UMOWA O DZIEŁO
„Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego
dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia”
(art. 627 k.c.)
umowa konsensualna, dwustronnie zobowiązująca, wzajemna, odpłatna
w charakterze każdej ze stron może wystąpić dowolny podmiot prawa cywilnego
należy do umów powszechnie zawieranych
brak wymogu zachowania formy szczególnej; forma pisemna tylko dla celów dowodowych
umowa o świadczenie usług zaliczana do podgrupy
„umów o rezultat usługi”
przeciwstawiana umowie o pracę - ze względu na brak podporządkowania oraz konieczność osiągnięcia
oznaczonego rezultatu pracy i umiejętności, inne zasady odpowiedzialności związanej z wykonaniem i jakością usługi
przeciwstawiana umowie zlecenia – jako umowie o staranne wykonanie usługi; w umowie o dzieło mniejsze znaczenie ma obowiązek jej osobistego wykonania
w odróżnieniu od sprzedaży rzeczy przyszłej (emptio rei speratae)
gdy w umowie o dzieło chodzi o wytworzenie nowej rzeczy i przeniesienie praw do niej, umowa o dzieło nie sprowadza się do przeniesienia prawa majątkowego do przedmiotu świadczenia w zamian za zapłatę ceny; chodzi w niej o wytworzenie dzieła i wydanie go połączone z
przeniesieniem praw
obok umowy o dzieło:
1) grupa wyspecjalizowanych umów o rezultat usługi, które wyemancypowały się z umowy o dzieło zachowując pewne wspólne elementy konstrukcyjne
np. umowy regulowane prawem wynalazczym i autorskim umowy o wykonanie robót budowlanych
umowy o sporządzenie projektu technicznego umowy o prace geologiczne i geodezyjne
przepisy o umowie o dzieło są do nich subsydiarnie stosowane
2) grupa umów pokrewnych umowie o dzieło, ale różniących się konstrukcją
np. umowa o naprawy gwarancyjne wykonywane w ramach
odpowiedzialności z tytułu gwarancji (577-581 k.c.)
Obowiązki przyjmującego zamówienie 1) wykonanie dzieła
dzieło stanowi rezultat pracy lub twórczości o cechach uzgodnionych przez strony w chwili zawierania umowy
zobowiązanie rezultatu
przedmiot świadczenia stanowi zjawisko przyszłe;
dzieło nie może istnieć w chwili zawierania umowy
konieczność określenia z góry rezultatu, który ma zostać osiągnięty;
dowolne metody: jednostki metryczne, wzór, plan, rysunek, opis
cechą konstytutywną jest samoistność rezultatu –
w chwili ukończenia dzieła ustaje jego zależność od twórcy, staje się ono wartością autonomiczną, mogącą stanowić
samodzielny przedmiot obrotu
przedmiotem umowy o dzieło mogą być rezultaty materialne,
a także niematerialne, o ile zostaną utrwalone w określonym nośniku
dzieło powinno zostać wykonane w określonym terminie
„Jeżeli przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest
prawdopodobne, żeby zdołał je ukończyć w czasie
umówionym, zamawiający może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do wykonania dzieła” (art. 635 k.c.)
brak elementów zależności czy podporządkowania przyjmującego zamówienie od zamawiającego
obowiązek wykonania dzieła w sposób określony w umowie, zgodnie z celem społeczno-gospodarczym zobowiązania, zasadami współżycia społecznego i ustalonymi zwyczajami (art. 354 k.c.)
obowiązek przeniesienia na zamawiającego prawa własności dzieła, chyba że dzieło wykonywane jest z materiałów
zamawiającego
2) obowiązek osobistego wykonania dzieła
zamawiający może żądać osobistego wykonania dzieła przez przyjmującego zamówienie tylko wtedy, gdy to wynika z treści czynności prawnej,
z ustawy albo z właściwości świadczenia (art. 356 § 1 k.c.)
