J. R.
Ochrona własności socjalistycznej a
odpowiedzialność materialna
pracownika w prawie węgierskim
Palestra 8/1(73), 66-67
6 6 Z a g r a n i c z n a p r a s a p r a w n i c z a N r 1 (73) 1954 r . o p o w s z e c h n y m z a o p a tr z e n iu e m e r y ta ln y m p ra c o w n ik ó w i ic h ro d z in d o c h o d z i o d u s p o łe c z n io n e g o z a k ła d u p ra c y r e n t y w y ró w n a w c z e j p rz e w id z ia n e j w a r t . 24 u s t. 2 d e k r e tu , a p o s z k o d o w a n y p rz y c z y n ił s ię d o w y r z ą d z e n ia s z k o d y (a r t. 158 § 2 k.z.), w y so k o ść te j r e n t y o b lic z a s ię w te n sp o só b , że o d w y so k o śc i s z k o d y w y n a g r a d z a n e j r e n t ą (a rt. 161 § 2 i 162 § 2 i 3 k.z.) o d lic z a s ię r e n t ę
z u b e z p ie c z e n ia sp o łeczn eg o , ró ż n ic ę zaś z m n ie js z a s ię w s to p n iu o d p o w ia d a ją
c y m p rz y c z y n ie n iu się p o s z k o d o w a n e g o ”.
M A R IA C Y B U L S K A
Z Z A G t t A I M C Z H I E J P K A S Y P R A W N I C Z E J
O c h ro n a w ła sn o ści s o c ja lis ty c z n e j a o d p o w ie d z ia ln o ś ć
m a te ria ln a p ra c o w n ik a w p ra w ie w ę g ie rs k im
s to s o w n ie d o re g u ł o b o w ią z u ją c y c h ta m p rz e p is ó w p r a w a p r a c y , s t a n o w i p r z e d m io t ro z w a ż a ń B. E r d o s ’a z a m ie s z c z o n y c h w R e v u e d e d r o it h o n g r o is ( n r 1/1963). P o s ta n o w ie n ia p r a w a p ra c y d o ty c z ą c e o d p o w ie d z ia ln o ś c i m a t e r ia ln e j p r a c o w n ik a (rodz. II K o d e k s u p ra c y W R L ) o d n o szą s ię d o w s z y s tk ic h w y p a d k ó w , g dy o s o b y p o z o s ta ją c e w s to s u n k u p r a w n y m p r a c y , d z ia ła ją c w s f e rz e w y n ik a ją c y c h z te g o s to s u n k u c z y n n o śc i lu b w z a k r e s ie w ła s n y c h k o m p e te n c ji, w y r z ą d z ą sz k o d ę p ra c o d a w c y (sz k o d a s p o w o d o w a n a b e z p o śre d n io ). W w y p a d k u , g d y p r a c o w n ik w y r z ą d z i sz k o d ę o so b ie tr z e c ie j, a o d p o w ie d z ia ln o ś ć z a to p o n ió s ł p ra c o d a w c a , te m u o s ta tn ie m u p r z y s łu g u je ró w n ie ż p o w o ła n ie s ię n a p o w y ż sz e p r z e p is y p r a w a p r a c y (s z k o d a sp o w o d o w a n a p o ś re d n io ). O so b ie tr z e c ie j b o w ie m p r z y s łu g u je w p o w y ż sz e j s y tu a c ji p o w ó d z tw o ty lk o p rz e c iw k o p ra c o d a w c y , c h y b a ż e d z ia ła ją c y w z a k r e s ie s w y c h c z y n n o śc i p ra c o w n ic z y c h p r a c o w n ik w y w o ła ł s z k o d ę z w in y u m y ś ln e j (w ty m o s ta tn im w y p a d k u o d p o w ie d z ia ln o ś ć p o n o s z ą s o l id a r n i e p r a c o w n ik i p ra c o d a w c a ).O b o w ią z e k w y n a g ro d z e n ia s z k o d y m oże b y ć ro z ło ż o n y n a p r a c o w n ik a i p r a c o d a w c ę , je ś li te m u o s ta tn ie m u m o ż n a p rz y p is a ć p r z y c z y n ie n ie się d o je j w y r z ą d z e n ia .
