Edukacja w silosach : zagrożenie rozwoju ogólnego i zawodowego

Eunika Baron-Polańczyk

Edukacja w silosach : zagrożenie

rozwoju ogólnego i zawodowego

Problemy Profesjologii nr 1, 109-118

U N IW ER SY TE T Z IE LO N O G Ó R SK I • POLSK IE T O W A R Z Y S T W O P R O FE SJO L O G IC ZN E

P r o b lem y P r o fe s jo lo g ii 1 /2 0 0 9

E u n ik a B a r o n -P o la ń c z y k 1

EDUKACJA W SILOSACH - ZAGROŻENIE ROZWOJU

OGÓLNEGO I ZAWODOWEGO

Streszczenie

Artykuł rozpatruje przem iany społeczne i kulturowe w epoce cyfrowej w kontekście: I ) paradygm atów rozwoju zawodowego; 2) zarządzania z perspektywy wiedzy w spomaganego nowymi mediami; 3) edukacji dla kultury darów i partnerstwa. Wskazuje na zagrożenia całoży- ciowego rozwoju ogólnych i profesjonalnych kompetencji w postaci tzw. efektu silosu.

THE EDUCATION IN SILOS - THE THREAT OF THE GENERAL AND PROFESSIO NAL DEVELO PM ENT

Summary

The article exam ines social and cultural changes in the digital age in the context: I) paradigms o f the professional developm ent; 2) m anagement from the perspective o f the knowledge aided by new media; 3) educations for the gift culture and partnership. Evidences threats o f general and professional com petences lifelong developm ent in the form o f so-called the effect o f the silo.

W stęp

W d y sk u sjach w sk a z u ją c y c h n a w y m a g a n ia z a w o d o w e s ta w ia n e w sp ó łc z e sn y m p ro fesjo m p o d k re śla się, że z m ia n y sp o łe c z n o -p o lity c z n e , e k o n o m ic z n e o ra z k u ltu ro w e sp ra w ia ją , iż zach o d zi p o trzeb a o k re ś le n ia n o w e g o m ie jsc a i roli p rz y g o to w a n ia o raz d o sk o n a le n ia z a w o ­ d o w eg o w p rzestrzen i e d u k a c y jn e j. P ro je k to w a n e sta n d a rd y k w alifik acji z a w o d o w y c h - m o ­ d ele, w zo rce lub n o rm y o p is u ją c e w y m a g a n ia rynku p racy , sp e łn ia ją c e o c z e k iw a n ia p ra c o ­ d a w c ó w 2 - w y ty c z a ją m ię d z y innym i k ieru n k i p ro fe sjo n a ln e g o ro z w o ju k o n k re ty z u ją c c iąg le now e, d y n a m ic z n e z m ie n ia ją c e się z a d a n ia z a w o d o w e w o b sz a rz e p ro fesjo n aln y ch k o m p e te n ­ cji o k reślo n eg o z a w o d u . Z e w z g lę d u na fakt, iż k o m p e te n c je z a w o d o w e u le g a ją z m ian o m i ro zw o jo w i, p o d e jm o w a n ie p rz e z c z ło w ie k a n ie u sta n n ie n o w e z a d a n ia zaw o d o w e m a ją sw o ją w arto ść i w y m ia r w k o n te k śc ie c a ło ż y c io w e g o ro zw o ju z a w o d o w e g o . T eo re ty c y i p ra k ty c y s ą z godni co do sta n o w isk a , że ro zw ó j z a w o d o w y c z ło w ie k a stan o w i „ n ie o d z o w n ą cze ść s k ła ­ d o w ą o g ó ln ie ro z u m ia n e g o ro zw o ju c z ło w ie k a [ ...] Je s t n a to m ia st o d w ie c z n y p ro b lem n ie ­

1 Eunika B aron-Polańczyk, dr. U niw ersytet Z ielonogórski.

2 S M. K w iatkow ski. P roblem y rynku p ra cy. [w :| S M. K w iatkow ski, A. Bogaj, B. Baraniak, P edagogika

110 Eunika B aron-P olańczyk

u sta n n e g o d o sk o n a le n ia i w z b o g a c a n ia te g o ż ro z w o ju ” 3. D lateg o te ż , n ie z w y k le isto tn e s ą p o sz u k iw a n ia p ra k ty c z n y c h m e to d o ra z sk u te c z n y c h m e d ió w e d u k a c y jn y c h i o p ty m a ln y c h fo rm o rg a n iz a c y jn y c h s p e łn ia ją c y c h z a sa d ę w sp ó łc z e s n e g o sy stem u o św ia ty , z g o d n ie z k tó rą k sz ta łc e n ie to p ro c e s c ią g łe g o d o s k o n a le n ia (u s ta w ic z n e g o o d n a w ia n ia , p o sz e rz a n ia i p o g łę ­ b ia n ia ) k w a lifik a c ji o g ó ln y c h i z a w o d o w y c h . W k o n te k śc ie p e rm a n e n tn e g o k sz ta łto w a n ia k w a lifik a c ji z a w o d o w y c h w ie lk ie n a d z ie je m o ż n a u p a try w ać ró w n ie ż w n o w o c z e sn e j ICT (In fo rm a tio n an d C o m m u n ic a tio n T e c h n o lo g y ). E d u k a c ja z a w o d o w a , w s p o m a g a n a n o w o c z e ­ sn y m i c y fro w y m i n arz ę d z i m e d ia ln y m i, d a je m o ż liw o śc i k s z ta łto w a n ia p ro fe sjo n a ln y c h k o m ­ p e te n c ji m ie d z y in n y m i w z a k re s ie p ra c y g ru p o w e j, sk o n cen tro w an ej n a p o d sta w o w y c h u m ie ­ ję tn o ś c ia c h w sp ó łd z ia ła n ia p ra k ty c z n e g o i u m y sło w eg o .