3) obowiązek znoszenia ingerencji zamawiającego w toku wykonywania dzieła
o sposobie wykonania dzieła decyduje co do zasady przyjmujący zamówienie
zamawiającemu przysługuje prawo kontroli sposobu wykonywania,
pod względem prawidłowości i zgodności z umową
„Gdy dzieło uległo zniszczeniu lub uszkodzeniu wskutek
wadliwości materiału dostarczonego przez zamawiającego albo wskutek wykonania dzieła według jego wskazówek, przyjmujący zamówienie może żądać za wykonaną pracę umówionego
wynagrodzenia lub jego odpowiedniej części, jeżeli uprzedził zamawiającego o niebezpieczeństwie zniszczenia lub
uszkodzenia dzieła”
(art. 641 § 2 k.c.)
przyjmujący zamówienie jest zobowiązany do niezwłocznego
zawiadomienia zamawiającego o wystąpieniu okoliczności
przeszkadzających prawidłowemu wykonaniu dzieła (art. 634
k.c.)
4) obowiązek dostarczenia materiałów, narzędzi i środków pomocniczych
w braku odpowiednich postanowień umowy i zwyczajów, dostarczenie materiałów, narzędzi i środków pomocniczych obciąża przyjmującego zamówienie
jeżeli z umowy wynika, że obowiązek dostarczenia materiałów obciąża zamawiającego, warunkiem zwolnienia się przyjmującego zamówienie z odpowiedzialności za nieprawidłowości dzieła jest niezwłoczne
zawiadomienie zamawiającego o nieprzydatności materiału (art. 634 k.c.)
zawiadomieniu powinno towarzyszyć powstrzymanie się od wykonywania dzieła aż do momentu uzyskania odpowiedzi zamawiającego
jeżeli mimo zawiadomienia, zamawiający nalega na wykonanie dzieła z dostarczonego przez siebie materiału, obciążają go skutki zastosowania niewłaściwych materiałów
przyjmujący zamówienie jest zobowiązany do zabezpieczenia dostarczonych materiałów przed uszkodzeniem lub utratą
przyjmujący zamówienie jest zobowiązany do użycia dostarczonych
materiałów w sposób odpowiedni, złożenia rachunku i zwrotu niezużytej
części (art. 633 k.c.)
5) obowiązek wydania dzieła
obowiązek przyjmującego zamówienie do jego wydania zamawiającemu
użyte w art. 643 k.c. określenia „wydanie” i „odebranie” dzieła nie są równoznaczne
celem wydania dzieła jest stworzenie zamawiającemu możliwości faktycznego korzystania z dzieła, zgodnie z jego przeznaczeniem i stosownie do jego właściwości
forma wydania zależny od charakteru zamówionego dzieła
w praktyce dzieło ma postać rzeczy, a jego wydanie polega na przeniesieniu faktycznego władztwa (corpus possesionis) i woli sprawowania tego władztwa (animus possesionis)
– tzw. wydanie dzieła do rąk zamawiającego
czasami obowiązek wydania dzieła zostaje zrealizowany przez samo wykonanie dzieła
np. pomalowanie lub wyczyszczenie określonej powierzchni, wykonanie określonych prac, zrobienie fryzury bądź makijażu
art. 636¹k.c. dodany ustawą o prawach konsumenta, która wejdzie
w życie 25 XII 2014 r.
Obowiązki zamawiającego
1) obowiązek współdziałania z wykonawcą dzieła
„Jeżeli do wykonania dzieła potrzebne jest współdziałanie zamawiającego, a tego współdziałania brak, przyjmujący
zamówienie może wyznaczyć zamawiającemu odpowiedni termin z zagrożeniem, iż po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu będzie uprawniony do odstąpienia od umowy” (art. 640 k.c.)
W razie odstąpienia od umowy przez przyjmującego zamówienie na powyższej podstawie zamawiający jest zobowiązany do
zapłacenia wynagrodzenia, mimo niewykonania dzieła.