S to s o w n ie do p rz e p is ó w p r a w a p r a c y w y s o k o ś ć o d s z k o d o w a n ia p ła c o n e g o p r z e z p r a c o w n ik a p ra c o d a w c y n ie m o ż e w z a s a d z ie p rz e k r o c z y ć 1 5 % je g o m ie się c z n e g o u p o s a ż e n ia , c h o ćb y n a w e t w y rz ą d z ił o n k il k a sz k ó d w c ią g u d a n e g o m ie s ią c a . S u m a t a m o ż e by ć p o d w y ż s z o n a d o k w o ty o d p o w ia d a ją c e j w y n a g r o d z e n iu 6 -ty g o d n io w e m u , je ś li sz k o d a z o s ta ła w y rz ą d z o n a p rz e z o s o b ę z a jm u ją c ą o d p o w ie d z ia ln e s ta n o w is k o i d z ia ła ją c ą w w y k o n y w a n iu s w o ic h f u n k c j i, a w sz c z e g ó ln o śc i je ś li o s o b a ta u z n a n a z o s ta ła z a w in n ą n ie n a le ż y te g o w y k o n y w a n ia w ło ż o n e g o n a n ią o b o w ią z k u k o n tr o li lu b n ie w n io s ła p o w ó d z tw a o o d sz k o d o w a n ie n a le ż n e p ra c o d a w c y . S ta n o w is k a u w a ż a n e z a o d p o w ie d z ia ln e w s k a z a n e s ą p rz e z d a n e g o m i n is tr a po u z g o d n ie n iu te j k w e s tii ze z w ią z k a m i z a w o d o w y m i.
W re s z c ie od p ra c o w n ik a m o ż n a z a są d z ić p e łn e o d s z k o d o w a n ie , je ż e li w y r z ą d z ił o n sz k o d ę c z y n e m n ie d o z w o lo n y m , za k tó r y z o s ta ł s k a z a n y w y r o k ie m s ą d o
N r 1 (73) Z a g r a n i c z n a p ra s a p r a w n i c z a 67
w y m . O d p o w ie d z ia ln o ś ć je g o m o że b y ć z a o s trz o n a (do w y s o k o ś c i d w u k r o tn e j w a rto ś c i p e łn e j sz k o d y ), je ż e li p ra c o w n ik s p o w o d o w a ł sz k o d ę p rz e z p rz y w ła s z c z e n ie so b ie o k re ś lo n e j rz e c z y lu b p rz e z in n e u m y ś ln e z a c h o w a n ie się p r z e s tę p n e , p o le g a ją c e n a d z ia ła n iu lu b z a n ie c h a n iu .
W sp o só b s p e c y fic z n y u re g u lo w a n e z o sta ło z a g a d n ie n ie o d p o w ie d z ia ln o ś c i p r a c o w n ik a za b r a k i w p r z e d m io ta c h z in w e n ta ry z o w a n y c h . K o d e k s p r z e w id u j e w ta k ie j s y t u a c ji o d p o w ie d z ia ln o ś ć p ra c o w n ik a z a o strz o n ą . M oże się o n z w o ln ić od te j o d p o w ie d z ia ln o ś c i ty lk o w w y p a d k a c h w y ją tk o w y c h (p rzez w y k a z a n ie siły w y ż sz e j, p r z y p a d k u l u b p rz e z u d o w o d n ie n ie , że sz k o d a n a s tą p iła w w y n ik u p r z e s tę p s tw a l u b c z y n u n ie d o z w o lo n e g o p o p e łn io n e g o p rz e z o so b ę tr z e c ią , czem u p ra c o w n ik n ie m ó g ł z a p o b ie c p rz y z a s to s o w a n iu n ie z b ę d n y c h ś r o d k ó w o s tro ż n o ści). S tą d te ż w d o k tr y n ie z w y k ło się p o d k re ś la ć , że o d p o w ie d z ia ln o ść p r a c o w n ik a w teg o ro d z a ju w y p a d k a c h je s t tz w . o d p o w ie d z ia ln o śc ią o b ie k ty w n ą w p r z e c i w ie ń s tw ie d o o g ó ln y c h re g u ł o k r e ś la ją c y c h o d p o w ie d z ia ln o ść m a t e r i a l n ą p r a c o w n ik a , k tó r e się o p ie r a ją n a z a sa d z ie w in y . O m ó w io n e p rz e p is y d o ty c z ą c e o d p o w ie d z ia ln o śc i m a te r i a ln e j p r a c o w n ik a m a j ą c h a r a k t e r n o rm b e z w z g lę d n ie o b o w ią z u ją c y c h . U m o w a , n a m o cy k tó r e j p r a o o w n ik z o b o w ią z a łb y się d o o d p o w ie d z ia ln o ś c i w y ż sz e j od p rz e w id z ia n e j w k o d e k s ie , j e s t n ie w a ż n a . Z a n ie w a ż n ą u z n a n a j e s t ta k ż e u m o w a , n a m o cy k tó r e j p r a c o w n ik zo b o w ią z a łb y się do d a n ia o d s z k o d o w a n ia osobie tr z e c ie j za sz k o d ę , j a k ą w y rz ą d z i j e j w to k u w y k o n y w a n ia c zy n n o ści p ra c o w n ic z y c h , je ś li o d p o w ie d z ia ln o ś c ią z a n ią u s ta w a o b a r c z a w y łą c z n ie p ra c o d a w c ę .
