Grodzisk, gm. Grębków, woj. siedleckie. Stanowisko 1

(1)

Wojciech Wróblewski,Maria

Miśkiewiczowa

Grodzisk, gm. Grębków, woj.

siedleckie. Stanowisko 1

Informator Archeologiczny : badania 20, 124-125

(2)

124

-N p a r t i i c e n t r a l n e j w zgórza o d s ło n ię t o p o z o s t a ło ś c i w ie ż y m ie s z k a ln o - o b rohnej z n is z c z o n e j p o ta г e n * 1л±оto no w ie c t u k o le jn e wykopy o p o w ie rz c h n i łą c z n e j o k o ło 43 u3 na o s i NË-SM n a w ią z u ją c do o d s ło n ię t y c h Ś c ia n budynku. Uchwycono p ołu d n io w o -z ach o d n i n a r o l n i k , frag m en t p ó łn o c n e j ś c ia n y o r a z p r o f i l w schodni a t o t pu. к а p o d s ta w i* o d s ło n ię t y c h fragm entów drewnia-^ n ych budynku nośna s a d z id , t e b y ła t o kw adratow a lu b p r o s to k ą tn a budowla w d o ln e j p a r t i i wy konana z drewna« w w yższych zaś w k o n s t r u k c ji s z a c h u lc o w e j, j a k na t o w s k a z u j* w arstw a p r z e p a lo n e j p o le p y z fra g m e n ta n t d rew n a . M a te r L a ł ruchomy s t a n o w iły g w o śd zie ż e la z n e /ok« 400 szt*/, o k u c ia ż e la z n e « k lu c z e i s k o b le ż e la z n e , fra g m e n ty przedm iotów z b r ą z u , m ie d z i i rogu z n is z czone p o la r e n o ra z nóż 1 c z e rp a k ż e la z n y , a t a k i · c e r a m ik a , k o ś c i , k rz e m ie n i«· M a t e r i a ł y d a t u j ą to budow« na X 1 I I- X IV w. Z a b y t k i z n a j d u j ą S i e w K A P . B a d a n ia będą kontynuowane· GRODZISK, gm.Grębków U n iw e r s y t e t M a rs ta w e k ! w o j. s i e d l e c k i e - i n s t y t u t A r c h e o lo g ii S ta n o w is k o 1

B a d a n ia p r o w a d z ił mgr W o jc ie c h W r ó b le w s k i, k o n s u lto w a ła d o c .d r hab, M a r ia M ic k ie w ic z o w a , B a d a n ia łln a e o w a n e w ramach tem atu R P - II I- 3 5 . C z w a rty sezon b adań. G ro d z isk o w c z e sn o śre d n io w iecz n e «

B ad an ia m i o b ję to z e w n ę trz n y , p ołu d n io w y w a ł g r o d z is k a , s a ło ż o n o t ù je d e n wykop p rzez w a l /wykop X / , o w ym iarach 2,5 x 15 в . Obejmował on swym z a s ię g ie m c a ł ą k u lm in a c je w a łu ; s tt* p ó łn o cn y / w e w n ę trz n y/, aż do je g o p od staw y o ra z s to k p o łu d n io w y / z e w n ę trz n y/ w z n a cz n e j je g o c z ę ś c i.

