Władysław Żywicki
Głos przeciw biurokracji
Palestra 13/12(144), 44-48
44 W ł a d y s ł a w Z y w i c k i N r 1!2
się c z n ie (ren ty z w y k le p o n iżej 1 500 zł). N a le ż y w ię c p rzew id zie ć n a p o k r y c ie ty c h zw ię k sz o n y c h w y p ła t ja k ą ś su m ę o d p o w ia d a ją cą m n iej w ię c e j k w o c ie 250 z ł m ie się c z n ie ja k o sk ła d k i o d a d w o k a ta p o z o sta ją c e g o n a liśc ie . J e ż e li je d n ak liczb a a d w o k a tó w p ła cą cy ch sk ła d k ę z m n iejszy s ię , to su m a p rzyp ad ająca n a je d n e g o a d w o k a ta b ę d z ie m u sia ła b y ć u sta lo n a w jeszcze w ię k sz e j k w o c ie . J e s t to o b c ią ż e n ie d u że i m o że sp o w o d o w a ć zn a czn e sp r z e c iw y ze stro n y a d - w o k a tó w -c z ło n k ó w zesp o łu o raz a d w o k a tó w n ie zesp o lo n y ch , sz czeg ó ln ie ty c h w m ło d szy m w iek u .
S p ra w ę p o w y ższą n a le ż y w y ja śn ić w m o ż liw ie ja k n a jszy b szy m cza sie. O k res 1970 roku je s t d o te g o sz c z e g ó ln ie p red esty n o w a n y , g d y ż od d sty czn ia 1970 r. n a stę p u je w y p ła ta em ery tu r w p e łn e j w y so k o śc i. B ęd ziem y za tem d y sp o n o w a ć d o sta te c z n y m m a te r ia łe m do u sta le n ia p rzeciętn ej d o p ła ty w y ró w n a w czej dla a d w o - k a ta -e m e r y ta .
C elem zo rie n to w a n ia się , ja k ie je s t sta n o w isk o o g ó łu a d w o k a tó w w o m a w ia n e j k w e stii, n a le ż a ło b y zw ró cić s ię do rad ad w o k a ck ich , a b y n a zgrom ad zen iach d e le g a tó w lu b t e ż n a zeb ran iach zesp o łó w p rzed y sk u to w a n o te n p rob lem i p rzed sta w io n o p o tem N a czeln ej R a d zie A d w o k a ck iej sta n o w isk o ogółu a d w o k a tó w k ażd ej izb y. D op iero ta k u z y sk a n e m a teria ły dadzą m o żn o ść p o d jęcia w ła ściw ej, u c h w a ły przez p len u m N a c z e ln e j R ady A d w o k a ck iej.
A zatem od sta n o w isk a całej a d w o k a tu ry z a le ż y u sta le n ie w y so k o ści zap om óg w y ró w n a w czy ch .
f»RO SZĘ O GŁOS
1
WŁADYSŁAW ŻYWICKI
G łos przeciw b iuro kra cji
P o lip b iu rok racji, k tó ry a ta k u je w ie le d zied zin n a szeg o w sp ó łc z e sn e g o ży c ia , n ie m ó g ł p o m in ą ć p racy zesp o łó w a d w o k a ck ich . C zęsto o ty m m ów im y, n iera z n a rzek a m y , a le sto su n k o w o m ało robim y, aby sta n rzeczy zm ien ić na lep sze. P rzew a żn ie sta ją n a p rzeszk o d zie „ p rzyczyn y o b ie k ty w n e ”.
W yd aje się, że w p racy zesp o łó w m ożn a za o b serw o w a ć p rzerosty b iu ro k ra ty cz ne p rzed e w sz y stk im w zak resie ra ch u n k o w o ści i sp raw ozd aw czości. J estem d a lek i od zam iaru d o k o n y w a n ia o b szern iejszej a n a lizy teg o zagad n ien ia, k tóre na p e w n o jest złożon e i tru d n e. C hcę je d y n ie na k ilk u p rzy k ła d a ch w y k a za ć, jak p iln a jest p otrzeb a rozp oczęcia starań o u p roszczen ie n iek tó ry ch m an ip u lacji.
