FILOZOFIA I NAUKA Studia filozoficzne i interdyscyplinarne
Tom 8, cz. 2, 2020
Mariola Kuszyk-Bytniewska
L C M LICIELE NA CE
Blok tematyczny
10.37240/FiN.2020.8.2.10
W ramach bloku tematycznego Polsc m liciele o nauce przedstawiamy drugi zbiór artyku ów przedstawiaj cych pogl dy polskich ludzi nauki z ró - nych o rodków i ró nych okresów ich twórczo ci. Pierwsz cze opubliko- wali my w tomie 6 (2018), a w niej artyku y: Stanis a a Kami skiego opcje metodologiczne (Andrzej Bronk i Monika Walczak), Sp r o nauko o filo-
ofii. Na marginesie Zd is a a Cacko skiego d skusji fenomenologi (Józef D bowski), Stefana Amsterdamskiego poj cie idea u ied nauko-
ej: stron no ej koncepcji podmiotu nauk (Anna Michalska), Florian Znaniecki o nauce. Perspektywa onto-epistemologiczna (Mariola Kuszyk- Bytniewska), Spo ec na rola m drca. Wok koncepcji Floriana Znaniec- kiego (Grzegorz Pyszczek). Warto zwróci uwag , e poza inicjatyw wy- dawnicz wyra on w postaci publikacji sta ego bloku tematycznego – Pol- sc m liciele o nauce, opublikowali my na amach FILOZOFII I NAUKI szereg tekstów analizuj cych pogl dy polskich filozofów i uczonych o nauce, m. in. ukaza y si artyku y o Kazimierzu Twardowskim, Leszku Ko akow- skim, Boles awie Józefie Gaweckim, Andrzeju Grzegorczyku, Leszku Ku - nickim, Ludwiku Flecku.
W tegorocznej, drugiej edycji bloku publikujemy cztery artyku y. Pierw- szy tekst, autorstwa Emanuele Coco z Uniwersytetu w Katanii (W ochy), przypomina g ówne idee Ludwika Flecka w zwi zku z wydaniem po w osku w 2019 przez Mimesis Edizioni ksi ki tego Po stanie i ro j faktu nau- kowego (Stili di pensiero: La conoscenza scientifica come creazione socja- le). Redaktorem ksi ki jest Francesco Coniglione. Tekst ten jest zatytu o- wany The Philosopher Ahead of His Time. Ludwik Fleck and the Complexity of Science (Communication and Notes). Autor, w oski filozof nauki, jest entuzjast my li Ludwika Flecka. Omawiaj c wydany w 2019 roku po w o- sku wybór tekstów Flecka i niejednokrotnie przy tym zaznaczaj c nadzwy- czaj kompetentn jej redakcj przez przez Francesco Coniglione, pisze: Czy- telnik znajdzie dla siebie wiele do my lenia w tej kolekcji esejów i doceni ich starann edycj . Z mojej strony, mam ochot to powiedzie , e nie chodzi o odkrywanie Kuhna trzydzie ci lat przed Kuhnem. Fleck to znacznie wi cej.
Jego my l porusza si z autonomiczn i wizjonersk wra liwo ci . Zbiór jego esejów nale y do tych tekstów, które maj w a ciwo generowania nowych
176 Mariola Kuszyk-Bytniewska
pomys ów w czytelniku i pozwalaj cych zobaczy mu realia i scenariusze, których nigdy nie wyobra a sobie w przesz o ci.”
Dwa nast pne teksty prezentuj twórczo lubelskiego semiotyka i logika, Leona Koja, zmar ego w 2006 r. inicjatora studiów w zakresie Nauka o j - zyku i komunikowaniu” (od 1991, w ramach zaj prowadzonych na Wydzia- le Filozofii i Socjologii w Uniwersytecie Marii Curie-Sk odowskiej).
Tekst Semantyczne warunki porozumiewania si uj ciu Leona Koja ma charakter interdyscyplinarny; dotyka zagadnie z semiotyki logicznej, nauk o komunikacji spo ecznej, filozofii j zyka, nauk o kulturze i nauk spo ecznych, a nawet antropologii filozoficznej i etyki. Jak zauwa a Zbys aw Muszy ski, autor artyku u: Semiotyczne warunki komunikowania si cz si z za o e- niami dotycz cymi natury cz owieka, jego mo liwo ci poznawczych i racjonal- no ci, sposobu organizacji ycia spo ecznego, powstawania i stabilizacji ró - nych systemów warto ci.” Muszy ski krytycznie rekonstruuje pogl dy Koja na skuteczne porozumiewanie si w nauce, filozofii i w yciu spo ecznym.
Tekst Zasada pr e roc sto ci naku. Punkt id enia Leona Koja, au- torstwa Józefa D bowskiego, poddaje analizie najistotniejszy, jak si wydaje, fragment dorobku naukowego Leona Koja, a mianowicie koncepcj przezro- czysto ci znaku, a w szczególno ci Jego podej cie do zagadnie semantycz- nych ugruntowanych w pragmatyce. Zasada przezroczysto ci by a tematem rozprawy doktorskiej Koja – Zasada pr e roc sto ci a ant nomie seman- tyczne. Wed ug D bowskiego istotne dla omawianej problematyki s jeszcze dwie prace – Podstawy denotowania oraz Stosunek semantyki do pragma- tyki (rozprawa habilitacyjna).
Czwarty tekst Paw a Bytniewskiego, o tytule Alina Motycka filozofka nauki, przedstawia zwi zan zawodowo z Instytutem Filozofii i Socjologii PAN filozofk nauki i wiedzy, inicjatork ogólnokrajowego seminarium filo- zoficznego prowadzonego od 1995 r. najpierw jako Kontekst odkrycia w dziejach dziedziny nauki, potem (od 2002) jako Filozoficzne problemy pod- staw wiedzy, Alin Motyck , zmar w 2018 r. Autor rekonstruuje g ówne w tki filozofii nauki uprawianej przez Motyck . To z jednej strony w tek krytyczny w odniesieniu do filozofii nauki, która – zdaniem Motyckiej – nie jest przygotowana do analizy nauki przeobra onej kryzysami, jakim uleg a w XX wieku, a z drugiej autorskie próby zdania sprawy z procesu naukowego jako procesu twórczego. Wspó czesna filozofia nauki – pisze Autor artyku u relacjonuj c pogl dy Motyckiej – […] nie jest w stanie zrozumie tego, e tradycyjne pytanie epistemologiczne o to, jak uzyskujemy wiedz o wiecie, filozofia nauki do wiadczona kryzysami nauki w XX wieku powinna zast pi kwesti , »jak wiedza […] si zmienia, gdzie przez zmian rozumie trzeba nie jedynie przyrost wiedzy, ale wymian struktur poznawczych«.” Nauka jako twórczy proces wytwarzania nowych form i tre ci wiedzy to drugi – podj ty z inspiracji psychologii g bi Carla Gustawa Junga – z wymienio- nych w tków analiz podejmowanych przez Alin Motyck . W tek to jednak niedoko czony, niezamkni ty autorsk konkluzj .
