj termin, którym w historiografii okreĞla siĊ wstrzymanie handlu z Wielką Brytanią w epoce napoleoĔskiej.

...

Zadanie 21. (2 pkt)

Na podstawie fragmentu wiersza Reduta Ordona (zamieszczonego na nastĊpnej stronie) i wáasnej wiedzy wykonaj polecenia.

(15)

Warszawa jedna twojej mocy siĊ urąga, Podnosi na ciĊ rĊkĊ i koronĊ Ğciąga,

KoronĊ Kazimierzów, Chrobrych z twojej gáowy, BoĞ ją ukradá i skrwawiá, synu Wasilowy!

ħródáo: A. Mickiewicz, Wiersze, Warszawa 2000, s. 282.

A. PodkreĞl poprawne zakoĔczenie zdania:

Car, do którego autor zwraca siĊ w zaprezentowanym fragmencie wiersza to 1. Piotr I.

2. Aleksander I.

3. Mikoáaj I.

4. Mikoáaj II.

B. Podaj nazwĊ wydarzenia z okresu powstania listopadowego, do którego komentarzem jest zaprezentowany fragment wiersza.

...

Zadanie 22. (2 pkt)

Przyporządkuj wáaĞciwe podpisy mapom, umieszczając odpowiadające im numery w wyznaczonych miejscach.

A. ... B. ...

Na podstawie: Wielki atlas historyczny, Warszawa 2005, s. 88; M. ĩywczyĔski, Historia powszechna 1789–

1870, Warszawa 2002, mapa 4.

1. Póáwysep ApeniĔski w 1812 r.

2. Póáwysep ApeniĔski w 1815 r. (po kongresie wiedeĔskim)

3. Póáwysep ApeniĔski w 1914 r. (przed wybuchem I wojny Ğwiatowej) Nr zadania 20.A. 20.B. 20.C. 21.A. 21.B. 22.

(16)

Zadanie 23. (2 pkt)

Na podstawie fragmentu wiersza opowiadającego o balu w paáacu Namiestnikowskim w 1864 r. wykonaj polecenia.

Karnawaá! karnawaá! a w murach Warszawy Na nudy sarkają Moskale;

WiĊc rzekáa starszyzna: „Dla wojska zabawy Czas wskrzesiü wesoáoĞü i bale!

Te szaty Īaáobne, te smutku znamiona, Są buntem hardego mieszkaĔca, Kobieta do zalot i uciech stworzona, A máody praporszczyk^* do taĔca!”

I bal jest z ukazu. [...]

Táum goĞci siĊ zwiĊksza co chwilka;

Moskiewki siĊ táoczą w krynolin szelestach – I Polek [...] teĪ kilka.

Nie kaĪdy ma siáĊ mĊczeĔsko umieraü – Nie áajmy ich wzgardą, lecz Īalem!

Zbawiáy los mĊĪów, gdy przyszáo wybieraü PomiĊdzy Sybirem a balem.

* praporszczyk – chorąĪy w armii rosyjskiej

ħródáo: J. W. Gomulicki, Warszawa wieloraka 1749–1944, Studia , szkice, sylwety, Warszawa 2005, s. 194.

A. WyjaĞnij, dlaczego udziaá Polek w balu opisanym w wierszu spotkaá siĊ z negatywną oceną rodaków.

...

B. WyjaĞnij stanowisko autora wiersza dotyczące udziaáu Polek w tym balu.

...

Zadanie 24. (1 pkt)

PodkreĞl poprawne zakoĔczenie zdania:

W XIX wieku nie wynaleziono 1. Īarówki elektrycznej.

2. fotografii (dagerotypii).

3. mikroskopu optycznego.

4. telefonu.

(17)

Zadanie 25. (3 pkt)

Na podstawie danych zamieszczonych w tabeli wykonaj polecenia.