N r 12 G lo s p r z e c iw b iu r o k r a c ji 45
I. S p rób u jm y p rześled zić p rzy k ła d o w o w p ły w b iu ro k ra cji na czyn n ość u rzęd o w ą , jak ą a d w o k a t w ie lo k r o tn ie m u si d okonać w zesp ole: ro zliczen ie się z p o n ie s io n e g o w y d a tk u .
W sp ra w ie c y w iln e j ad w ok at w y d a ł np. 10 zł n a są d o w ą opłatę k a n cela ry jn ą z a odpis w y ro k u . C hodzi o zw rot p rzez zesp ó ł a d w o k a ck i ty c h 10 zł z p ien ięd zy •w płaconych p rzez k lie n ta n a k o szty i zn a jd u ją cy ch się w p osiad an iu zesp o łu na k o n c ie ozn aczon ym nr 34 w r a ch u n k o w o ści zesp o ło w ej.
O tóż ab y u zy sk a ć zw rot ty c h 10 zi, p o trzeb n e są n a stęp u ją ce czynności: 1) ad w o k a t m u si w y p isa ć n a k a rcie p ap ieru , że w y d a ł 10 zł w ozn aczon ym
dniu, n a ozn aczon y cel, w sp ra w ie k lie n ta X , k tó reg o sp ra w a oznaczona jest nrem k a rty e w id en cy jn ej Y;
2) k ie r o w n ik zesp o łu m u si w y r a z ić zgod ę n a w y p ła tę , k ła d ą c sw ó j p od p is n a p iśm ie ad w ok ata;
3) se k reta ria t zesp ołu m u si sp raw d zić, czy na w sk a za n ej k arcie ew id e n c y jn e j zn ajd u je się na k on cie k o sztó w k w o ta u m o ż liw ia ją c a w y ła tę . J e ś li b ow iem k lie n t w p ła c ił 300 zł na w y d a tk i, a le d otych czas zesp ół w y p ła c ił na k oszty są d o w e 295 zł, to ad w ok at n ie otrzym a n a leżn y ch m u 10 zł, d op ók i k lien t n ie u zu p ełn i w p ła ty n a k oszty, co m oże n a stą p ić n a w et i za k ilk a m iesięc y ; ■4) sek reta ria t zesp ołu po u sta len iu , że jest p o k ry cie na w y d a tk i, w y sta w ia
w 2 eg zem p la rza ch n a b la n k ie c ie u rzęd o w y m k w it, w k tórym jest w y m ie n ion y a d w ok at, n a zw isk o k lien ta , n u m er k a rty e w id en cy jn ej i k w o ta w y p ła ty (10 zł). K w it te n p od p isu je p ra co w n ik zesp ołu (kasjer) i ad w o k a t, od biorca w y d a tk o w a n y c h z w ła sn ej k ie sz e n i 10 zł;
5) p o d ok on an iu w y p ła ty 10 zł se k reta ria t zesp o łu o d n o to w u je w y p ła tę w od p o w ied n iej ru b ry ce k a rty ew id en cy jn ej;
6) odpis k w itu , o k tórym m o w a w pk t 4, w ra z z p ism em a d w o k a ta o w y d a niu p rzez n iego 10 zł (pkt 1) zo sta je p rzed sta w io n y p rzy rap orcie k a so w y m
k ie r o w n ik o w i zesp ołu , k tóry sw o ją p arafą na k w ic ie zezw a la raa to, aby k się g o w o ść zesp ołu w łą c z y ła s ię do akcji;
7) po otrzym an iu 2 d ok u m en tów w y m ie n io n y c h w y ż e j pod p kt 1 i 4, op atrzo n y c h p o d p isa m i a d w ok ata, p r a co w n ik a zesp o łu i k ie r o w n ik a zesp o łu — p rzy stę p u je do p ra cy k się g o w y zesp ołu , k tó ry o d n o to w u je w y d a te k 10 zł w o d p o w ied n iej ru b ryce k sięg o w o ści a n a lity czn ej n a tzw . k o n cie 34.
