SEMESTR LETNI 2019/2020 PRAWO KONSTYTUCYJNE

P R AW O K O N S T Y T U C Y J N E

S T A T U S P O S Ł Ó W I S E N A T O R Ó W

art. 107 Konstytucji RP

POZBAWIENIE MANDATU

(odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu)

ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r.

- Kodeks wyborczy (t.j.: Dz. U. z 2019 r., poz. 684 ze zm.)

WYGAŚNIĘCIE MANDATU

art. 21-25 Regulaminu Sejmu

ODPOWIEDZIALNOŚĆ REGULAMINOWA

IMPERATYWNY WOLNY

art. 104 ust. 1 Konstytucji RP

Posłowie są przedstawicielami Narodu. Nie wiążą ich instrukcje wyborców

Konstytucja RP

Rozdział IV

SEJM I SENAT

ustawa z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora

Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r.

– Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej,

Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 23 listopada 1990 r.

– Regulamin Senatu.

M A N D A T P A R L A M E N T A R N Y

UNIWERSALNOŚĆ NIEZALEŻNOŚĆ NIEODWOŁALNOŚĆ

art. 104 ust. 2 Konstytucji RP

(rota określona w Konstytucji RP)

ROZPOCZĘCIE SPRAWOWANIA MANDATU (NABYCIE UPRAWNIEŃ WYNIKAJĄCYCH Z MANDATU)

OBJĘCIE MANDATU ODMOWA

ZŁOŻENIA ŚLUBOWANIA

IMMUNITET FORMALNY

OD DNIA OGŁOSZENIA WYNIKÓW WYBORÓW (art. 105 ust. 2 Konstytucji RP)

nabycie mandatu przedstawicielskiego

(po ogłoszeniu wyników wyborów uzyskanie niektórych uprawnień przysługujących parlamentarzyście)

ZRZECZENIE SIĘ MANDATU (art. 104 ust. 3 Konstytucji RP) na pierwszym posiedzeniu izby

np. (art. 2 ust. 4 Regulaminu Sejmu) posłowie nieobecni na (I) posiedzeniu Sejmu posłowie, którzy uzyskali mandat w trakcie kadencji

składają ślubowanie na pierwszym posiedzeniu, na którym są obecni.

DZIAŁ III Wybory do Sejmu Rozdział 9 Wygaśnięcie mandatu posła i uzupełnienie składu Sejmu

art. 247 § 1 – wyliczenie przypadków wygaśnięcia mandatu posła (katalog zamknięty)

art. 249 § 1: Wygaśnięcie mandatu posła niezwłocznie stwierdza Marszałek Sejmu w drodze postanowienia.

art. 250 § 1 zd. 2 i 3 – prawo odwołania do Sądu Najwyższego (odwołanie wnoszone za pośrednictwem Marszałka Sejmu)

DZIAŁ IV Wybory do Senatu Rozdział 9 Wygaśnięcie mandatu senatora i uzupełnienie składu Senatu

art. 279 § 1 – wyliczenie przypadków wygaśnięcia mandatu senatora (katalog zamknięty)

art. 281 § 1: Wygaśnięcie mandatu senatora niezwłocznie stwierdza Marszałek Senatu, w drodze postanowienia.

G W A R A N C J E N I E Z A L E Ż N O Ś C I

FORMALNA

art. 103 Konstytucji RP art. 107 Konstytucji RPMATERIALNA art. 102 Konstytucji RP

+

NIEPOŁĄCZALNOŚĆ

IMMUNITET

FORMALNY MATERIALNY

NIETYKALNOŚĆ

zakaz zatrzymania lub aresztowania parlamentarzysty bez zgody Sejmu/Senatu

wyjątek:

ujęcie na gorącym uczynku przestępstwa

i zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania

.

+

art. 105 ust. 2-3 Konstytucji RP:

2.Od dnia ogłoszenia wyników wyborów do dnia

wygaśnięcia mandatu poseł nie może być pociągnięty

bez zgody Sejmu do odpowiedzialności karnej.