P r a c e d o s t a r c z y ły c ie k a w y c h i n f o r m a c ji d o ty c z ą c y c h k o n s t r u k c j i w a łu o ra z je g o u s ytu o w a n i a w s to su n k u do p ie r w o t n e j rz e ź b y t e r e n u . Z asadniczym elem entem k o n stru k c y jn y m w ału b y ł u k ła d d re w n ia n y ch s k rz y ń /o w ym iarach o k . 4 ,5 ж 2,25 m; d łu g o ś ć je d n e j s k r z y n i b y ła w ię c w p r z y b liż e n iu równa d łu g o ś c i w cz e sn o śre d n io w iecz n e g o p r ę t a / wznoszonych z d r a n ic / lu b b e le k / « S k r z y n ie b y ły budowane w k o n s t r u k c j i w ie ń c o w e j* Ц w yk o p ie X o d s ło n ię t o d o ść d o b rz e c z y t e ln y u k ła d t r z e c h t a k i c h s k r z y ń ; jed n a z n ic h / s k r z y n ia n r 1/ b y ła u s ta w io n a p r o s to p a d le do p r z e b ie g u l i n i i w ału '; do n i e j d o sta w io n e b y ł y k ró ts z y m i bokami d w ie k o le j n e s k r z y n ie / n r n r 2 L 3/ - ró w n o le g le do p rz e b ie g u l i n i i w a łu . S k r z y n ie t e od s t r o n y z e w n ę trz n e j w ału b y ł y s t a b i l i z o wane dodatkowym elem entem k o n s tru k c y jn y m , tz w . berm ą. Zachowana w ysokość ś c ia n s k r z y ii s i ę g a ła o k o ło 1,5 a . S k r z y n ie usytuow ane b y ły p rz y k ra w ę d z i c y p l a , na k tó rym usypano p o łu d n io w y w ał g r o d z is k a . Głównym elem entem w y p e łn is k a s k r z y ń b y ł a g l i n a m ie js c a m i p rze m ie sz an a z p ia s k ie m . Z g l i n y t e j u s yp an y b y ł w a ł.

G li n ia n y nasyp w ału s t a b i l i z o w a ł a od s t r o n y z e w n ę trz n e j d re w n ia n a k o n s t r u k c ja p r z e k ła d - kowo-rusztowa* Z uwagi na b ard z o s ła b y s t o p ie ń z acho w an ia s i ą d rew n a « /ciem n o sz are z a c ie m n ie  n i a ze smugowymi Ś la d a m i zw ęg lon ych w łó k ie n / tru d n e j e s t o d tw o rz e n ie u k ła d u b e le k k o n s t r u k c ji r u s z to w e j* N ie można w y k lu c z y ć ; że c z ę ś ć znajdow anych na s to k u zewnętrznym ślad ó w drewna po c h o d z iła ze słup ów z n a jd u ją c e g o s i ę tu / ? / o s t r o k o łu .

Główna c z ę ś ć w a łu m ia ła o k o ło 7-8 m s z e r o k o ś c i, zachowana w ysokość nasypu g lin ia n e g o lic z o n e g o od podstaw y w a łu w y n o s i o k o ło 3 ,5 m. I l o ś ć g l i n y z a l e g a ją c e j w w a rstw a ch o s u w is k o wych na wewnętrznym s to k u w a łu s u g e r u je , że p ie r w o t n ie n a s y p w a łu b y ł o o k o ło 1 в w yższy. Można p rz y p u s z c z a ć , że k o ro na w a łu p o s ia d a ła dodatkowe m i l i t a r n e w z m ocn ien ie w p o s t a c i c z ę s t o k o łu .

U p od staw y w ału p o łu d n io w e g o , od s t r o n y w e w n ę trz n e j, n a t r a f i o n o na s k r a j f o s y , k t ó r e j b r z e g i wzm acniane b y ł y f a s s y n ą / o d s ło n ię t o c z y t e ln y u k ła d Ś la d ó w po k o łk a c h p ochodzących z f a s z y n o w a n i* / . O d k r y c ie ślad ó w t e j f o s y s ta n o w ią p o t w ie r d z e n ie wyników b adać sondażowych L .P a d ę r e w s k z e j z 1787 r . N ie można w y k lu c z a ć e w e n t u a ln o ś c i, że sam majdan g r o d z is k a n ó g ł b y ć tu b ro n io n y drew nianym ogrod zeniem , p a lis a d ą .