P e sy m ista stw ierd zi — n ie b ez słu szn o ści przy ty m — że czas stracon y n a o p i sa n ą w y ż e j m a n ip u la cję p rzez a d w ok ata, k a sjera zesp ołu , k iero w n ik a zesp ołu i k się g o w e g o zesp ołu , pom nożony p rzez o d p o w ied n ie sta w k i w y n a g ro d zen ia g o d zin ow ego, b ęd zie p raw d op od obn ie zb liżon y do k w o ty 10 zł, a w ię c do su m y całej o p era cji fin a n so w e j. N ie jest zaś zja w isk ie m zd row ym , je ż e li k o szty m a n ip u la - c y jn o -k się g o w e zb liżają się do 100% k w o ty k się g o w a n e j „za szło ści” (jak m ów ią b u ch alterzy).
M oże się n a su n ą ć p y ta n ie, czem u a d w o k a t ta k s ię śp ieszy z żąd an iem zw rotu 10 zł, czy n ie m oże poczek ać jeszcze k ilk a ty g o d n i, aż zb ierze się w ię c e j p od ob n y ch w y d a tk ó w i w ó w cza s h u rtem b y się z a ła tw iło całość m an ip u lacji?
S p ra w a b y n a jm n iej n ie jest prosta. A d w o k a t c y w ilista , p row ad ząc od 50 d o 100 sp r a w w toku, p ra w ie co d zien n ie w y d a je k w o ty , k tó re w p o szczeg ó ln y ch p o zy - -cjach są w z g lę d n ie drobne (opłata sk a rb o w a od p ełn o m o cn ictw a — 25 zł, opłata
46 W t a d y s l a t u Ż y w i c k i N r 112
sąd ow a od z a p o w ied zi r e w iz ji — 30 zł, o p łata za odpis orzeczen ia lu b p rotok ołu — £>o 10 zł od stro n y m a szy n o p isu , o p ła ta za ty t u ł w y k o n a w c z y — 20 lu b 30 z ł, o p łata za ro zm o w y m ięd zy m ia sto w e p rzep row ad zan e w sp ra w a ch z aparatu d o m o w eg o ad w o k a ta itp.), a le w su m ie m iesięc zn ej dają k ilk a se t, a n ieraz n a w e t o k o ło 1 000 zł.
J e ż e li ca ło ść ro zliczeń fin a n so w y c h z a ła tw ia k lie n t z zesp ołem i w p ła c a p rzy ty m o d p o w ied n ią za liczk ę n a k o szty do k a sy zesp o łu (w ła śn ie n a te g o rodzaju drobne w y d a tk i i o p ła ty , k tó re p on osi p o tem a d w o k a t n a razie z w ła sn e j k ie s z e ni) — to ja k m o żn a u zasad n ić d ezyd erat, ż eb y a d w o k a t z w ła sn y c h p ie n ię d z y k re d y to w a ł zesp ół, w y k ła d a ją c za n ieg o co m ie sią c po k ilk a se t złotych?
P on ad to n ie b ez zn a czen ia jest fa k t, że a d w o k a t, o b cią żo n y w ie lk ą ilo ścią p ra cy m ery to ry czn ej i za a b so rb o w a n y z a ła tw ia n iem szereg u sp ra w b iu r o w o -m a n ip u la - c y jn y c h , je ż e li się n ie ro zliczy n a b ieżą co z zesp o łem z p o czy n io n y ch w y d a tk ó w ,, to b ardzo często p o u p ły w ie k ilk u ty g o d n i zap om in a o w y d a tk o w a n y c h d rob n ych k w o ta ch i fa k ty c z n ie je traci. S tąd te n d e n c ja do z a ła tw ia n ia rozrach u n k ów „od ręk i” .
