Remigiusz Sobański
"Gli statuti delle Conferenze
episcopali", Vol. 1: "Europa", Romeo
Astorri, Padova 1987 : [recenzja]
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 32/3-4, 279-281
1989
i l l ] R ecenzje 279 P r a c a s ta n o w i p o g łę b ia n e i d o b rz e u d o k u m e n to w a n e s tu d iu m d o g m a - ty c z n o ^ k a n o n ic z n e . A u to ro w i u d a ło się k o rz y s tn ie w y d o b y ć ” z w n io s k ó w n a S o b ó r W a ty k a ń s k i II,, z d e'b aty s o o b ro w e j, a p rz e d e w s z y s t k im z su k c e s y w n ie m o d y f ik o w a n y c h s c h e m a tó w De E ccle sia o r a z De
E p isco p is w ą te k „ s y n o d a ln y ” . C z y te ln ik z a p o z n a je się w te n sposób
z g e n e z ą S y n o d u B is k u p ó w o ra z z ro z w o je m ś w ia d o m o śc i o jc ó w so b o ru z o r ie n to w a n e j k u p o tr z e b ie u tw o rz e n ia o w eg o c o lle g iu m p e r m a -
n en s ep isco p o ru m . P r o b le m u k a z a n y je s t n a tle d e b a ty d o ty c z ą c e j
k w e s tii k o le g ia ln o ś c i i so llic itu d o p ro u n iv e r s a E cclesia w s z y s tk ic h b i sk u p ó w . I n t e r e s u j ą c o z a s ta ły p rz e d s ta w io n e ró ż n e te n d e n c je i k ie r u n k i ro z w ią z a ń d o s trz e g a ln e w a u li s y n o d a ln e j. W w ie lu k w e s tia c h autoir z a jm u je w ła s n e s ta n o w is k o . W y c z e rp u ją c o p r e z e n tu je s t r u k t u r ę p r a w n ą S y n o d u B isk u p ó w .
K s ią ż k ę w y p a d a ze w sz e c h m i a r z a le c a ć z a ró w n o teo lo g o m , j a k i k a - n o n is to m .
Ks. W o jc ie c h G ó ra ls k i R om eo A s t o r r i, GU sta tu tl d e lle (C onference ep iscop al!.
I: Europa, P a d o v a j(CEDAM) 1987, ss. ]218 :+ 12 Jol. < P ubblicazioni d ella U n iv e r sity di P a v ia . S tu d i neJIe jscienze g iu r id ic h e
<e
so c ia li N S 52).K o n f e r e n c je B is k u p ó w n a le ż ą do te m a tó w a k tu a ln y c h . Z a jm o w a ł się n im i sy n o d b is k u p ó w w r. 1969 o ra z 1®8&. T e n o s ta tn i p o d k r e ślił k o n ie c z n o ść s tu d ió w n a d ic h s t a tu s e m te o lo g ic z n y m . W a ż n y m p rz y c z y n k ie m w te j m a te r ii są św ieżo w y d a n e m a t e r i a ły m ię d z y n a ro d o w e g o k o lo k w iu m w S a la m a n c e (N a tu r a le z a y f u t u r o d e la s C o n - f e r e n c ia s E p isc o p a te s, S a la m a n c a 138®). K o n g re g a c ja B is k u p ó w p rz e d ło ż y ła biskup-om p r o j e k t d o k u m e n tu O te o lo g ic z n y m i p r a w n y m s ta
tu s ie K o n fe r e n c ji B is k u p ó w z p ro ś b ą o z a ję c ie s ta n o w is k a do k o ń
c a 19<8® r. W ty m k o n te k ś c ie c e n n a je s t — w y d a n a w rz ę d z ie p u b li k a c ji z zaikresu n a u k p r a w n y c h i s p o łe c z n y c h U n iw e r s y te tu w P a - w ii — p r a c a R o m e o A s t o r r i e g o G li S ta t u ti d e lle C o n fe re n ze
E piscopali. U k a z a ła się o n a ja k o tr z e c i to m k ie r o w a n e j p rz e z p ro f.