Struktura zatrudnienia ludnoĞci wybranych krajów pod koniec XIX w. (w procentach)

Kraj

Rolnictwo, leĞnictwo, ryboáówstwo

Przemysá, handel, komunikacja,

górnictwo

Inne

Wielka Brytania 15 64 21

Niemcy 37 48 15

Francja 40 41 19

Rosja (bez Królestwa Polskiego) 79 15 6

Królestwo Polskie 58 32 10

Na podstawie: Polska XIX wieku. PaĔstwo, spoáeczeĔstwo, kultura, pod red. S. Kieniewicza, Warszawa 1982, s. 91.

A. Porównaj strukturĊ zatrudnienia ludnoĞci na obszarze Królestwa Polskiego ze strukturą zatrudnienia w Wielkiej Brytanii.

...

B. Porównaj strukturĊ zatrudnienia ludnoĞci na obszarze Królestwa Polskiego ze strukturą zatrudnienia w Rosji.

...

C. Historyk Ireneusz Ihnatowicz stwierdziá, Īe struktura zatrudnienia ludnoĞci Ğwiadczy o poziomie rozwoju gospodarczego^*. Przyjmując tĊ tezĊ, sformuáuj wniosek dotyczący poziomu rozwoju gospodarczego Królestwa Polskiego w porównaniu z Wielką Brytanią i Rosją.

...

* I. Ihnatowicz, Przemysá, handel, finanse [w:] Polska XIX wieku. PaĔstwo, spoáeczeĔstwo, kultura, pod red.

S. Kieniewicza, Warszawa 1982, s. 91.

Nr zadania 23.A. 23.B. 24. 25.A. 25.B. 25.C.

(18)

Zadanie 26. (3 pkt)

Uzupeánij tabelĊ, identyfikując postaci sáawnych kobiet. WáaĞciwe postaci wybierz spoĞród podanych:

Eliza Orzeszkowa, Helena Modrzejewska, Narcyza ĩmichowska, Maria Skáodowska-Curie, RóĪa Luksemburg.

Fragment biografii Postaü

1. Uczona, której dwukrotnie przyznano NagrodĊ Nobla.

WiĊkszoĞü Īycia spĊdziáa we Francji. Pod jej kierunkiem prowadzono pierwsze badania nad leczeniem raka za pomocą promieniotwórczoĞci.

2. Dziaáaczka polskiego i niemieckiego ruchu robotniczego.

Ideolog SDKPiL, braáa udziaá w rewolucji 1905–1906 r., kwestionowaáa polskie dąĪenia niepodlegáoĞciowe.

3. Aktorka specjalizująca siĊ w rolach szekspirowskich i tragicznych. Wyemigrowaáa do USA i tam kontynuowaáa karierĊ artystyczną.

Zadanie 27. (2 pkt)

WĞród wymienionych wydarzeĔ wskaĪ to, które chronologicznie jest pierwsze, i to, które jest ostatnie. W tabeli obok wydarzenia chronologicznie pierwszego wpisz literĊ A, obok chronologicznie ostatniego literĊ B.

ObjĊcie wáadzy przez cesarza Franciszka Józefa I w Austrii Zamach na arcyksiĊcia Franciszka Ferdynanda w Sarajewie KlĊska Austrii w bitwie pod Sadową

Powstanie II Rzeszy Niemieckiej

ZwyciĊstwo armii pruskiej w bitwie pod Sedanem Utworzenie Związku Niemieckiego

(19)

Zadanie 28. (3 pkt)

Na podstawie Ĩródeá wykonaj polecenia.

ħródáo 1. Fragment tablicy genealogicznej rodziny Kossaków

Na podstawie: A. Szatkowska, Byá dom. Wspomnienia, Kraków 2006, s. 350.

ħródáo 2. Fragment biografii jednego z przedstawicieli rodziny Kossaków

Urodziá siĊ w ParyĪu w noc sylwestrową, [...] na kwadrans przed póánocą. Byá pierwszym z bliĨniaków, gdyĪ drugi, [...] przyszedá na Ğwiat juĪ po póánocy, a wiĊc 1 stycznia [...]. MoĪna by o nich Īartobliwie powiedzieü, Īe choü bliĨniacy, jeden od drugiego byá starszy o rok.

ħródáo: K. OlszaĔski, [...] Kossak, Wrocáaw 1982, s. 5.