A czy n ie m ożn a za ła tw ia ć sp ra w y w fo r m ie p o b iera n ia p rzez a d w o k a tó w za lic z k i n a w y d a tk i? N ie s te ty n ie, gd yż za liczk a m oże b y ć w y p ła c o n a ty lk o w k o n k retn ej sp r a w ie z k o sztó w w p ła co n y ch pr?ez k lie n ta n a w y d a tk i w te jż e sp r a w ie. A d w o k a t w ię c , p rzew id u ją c w y d a te k w w y so k o śc i 20, 30 czy 50 zł w k o n k retn y ch sp ra w a ch , m u s ia łb y p ob ierać z a liczk i w k ażd ej z ty c h sp ra w od d zieln ie, a n a stę p n ie ro zlicza ć się z p ob ran ych za liczek , co w su m ie n ie ty lk o n ie u p ro ści ło b y , lecz raczej sk o m p lik o w a ło b y ca łe z a g a d n ien ie. N a to m ia st w e d łu g o b ec n y ch r eg u la m in ó w o b o w ią zu ją cy ch w zesp o ła ch a d w o k a t n ie m oże otrzy m a ć za lic z k i np. 500 zł n a w y d a tk i w różn ych sp raw ach .
M ożna b y p o w ied zieć, ż e t y le je s t w n a szy m ży ciu sp raw w a ż n ie js z y c h . niż ro zlicza n ie d rob n ych w y d a tk ó w w zesp o ła ch , iż n ie m a p otrzeb y w y o lb r z y m ia ć za g a d n ien ia ani k ru szy ć k o p ii o zred u k o w a n ie do rozsąd n ego m in im u m b iu ro k ra ty czn y ch op eracji z ty m zw ią za n y ch . A le ta k ie sta w ia n ie sp ra w y n ie b y ło b y s łu s z ne. Ż ycie sk ła d a się z w ie lu d rob n ych sp raw , zm n iejsza ją c w ię c u c ią ż liw o ść ty c h d robnych za g a d n ień i w p ro w a d za ją c u p roszczen ie do r eg u la m in ó w b iu r o w o -k s ię g o - w y c h , rob im y dobrą rob otę i zw a ln ia m y n a p racę m ery to ry czn ą czas, trw o n io n y d otych czas ń a zb ęd n ę m a n ip u la cje.
J a k ie je s t ro zw ią za n ie p oru szon ej p rzeze m n ie spraw y?
N a p ew n o je s t k ilk a m o żliw y ch rozw iązań . Z e sw ej stro n y p rop on u ję n a stęp u jące:
1) N a le ż y ta k zm ien ić o d p o w ied n i reg u la m in o b o w ią zu ją cy w zesp ołach , żeb y u m o ż liw ić w y p ła c e n ie a d w ok atom z fu n d u sz ó w og ó ln y ch zesp ołu co m ie sięczn y ch za lic z e k n a drobne w y d a tk i w różn ych sp ra w a ch . R ozliczen ia n a stę p o w a ły b y do d n ia 10 n a stęp n eg o m iesią ca .
2) N a le ż y rozdać a d w o k a to m -czło n k o m zesp o łó w o d p o w ie d n ie druczki, n a p od sta w ie k tó ry ch ro zlicza lib y się raz w m iesią cu z w y d a tk o w a n y c h k w o t,
w p isu ją c je su k c e sy w n ie , w m ia rę d o k o n y w a n ia w y d a tk ó w . W ten sposób za m ia st 20 czy 30 m a n ip u la cji m ie się c z n ie , czy n io n o b y jedną.
3) T reść d ruku p r o je k tu ję następująco:
„W ykaz w y d a tk ó w p o n iesio n y ch p rzez a d w o k a t a ... z Z esp ołu A d w o k a ck ieg o N r . . . w ...w m iesią cu . . . roku . . . .
N r 12 G ło s p r z e c iw b iu r o k r a c ji 4 7 Lp. N r k .e .w . Naztois/co k lie n ta D a ta w y d a t k u K w o ta w y d a tk u R o d z a j o p ła ty
1. 515/69 A d am sk i 1.VIII.69 25 zł p ełn o m o cn ictw o
2. 202/68 B ieg a ń sk i 2.V III.69 30 zł zap ow ied ź re w iz ji 3. 404/69 C eliń sk i 3.VIII.69 20 zł ty tu ł w y k o n a w c z y 4. 5. 6. itd. razem 695 zł P ob ran a zaliczk a 700 z ł W ydano 695 zł D o zw rotu 5 zł D n i a ...roku
....