D o p u szcze n ie do w y ko n yw a n ia zaw odu a d w o k a ta
w U S A i Japonii
s ta n o w i p r z e d m io t o p r a c o w a n ia K . O h i r y i G. S t e v e n s a , o g ło sz o n e g o w n rz e 1/1963 k w a r t a l n i k a W a s h in g to n L a w R e v ie w . A ż e b y m ó c w y k o n y w a ć z a w ó d p r a w n ik a w J a p o n ii, n a le ż y z d a ć e g z a m in p a ń s tw o w y p rz e d s p e c ja ln y m k o m ite te m e g z a m in a c y jn y m , k tó r e g o tr z e j c z ło n k o w ie r e p r e z e n tu j ą s ą d o w n ic tw o , m in is te r s tw o s p r a w ie d liw o ś c i i a d w o k a tu r ę , o ra z o d b y ć d w u le tn i ą p r a k t y k ę . N a le ż y p o d k re ś lić , że o d k a n d y d a ta n ie w y m a g a się u k o ń c z e n ia s tu d ió w p ra w n ic z y c h . W ięk szo ść je d n a k ż e k a n d y d a tó w z a z w y c z a j s t u - 1/1963 k w a r t a l n i k a W a s h in g to n L a w R e v ie w . T e n s y s te m k o n tr a s tu j e z m e to d ą p r z y j ę tą w ty m z a k re s ie w U S A , g d z ie n ie w y m a g a s ię z d a n ia e g z a m in u p a ń stw o w e g o . K a ż d y z 50 s ta n ó w , D y s tr y k t C o lu m b ia o ra z k a ż d y f e d e r a ln y s ą d d y s t r y k tu m a j ą s w o je w ła s n e r e g u ły i w y m a g a n ia , n ie z b ę d n e do d o p u s z c z e n ia p r a w n ik a do w y k o n y w a n ia z a w o d u . R o z m a ite s ta n y p r z e w id u ją p rz y ty m o d m ie n n e w a r u n k i co do w y k s z ta łc e n ia w y m a g a n e g o p rz y d o p u s z c z e n iu do w y k o n y w a n ia z a w o d u p r a w n ik a . N o r m a ln ą d r o g ą d o o s ią g n ię c ia k a r i e r y p ra w n ic z e j są 3 -le tn ie s tu d ia w je d n e j ze sz k ó ł p r a w n ic z y c h (la w -s c h o o l), a p r o b o w a n y c h p rz e z A m e r ic a n B a r A s s o c ia tio n lu b n a jw y ż s z ą s t a n o w ą in s ta n c ję s ą d o w ą . J e d n a k ż e w 18 s ta n a c h z e z w a la się n a o d b y c ie ta k i c h s t u d ió w w k a n c e l a r ii p r a w n ic z e j (la w o ffic e s t u d y z a m ia s t la w s c h o ll s tu d y ) .P o d o b n ie ja k w J a p o n i i w ię k sz o ść a m e r y k a ń s k ic h k a n d y d a tó w n a p r a w n ik ó w m u s i p o d d a ć się e g z a m in o w i, n a d z o ro w a n e m u z a z w y c z a j p rz e z w ła d z e p a ń s tw o w e ( w y ją t e k s ta n o w ią s ta n y : A la b a m a , M o n ta n a , W e st V irg in ia i W is c o n sin , g d z ie