A. Podaj imiona przedstawicieli rodziny Kossaków, o których mowa w Ĩródle 2.

x ...

B. DokoĔcz zdanie, wpisując stopieĔ pokrewieĔstwa.

Malarz Juliusz Kossak dla pisarki Magdaleny Samozwaniec byá ... . Nr zadania 26. 27. 28.A. 28.B.

Juliusz Kossak 1824–1899

malarz

& Zofia GaáczyĔska

Jadwiga Kossak 1865–1917

& Zygmunt Unrug Wojciech Kossak

1856–1942 malarz

& Maria Kisielnicka

Tadeusz Kossak 1857–1935

& Anna Kisielnicka

Zofia Kossak- Szczucka 1889–1968

pisarka Maria

Pawlikowska- Jasnorzewska

1891–1945 poetka

Magdalena Samozwaniec

1894–1972 pisarka Jerzy Kossak

1886–1955

malarz Jadwiga

Unrug 1891–1967

Witold Kossak 1887–1899

Zygmunt Kossak 1895–1933

Juliusz Kossak 1901–1917 Stefan

Kossak 1891–1891

(20)

Zadanie 29. (3 pkt)

Na podstawie tekstu i wáasnej wiedzy wykonaj polecenia.

PrzyjĊáo siĊ co prawda mówiü o dwóch rewolucjach rosyjskich […], ale tylko pierwsza zasáuguje na to miano. [Wtedy] Rosja przeĪyáa prawdziwą rewolucjĊ, poniewaĪ rozruchy, które poáoĪyáy kres caratowi, […] wybucháy samorzutnie, a Rząd Tymczasowy, który przejąá wáadzĊ, zyskaá natychmiast ogólnokrajowe poparcie.

[Druga rewolucja] miaá[a] zupeánie inny charakter, […] byá[a] klasycznym zamachem stanu, przejĊciem wáadzy przez nieliczną grupkĊ, dokonanym, […] przy zachowaniu pozorów udziaáu mas, ale bez rzeczywistego ich uczestnictwa.

ħródáo: R. Pipes, Krótka historia rewolucji rosyjskiej, Warszawa 2007, s. 106.

A. Podaj nazwy pierwszej i drugiej rewolucji, o których mowa w tekĞcie.

x Nazwa pierwszej rewolucji

...

x Nazwa drugiej rewolucji

...

B. Podaj datĊ roczną obu rewolucji.

Data roczna ...

Zadanie 30. (2 pkt)

Na podstawie listu i wáasnej wiedzy wykonaj polecenia.

PrzemyĞl, 21 grudnia 1918 Drogi Panie Romanie,

Wysyáając do ParyĪa delegacjĊ, która siĊ ma porozumieü z Komitetem paryskim w sprawie wspólnego dziaáania wobec aliantów, proszĊ Pana, aby zechciaá Pan wszystko uczyniü dla zaáatwienia rokowaĔ. Niech mi Pan wierzy, Īe nade wszystko ĪyczĊ sobie unikniĊcia podwójnego przedstawicielstwa Polski wobec aliantów: tylko jedno wspólne przedstawicielstwo moĪe sprawiü, Īe nasze Īądania zostaną wysáuchane. […]

Opierając siĊ na naszej starej znajomoĞci, mam nadziejĊ, Īe w tym wypadku i w chwili tak powaĪnej, co najmniej kilku ludzi – jeĞli nie caáa Polska – potrafi siĊ wznieĞü ponad interesy partii, klik i grup. Chciaábym bardzo widzieü Pana miĊdzy tymi ludĨmi.

ProszĊ przyjąü zapewnienia mojego wysokiego szacunku

Józef Piásudski ħródáo: A. Piásudska, Wspomnienia, Warszawa 1992, s. 214–215.

A. Podaj nazwisko adresata tego listu.

...

B. Podaj nazwĊ ruchu (nurtu) politycznego, którego reprezentantem byá adresat tego listu.

...

(21)

Zadanie 31. (2 pkt)

Na podstawie rysunku satyrycznego z 1937 r. wykonaj polecenia.