P od p is a d w o k a ta (—II. T eraz parę słó w o sp ra w o zd a w czo ści zesp o łó w . J e st ona n a p ew n o zb yt roz b u d ow ana, b ez u szczerb k u w ię c m ożn a sk a so w a ć n iek tó re z ark u szy sp ra w o zd a w czych. N a p rzyk ład b u d zi w ie lk ie w ą tp liw o ś c i p otrzeb a sporząd zan ia p ółroczn ych spraw ozdań' d o ty czą cy ch obrotu i w p ły w u sp ra w (form ularz R A -6). To p ółroczn e sp ra w o zd a n ie za w iera zsu m o w a n ie 6 m iesięc zn y ch sp raw ozd ań zesp ołu w zak re sie obrotu, w y n a g r o d z e n ia b ru tto i w y n a g r o d z e n ia n e tto człon k ów zesp ołu . J e ż e li zatem w ła ś c iw a rad a ad w ok ack a in te r e su je s ię sta n em ob rotów lu b w y n a g r o dzeń p o szczeg ó ln y ch czło n k ó w d an ego zesp o łu za o k res p ółroczn y, to m a już w sw y m p o sia d a n iu te dane w sp ra w o zd a n ia ch m iesięc zn y ch . Co się za ś ty o zy w p ły w u sp ra w z w y b o r u i z u rzędu (z rozb iciem n a sp r a w y k a rn e, c y w iln e i in n e), to n a jzu p ełn iej w y sta r c z y roczne sp ra w o zd a n ie. T o sa m o d oty czy sta n u k on ta nr 34.
D o św ia d czen ie ż y c io w e uczy, że im b ard ziej je s t rozb u d ow an a i sz c zeg ó ło w a sp ra w o zd a w czo ść, to ty m m n iej je s t ona czy ta n a i an a lizo w a n a przez jed n o stk i n a d rzęd n e, k tó re ta k ie sp raw ozd an ia o trzy m u ją . Z a le w m a teria łó w sp ra w o zd a w czych d em o b ilizu je i czyn i m a ło re a ln y m o b o w ią z e k p rzep ro w a d zen ia a n a lizy sp raw ozd ań , k tó re, u ło żo n e w p aczk i, za leg a ją p ó łk i rad a d w o k a ck ich . P o co w ię c k a żd eg o p ółrocza w k ilk u se t zesp o ła ch a d w o k a ck ich p ra co w n icy ty c h ż e z e s p o łó w tracą ty s ią c e god zin czasu (w sk a li k ra jo w ej) n a w y p e łn ia n ie c a łk ie m alb o p ra w ie ca łk iem zb ęd n y ch spraw ozdań? C zy n ie w y sta r c z y tu sp ra w o zd a w czo ść m iesięc zn a i roczna?
P od ob n e p y ta n ia p o w sta ją ta k że w zw ią zk u z p r z e sy ła n y m i p rzez zesp o ły d o rad a d w o k a ck ich k w a r ta ln y m i b ila n sa m i o b rotów i sald. C zy n ie w y sta r c z y ły b y tu sp ra w o zd a n ia półroczne?
48 J e r z y M i l e w s k i N r 12 P e r so n e l b iu ro w y zesp o łó w ad w o k a ck ich je s t w sposób ew id e n tn y zb yt m a ły w stosu n k u do p otrzeb. J e ż e li n a w e t w d u żych 20-o so b o w y ch zesp ołach p racu je p rzew a żn ie ty lk o 2 u rzęd n ik ó w i doch od zący k się g o w y , to je s t rzeczą o czy w istą , że p erso n el ten możel z a ła tw ić co n a jw y ż e j sp ra w y b iu ro w e zesp ołu , a tylkjo w m in im a ln y m za k r e sie je s t w sta n ie pom óc a d w o k a to m w ich m ery to ry czn ej, a w ię c n a jw a ż n ie jsz e j p racy. T y m b ard ziej w ię c n a su w a się p o stu la t m o żliw eg o u p roszczen ia b iu ro w o ści, ra ch u n k o w o ści i sp ra w o zd a w czo ści, bo k a ż d e p a rę ty s ię c y god zin p ra cy (w sk a li k ra jo w ej) stracon e n a zb ęd n e czyn n ości sta n o w i dużą str a tę i u szczerb ek dla m ery to ry czn ej p racy zesp ołów .