Paradygm aty rozwoju zaw odow ego

A n a liz u ją c w sp ó łc z e s n e d e fin ic je k w a lifik a c ji, a z w ła sz c z a p o ję c ie k o m p e te n c ji w k o n te k ś c ie d y sp o z y c ji o s o b o w o śc io w y c h 4, nie sp o só b n ie d o strz e c z m ian , k tó re p rz y n io sła re w o lu c ja in fo rm a c y jn a w s p ie ra n a p rz e z g w a łto w n y ro zw ó j ICT. S z c z e g ó ln y n acisk k ła d z ie się d z iś na o b sz a r k o m p eten cji k ie ru n k o w y c h , o k re ś la ją c y c h w ła śc iw o ść p o d m io tu w y ra ż a ją c ą się w p o d e jśc iu re fle k sy jn y m n ad w ła sn y m i w ia d o m o ś c ia m i i u m ie ję tn o śc ia m i, co z k o lei u z e ­ w n ę trz n ia się w k ry ty c z n e j a n a liz ie i o są d z ie w ła sn e g o d z ia ła n ia (z a c h o w a n ia się) w z a k re sie k o m p e te n c ji in stru m e n ta ln y c h . J e s t to n ie z b ę d n e w a sp e k c ie d o k o n y w a n ia p ro fe sjo n a ln e g o o są d u w ła sn e g o d z ia ła n ia w k o n te k ś c ie z a w o d o w e j p rak ty k i (w p rz e ja w ia n iu z a w o d o w e j re ­ flek sji w d z ia ła n iu i n ad d z ia ła n ie m 5) o b e jm u ją c e j ró w n ież św ia d o m o ść p o trz e b y i sk u tk ó w c a ło ż y c io w e g o ro zw o ju z a w o d o w e g o - n ie u s ta n n e g o p o d n o sz e n ia p o zio m u p o siad an y ch k w a lifik a c ji p o p rzez d o k sz ta łc a n ie się o ra z sa m o k sz ta łc e n ie 6. S tad też, w ielk ie zn a c z e n ie k w a lifik a c ji k lu c z o w y c h w s k a z u ją c y c h n a „ u m ie ję tn o śc i i sp ra w n o śc i, k tó re n ie b e z p o śre d n io o d n o s z ą się do o k re ś lo n y c h , o d d z ie ln y c h , p ra k ty c z n y c h c z y n n o śc i, a le o z n a c z a ją : u z d o ln ie n ia d o dużej lic z b y fu n k c ji ja k o a lte rn a ty w n y c h w y b o ró w w ty m sam y m c z a sie i z d o ln o ś ć do p rz e z w y c ię ż a n ia se k w e n c ji (w y n ik ły c h p rz e w a ż n ie z n ie p rz e w id z ia n y c h z m ia n ) w y m a g a ń w biegu ż y c ia ” . R ozw ój z a w o d o w y - u z e w n ę trz n ia n y p o p rz e z z m ia n y ilo śc io w e i ja k o ś c io w e n a stę p u ją c e pod w p ły w e m w z a je m n e g o o d d z ia ły w a n ia na sieb ie c z y n n ik ó w w e w n ą trz p rz e d - m io to w y c h i śro d o w is k o w y c h 8 - w y m a g a e la s ty c z n o ś c i i tra n sfe ru u m ie ję tn o śc i w za k re sie p la n o w a n ia , re a liz a c ji i k o n tro li w y n ik u 9. W śró d u m ie ję tn o śc i k lu c z o w y c h , n ie zb ę d n y ch

3 Z. W iatrow ski, D ziałalność za w o d o zn a w cza w kontekście rozw oju za w odow ego człow ieka, „Problem y P rofesjologii” 2005, nr 1. s. 33.

4 Zob. E. B aron-Polańczyk, M ultim edialne m ateriały dydaktyczne w ed u ka cji techniczno-inform atycznej ii’ szkole p o d sta w o w ej i gim nazjum . R a p o rt z badań, O ficyna W ydaw nicza UZ, Z ielo n a G óra 2007, s. 17-22.

5 M. C zerepaniak-W alczak, M iędzy d o sto so w a n iem a zm ianą. E lem enty em ancypacyjnej teorii ed u ka cji, W ydaw nictw o N aukow e U S, Szczecin 1994, s. 13.

6 E. B aron-Polańczyk, M ultim edialne m a teria ły dydaktyczne w e d u k a c ji..., s. 20, 41, 42.

7 D. M artens, S chlussełąuałifikationen. [w:] E. G ożlińska, F. Szlosek, P odręczny sło w n ik nauczyciela

kształcenia za w odow ego, ITE. Radom 1997, s. 60.

* W. O koń, N ow y słow nik ped a g o g iczn y. Żak, W arszaw a 2 0 0 1, s. 343.

’ E. G ożlińska. F. Szlosek, P odręczny słow nik nauczyciela kształcenia za w odow ego, ITE. Radom 1997,

E dukacja w silosach. 111

w k ażdej p racy z a w o d o w e j, w y ró ż n ia się: z a sto so w a n ie te c h n o lo g ii in fo rm a c y jn o - k o m u n u ik a c y jn y c h , e fe k ty w n e k o m u n ik o w a n ie się w ję z y k a c h o b c y c h o raz u m ie ję tn o śc i in­ te rp e rs o n a ln e 10. N ie d a się o sią g n ą ć ce ló w w y z n a c z o n y c h p rz e z k w a lifik a c je k lu c z o w e b ez sto so w a n ia w p ra k ty c e d y d a k ty c z n y c h m eto d a k ty w iz u ją c y c h , ró w n ie ż ty ch , k tó re w sw ej strateg ii z a k ła d a ją w y k o rz y sty w a n ie ICT. D zięk i nim m o ż n a sk u te c z n ie j p rz y g o to w a ć i d o ­ sk o n a lić p ra c o w n ik a do sa m o d z ie ln e g o ro z w ią z y w a n ia p ro b le m ó w z a w o d o w y c h o ra z k s z ta ł­ to w a ć je g o u m ie ję tn o śc i w z a k re s ie w sp ó łd z ia ła n ia w zesp o le.

N a le ż y z a z n a c z y ć , ż e w ła śc iw y m i k w a lifik a c ja m i z a w o d o w y m i s ą u k ład y u m ie ję tn o śc i w sp arte o d p o w ie d n ią w ie d z ą . T a k ro z u m ia n e k w a lifik a c je o b e jm u ją u m ie ję tn o śc i m o to ry c z n e i u m y sło w e, w ied zę te o re ty c z n ą i p ra k ty czn ą, w ied zę o sk u te c z n y c h d ziałan iach i sa m o d z ia ­ łan ie. W ażnym sk ła d n ik ie m k w a lifik a c ji je s t sfe ra o so b o w o śc io w a c z ło w ie k a , g łó w n ie je g o u kład m o ty w a c y jn y 11. M o ty w a c ja , a m o ty w a c ja w e w n ę trz n a sz c z e g ó ln ie 12, p o b u d z a do d z ia ­ łan ia, które m a w a rto ś ć sa m o w so b ie o ra z b u d u je z a in te re s o w a n ia i z a m iło w a n ia z a w o d o w e . T o w łaśn ie o n e u k ie ru n k o w u ją d o p e rm a n e n tn e g o z d o b y w a n ia n o w y c h u m ie ję tn o śc i i o d k ry ­ w a n ia now ej w ie d z y , p o p rz e z a k ty w n e u c z e stn ic tw o w ró żn y ch fo rm ach ed u k acji o raz w a ­ ru n k u ją e fe k ty w n e w y k o rz y sty w a n ie i w d ra ż a n ie w p ra k ty c e zaw o d o w ej szy b k o zm ie n ia ją c e j się o ferty ICT.

P ro ces p rz y g o to w a n ia z a w o d o w e g o w sw ym n a d rz ę d n y m celu u w z g lę d n ia o p a n o w a n ie w ied zy zaw o d o w ej z ty ch d z ie d z in , k tó re s ą w sp ó ln e d la w sz y stk ic h za w o d ó w o b ję ty m d a ­ nym k ieru n k iem k sz ta łc e n ia z a w o d o w e g o . Z a k ła d a o p a n o w a n ie ty p o w y c h m e to d , śro d k ó w i form d ziałaln o ści z a w o d o w e j, ro z w in ię c ie sp e c ja ln y c h u z d o ln ie ń i zain te re so w a ń n ie z b ę d ­ nych do w y k o n y w a n ia d a n e g o z a w o d u o raz, co n a le ż y p o d k re ślić , p rz y z w y c z a ja n ie do c ią ­ g łeg o p o d n o sz e n ia p o z io m u k w a lifik a c ji. U w z g lę d n ić n ależ y fakt, iż pozio m i k ie ru n e k w y ­ k sz ta łc e n ia nie s ą z b ie ż n e z p o z io m e m i k ie ru n k ie m k w a lifik a c ji z a w o d o w y c h . M o że b y ć tak , ż e k to ś m a b ard zo w y so k ie k w a lifik a c je fo rm a ln e (u d o k u m e n to w a n e d y p lo m e m lub ś w ia d e c ­ tw e m ) i je d n o c z e ś n ie n is k ie k w a lifik a c je rz e c z y w iste , lub o d w ro tn ie 13.