Czarodziej z COP

ħródáo: J. Krawczyk, O Polsce i Polakach, Warszawa 2004, s. 302.

A. Podaj nazwisko postaci przedstawionej na rysunku.

...

B. Rozszyfruj skrót COP.

...

Zadanie 32. (3 pkt)

Na podstawie tekstu i wáasnej wiedzy wykonaj polecenia.

12 kwietnia […] Niemcy ogáosiáy komunikat […]. Byáo to zupeáne zaskoczenie […], Sikorski nawet interpelowaá bezpoĞrednio u Stalina w sprawie oficerów jeĔców, o których wiadomo byáo, Īe przebywali w Starobielsku, Ostaszkowie i Kozielsku. Stalin na to odpowiedziaá, Īe wypuszczono z obozu wszystkich jeĔców i jeĪeli pewnej iloĞci brak, to musieli wymaszerowaü do MandĪurii… . Zakrawaáo to na Īart [...]. A tu straszna wiadomoĞü […]. Zapanowaáa po prostu rozpacz i jawiáo siĊ pytanie, co robiü. Jak zareagowaü?

ħródáo: K. Popiel, Generaá Sikorski w mojej pamiĊci, Warszawa 1983, s. 165.

A. WyjaĞnij, jaką straszną wiadomoĞü zawieraá komunikat niemiecki, o którym mowa w tekĞcie.

...

B. WymieĔ dwie funkcje, które generaá Wáadysáaw Sikorski sprawowaá we wáadzach Rzeczypospolitej Polskiej na UchodĨstwie.

x ...

Nr zadania 29.A. 29.B. 30.A. 30.B. 31.A. 31.B. 32.A. 32.B.

Maks. liczba pkt 2 1 1 1 1 1 1 2

(22)

Zadanie 33. (5 pkt)

W tabeli zamieszczono fragmenty wspomnieĔ wojennych. Wpisz daty roczne opisanych wydarzeĔ.

Fragmenty wspomnieĔ Daty roczne

wydarzeĔ 1. Syreny co chwila ogáaszają alarm. […] Samoloty niemieckie juĪ zaczĊáy

bombardowaü obiekty cywilne i wojskowe. Wszyscy czekają na reakcjĊ naszych sprzymierzeĔców – Anglii i Francji.

2. Czerwiec [...] – Hitler rozpoczyna wojnĊ z Sowietami! MoĪe, moĪe báyĞnie nadzieja na zmianĊ sytuacji?... Setki samolotów, bombowce i myĞliwce, lecą na wschód […].

3. W poniedziaáek Wielkiego Tygodnia, wczeĞnie rano, wyrwaáy nas ze snu wybuchy […]. ĩydzi bronili siĊ z rozpaczą i zaciekáoĞcią. […] Niemcy zdobywali ulicĊ za ulicą […]. Armia Krajowa usiáowaáa przyjĞü z pomocą walczącym, ale zostaáa odparta […].

4. Centrum jest w rĊkach powstaĔców [...], armia radziecka [...] lada dzieĔ wkroczy na PragĊ [...]. Na Woli ogieĔ szaleje; rozchodzi siĊ wieĞü o masowych egzekucjach ludnoĞci cywilnej.

5. Rzadkie dzwony, niezabrane przez Niemców [...] biją gáoĞno i dáugo.

[...] Nareszcie! Koniec koszmaru dla Europy! KaĪdy siĊ cieszy [...].

Ile nadziei! [...] JakĪe piĊkna jest ta wiosna peána obietnic.

ħródáo: A. Szatkowska, Byá dom. Wspomnienia, Kraków 2006, s. 57, 97, 120–121, 157, 299.

Zadanie 34. (5 pkt)

WyjaĞnij treĞü propagandową rysunku opublikowanego w emigracyjnym piĞmie Zgoda w 1948 r., pamiĊtając o interpretacji elementów graficznych i napisów.

...

(23)

rys. Kazimierz Majewski Táumaczenie: Made in Russia – wyprodukowane w Rosji ħródáo: Z. Landau, Gospodarka Polski Ludowej, Warszawa 1994, s. 18.