(3)

125

-k ie r u n e -k b ru z d y b ie g ł m n iej w ię c e j po l i n i i И- E / . Dobrze widoczny w jednym m ie js c u Ś la d o ra - n ift krzyżow ego może s ta n o w ić p r z e s ła n k ę , że mamy tu do c z y n ie n ia ze ś lad am i o r k i wykonywanej ra d ie m . Z n a le z ie n ie w w a r s tw ie o r n e j d ość sp o ryc h i l o ś c i d robnych fragm entów c e r a m ik i wczes n o ś re d n io w ie c z n e j / X I - X I I w ./ s k ł a n ia do w ię t a n ia ic h / tz n , b ruzd/ z tym w ła ś n ie okresem . Wo bec t a k ie g o f a k t u n a le ż y l i c z y ć s ie z e w e n tu a ln o ś c ią i s t n i e n i a w tym r e j o n ie w c z e s n o ś re d n io w ie cz n e g o o s a d n ic tw a o tw a rte g o przed momentem wybudowania gro du . Je d n o c z e ś n ie jednak n i e moż na w y k lu c z y ć d r u g i e j m o ż liw o ś c i, że omawiane ś la d y p o - o rce zw iązane b y ły z o tw a r ta osada k u l t u r y p r z e w o r s k ie j / d a to w an ej m a te ria łe m ceram icznym o ra z z a p in k ą typ u G - b ad a n ia z l a t 1963- •1995 - na f a z y Ku tak ie m u z a k la s y fik o w a n iu m ogłyby s k ł a n ia ć n i e l ic z n e fragm enty c e r a miki p r z e w o r s k ie j, znajdow ane w t e j ż e w a r s t w ie o r n e j .

S y ć może r o z s t r z y g n ie c ie ty c h problemów p r z y n io s ą w y n ik i a n a l iz p yłko w ych z w arstw y o r n e j 1 z a le g a ją c e g o b e z p o ś re d n io pod n i ą p ie rw o tn e g o p o d g le b ia o ra z w y n ik i a n a l iz szczątków bo ta n ic z n y c h p ocho dzących ze szlam ow anie prób ek obu t y c h w a rs tw .

B a d a n ia d o s t a r c z y ły g łó w n ie in f o r m a c ji z a w a rty c h w o d k ry ty c h o b ie k ta c h nieruchom ych. Z n a c z n ie m n ie j n iż w l a t a c h p o p rz e d n ic h b y ło m a t e r ia łu ruchomego, w g lin ia n y m n a s y p ie wału z n a le z io n o je d y n ie d ro b n e , na o g ó ł n le c h a r a k t e r y s t y c z n e frag m e n ty c e r a m ik i. W ię k s zo ść d a ją c y c h s i e o k r e ś l i ć ułamków p o c h o d z iła z n aczyń k u lt u r y p r z e w o r s k ie j. E w id e n tn e m a t e r ia ły wcze s n o ś r e d n io w ie c z n e /datow ane na X I - X I I w ./ pochodzą je d y n ie ze spągowych p a r t i i w y p o łn lsk a f o sy w e w n ę trz n e j o ra z z w a rstw y o r n e j z a le g a ją c e j pod sk rz y n io w ą k o n s t r u k c ją w a lu . Oprócz c e r a m ik i z n a le z io n o ta k ż e je d e n s i l n i e skorodow any, n ie o k r e ś lo n y p rze d m io t ż e la z n y /zachowany w k i l k u n i e w i e l k i c h frag m e n tach / o ra z p a rę kaw ałków ż u ż la .

