JADWIGA LACHMAJER (Gdańsk) Instytut Medycyny Mors'ltiej
[34]
NIEKTÓRE DANE O EKOLOGII KLESZCZY IXODIDAE NA TERENIE
BIAŁOWIESKIEGO PARKU NARODOWEGO
W związku z poszukiwaniem naturalnych ognisk encephalitów wiru- sowych, od maja do września 1955 r. przeprowadzono badania nad klesz- czami rodziny Ixodidae występującymi na terenie Puszczy Białowieskiej
W trzech typach lasu na określonych powierzchniach łowiono kleszcze na roślinach, oraz zbierano je z małych ssaków pochodzących z tych po- wierzchni.
Na roślinach w wyżej podanym okresie złowiono razem 649 sztuk klesz- czy Txodes ricinus. W liczbie tej samice stanowiły 43,90/o, samce 36,50/o,
nimfy 19,60/o-, oraz 1 miot larw. .
Wieloletnie badania oraz dane w literaturze wskazują na to, że naj-
częstszym stadium rozwojowym łowionym na flanelę w lasach są nimfy.
Łowiąc w ten sposób o wiele mniej znajduje się osobników dojrzałych
i larw. W Białowieskim Parku Narodowym większość gtodnych o,sobników
stanowią formy dojrzałe, które prawdopodobnie w rezerwacie trudniej
znajdują dla siebie odpowiednich żywicieli (imagines Ixodes ricinus naj-
częściej atakują dużych żywicieli), którymi w lasach zagospodarowanych
między innymi mogą być zwierzęta domowe i ludzie.
Według tymczasowych obliczeń aktywność kleszczy na roślinach je.st najintensywniejsza a ilość ich w maju wynosi 25,5 szt. na osobogodzinę.
Począwszy od czerwca ilość ich obniża się do 14,3 szt. na osobogodzinę,
w lipcu do 3,2 szt. na osobogodziinę, po czym w sierpniu wz•rasta ponownie do 10 szt. na osobogodzinę. Danych z dalszym miesięcy na razie nie obli- czono.
Równocześnie z powyższymi badaniami, z małych ssaków pochodzą
cych z tych samych powierzchni, zebrano 2624 szt. kleszczy rodzaju Ixodes,
wśród których przeważały stadia nimfalne i larwalne. Obliczenia wyka-
zały, że na jednego ssaka przypadało: w maju 6,5 szt., w czerwcu 6,6 szt., w lipcu 1 szt., w sierpniu 0,4 szt., a we wrześniu 1,2 szt. kleszczy. Z porów- nania ,otrzymanych średni,ch wyn:ika, że wzmożona aktywność młodszych
stadiów rozwojowych wypada parę tygodni później .niż aktywność form
dojrzałych. Jest to związane z masowym pojawem larw wyklutych z jaj
złożonych przez samice, które wcześnie na wiosnę znalazły żywicieli.
Na małych ssakach stwierdzono dotychczas następujące gatunki: Ixodes ricinus i Txodes trianguliceps.
Poza terienem Parku pr,zepr.owadzono, badania zakleszcz.enia bydła do- mowego, wypasanego na pastwiskach leśnych i przyleśnych. W podanym
7 Wiadomości Parazytologiczne nr 5 - Supple,me.ntum
98 J. LACHMAJER
wyżej okresie na 3900 szt. zebranych z bydła kleszczy Ixodes ricinus, 79,60/o
stanowiły samice, 20,2% samce, a 0,20/o nimfy. Larw na bydle nie zauwa-
żono.
Na bydle domowym oprócz lxodes ricinus znaleziono również Derma- centor pictus.
Dalsze prace w toku.
HEKOTOPbIE ,łl;AHHbIE
no
3KOJIOI'J1J1 KJIEIJJ:EVl J13 CEMEHCTBA IXODIDAE B BHJIOBE)KCKOM HAPO,ll;HOM 3AIIOBE,ll;HJ1KEPe3IOMe
B 3aB11Cl1MOCTl1 C Il011CKaMl1 ecTeCTBeHHb!X 0'-IarOB B11pyc0Boro 3HqecpaJil1Ta 6b!Jll1 IlPOBep;eHbI JieTOM 1955 rop;a B BHJIOBe:lKCKOM Hapop;HOM 3aIJOBe/l,H11Ke 11CCJiep;oBaHl1H, Kacarorq11ecH KJiell.leti: 113 ceMeti:CTBa Ixodidae. O6HapyJKeH Ha pacTeH11Hx Bl1/l, Ixodes
r!.cinus. Cpep;11 co6paHHb!X Ha paCTl1TeJibH0CTl1 KJiell.leiil 45,90/o COCTaBJIHJil1 caMK11,
36,50/o - caMqbI 11 19,60/o - H11Mq)b!. B3POCJ!b!e oco611 rrpOHBJIHIOT CaMylO 60JibLUYIO aKTl1BHOCTb B Mae, caMylO CJia6yIO - B 11IOJie; BTOPl1"!Hb!H rrep11op; yci;1JJeHHOH aKTJ1- BHOCIJ'l1 HacTyrraeT B aBrycre. Ha MeJIKl1X /l,l1Kl1X MJieKOlll1Ta!Oll.111X IJapa311Tl1PYIOT Jll1"!11HKJ1 11 H11Mq)hI Ixodes ricinus 11 ace CTap;1111 Ixodes trianguliceps. J1HTeHCMBHaH aKTl1BHOCTb Jll1"!11HOK 11 H11Mq) Ixodes ricinus rrpl1XO/l,11TCH Ha 6oJiee Il03/l,Hee BpeMH, '-leM Y cpopM 3peJib!X. Ha PQ,raTOM CKOTe B BHJIOBeJKe Bb!HBJieHbl KJ!ell.111 Ixodes ri- cinus 11 Dermacentor pictus.
SOME DATA ON THE ECOLOGY OF THE TICKS OF THE FAMILY IXODIDAE IN THE BIAŁOWIEŻA NATIONAL PARK
Summ ary
In ·connection with a search for natur.al f.oci of va:nious kfa1ds of ence.phalitis vi- rus in ·the Białowieża National Park in the summer of 1955 ticks of the family Ixo- didae were e"amined. The occurrence of the species Ixodes ricinus on plants was observed, Females constitute 45.90/o, males 36.50/o and nymphs 19.0~/o of the to.tal of ticks collected. Mature specimens ,show the maximum activity -in May, the minimum
activity ,in July, while their higher activity appears again in August. Ix,odes ri'cinus larvae and nymphs and all development stage.s of Ixodes trianguliceps parasitize on small wild mammals. The higher activity of Ixodes ricinus larvae an"d nymphs ap- pears later than that of its mature forms. Ixodes ricinus .and Dermacentor pict!us were found to ,occur on domestic cattle a,t Białowieża.