Wynagrodzenie to ulega jednak zmniejszeniu o kwotę
zaoszczędzoną przez przyjmującego zamówienie wskutek niewykonania dzieła (art. 639 k.c.)
brak możliwości wymuszenia współdziałania zamawiającego na drodze sądowej
W szczególnych przypadkach zwłoki zamawiającego we
współdziałaniu, przyjmującemu zamówienie może przysługiwać
odszkodowanie
2) obowiązek odebrania dzieła
„Zamawiający obowiązany jest odebrać dzieło, które przyjmujący zamówienie wydaje mu zgodnie ze swym
zobowiązaniem”
(art. 643 k.c.)
odebranie dzieła jest czynnością aprobującą
niedokonanie odbioru prawidłowo wydawanego dzieła powoduje
popadnięcie zamawiającego w zwłokę
3) obowiązek zapłaty wynagrodzenia
podstawowy obowiązek zamawiającego (art. 627 k.c.)
„Art. 628 § 1. Wysokość wynagrodzenia za wykonanie dzieła
można określić przez wskazanie podstaw do jego ustalenia. Jeżeli strony nie określiły wysokości wynagrodzenia ani nie wskazały podstaw do jego ustalenia, poczytuje się w razie wątpliwości, że strony miały na myśli zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego
rodzaju. Jeżeli także w ten sposób nie da się ustalić wysokości wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające
uzasadnionemu nakładowi pracy oraz innym nakładom przyjmującego zamówienie.
§ 2. Przepisy dotyczące sprzedaży według cen sztywnych, maksymalnych, minimalnych i wynikowych stosuje się odpowiednio”.
możliwość określenia wynagrodzenia wprost w samej umowie lub ustalenia go w inny sposób
„zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju” - dyrektywa interpretacyjna:
przeciętne wynagrodzenie pobierane na rynku za usługi danego rodzaju; wynagrodzenie stosowane już przez strony;
każdorazowo należy uwzględnić inflację lub deflację
Dwie podstawowe metody ustalenia wynagrodzenia:
1) wynagrodzenie kosztorysowe (art. 629 k.c.) 2) wynagrodzenie ryczałtowe (art. 632 § 1 k.c.)
Ad 2) „Jeżeli strony umówiły się o wynagrodzenie ryczałtowe, przyjmujący zamówienie nie może żądać
podwyższenia wynagrodzenia, chociażby w czasie zawarcia umowy nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac” (art. 632 § 1 k.c.)
„Jeżeli jednak wskutek zmiany stosunków, której nie można było przewidzieć, wykonanie dzieła groziłoby
przyjmującemu zamówienie rażącą stratą, sąd może
podwyższyć ryczałt lub rozwiązać umowę” (art. 632 § 2
k.c.)
Ad 1) „Jeżeli strony określiły wynagrodzenie na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów (wynagrodzenie kosztorysowe),
a w toku wykonywania dzieła zarządzenie właściwego organu państwowego zmieniło wysokość cen lub stawek obowiązujących dotychczas w obliczeniach kosztorysowych, każda ze stron może żądać odpowiedniej zmiany umówionego wynagrodzenia. Nie
dotyczy to jednak należności uiszczonej za materiały lub robociznę przed zmianą cen lub stawek” (art. 629 k.c.)
„Jeżeli w toku wykonywania dzieła zajdzie konieczność
przeprowadzenia prac, które nie były przewidziane w zestawieniu prac planowanych będących podstawą obliczenia wynagrodzenia kosztorysowego, a zestawienie sporządził zamawiający,
przyjmujący zamówienie może żądać odpowiedniego
podwyższenia umówionego wynagrodzenia. Jeżeli zestawienie planowanych prac sporządził przyjmujący zamówienie, może on żądać podwyższenia wynagrodzenia tylko wtedy, gdy mimo
zachowania należytej staranności nie mógł przewidzieć konieczności prac dodatkowych” (art. 630 § 1 k.c.)
„Przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia
wynagrodzenia, jeżeli wykonał prace dodatkowe bez uzyskania zgody zamawiającego” (art. 630 § 2 k.c.)
„Gdyby w wypadkach przewidzianych w dwóch artykułach
poprzedzających zaszła konieczność znacznego podwyższenia wynagrodzenia kosztorysowego, zamawiający może od umowy odstąpić, powinien jednak uczynić to niezwłocznie i zapłacić przyjmującemu zamówienie odpowiednią część umówionego wynagrodzenia”
(art. 631k.c.)