W sp ó łc z e sn y ry n ek p racy i o c z e k iw a n ia p ra c o d a w c ó w w s k a z u ją n a sta n d a rd y k w a lifik a ­ cji z aw o d o w y ch . S tefan M . K w ia tk o w s k i14 p isze, że w e w szy stk ich re a lizo w an y ch d o ty c h ­ c zas p ro jek tach stru k tu rę sta n d a rd u k w a lifik a c ji z a w o d o w y c h tw o rz ą trzy p o d sta w o w e k o m ­ ponenty: I) u m ie ję tn o śc i, 2 ) w ia d o m o ś c i, 3) cech y p sy c h o fiz y c z n e , które o d n o s z ą się do z e ­ staw u zad ań p rz y p isa n y c h do o k re ś lo n e g o z a w o d u . Z k o lei w k o n te k śc ie p o z io m ó w k w a lifi­ kacji z a w o d o w y c h w sk a z u je się n a cz te ry ich o b szary : 1) k w a lifik a c je p o n a d z a w o d o w e , k tó re s ta n o w ią p o d sta w o w e w y m a g a n ia p o trzeb n e w k ażd ej p racy , z a ró w n o z a w o d o w e j, ja k i p ra ­ cach p o z a z a w o d o w y c h (n p . sp o łe c z n y c h lub d o m o w y c h ) i w y ra ż a ją się w p o z y ty w n y c h n a ­ staw ien iach i p o z y ty w n y m sta n ie fizy czn y m o raz s ą w y razem u k sz ta łto w a n ia p o d sta w o w y c h u m iejętn o ści d z ia ła n ia p ra k ty c z n e g o i u m y sło w eg o ; k w a lifik a c je te nie s ą u k ie ru n k o w a n e i n ie u p ra w n ia ją do w y k o n y w a n ia żad n e g o k o n k re tn e g o z a w o d u ; 2 ) k w a lifik a c je o g ó ln o z a

-1(1 Zob. Memorandum o f lifelong learning,2 000; T. H ejnicka-B ezw ińska, O zmianach w edukacji. Kontek­ sty. zagrożenia i możliwości.W ydaw nictw o AB, B ydgoszcz 2000, s. 52.

11 K..M Czarnecki. Psychologia zawodowej pracy człowieka. W ydaw nictw o W yższej Szkoły Z arządzania i M arketingu, S osnow iec 2006, s. 28.

L W. O koń, Nowy słow nik.... s. 246.

L1 K..M C zarnecki, Psychologia zawodowej pracy , s. 27, 29. 14 S.M. K w iatkow ski, Problemy rynku p ra cy...,s. 210.

112 E unika Baron-Polańczyk

w o d o w e , c h a ra k te ry sty c z n e d la p e w n e g o o b sz a ru z a w o d o w e g o , na k tó ry sk ła d a się z w y k le g ru p a z a w o d ó w ; 3) k w a lifik a c je p o d sta w o w e d la zaw o d u , p rz y p o rz ą d k o w a n e do k o n k re tn e g o z a w o d u i z a w ie ra ją c e g o g łó w n e u m ie ję tn o śc i p o trz e b n e do efe k ty w n e g o w y k o n y w a n ia zad ań ; 4 ) k w a lifik a c je sp e c ja listy c z n e , sta n o w ią c e o u m ie jętn o ściach d o d a tk o w y c h , sp e c y fic z n y c h d la o k re ślo n e g o z a w o d u , k tó re n a le ż y u to ż sa m ia ć ze sp e c ja liz a c ja m i zaw o d o w y m i lub sp e ­ c jaln y m i zak re sa m i p r a c y 15. N a le ż y w ty m m ie jsc u zazn aczy ć, że p ro ces fo rm o w a n ia (z m ie ­ n ian ia, ro z w ija n ia ) k w a lifik a c ji z a w o d o w y c h , na k ażd y m ze w sk azan y ch p o z io m ó w , m o że być sk u te c z n ie w sp o m a g a n y p rz e z 1CT. M ó w iąc o w sp o m ag an iu ro zw o ju z a w o d o w e g o n a le ­ ży p am iętać, że re a liz a c ja w sz y stk ic h p o te n c ja ln y c h m o żliw o ści c z ło w ie k a w y n ik a z n a tu ra l­ n eg o p o p ęd u d o ro z w o ju , do w z ro stu , d o o sią g n ię c ia sw ojej pełni. Z aś sam ro zw ó j z a w o d o w y c z ło w ie k a z w ią z a n y je s t z d z ia ła n ie m , za c h o w a n ie m u ty litarn y m , o sią g a n ie m , p ró b o w a n ie m , c e lo w o ś c ią o ra z z b y c ie m - sta w a n ie m się, inaczej istn ien iem , w y ra ż a n ie m , sa m o realizacją.

Zarządzanie z perspektyw y w iedzy w spom agane nowym i m ediam i

W cza sa c h g d y in fo rm a c ja , n a w e t o d u ży m sto p n iu zło ż o n o śc i, je s t n a „ w y c ią g n ię c ie rę k i” n a jisto tn ie jsz a staje się u m ie ję tn o ść o c e n y w iary g o d n o śc i je j ź ró d ła o raz k re aty w n e je j p rz e ­ tw arzan ie. T w ó rc z e p o m y sły p rz e k s z ta łc a ją się w p ro d u k ty i u sługi, k tó re c h a ra k te ry z u ją się n a jw ię k s z ą w a rto ś c ią d o d a n ą . P ra c o w n ic y o tw arci na c ią g ły n ap ły w in fo rm ac ji i in n o w a c y j­ nych te c h n o lo g ii - a w ię c u czący się u sta w ic z n ie - o raz k reaty w n i s ta n o w ią p ra w d z iw y k a p i­ ta ł in te le k tu a ln y s p o łe c z e ń stw a in fo rm a c y jn e g o . Jed en z tw ó rc ó w teorii z a rz ą d z a n ia k a p ita ­ łem in telek tu aln y m K a rl-E ric S v e ib y z d e fin io w a ł p o jęcie k ap itału in te le k tu a ln e g o ja k o su m ę u k ry ty ch n ie m a te ria ln y c h a k ty w ó w firm y (n ie u w z g lę d n ia n y c h w sp ra w o z d a n ia c h f in a n s o ­ w ych).