3.Postępowanie karne wszczęte wobec osoby przed

dniem wyboru jej na posła ulega na żądanie Sejmu

zawieszeniu do czasu wygaśnięcia mandatu. W takim

przypadku ulega również zawieszeniu na ten czas

bieg przedawnienia w postępowaniu karnym.

art.105 ust. 1 Konstytucji RP:

Poseł nie może być pociągnięty do odpowiedzialności

za

swoją

działalność

wchodzącą

w

zakres

sprawowania mandatu poselskiego ani w czasie jego

trwania,

ani

po

jego

wygaśnięciu. Za taką

działalność poseł odpowiada wyłącznie przed

Sejmem, a w przypadku naruszenia praw osób

trzecich może być pociągnięty do odpowiedzialności

sądowej tylko za zgodą Sejmu.

BEZWZGLĘDNY TRWAŁY WZGLĘDNY

NIETRWAŁY

+

ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora

+

ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora

art. 6 ust. 2: działalność wchodzącą

w zakres sprawowania mandatu

zakaz pociągnięcia posła/senatora bez zgody Sejmu/Senatu do odpowiedzialności karnej

zob. także: art. 100 ust. 1 Konstytucji RP

wyjątek: art. 103 ust. 1 zd. 2 (członkowie

Rady Ministrów i sekretarze stanu w administracji rządowej);

inne przypadki (+): ustawa, np. art. 334 §

1 Kodeksu wyborczego, art. 25b pkt 1 i art. 27 pkt 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o

samorządzie gminnym,

… WYGAŚNIĘCIE MANDATU

art. 247 Kodeksu wyborczego

ust. 1 – w zakresie określonym ustawą

ust. 2 – naruszenie zakazów wniosek Marszałka Sejmu

uchwała Sejmu

odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu orzeka w przedmiocie pozbawienia mandatu art. 34

ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora

ALE:

(wyjątek)

+

PRAWA I OBOWIĄZKI PARLAMENTARZYSTÓW

ustawa o wykonywaniu mandatu posła i senatora

Rozdział 3 Prawa i obowiązki posłów i senatorów w Sejmie i w Senacie

(art. 13-18)

Rozdział 4 Inne prawa i obowiązki posłów i senatorów

(art. 19-24)

Regulamin Sejmu Dział I Przepisy ogólne Rozdział 2 Posłowie

Regulamin Senatu Dział III Obowiązki i prawa senatorów

np.:

art. 7 ust. 1 zd. 1 Regulaminu Sejmu:

Posła obowiązuje obecność i czynny udział w posiedzeniach Sejmu oraz organów Sejmu, do których został wybrany.

art. 7 ust. 4:

Do podstawowych obowiązków posła należy w szczególności:

1) udział w głosowaniach podczas posiedzeń Sejmu i w komisjach sejmowych, 2) stosowanie się do wynikających z Regulaminu Sejmu poleceń Marszałka Sejmu. art. 19 ust. 1 Regulaminu Senatu:

Senatora obowiązuje obecność i czynny udział w posiedzeniach Senatu oraz organów Senatu, do których został wybrany. art. 20 ust. 1:

Senator ma obowiązek zgłosić swoją kandydaturę do jednej komisji stałej.

FORMY ORGANIZACJI PARLAMENTARZYSTÓW

Posłowie mogą tworzyć w Sejmie kluby poselskie lub koła poselskie oparte na zasadzie politycznej. KLUB co najmniej 15 posłów

KOŁO co najmniej 3 posłów

art. 8 ust. 6: Posłowie mogą tworzyć w Sejmie zespoły zorganizowane na innych zasadach niż określone w ust. 1.

art. 21 ust. 1 Regulaminu Senatu:

Senatorowie mogą tworzyć w Senacie kluby senackie lub koła senackie zorganizowane na zasadzie politycznej. KLUB co najmniej 7 senatorów

KOŁO co najmniej 3 senatorów

art. 21 ust. 6: Senatorowie mogą tworzyć w Senacie zespoły zorganizowane na innych zasadach niż określone w ust. 1. art. 8 ust. 4: Poseł może należeć

tylko do jednego klubu poselskiego lub koła poselskiego

art. 21 ust. 4: Senator może należeć

Prezentacja została przygotowana na podstawie:

→ Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej: komentarz, Warszawa 2012;

→ Banaszak B., Prawo konstytucyjne, Warszawa 2015;

→ Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne: zarys wykładu, Warszawa 2016;