Termin płatności wynagrodzenia wynika z umowy stron.
Jeżeli nie został określony w umowie, wynagrodzenie należy się w chwili oddania dzieła (art. 642 § 1 k.c.)
„Jeżeli dzieło ma być oddawane częściami, a
wynagrodzenie zostało obliczone za każdą część z osobna, wynagrodzenie nalezy się z chwilą spełnienia każdego ze świadczewń częściowych” (art. 642 § 2 k.c.)
dzieła nie uważa się za oddane, gdy przyjmujący zamówienie zaoferował je zamawiającemu, lecz ten odmówił odbioru z uzasadnionego powodu
np. wad dzieła lub nieosiągnięcia umówionego rezultatu
Zapłata wynagrodzenia mimo niewykonania dzieła:
„Zamawiający nie może odmówić zapłaty wynagrodzenia mimo niewykonania dzieła, jeżeli przyjmujący zamówienie był gotów je wykonać, lecz doznał przeszkody z przyczyn dotyczących
zamawiającego. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła” (art. 639 k.c.)
„Dopóki dzieło nie zostało ukończone, zamawiający może w każdej chwili od umowy odstąpić płacąc umówione wynagrodzenie.
Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co
przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła”
(art. 644 k.c.)
art. 645 § 1 k.c.: „Umowa o dzieło, którego wykonanie zależy od osobistych przymiotów przyjmującego zamówienie, rozwiązuje się wskutek jego śmierci lub niezdolności do pracy.
§ 2: Jeżeli materiał był własnością przyjmującego zamówienie, a
dzieło częściowo wykonane przedstawia ze względu na zamierzony
cel umowy wartość dla zamawiającego, przyjmujący zamówienie
lub jego spadkobierca może żądać, ażeby zamawiający odebrał
materiał w stanie, w jakim się znajduje, za zapłatą jego wartości
oraz odpowiedniej części wynagrodzenia”.
Własność i posiadanie dzieła
jeżeli dzieło jest wytwarzane z materiałów zamawiającego, od początku przysługuje mu prawo własności dzieła
jeżeli dzieło jest wykonywane z materiałów należących do przyjmującego zamówienie:
dzieło jest rzeczą oznaczoną co do tożsamości i stanowi w zasadzie rzecz przyszłą w
rozumieniu art. 155 § 2 k.c.
- do przeniesienia własności rzeczy przyszłej niezbędna jest umowa i przeniesienie
posiadania
(istnieje jednak duża różnorodność
zawieranych umów o dzieło)
Ryzyko przypadkowej utraty lub uszkodzenia
pomiędzy zawarciem umowy a jej wykonaniem upływa pewien czas
fragment problematyki przejścia korzyści i ciężarów
„Niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia materiału na wykonanie dzieła obciąża tego, kto materiału dostarczył”
(art. 641 § 1 k.c.)
przyjmuje się, że przyjmujący zamówienie ma obowiązek pieczy niezależnie od tego, kto dostarczył materiały
dostarczenie materiałów należy odróżniać od powierzenia rzeczy w związku ze spełnianą usługą,
np. jej czyszczeniem, czy naprawą
art. 548 k.c. w zw. z art. 636¹k.c.
Odpowiedzialność przyjmującego zamówienie za wady przed wydaniem dzieła
„Jeżeli zamawiający sam dostarczył materiału, może on w razie odstąpienia od umowy lub powierzenia
wykonania dzieła innej osobie żądać zwrotu materiału i wydania rozpoczętego dzieła” (art. 636 § 2 k.c.)
„Jeżeli przyjmujący zamówienie wykonywa dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową,
zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin.
Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu zamawiający może od umowy odstąpić albo
powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo
przyjmującego zamówienie” (art. 636 § 1 k.c.)