W śród d o sta w c ó w sy s te m ó w z a rz ą d z a n ia w ie d z ą K M (K n o w le d g e M e n a g m e n t) ja k i ich o d b io rc ó w w y ró ż n ił on d w a o d m ie n n e p o d ejścia, któ re w y s tę p u ją na d w ó ch p o z io m ach - o rg a n iz a c y jn y m i in d y w id u a ln y m . P o d e jśc ie od stro n y IT (1T -T rack K M ) re p re z e n tu ją o so b y z w y k sz ta łc e n ie te c h n ic z n y m , z w ła s z c z a in fo rm aty czn y m . Z a jm u ją się oni g łó w n ie k o n stru ­ o w an iem sy s te m ó w z a rz ą d z a n ia in fo rm ac ją, sz tu c z n ą in telig en cją, re o rg a n iz a c ją p ro cesó w , o p ro g ra m o w a n ie m p ra c y g ru p o w e j. D la nich w ie d z a je s t p rz e d m io te m , k tó ry m o ż e by ć p o ­ z n an y i g ro m a d z o n y w sy stem ach in fo rm aty czn y ch . P o d ejście to je s t sto su n k o w o n o w e i u p o w sz e c h n ia się szy b k o , przy w sp a rc iu d y n a m ic z n e g o rozw o ju ICT. P rz e c iw sta w ia m u się p o d ejście od stro n y lu d zk iej (P e o p le -T ra c k K M ), rep re z e n to w a n e p rz e z o so b y z w y k sz ta łc e ­ niem h u m a n isty c z n y m (filo z o fó w , p sy c h o lo g ó w , so c jo lo g ó w ) i n ie k tó ry c h te o re ty k ó w z a rz ą ­ d zan ia . K o n c e n tru ją się oni g łó w n ie n a o c e n ia n iu , z m ie n ia n iu i u d o sk o n a la n iu in d y w id u a l­ nych u m ie ję tn o śc i i zac h o w a ń . D la n ich w ie d z a je s t p ro cesem , z ło żo n y m u k ład em d y n a m ic z ­ nych w ia d o m o śc i, u m ie ję tn o śc i etc, k tó re s ą p o d d a n e ciąg ły m z m ia n o m . T a k ie h u m a n isty c z ­ ne sp o jrzen ie , m im o że m a so lid n e p o d w a lin y te o re ty c z n e raczk u je je s z c z e w sy stem ach KM . Je s t je d n o c z e ś n ie n ajb ard ziej o b ie c u ją c e , p o n ie w a ż p o d staw o w e p ro b le m y to: ja k z m a k s y m a ­ lizo w ać m o żliw o ści o rg a n iz a c ji lu d zk ich do k re o w a n ia now ej w ie d z y i ja k b u d o w ać ś ro d o w i­ s k a sp rz y ja ją c e w sp ó łd z ie le n iu się w 'iedzą. P o d su m o w u jąc, in n o w a c y jn o ść je s t je d y n ie p rz e ­

E dukacja iv silosach. ₁₁₃

w a g ą k o n k u re n c y jn ą , k tó r ą p o sia d a firm a, lecz je s t j ą d u żo tru d n iej zd o b y ć n iż p o c z y n ić in­ w e sty c je w in fra stru k tu rę te le in fo rm a ty c z n ą . S tąd w ła śc iw sz y m term in em n iż z a rz ą d z a n ia w ie d z ą K M je s t z a rz ą d z a n ie sk o n c e n tro w a n e n a w ie d z y lub z p e rsp e k ty w y w ie d z y . J e s t to w rę c z s z tu k a tw o rz e n ia w a rto śc i z n ie m a te ria ln y c h a k ty w ó w 16. S k ła d a ją się n a n ie p rz e d e w szy stk im w ie d z a p ra c o w n ik ó w o ra z ich, o p a rte na z a u fa n iu i w ia ry g o d n o śc i, re la c je w z a ­ je m n e i z k o n tra h e n ta m i. B a rd z o istotne je s t u su w a n ie n ie z d ro w e j ry w alizacji w z e sp o łach o ra z p o m ię d z y p o sz c z e g ó ln y m i k o m ó rk a m i o rg a n iz a c y jn y m i. W y m a g a to m ąd reg o z a rz ą d z a ­ nia i w y so k iej k u ltu ry o rg a n iz a c y jn e j. T ak ie p o d e jś c ie e lim in u je n ie c h ę ć do d z ie le n ia się w ie ­ d z ą i d o św ia d c z e n ie m ze w s p ó łp ra c o w n ik a m i o ra z p o z w a la n a sw o b o d n y p rz e p ły w in fo rm a ­ cji. T o z kolei z d e c y d o w a n ie p o d n o si k a p ita ł in te le k tu a ln y o rg a n iz a c ji.

C z ę sto je d n a k w y stę p u je sy tu a c ja o d w ro tn a , firm a je s t p o d z ie lo n a n a n ieza leżn e o d sieb ie d ziały , o c e n ia n e i w y n a g ra d z a n e z a o sią g a n e w y n ik i. T a k ie iz o lo w a n e je d n o s tk i b iz n e s o w e c z ę sto k o n k u ru ją ze s o b ą p o d o b n ie ja k ich p raco w n icy . S k u p ia ją się w y łą c z n ie n a re z u lta ta c h sw ojej p racy nie d o strz e g a ją c c a łe g o o to c z e n ia o rg a n iz a c ji i ry n k u . S ta ją się izo lo w a n y m i „ silo sa m i” m ięd zy k tó ry m i n ie m a p rzep ły w u w ie d z y i relacji m ię d z y lu d z k ic h . J e s t to tzw . e fek t s ilo s u 17, k tó ry z p e w n o ś c ią n ie p o m n a ż a k a p ita łu in te le k tu a ln e g o o rg a n iz a c ji. W ie d z a je s t b o w iem n ie z b ę d n a d o z d o b y w a n ia p rz e w a g i k o n k u re n c y jn e j w g o sp o d a rc e n a niej o p a r­

tej. P ro b lem ten je s t ró w n ie ż w y z w a n ie m d la e d u k a c ji. S o u m itra D u tta stw ierd za, że w sp ó ł­ c z e sn y sy stem e d u k a c ji j e s t s tw o rz o n y na p o trzeb y g o sp o d a re k p ro d u k c y jn y c h , a nie o p a rty c h n a w ied zy . T rz e b a d o k o n a ć p o n o w n ej k lasy fik ac ji za w o d ó w bo o n e z m ie n ia ją się z k a ż d ą k o le jn ą z m ia n ą te c h n o lo g ic z n ą 18. N a p o lsk im g ru n c ie w arto p rz y p o m n ie ć b a d a n ia 19 p ro w a ­ d zo n e pod k ie ru n k ie m J a n u s z a T . H ry n ie w ic z a , z k tó ry ch w y n ik a , ż e ok. 80 p ro c e n t o só b z w y k sz ta łc e n ie m z a sa d n ic z y m i p o d sta w o w y m n a jb ard ziej cen i so b ie w p ra c y sp o k ó j i k ie ­ ro w n ik a, k tó ry nie s k ła n ia do u ja w n ia n ia w ła sn y c h o p in ii. Je s z c z e g o rzej, że p o d o b n e d e k la ­ racje sk ła d a b lisk o p o ło w a p ra c o w n ik ó w z w y ższy m w y k sz ta łc e n ie m . T o ludzie p ra k ty c z n ie stracen i d la g o sp o d a rk i o p artej n a w ie d z y , w której liczy się in n o w a c y jn o ść i w ła sn a in w e n ­ cja. G o sp o d a rk a p rz e ż y w a d z iś re w o lu c y jn y m o m e n t tra n sfo rm a c ji, p o w staje g o s p o d a rk a o p a rta na w ied zy . T o o n a j e s t ź ró d łe m n ajw ię k sz y c h k o rzy ści, ale w y m a g a o d p o w ie d n ie j m en taln o ści i k u ltu ry o rg a n iz a c y jn e j. W e fe k c ie je j ro z w o ju ustali się n o w y p o d z ia ł p racy i n ie z w y k le isto tn e je s t by z n a le ź ć w nim so b ie w ła śc iw e m iejsce.