N a le ż a ło b y za a p e lo w a ć do w ła d z sam orząd u a d w o k a ck ieg o , aby p o w o ła ły k o r n i-. sje , k tóre b y zb ad ały m o żliw o ści u p roszczen ia b iu ro k ra cji w ew n ą trzzesp o ło w ej, zeb ra ły o d p o w ied n ie m a teria ły i p r z e d sta w iły N a czeln ej R adzie A d w o k a ck iej w n io s k i zm ierza ją ce do u lep szen ia o b ecn eg o sta n u rzeczy w za k resie b iu row ości, ra ch u n k o w o ści i sp ra w o zd a w czo ści zesp ołów .
III. N ie w ą tp liw ie p o z y ty w n y m o sią g n ięciem sam orządu a d w o k a ck ieg o jest u c h w a ła N a czeln ej R ad y A d w o k a ck iej z dn. 28 czerw ca 1969 r., zm ien ia ją ca r e g u - . la m in w sp ra w ie ra ch u n k o w o ści zesp o łó w ad w o k a ck ich i z ezw a la ją ca na p o b iera
n ie przez zesp o ły zry cza łto w a n ej k w o ty od 20 do 40 zł na p o k ry cie n iek tórych w y d a tk ó w p o n o szo n y ch przy p row ad zen iu sp raw . U c h w a ła ta, w p ro w a d zo n a w ż y c ie z d n iem 1 p a źd ziern ik a 1969 r., zaczęła już d aw ać dobre w y n ik i i została p rzy j ę t a z u zn an iem p rzez a d w o k a tó w -c z ło n k ó w z e sp o łó w ja k o isto tn y krok w k ie ru n k u o d cią żen ia a d w o k a tó w od n iek tó ry ch czy n n o ści m an ip u lacyjn ych .
A c z k o lw ie k u c h w a ła ta nie u su w a ty c h b olączek , o k tórych b y ła m ow a w y żej (sk o m p lik o w a n e ro zliczen ia d robnych o p łat są d o w y ch , nadm iar sp raw ozd aw czości), to jed n a k p o zw a la założyć, że w ła d z e sam orząd u a d w o k a ck ieg o b ęd ą k o n ty n u o w a ły p race zm ierza ją ce do u sp ra w n ien ia d zia ła n ia zesp o łó w ad w ok ack ich , a p rze d e w s z y stk im do o d cią żen ia a d w o k a tó w od prac m a n ip u la cy jn o -b iu ro w y ch . Z a o szczęd zo n y w ten sposób czas a d w o k a c i-c z ło n k o w ie zesp o łó w ad w ok ack ich będą m o g li zu żyć na lep sze o p ra co w a n ie sp ra w oraz n a p racę w za k resie d o sk o n a len ia za w o d o w eg o .
2
JERZY MILEWSKI
Kilka propozycji dla nowego samorzqdu
W ciągu o sta tn ich k ilk u la t z ogrom n ym d yn am izm em n a ro sły w n aszym k ra ju zm ian y, k tó re p o sta w iły na porządku d zien n y m sp ra w ę g ru n to w n ej p rzeb u d o w y , m o d e r n i z a c j i w a rszta tu p raw n iczego, w ty m ta k że w a rszta tu pracy za w o d o w ej a d w ok ata. M am y w ię c n ow e, so c ja listy c z n e n ie ty lk o w sw ej fu n k c ji i treści, a le ta k że w fo rm ie u s t a w o d a w s t w o s ą d o w e (k om p lek sy p raw a c y w iln e g o i k arn ego), m am y też za sobą bardzo g łę b o k ie zm ian y so cjo lo g iczn e w