Odpowiedzialność przyjmującego
zamówienie za wady przy wydaniu i odbiorze dzieła
art. 637 k.c. – uchylony ustawą o
prawach konsumenta, która weszła w życie 25 XII 2014 r.
art. 638 k.c. – nowa treść nadana ustawą
o prawach konsumenta
UMOWA ZLECENIA
Pojęcie i charakterystyka ogólna
Strony: dający zlecenie i przyjmujący zlecenie (powszechnie zleceniodawca i zleceniobiorca)
Elementem przedmiotowo istotnym dla umowy zlecenia jest zobowiązanie przyjmującego zlecenie do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie (art. 734 KC)
Umowa należytej staranności (brak odpowiedzialności za osiągnięcie celu; zaufanie)
UWAGA! Działanie zleceniobiorcy może polegać na dokonaniu czynności w imieniu zleceniodawcy (por. Art. 734§2 KC i
pełnomocnictwo) albo w imieniu własnym, ale na rachunek zleceniodawcy (zob. art. 740)
Odpłatność – art. 735 KC
Zawarcie umowy – wg zasad ogólnych (wyjątek art. 736 KC)
Forma dowolna, chyba że zlecenie połączone jest z pełnomocnictwem
dla którego wymagana jest forma szczególna (art. 734§2 zd. 2 KC)
Prawa i obowiązki stron
Przyjmujący zlecenie
Dokonanie określonej w umowie czynności prawnej (art. 734§1 KC)
Zachowanie należytej staranności (art. 355 KC)
Dowolność sposobu wykonania, z wyjątkiem art.
737 KC
Co do zasady osobiste, z wyjątkiem art. 738 § 1 i 2 KC
Informowanie oraz wydanie wszystkiego co przy wykonaniu uzyskał (art. 740 KC)
Zakaz używania we własnym interesie rzeczy i
pieniędzy powierzonych (art. 741 KC)
Prawa i obowiązki stron
Dający zlecenie
Zaliczka (art. 743 KC)
Zwrot wydatków i zwolnienie od zobowiązań (art. 742 KC)
Odpłatność (art. 735 i 744 KC)
Ustanie zlecenia
Przez wykonanie zlecenia
Wypowiedzenie (art. 746 KC)
Co do zasady śmierć albo utrata zdolności do czynności prawnej nie powodują ustania zobowiązania (chyba że umowa stanowi
inaczej) – art. 747 KC
Śmierć zleceniobiorcy – art. 748 (odwrotnie
niż śmierć zleceniodawcy)
Przedawnienie roszczeń z umowy zlecenia
Art. 751 KC
Na zasadach ogólnych wynikających z art. 117 KC i n. z wyjątkiem:
2 lata – wynagrodzenie oraz zwrot poniesionych wydatków, przysługujące osobom, które stale w zakresie prowadzonego przedsiębiorstwa
trudnią się przyjmowaniem zleceń danego rodzaju,
2 lata – zlecenia w znaczeniu ścisłym dotyczące
czynności faktycznych (utrzymanie, leczenie,
pielęgnowanie, wychowanie lub nauka)
Porównanie
Umowa rezultatu
Zawsze odpłatna (art. 627 KC)
Wynagrodzenie ustalone
kosztorysowo albo przez wskazanie podstawy (art. 628 KC)
Umowa starannego działania
Domniemanie odpłatności (art. 735§1 KC) Sposób
obliczania wynagrodzenia w razie nieujęcia w
umowie (art. 735§2 KC) Istnieje możliwość braku wynagrodzenia (wyrażone w wprost w umowie)
Umowa o dzieło Umowa zlecenia
Przyjmujący zamówienie
zobowiązuje się do wykonania oznaczonego
dzieła (art. 627 KC)
Przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania
określonej czynności prawnej na rzecz
dającego zlecenie (art. 734§1 KC)
Umowa o dzieło Umowa zlecenia
Istnieje możliwość
powierzenia wykonania dzieła osobie trzeciej.
Śmierć zamawiającego – co do zasady brak
skutków / Śmierć przyjmującego zamówienie –
wygaśnięcie (art.
645§1 KC)
Istnieje taka możliwość ale z wieloma zastrzeżeniami (art. 738§1 i 2. 739)