Edukacja dla kultury darów i partnerstwa

M o ż n a o d n ie ś ć w ra ż e n ie , że e d u k a c ja o d b y w a się w silo sa c h . G łó w n y n a c isk k ła d z ie się na p rz y sw a ja n ie in fo rm a c ji i ro z w ija n ie k o m p e te n c ji in stru m e n ta ln y c h . S ystem o c e n ia n ia i g raty

-1(1 K.-E. Sveiby. What is Knowledge Management?, h ttp ://w w w .sveiby.com /tabid/12l/D efault.aspx [24.12.2008]

17 Zob. w yw iad z K arl-E ric S veiby przeprow adzony przez A. B łaszczak [w:] Efekt silosu, czyli groźne p o ­ działy w firm ie,„R zeczp o sp o lita” 2008, nr 270, s. B 10.

'* Z ob w yw iad z Soum itra D utta przeprow adzony przez H. Salik [w:] Wiedza je s t przyszłością gospodarki,

„R zeczpospolita” 2008, n r 271, s. B10.

19 Zob. J.T. H ryniew icz, Stosunki pracy w polskich organizacjach, W ydaw nictw o N aukow e „S cholar” , W arszaw a 2007.

Eunika B aron-P olańczyk

fik o w a n ia (np. sty p e n d ia ) s p rz y ja s k o n c e n tro w a n iu na je d n o s tc e i silnej k o n k u re n c ji w z e s p o ­ le. Z p u n k tu w id z e n ia g o sp o d a rk i o p a rte j n a w ie d z y s ą to z a c h o w a n ia n ie p o ż ą d a n e . N ie b e z p o w o d u w ro z w o ju IC T w sp ie ra ją c e j s p o łe c z e ń stw o in fo rm a c y jn e ta k d u ż ą w a g ę p rz y k ła d a się do sw o b o d y p rz e p ły w u m y śli, w o ln e g o o p ro g ra m o w a n ia i k u ltu ry d a ró w 20. S z ta n d a ro w e p rz y k ła d y to u d o stę p n ia n e n ie o d p ła tn ie p rz e ja w y w sp ó łp ra c y g ru p o w e j: ru ch n a rz e c z W o l­ neg o O p ro g ra m o w a n ia 21 i te c h n o lo g ia W ik i22. K u ltu ra d a ró w (o k re śla n a ta k ż e ja k o sp o łe c z ­ no ść d aró w , w sp ó ln o ta d aró w czy k u ltu ra p re z e n tu ) p rz e s ta ła być w y łą c z n ie p rz e d m io te m z a in te re s o w a n ia a n tro p o lo g ó w b a d a ją c y c h s p o łe c z e ń stw a p ry m ity w n e . P rz y c z y n ił się do teg o M anuel C astells, k tó ry w sk a z a ł, że w sp ó łc z e ś n ie k u ltu ra d aró w ro z w ija się n a n o w o w sp o łe ­ c z e ń stw a c h in fo rm a c y jn y c h 23. T am g d z ie c e n n y m d o b rem je s t in fo rm a c ja m a m y d o c z y n ie n ia z e sz c z e g ó ln ą s to s o w n o ś c ią e k o n o m ii d aró w , np. w p rz y p a d k u g d y ja k a ś cz ę ść in fo rm ac ji m o ż e być n ie z lic z o n ą ilość razy k o p io w a n a i p rz e k a z y w a n a w z a m ia n z a nic. P raca g ru p o w a 24 i n a rz ę d z ia IC T, któ re j ą w s p ie r a ją sta ły się w sp ó łc z e s n y m fen o m e n e m . S ą nie ty lk o p rz e ja ­ w em o d d o ln e g o tw o rz e n ia w sp ó ln o t w o k ó ł w ła sn y c h p asji, z a m iło w a ń i h o b b y , ale sta ły się ró w n ie ż n a rz ę d z ia m i w sp ie ra ją c y m i d z ia ła ln o ś ć p o d m io tó w g o sp o d a rc z y c h o ra z e d u k a c ję .

P o tw ie rd z e n ie m tej te z y s ą w n io sk i z b a d a ń 25 p ro w a d z o n y c h p o n ad 3 la ta p rz e z z e sp ó ł p od k ieru n k iem M iz u k o Ito z U n iw e rsy te tu K a lifo rn ijsk ie g o , Irvine w ram ach p ro g ra m u F u n ­ dacji M a c A rth u ró w „ D ig ita l Y o u th P ro je c t” . B ad acze m e to d ą e tn o g ra fic z n ą p rz e p ro w a d z ili w y w ia d y z p o n ad 8 00 m ło d y m i lu d źm i i p rz e p ro w a d z ili p onad 5 0 0 0 g o d zin o b se rw a c ji na żyw o. S tw ie rd z ili, że se rw isy sp o łe c z n o śc io w e , stro n y u m o ż liw ia ją c e w s p ó łd z ie le n ie film ó w , g ry o n lin e i g a d ż e ty ta k ie ja k iP o d , i te le fo n y k o m ó rk o w e s ą o b e c n ie w y z n a c z n ik a m i k u ltu ry m ło d y ch . W ielu d o ro s ły c h n ie p o k o i fak t, ż e d z ie c i tr a c ą c zas o n lin e, k o m u n ik u ją c się lub g ra ­ ją c . B a d a c z e w y ja śn ia ją , d la c z e g o m ło d z i tr a k tu ją tę fo rm ę d z ia ła ń ja k o k o n ie c z n ą i w ażn ą.