G. F e 1 i e i a n i s e r ii Q u a d ern i d e lla co d ific a zio n e can on ica p o św ię c o n e j h is to r ii p r a w n o - k u łtu r o w e j k o d y fik a c ji p r a w a k o śc ie ln e g o i s ta n o w i w y ra ź n e p o sz e rz e n ie p e rs p e k ty w y s tu d ió w p re z e n to w a n y c h w t e j s e rii. Z a s a d n ic z y tr z o n p u b lik a c ji o b e jm u je te k s ty s ta tu tó w e u r o - pejiskich k o n f e r e n c ji b is k u p ó w , łą c z n ie ze s t a tu t a m i R a d y K o n f e r e n c ji B is k u p ó w E u ro p y (CCEE) o ra z K o m is ji E p is k o p a tó w W sp ó ln o ty E u r o p e js k ie j (C O M ECE). A n i z p rz e d m o w y a n i z u w a g w s tę p n y c h n ie w y n ik a , czy i k ie d y u k a ż e się d r u g i to m z a w ie r a ją c y s t a tu t y k o n fe r e n c j i p o z a e u ro p e js k ic h .
280 R ecenzje [121 Do te k s tó w s ta tu tó w a u t o r d o ta r ł d z ię k i u p rz e jm o ś c i p o d s e k r e ta r z y K o n g re g a c ji B is k u p ó w o ra z K o n g re g a c ji K o śc io łó w W sc h o d n ic h . P r e z e n tu je w ię c s t a t u t y o b o w ią z u ją c e w c z a sie p rz y g o to w a n ia p ra c y , p r a k ty c z n ie z k o ń c e m 1,98'fi r. D la te g o z n a la z ły się ob o k sie b ie s t a tu t y d e f in ity w n ie z a tw ie rd z o n e , ja k też z a tw ie rd z o n e ad e x p e r lm e n tu m
(A n g lia i W a lia , G re c ja ,. M a lta , W ęg ry , P o ls k a ) czy te ż a d q u in ą u e n -
n iu m (J u g o s ła w ia w r. 18®3). W c h w ili d o ta r c ia k s ią ż k i n a r y n e k n ie
w s z y s tk ie zam ie sz c z o n e w z b io rz e s t a tu t y p o z o s ta w a ły w m o cy (np. s t a t u t K o n i E p is k o p a tu P o ls k i). T e k s ty p o sz c z e g ó ln y c h s t a tu t ó w a u to r p o p rz e d z ił is to tn y m i d a n y m i h is to ry c z n y m i d o ty c z ą c y m i p o w s ta n ia k o n f e r e n c ji, ic h p rz e k s z ta łc e ń o rg a n iz a c y jn y c h , lic z b y c z ło n k ó w w la ta c h 196®,—;19®4 o ra z d ie c e z ji n ią o b ję ty c h . D a n e te z a c z e rp n ą ł z C o n sp e c tu s
C o n fe re n tia ru m E p isc o p a liu m E u ropae w y d a n e g o w r. 1994 p rz e z C CEE. D a n e św ia d c z ą o te n d e n c ji z w y ż k u ją c e j g d y c h o d z i o lic z b ę c z ło n k ó w k o n f e r e n c ji ■— z w y ją tk ie m I t a li i (z 308 w r. 6S do 16& w 85), F r a n c j i (z 1391 w r. 74 do 1*2-5 w 86) i H is z p a n ii (z 8® w r. 69 do 74 w r. 84i). A u to r u s iło w a ł te ż p o d a ć is to tn e w s k a z ó w k i b ib lio g r a fic z n e , z e s ta w p o z y c ji je s t je d n a k n a d e r s k ro m n y . D la a u to r ó w z a jm u ją c y c h się k o n f e r e n c ja m i b is k u p im i p r a c a d r a A s to r rie g o s ta n o w i c e n n ą p o m o c — a to li z z a s trz e ż e n ie m , że n ie z n a j d u je m y w n ie j w s z y s tk ic h s t