Zadanie 35. (3 pkt)

Uzupeánij tabelĊ, wpisując wáaĞciwe pojĊcia (terminy). Odpowiedzi wybierz spoĞród podanych:

abolicjonizm, apartheid, doktryna powstrzymywania, taktyka biernego oporu, Dáugi Marsz, Wielki Skok.

1. Sposób walki o wyzwolenie Indii propagowany przez MahatmĊ Gandhiego.

2. Kampania forsownej industrializacji Chin realizowana przy uĪyciu prymitywnych metod i narzĊdzi.

3. Doktryna gáosząca rozdzielenie ras, która byáa podstawą polityki RPA (Republiki Poáudniowej Afryki).

Nr zadania 33. 34. 35.

Maks. liczba pkt 5 5 3 Wypeánia

egzaminator

(24)

Zadanie 36. (3 pkt)

Na podstawie fragmentu listu skierowanego w 1968 r. do redakcji Polskiego Radia i wáasnej wiedzy wykonaj polecenia.

Kto upowaĪniá rząd do wysáania wojska, czy Ğmiecie powiedzieü, Īe taka jest wola ludzi? Nie – naród polski nigdy nie popieraá Īadnej agresji i nie bĊdzie popieraá. Agresji dokonanej […] na kimĞ przez wáasny rząd, jak to byáo [...] w 1938 [...]. ZhaĔbiliĞcie honor polskiego narodu, splamiliĞcie honor polskiego Īoánierza. […] Dlaczego u nas radio nie mówi ani gazety nie piszą, co mówią na agresjĊ Rumunia i Jugosáawia. To są naprawdĊ bratnie rządy i narody, bo nie przystąpiáy do haniebnej agresji.

ħródáo: KsiĊga listów PRL-u, cz. II, 1956–1970, Warszawa 2004, s. 194.

A. Podaj wydarzenie, o którym radiosáuchacz wyraĪa swoją opiniĊ w liĞcie.

...

B. WyjaĞnij, dlaczego autor listu przypomina wydarzenie z 1938 roku.

...

C. W jaki sposób autor listu uzasadnia swoją ocenĊ decyzji rządu polskiego?

...

Zadanie 37. (2 pkt)

WĞród wymienionych wydarzeĔ wskaĪ to, które chronologicznie jest pierwsze, i to, które jest ostatnie. W tabeli obok wydarzenia chronologicznie pierwszego wpisz literĊ A, obok chronologicznie ostatniego literĊ B.

Wprowadzenie stanu wojennego w Polsce

Pierwsza pielgrzymka papieĪa Jana Pawáa II do Polski Obrady „Okrągáego Stoáu”

Przyznanie Pokojowej Nagrody Nobla Lechowi WaáĊsie ObjĊcie funkcji I sekretarza KC PZPR przez Edwarda Gierka Powstanie Komitetu Obrony Robotników

Nr zadania 36.A. 36.B. 36.C. 37.

Uzyskana liczba pkt

(25)

BRUDNOPIS

(26)

(27)

(28)

(29)

MHI-P1_1P-102

Nr zad.

Punkty

0 1 2 3 4

1A 1B 2A 2B 3A 3B 4A 4B 5A 5B 6 7A 7B 8 9

11B 10 11A

12 13A

Nr zad.

Punkty Punkty

0

0 1 2 3 1 2 3 4 5

13B 13C 14A 14B 15

31A 20B

30B 20A

30A 19B

29B 19A

29A 18B

28B 18A

28A 17B

27 17A

26 16

31B 20C

32A 21A

32B 21B

33 22

34 23A

35 23B

36A 24

36B 25A

25B 25C

36C 37

WYPE£NIA EGZAMINATOR

SUMA PUNKTÓW

D S

J 0 0

1 1

2 3 4 5 6 7 8 9

WYPE£NIA ZDAJ¥CY

Miejsce na naklejkê

z nr PESEL

(30)

KOD EGZAMINATORA

Czytelny podpis egzaminatora

KOD ZDAJ¥CEGO