C y fro w y św ia t stw a rz a n o w e m o ż liw o śc i m ło d y m , ab y z m ie rz y ć się z n o rm am i sp o łe c z n y m i, ro z w ija ć z a in te re s o w a n ia , p o d n o sić u m ie ję tn o śc i te c h n ic z n e i e k sp e ry m e n to w a ć z n o w y m i fo rm am i e k sp resji w łasn ej. T e d z ia ła n ia s k u p ia ją u w ag ę m ło d y ch , p o n ie w a ż s ta n o w ią d ro g ę d o u sp o łe c z n ie n ia , s a m o u c tw a (s e lf-d ire c te d learn in g ) i n ie z a le ż n o śc i. Z b adań w y n ik a , że m ło d zi w y k o rz y s tu ją n o w e m e d ia d o p o g łę b ia n ia relacji k o le ż e ń sk ic h (frie n d s h ip -d riv e n ) i z a in te re so w a ń (in te re st-d riv e n ). W ię k sz o ść u ż y w a S ieci ab y n ie u s ta n n ie u trz y m y w a ć k o n ­ ta k t z k o leg am i i p rz y ja c ió łm i ze sz k o ły lub p o d w ó rk a. W ty ch p ra k ty k a c h n a jc z ę śc ie j k o m u ­ n ik u ją się z o so b a m i, k tó re z n a ją w realn y m ż y c iu , a n o w y ch m e d ió w u ż y w a ją że b y p o d trz y ­ m ać te re la c je w sp o só b c ią g ły (h a n g o u t). M n ie jsz a liczb a m ło d z ie ż y w y k o rz y stu je św ia t cy fro w y , ab y ro z w ija ć z a in te re s o w a n ia i d o c ie ra ć do in fo rm ac ji w y k ra c z a ją c y c h p o z a szk o łę i sp o łe c z n o ść lo k aln ą. G ru p y z a in te re s o w a ń p o z w a la ją m ło d y m d o trz e ć d o o só b , k tó re łą c z ą sp e c ja listy c z n e , n is z o w e z a in te re s o w a n ia . W ty c h d z ia ła n ia c h in sp iro w a n y c h z a in te re s o w a ­ n ia m i, m ło d z ie ż z n a jd u je to w a rz y s z y p o z a lo k a ln ą sp o łe c z n o śc ią . M o że ró w n ie ż z n ale źć

211 Gift economy,http://en.w ikipedia.org/w iki/G ift_cconom y [28.12.2008].

21 Open Source Initiative,http://w w w .opensource.org/ [28.12.2008].

22 Wiki,http://pl.w ikipedia.org/w iki/W iki [28.12.2008]. 23 Zob. M. C astells, Społeczeństwo sieci,PW N , W arszaw a 2007.

24 Collaborative software, h ttp://en.w ikipedia.O rg/w iki/C ollaborative_softw are#E lectronic_conferencing_ tools [28.12.2008].

25 Living and Learning with New Media: Summary o f Findings fro m the Digital Youth Project

Edukacja w silosach. 115 m o ż liw o śc i p u b lik o w a n ia i p rz e k a z y w a n ia w y n ik ó w sw o ic h p rac S iecio w ej p u b lic z n o śc i, czy m zy sk u je n o w e fo rm y u z e w n ę trz n ie n ia i p restiż.

K o lejn y isto tn y w n io se k z b a d a ń , to stw ie rd z e n ie , ż e m ło d z ie ż je s t z a a n g a ż o w a n a w o p a r­ te n a p a rtn e rstw ie (p e e r-b a se d le a m in g ) i sk ie ro w a n e na sie b ie (se lf-d ire c te d learn in g ) u czen ie się w S ieci. M łodzi k re u ją i ro z w ija ją n o w e form y w y razu i reg u ły z ach o w ań sp o łeczn y ch . P rzez o d k ry w a n ie n o w y ch z a in te re s o w a ń , m a jste rk o w a n ie i e k sp e ry m e n to w a n ie (m e ssin g aro u n d ) z n o w y m i m e d ia m i, o s ią g a ją ró żn e fo rm y te c h n ic z n y c h i m e d ialn y ch k o m p eten cji. M e to d ą p ró b i b łę d ó w m ło d z ie ż p o w ię k sz a sw o je u m ie ję tn o śc i m e d ialn e, u d o stę p n ia sw o je p race i o trz y m u je o d z e w od in n y ch o n lin e. P rz e z s w o ją b e z p o śre d n io ść i o g ro m in fo rm ac ji św ia t c y fro w y lik w id u je b a rie ry w sam o u c tw ie . N ie k tó rz y m ło d zi s ą m a n iak am i (g eek o u t) i z a n u rz a ją się w p ro b le m y i talen ty . W b rew p o to c z n e m u m n ie m a n iu m an iactw o k o m p u te ro ­ w e je s t b ard zo so c ja liz u ją c e i a n g a ż u ją c e , c h o c ia ż raczej nie s p rz y ja lokalnym zn a jo m o śc io m i p rzy jaźn io m . M ło d z ie ż z w ra c a się w zam ian do sp e c ja liz o w a n y c h g ru p z a in te re so w a ń z a ­ ró w n o n a sto la tk ó w i d o ro s ły c h z c a łe g o kraju lub św iata, k tó ry ch cele m je s t p o d n ie s ie n ie w ła ­ sn eg o k u n sz tu i re p u ta c ji w śró d p a rtn e ró w e k sp e rtó w . Je ś li w ta k ic h g ru p ach u c z e s tn ic z ą d o ­ ro śli, nie s ta ją się oni n a ty c h m ia s t e k sp ertam i z racji w iek u . M a n ia c tw o , tu ro z u m ia n e ja k o d z ia ła n ia m e ry to k ra ty c z n e , w w ie lu a sp ek tach zm a z u je tra d y c y jn e w y z n a c z n ik i statu su i a u to ­ rytetu. N o w e m ed ia p o z w a la ją n a p ew ien sto p ień w o ln o ści i au to n o m ii d la m ło d y ch , k tó re s ą m niej w id o c z n e w z a ję c ia c h lek cy jn y ch . M ło d z ie ż re sp e k tu je sw ój w z ajem n y a u to ry te t o n lin e i c z ę sto m a w ię k s z ą m o ty w a c ję , ab y uczy ć się od p a rtn e ró w n iż od d o ro sły ch . Jej w y siłk i s ą ró w n ie ż m o c n o n a k ie ro w a n e n a sieb ie, a re z u lta ty p o ja w ia ją się w w y n ik u e k sp lo ra c ji, w p rz e c iw ie ń stw ie do lekcji sz k o ln y c h , k tó re s ą u k ie ru n k o w a n e p rz e z z b ió r p re d e fin io w a n y c h celów .