a tu t ó w a k tu a l n ie o b o w ią z u ją c y c h . Z e s ta w ie n ie s t a tu t ó w z a tw ie r d z a n y c h n a p r z e s tr z e n i 17 l a t o d b iło się te ż n a w s tę p n e j części p ra c y , w k tó r e j a u to r p rz e p r o w a d z a s t u d iu m p o ró w n a w c z e i w o p a rc iu o n a g ro m a d z o n e d o k u m e n ty d a je ic h c h a r a k t e r y s t y k ę p ra w n ą . S k r u p u la tn i e w y ło w ił o d rę b n o ś c i, n a le ż y je d n a k p o s ta w ić p y ta n ie , w ja k i e j m ie rz e z a c h o w a ły się one w s t a t u t a c h d e fin ity w n ie z a tw ie rd z o n y c h . C h a r a k te r y s ty k a k r e ś lo n a p rz e z a u t o r a w y m a g a o b e c n ie w sz e re g u p u n k ta c h k o r e k to r y (np. o d n o śn ie do p rz e w o d n ic z ą c e g o k o n fe re n c ji). W śró d d w u d z ie s tu — o p ró cz C C E E i C O M E C E — e u ro p e js k ic h k o n f e r e n c ji b is k u p ó w tr z y n ie m a ją c h a r a k t e r u k ra jo w e g o . S ą to k o n fe r e n c je b is k u p ó w A n g lii i W alii o ra z S z k o c ji, a w ię c d w ie k o n f e r e n c je d z ia ła ją c e n a te r e n ie W ie lk ie j B r y ta n i i o ra z K o n f e r e n c ja s k a n d y n a w s k a , do k tó r e j n a le ż ą b is k u p i D a n ii, F in la n d ii, Is la n d ii, N o rw e g ii i S z w e c ji. N a jz w ię ź le jsz e są s t a t u t y g re c k ie
(12 a rty k u łó w ) i s z w a jc a r s k ie (1:4 a rt.), n a p rz e c iw le g ły m b ie g u n ie z n a j d u je się w ło s k i (59 a rt.). S ta t u t y k r a jó w , k tó r y c h ję z y k z alicza się do k o n g re s o w y c h , pisaine są w ję z y k u o jc z y s ty m , in n e w ję z y k u ła c iń sk im . S p o śró d o so b liw o śc i w y m ie ń m y R a d ę K a r d y n a łó w w K o n fe r e n c ji B is k u p ó w F r a n c j i o ra z p rz y n a le ż n o ś ć (z g ło s e m d o ra d c z y m ) dc k o n f e r e n c ji b is k u p ó w R F N w iz y ta to ró w a p o s to ls k ic h i k a n o n ic z n y c h . W sz y s tk ie s t a tu t y n a w ią z u ją do d y sp o z y c ji D e k r e tu C hristus D om inus,
n ie b r a k je d n a k te ż ta k ic h , k tó r e w s a m o o k re ś le n iu k o n f e r e n c ji id ą d a le j. T a k n p . k o n f e r e n c ja s z w a jc a r s k a o k re ś la się ja k o g r e m iu m k ie ro w n ic z e K o śc io ła k a to lic k ie g o w S z w a jc a rii. W o ln o m ieć n a d z ie ję , że w d y s k u s ji n a d s t a tu te m te o lo g ic z n y m i p r a w n y m K o n fe re n c ji B i
[13] R ecenzje 281 s k u p ó w (m a ją c e j p ro w a d z ić do o d p o w ie d n ie g o d o k u m e n tu d o k tr y n a l nego) s a m o św ia d o m o ś ć p o szcz e g ó ln y c h k o n fe r e n c ji s ta n o w ić b ę d z ie j e
d e n z a rg u m e n tó w .
K s. R e m ig iu s z
Sobański
G iorgio C o r b e l l i n i . II sin od o d iocesan o n e l n u o v o C od ex Iu ris C anonici.