W y n ik i bedarf n i e p o t w ie r d z ił y jed neg o Is t o t n e g o elem en tu w s z y s tk ic h p o p rzedn ich sezonów d o ty c z ą c e g o zabudowy w c z e s n o ś re d n io w ie c z n e j, a m ia n o w ic ie in te n s y w n y c h ślad ów s p a le n iz n y . Wal p o łu d n io w y w o b r ą b ie badanego re jo n u n i e n o s i ł żadnych ślad ó w g w a łto w n e j d e s t r u k c j i , w o su w i skowych w a rs tw a ch z a le g a ją c y c h na wewnętrznym sto k u w ału - pochodzących z ro z o ryw an ia wału w l a t a c h t r z y d z ie s t y c h i c z t e r d z i e s t y c h XX w- - b ra k b y ło in te n s y w n y c h Ślad ó w s p a le n iz n y , sto k zew n ętrz n y n i e m ia ł nawet ślad ó w w a rs tw osuw iskow ych z wyższych p a r t i i ; z achow ał s i ę w swym p ie rw o tn ym , nadanym mu p rz e z b ud ow niczych u k ła d z ie *

B a d a n ia będą kontynuow ane.

GRODZISZCZANY, gm.Dąbrowa B i a ł o s t o c k a Państwowe Muzeum A rc h e o lo g ic z n e w o j. b i a ł o s t o c k i e ' w w a rsz aw ie

S ta n o w is k o 1

B a d a n ie p r o w a d z ił mgr Ludom ir Ł o f n y . Fin a n so w ał wkż w B ia ły m s to k u . P ie rw s z y sezon b adań. G ro d z isk o ΧΙ-ΚΓΠ w,

£e względu na znaczny s t o p ie ń z n is z c z e n ia o b ie k t u , co w ia z a ło e l ę 2e znaczną n iw e la c ją c z ę ś c i wałów o r a z m ajdanu , wykopy w ytyczo no w m ie js c u wskazującym na stosunkowo n ie d u ż e z n i s z c z e n ia , w c z ę ś c i p ó łn o c n o - z a c h o d n ie j g r o d z is k a . Wykopy z lo k a liz o w a n o na m ajd a n ie w c z ę ś c i

2

p rz y w a ło w e j 1 с i i C elow o na w a le wewnętrznym g r o d z is k a . Ogćłem przebadano 63 m p o w ie rz ch n i o b ie k t u . Po zyskan o m a t e r i a ł c e r a m ic z n y . d o ść z ró żn ico w an y pod względem ty p o lo g ic z n y m , l ic z n y u d z ia ł fragm entów n a cz y ń z duża i l o ś c i ą g r u b o z i a r n i s t e j d o m ie sz k i t ł u c z n i a , n ie k t ó r e p r z e ło my w ie lo b a r w n e , s ła b e ś la d y o b ta c z a n la na n i e l ic z n y c h 1 p rze d e w s z y s tk im p rzyd en nych p a r t ia c h barw y p rz e w a ż n ie w o d c ie n ia c h b rą z u 1 b e t u , n ie c o b ru n a tn y c h , ornam en tyk a l i n i i d o o k o ln y ch , f a l i s t y c h , sk o śn yc h k rz yż yk ó w o r a z k o m b in acje t y c h motywdw. Z w stęp nych a n a l iz można z a ło ż y ć , i ż p och o d z i ona z o k re su od X I do X I I I w. W w ię k s z o ś c i j e s t t o c e ra m ik a s ło w ia ń s k a , trudno je d n a k w t e j c h w i l i s t w ie r d z i ć c z y m azowiecka c z y r u s k a , n ajp raw d o p o d o b n ie j j e s t to m a t e r ia ł m ie s z a n y .

Poza c e ra m ik a n a cz y n io w a z n a le z io n o j e d y n ie dwa p r z e ś l l k l g 1i n la n e i k u l i s t y i

dwustoż-ko w y.

W ew nętrzny w ał grodu v o d k rytym o d c in k u b y ł wałem ziemnym p rz y k ry ty m p łaszczem g l i n i a nym, żadnych k o n s t r u k c j i kam iennych a n i d re w n ia n y ch n i e z n a le z io n o . W w a r s tw ie g l in y w ystęp o w a ły -Siady s p a le n iz n y , co s u g e r u je t a k t w y a t a p ie n ia p o ż a ru .