P o d staw o w e w n io sk i z b adań to: n o w e m ed ia z m ie n ia ją sp o só b w ja k i m ło d z ie ż u sp o ­ łe c z n ia się i uczy, i s tw a r z a ją sz e re g no w y ch p ro b lem ó w , któ re n au czy ciele, ro d zice i p ra w o ­ d a w c y p o w in n i w z ią ć pod u w ag ę. D o ro śli p o w in n i w sp ie ra ć m ło d y ch ludzi w ich z a in te re s o ­ w an iach n o w y m i m e d ia m i. W p rz e c iw ie ń stw ie do o d c z u ć d o ro sły ch , „ w isz ą c o n lin e ” m ło ­ d z ie ż o sią g a p o d sta w o w e sp o łe c z n e i te c h n ic z n e u m ie ję tn o śc i, k tó re s ą n ie z b ę d n e , ab y w p e ł­ ni u cz e stn ic z y ć w e w sp ó łc z e s n y m sp o łe c z e ń stw ie . T w o rz e n ie b a rie r w ty m u c z e stn ic tw ie p o z b a w ia m ło d z ie ż d o stę p u do tych form k ształcen ia. U cz e stn ic tw o w ep o ce cy fro w ej to coś w ięcej niż d o stę p do w aż n y c h in fo rm ac ji i k u ltu ry . M ło d z ie ż c z e rp ie w ięcej k o rzy ści od e d u ­ k ato ró w bard ziej o tw a rty c h n a fo rm y e k sp e ry m e n tu i e k sp lo ra c je sp o łeczn e, k tó re o g ó ln ie n ie s ą c h a ra k te ry sty c z n e d la in sty tu cji ed u k a c y jn y c h . B io rąc p od u w ag ę ró ż n o ro d n o ść m e d ió w c y fro w y c h , tru d n o je s t o p ra c o w a ć z e sp ó ł w z o rc ó w w e d łu g k tó ry ch m o ż n a by m ie rz y ć k o m p e ­ te n c je te c h n ic z n e i m e d ia ln e m ło d y c h ludzi. N a k ie ro w a n e n a re la c je i z a in te re s o w a n ia u c z e st­ n ictw o o n lin e m a w ie le ró żn y ch ro d zajó w k o n o tacji sp o łeczn y ch . N p . k ied y d z ia ła n ia o p a rte na relacjach k o n c e n tru ją się na k u ltu rz e p a rtn e rstw a , u d z ia ł d o ro sły ch je s t b ard ziej p o żą d a n y w b ardziej m a n ia k a ln y c h fo rm ach u c z e n ia się. W d o d a tk u treść, z a c h o w a n ia i u m ie ję tn o śc i, które m ło d z ie ż c e n i, siln ie z m ie n ia się w z a le żn o ści od teg o z ja k ą g ru p ą s p o łe c z n ą je s t z w ią ­ zana. W u c z e stn ic tw ie o p a rty m n a z a in te re s o w a n ia c h , d o ro śli m a ją is to tn ą ro lę do sp e łn ie n ia . M ło d z ie ż w y k o rz y stu ją c a n o w e m e d ia c z ę sto u czy się od p a rtn e ró w , a nie n au czy cieli i d o ro ­ słych. A le d o ro śli n ad al m a ją w ielk i w p ły w na u sta le n ie ce ló w n au k i, w sz c z e g ó ln o śc i w g ru ­

116 Eunika B aron-P olańczyk

p ach z a in te re s o w a ń , g d z ie d o ro śli h o b b y śc i fu n k c jo n u ją w roli w z o ró w i b a rd z ie j d o ś w ia d ­ c zo n y c h p a rtn e ró w .

A b y z a c h o w a ć sw o je z n a c z e n ie w X X I w ie k u , in sty tu cje e d u k a c y jn e m u s z ą d o trz y m a ć kro k u g w a łto w n y m z m ia n o m w p ro w a d z o n y m p rz e z m e d ia c y fro w e . U c z e stn ic tw o m ło d z ie ż y w z sie c io w a n y m św ie c ie w sk a z u je n o w e s p o s o b y m y śle n ia o roli e d u k a c ji. C o , p y ta ją a u to ­ rzy, b ęd zie to o z n a c z a ć , by rz e c z y w iś c ie w y k o rz y sta ć p o te n c ja ł m o ż liw o śc i u c z e n ia się d o ­ stę p n y p rz e z z a so b y o n lin e i S ieci. C o b ę d z ie to o z n a c z a ć , by się g n ą ć p o z a tr a d y c y jn ą e d u k a ­ cję i in sty tu c je sp o łe c z n e i u z y sk a ć p o m o c in n y ch w ed u k acji m ło d y c h lu d zi. R aczej n iż z a ło ­ ży ć, ż e e d u k a c ja je s t g łó w n ie p rz y g o to w a n ie m d o p racy i k a rie ry , p y tają: c o b ę d z ie to o z n a ­ czać, by m y ś le ć o niej ja k o o p ro c e s ie p ro w a d z ą c y m m ło d z ie ż do u c z e stn ic tw a w ży c iu p u ­ b liczn y m o g ó ln ie . C a ło ść bad ań z o s ta n ie o p u b lik o w a n a w k siążce „ H a n g in g O u t, M e ssin g A ro u n d , G e e k in g O ut: L iv in g an d L e a rn in g w ith N ew M e d ia ” 26.

W n io sk i z p o w y ż sz e g o ra p o rtu w k o n te k ś c ie w c z e śn ie jsz y c h ro z w a ż a ń m o g ą p o tw ie rd z a ć te z ę , że b y ć m o ż e s z k o ła ró w n ie ż sta je się sw o isty m silo se m , c a łk o w ic ie o d e rw a n y m od w sp ó łc z e s n o śc i i je j w y z w a ń . B e z je j g ru n to w n e j re fo rm y i d o s to s o w a n ia d o p o trz e b i o c z e ­ k iw ań n a jw a ż n ie jsz y c h p o d m io tó w e d u k a c ji - u c z n ió w epoki cy fro w ej - p rz e s ta n ie sp ełn iać s w ą p o d s ta w o w ą m isję.

Zakończenie

Idea u c z e n ia się p rz e z c a łe ż y c ie to g lo b a ln y cel e d u k a c ji, k tó re g o re a liz a c ja z y sk u je o d p o ­ w ie d n ie w s p a rc ie le g isla c y jn e , p ro g ra m o w e i in fra stru k tu ra ln e 27. W o b ec g w a łto w n y c h zm ian ja k im p o d le g a rz e c z y w is to ść , a z w ła s z c z a w o b e c te m p a p o stęp u n a u k o w o -te c h n ic z n e g o d o ­

sta rc z a ją c e g o n ie u s ta n n ie n o w y ch c y fro w y c h n arzęd zi m e d ia ln y c h , p o w sta je w ie le p ro b le ­ m ó w z w ią z a n y c h z m o d e rn iz a c ją i p ro je k to w a n ie m n o w eg o ład u e d u k a c ji, w ty m e d u k a c ji z a w o d o w e j. W y d a je się, że d o b ry m p u n k te m d o p o stu lo w a n e j d y sk u s ji nad u s ta w ic z n ą e d u ­ k a c ją z a w o d o w ą m o g ą by ć ro z w ią z a n ia w s k a z u ją c e n a n o w e tre n d y IC T . U c z e n ie się p rz e z c a łe ży c ie , u w z g lę d n ia ją c e w sw ej strateg ii n o w o c z e sn e o sią g n ię c ia IC T , m o ż e b y ć u k ie ru n ­ k o w a n e na u z u p e łn ia n ie p o sia d a n y c h j u ż o ra z z d o b y w a n ie n o w y ch k w a lifik a c ji - nie tylko w fo rm ach sz k o ln y c h i p o z a sz k o ln y c h , ale p rz e d e w sz y stk im na d ro d z e s a m o k sz ta łc e n ia . N o w o c z e sn e ro z w ią z a n ia te c h n o lo g ic z n e u s p ra w n ia ją p ro c e s c ią g łe g o k s z ta łto w a n ia m ie d z y in n y m i k w a lifik a c ji p o n a d z a w o d o w y c h 28, k tó re z k o lei s ta n o w ią fu n d a m e n ta ln e w y m a g a n ia n ie z b ę d n e w k a ż d e j p racy , z a ró w n o z a w o d o w e j, ja k i w p racach p o z a z a w o d o w y c h , a co n a j­ w a ż n ie jsz e w y ra ż a ją się w p o z y ty w n y c h n a sta w ie n ia c h do p o w ie rz o n y c h zad ań . R o zw ó j teg o p o zio m u k w a lifik a c ji z a w o d o w y c h m a sz c z e g ó ln e z n a c z e n ie w a sp e k c ie u n iw e rs a ln y c h u m ie ­ ję tn o ś c i e la s ty c z n e g o d o s to s o w y w a n ia się d o p o trz e b i w y m ag ań d y n a m ic z n e z m ie n ia ją c e g o

się ry n k u p ra c y . W ażn e je s t by, w p ro c e s ie p rz y g o to w a n ia o ra z d o s k o n a le n ia z a w o d o w e g o , u n ik a ć tz w . e fe k tu silo su . P ró b ę p o d ję c ia się te g o tru d n e g o z a d a n ia m o ż n a u p a try w a ć w z a ło ­

26 Ito M iz u k o , S onja B aum er, M atteo B ittanti i inni, Hanging Out, Messing Around, Geeking Out: Living and Learning with New Media,C am bridge: M IT Press. Forthcom ing.