R om a 1986. P o n tific ia U n iv e r sitä L a tera n en se s . X X IV + (274 + 6 Salb. W s e r ii w y d a w n ic z e j Q u a d e r n i d i A p o llin a r is I n s t y t u t u O b o jg a P r a w P a p ie s k ie g o U n iw e r s y te tu L a te r a n e ń s k ie g o u k a z a ła się — jaiko to m 7 — p r a c a G. C o rb e llin i n a t e m a t s y n o d u d ie c e z ja ln e g o w n o w y m K o d e k sie P r a w a K a n o n ic z n e g o . A u to r p r e z e n tu je t u t a j n o rm y ztoioru J a n a P a w ła II z a w a r te w k a n o n a c h 4SO'—46® tr a k t u j ą c e o s y n o d z ie d ie c e z ja ln y m n a w ią z u ją c s z e r o k o do h is to r ii te j in s ty tu c ji. P r a ca o p a r ta je s t n a sz e ro k ie j b a z ie ź ró d ło w e j z w ią z a n e j p rz e d e w s z y s t k im z d z ie ja m i s y n o d u w u s ta w o d a w s tw ie k o ś c ie ln y m . S ta n o w ią ją : d e k r e ty s o b o ró w p o w sz e c h n y c h , a k ty p r a w n e p a p ie ż y , a k ty p r a w n e k o n g re g a c ji rz y m s k ic h , p r o j e k ty u c h w a ł so b o ró w , C o rp u s lu iris C a n o n ic i, p r o j e k ty r e d a k c y jn e P a p ie s k ie j K o m is ji do R e w iz ji K PK „ k s ię gi litu r g ic z n e . O b fic ie n a w ią z a n o ta k ż e do l i t e r a t u r y n a t e m a t s y n o d ó w , m. in . d o d z ie ła B e n e d y k ta X IV „De S y n o d o D io e c e s a n a ” .
C ało ść d z ie ła s k ła d a się z s ie d m iu ro z d z ia łó w . W p ie r w s z y m z n ic h (s. 4—430 A u to r o m a w ia h is to r ię — d a w n ą i n a jn o w s z ą — in s ty tu c ji s y n o d u d ie c e z ja ln e g o ja k o n a rz ę d z ia w s p ó ln o ty K o śc io ła p a r t y k u l a r n e go. P ie r w s z ą część ro z w a ż a ń p o św ię c a t u t a j K o d e k s o w i P T aw a K a n o n ic z n e g o J a n a P a w ła z w ra c a ją c u w a g ę n a z a a k c e n to w a n ą p rz e z p r a w o d a w c ę w k o n s ty tu c ji S a c ra e d is c ip lin a e le g e s z a s a d ę w ie rn o ś c i S o b o ro w i W a ty k a ń s k ie m u I I o ra z tr a d y c ji k a n o n is ty c a n e j. S z e rz e j ro z w ija id eę sy n o d u d ie c e z ja ln e g o z a w a r tą w d e k re c ie s o b o ro w y m C h r i
s tu s D o m in u s (n. 36). W d ru g ie j części ro z d z ia łu c z y te ln ik z a p o z n a je się z w y w o d a m i G. C o rb e llin i n a te m a t sy n o d u d ie c e z ja ln e g o ja k o n a r z ę d z ia w sp ó ln o ty K o śc io ła p a r ty k u la r n e g o . A u to r p o d k re ś la , iż w k a n . 4:63 K P K t r a k t u j ą c y m o u c z e s tn ik a c h sy n o d u d ie c e z ja ln e g o w i d a ć re f le k s n a u k i so b o ro w e j o K o śc ie le ja k o w sp ó ln o c ie . W sy n o d z ie u r z e c z y w is tn ia się w s p ó ln o ta K o śc io ła p a r ty k u la r n e g o w e w s z y s tk ic h je j e le m e n ta c h s k ła d o w y c h : b is k u p , d u c h o w ie ń s tw o , o soby z a k o n n e , la ik a t. T rz e c i p u n k t ro z d z ia łu z a s ta ł p o św ię c o n y h is to r ii sy n o d u d ie c e z ja ln e g o . P r z e d s ta w io n o ją zw ięźle i p rz e jrz y ś c ie w n a s tę p u ją c y c h o k re s a c h : p o c z ą tk i in s ty tu c ji, je j rozwój,,, od s o b o ru la te r a n e ń s k ie g o IV d o so b o ru tr y d e n c k ie g o , od so b o ru tr y d e n c k ie g o do K P K /:1917., od k o d e k s u do c z a só w w s p ó łc z e s n y c h . P o c z ą tk ó w in s ty tu c ji sy n o d u d ie c e z ja ln e g o a u t o r u p a tr u je w k o n s ty tu c ji W a le n ty n a , G r a c ja n a i W a le n - ty n i a n a z 376 r. z a w a r te j w k się d z e X V I K o d e k s u T e o d o z ja n a (ty t. II,