27 Zob. T. B aum an (red.). Uczenie się ja ko przedsięwzięcie na całe życie,Im puls, K raków 2005. 2* S.M . K w iatk o w sk i, Problemy rynku p ra cy...,s. 2 10.

E dukacja w silosach. 117

żen ia ch p ro g ra m o w y c h k ie ru n k u „ E d u k a c ja te c h n ic z n o -in fo rm a ty c z n a ” u z e w n ę trz n ia n y c h p o p rzez p ro je k to w a n e c e le , tre śc i, m eto d y i fo rm y o rg a n iz a c y jn e p o sz c z e g ó ln y c h p rz e d m io ­ tó w k ształcen ia. R a m o w e treści k s z ta łc e n ia 29 w h o listy c z n y i in te rd y sc y p lin a rn y sp o só b w sk a z u ją na o b sz a r te c h n ik i, in fo rm aty k i i sz e ro k o ro z u m ia n e j ed u k acji. W śród g ru p y k w a li­ fik acji a b so lw e n ta w sk a z u je się m ie d z y in n y m i n a w ie d z ę z zak re su in ży n ierii w y tw a rz a n ia , inżynierii m a te ria ło w e j, b u d o w y m asz y n o ra z in fo rm aty k i, a ta k ż e - po u k o ń c z e n iu s p e c ja l­ n ości n au c z y c ie lsk ie j - z z a k re s u p e d a g o g ik i, p sy c h o lo g ii i so c jo lo g ii. P o d k re śla się ró w n ie ż w ag ę u m ie ję tn o śc i k o rz y s ta n ia z w ied zy w p racy i ży ciu c o d z ie n n y m , k o m u n ik o w a n ia się z o to c z e n ie m i a k ty w n e g o u c z e stn ic z e n ia w p racy g ru p o w ej. N ie p o m in ię to ró w n ie ż s p ra w n o ­ ści w z a k re sie k o m u n ik o w a n ia się w ję z y k a c h o b cy ch . W ten s p o s ó b w sk a z u je się n a p o trz e b ę k sz ta łto w a n ia u m ie ję tn o śc i p o d sta w o w y c h s p o łe c z e ń stw a in fo rm a c y jn e g o p o d ą ż a ją c e g o ku sp o łe c z e ń stw u w ied zy . M o ż n a p o w ie d z ie ć , że w sp o m n ia n y k ie ru n e k stu d ió w j u ż u p o d sta w , z sam eg o p ro filo w e g o z a ło ż e n ia , w sk a z u je n a k o n ie c z n o ść e d u k a c ji w o b sz a rz e n o w o c z e sn e j tech n ik i i in fo rm aty k i - n ie p o m ija ją c w ty m za k re sie w sp ó łc z e s n y c h o sią g n ię ć n au k h u m a n i­ sty czn y ch .

B i b l i o g r a f i a

Baron-Polańczyk E, M ultimedialne m ateriały dydaktyczne w edukacji techniczno-inform atycznej

w szkole podstawow ej i gimnazjum. Raport z badań, O ficyna W ydawnicza UZ, Zielona G óra

2007.

Bauman T. (red.). Uczenie się ja k o przedsięw zięcie na całe życie. Impuls, Kraków 2005. Blaszczak A., Efekt silosu, czyli groźne podziały w firm ie, „R zeczpospolita” 2008, nr 270. Castells M., Społeczeństwo sieci, PW N, W arszawa 2007.

Collaborative software, http://en.w ikipedia.0rg/wiki/C0llab0rative_s0ftware#Electronic_ conferencing tools [28.12.2008].

Czarnecki K.M, Psychologia zaw odow ej pracy człowieka, W ydaw nictwo Wyższej Szkoły Zarządzania i Marketingu, Sosnowiec 2006.

Czerepaniak-W alczak M., M iędzy dostosowaniem a zmianą. Elem enty emancypacyjnej teorii edukacji, Wydaw. Naukowe US, Szczecin 1994.

G ift economy, http://en.wikipedia.org/w iki/Gift_econom y [28.12.2008].

Goźlińska E., Szlosek F., Podręczny słownik nauczyciela kształcenia zawodowego, ITE, Radom 1997. Hejnicka-Bezwińska T., O zm ianach w edukacji. Konteksty, zagrożenia i możliwości, W ydawawnic-

two AB, Bydgoszcz 2000.

Hryniewicz J.T., Stosunki p ra cy w polskich organizacjach. W ydawnictwo Naukowe „Scholar”, W ar­ szawa 2007.

Kwiatkowski S.M., Problem y rynku pracy, [w:] S.M. Kwiatkowski, A. Bogaj, B. Baraniak, Pedagogi­

ka pracy, Wydaw. A kadem ickie i Profesjonalne, W arszawa 2007.

Living an d Learning with New Media: Sum m ary o f Findings fr o m the Digital Youth Project

http://digitalyouth.ischool.berkeley.edu/report [28.12.2008].

Mizuko I., Baumer S., Bittanti M. i in., H anging Out, M essing Around, G eeking Out: Living an d

Learning with New M edia. Cambridge: MIT Press, Forthcoming.

Nowacki T., Zawodoznawstwo. Wydaw. IteE. Radom 1999.

Zob. Standardy kształcenia dla kierunku studiów: Edukacja techniczno-informatyczna,

118 Eunika B aron-P olańczyk

Okoń W., Nowy słow nik pedagogiczny, Żak, W arszawa 2001.

Open Source Initiative, http://w w w .opensource.org/ [28.12.2008].

Salik H., Wiedza je s t przyszłością gospodarki, „Rzeczpospolita” 2008, nr 271.

Standardy kształcenia dla kierunku studiów: Edukacja techniczno-informatyczna,

http://w w w .bip.nauka.gov.pl/_gA llery/23/38/2338/21_edukacja_techniczno-inform atyczna.pdf [29.12.2008].

Sveiby K-E., What is Knowledge M anagem ent?, http://w ww .sveiby.com /tabid/121/D efault.aspx [24.12.2008].

W iatrowski Z., D ziałalność zaw odoznaw cza w kontekście rozwoju zaw odowego człowieka, „Problemy Profesjologii” 2005, nr 1.

Wiki, http://pl.wikipedia.org/w iki/W iki [28.12.2008].