Hanna Kočka-Krenz
Góra, gm. Pobiedziska, woj.
poznańskie. Stanowisko 1
Informator Archeologiczny : badania 19, 123-124
123
-Sondaż 1 /w sc h o d n i/ - położony w pobliże p rz y p o ry południowo-w schodni ej kościoła Św. Je rz e g o z a w ie ra ł wy stę p u ją ce do głębokości ok. 1 Ш pod pow ięrzctsiią teren u w aretw y niw elacyjne z m ateriałem nowożytnym 1
śre d n io * 1 cc zoyra. W o b ręb ie tychże w arstw , na głęboko tu l 0* 5-0, 9 m odsłonięto dwa nowożytne pochówki szk ieleto w e. P o n iż e j, n a głębokości ok, 0 ,9 m odkryto p o zo stało ści fundamentu praw dopodobnie budowli r o m ań sk ie j sk ła d a ją c e się % w a rstw y bryłek zapraw y gipsow ej o m iąższo ści ok. 40 cm i zalegających pod nią kilku w arstw niew ielkich k am ien i polnych łączonych zapraw ą i gliną. Stopę fundamentu uchwycono na glębo* k o śc i l* 5 m. Obok Î pod fundam entem występow ał g lin ia sty p ia se k , k tó ry p rzy k ry w ał kam ienie polne ułożooe n a w zór bruku bez n ż y c la zapraw y, S pore sz c z e lin y m iędzy kam ieniam i pozw oliły stw ie rd z ić przynajm niej 2 -3 w arstw y kam ieni* m ięd zy któ ry m i znaleziono ułam ki c e ra m ik i datowanej w stępnie n a p rz e ło m VU/Vffi w. Po zab ez p ie czen iu obu k o n stru k c ji etn d aż zasypano.
Sondaż 2 /śro d k o w y / - znajdow ał s ię 2 -4 m na zachód od sondażu 1, Sytuacje stra ty g ra fic z n a podobna* jak'w sondażu p ierw szy m . W o b ręb ie nowożytnych J średniow iecznych w arstw niw elacyjnych l w górnej p a r n i glinia steg o piasku o dsłonięto w cało ści lub częściow o 9 nowożytnych pochówków szkieletow ych w ystępujących na głębokości 0*5 - 1 ,2 m. Z ajm ując celą p o w ierzchnię sondażu, tka głębokości 1*4 - 1*9 m, sa le gid у kam ienie polne p rz y k ry te g ru b ą w arstw ą g lin iasteg o p lask u /a n a lo g lc a u e ja k w sondażu 1 /, N ajw iększą m ią ż sz o ść w a r stw y k am ien i stw ie rd zo n o od stro n y śc ian y południowej k o śc io ła Św. Je rz e g o /p rz y n a jm n ie j 4 w aratw y k am ie n i / . Od tego m ie jsc a zazn a cza ś lę spadek 1 jecfrioczesne wykllnowywanle się te jż e w arstw y w kierunku p ołud niowym. K am ienie zabezpieczono* £ cc d a l zasypano.
Sondaż 3 /z a c h o d n i/ * położeń у 3*4 m n a wschód od n aro ż n ik a p rz y p o ry południow o-zachodniej kościoła Sw, Je rz e g o . Sytuacja s tra ty g ra fic z n a podotna* ja k w sondażach 1 i 2. W o b ręb ie w aratw niw elacyjnych 1 w g lin ia stym plasku* n a g łębokości 0*4 - 1 ,4 m znajdow ała a lę ja m a z a w ie ra ją c a bezładnie le ż ą c e k o śc i Ludzkie /w tó rn y pochówek z b io ro w y /. Na g łę b o k o ść 0*3 * 0* 9 m odkryto część fundamentu zbudowanego z kam ieni palnych 1 c e g ie ł / w tym g o tyckich/ łączonych zapraw ą w apienną. Pod g lin iasty m plaskiem * na głębokości 1*7 - 1*9 m w ystąpiły k a m ie n ie polne zajm u jące północno-w schodnią c z ę ś ć wykopu. Bezpośrednio pod nim i zalegała w arstew k a sp a len izn y z drobnym i ułam kam i ce ra m ik i z X wieku / 7 / , C a le c uchwycono na głębokości 1 ,5 · 2,1 S um ując, w omówionych sondażach n atrafio n o na p o zo stało ści nowożytnego c m e n ta r z u Szkielety sp o czy w a ły na llnjl Б -W z głową od zachodu. Z a ry s y ja m grobowych były słabo cz y te ln e 1 tylko'w dwóch p rzy p ad kach zachow ały s ię sz c z ą tk i tru m ie n . Nie zdołano u sta lić zazlęgu w arstw y kam ieni o n ie znanej dotąd funkcji. W ykraczała ona bowiem poza o b ręb sondaży. P rz y p u sz c z a ln ie w arstw a kam ieni za le g a ła na dużym o b sz a rz e pci uptuonlowej stro n ie k o śd o łb Św. J e rz e g o . Użycie w ąakoprzekrojow ego św id ra w m ie jsc a c h rz a d sz e g o u ło żenia k am ien i pozw oliło w kilku punktach / sondaż 1 -2 / stw ie rd z ić obecność spalenizny o m lą ż s z ą ś d 3-4 cm z a le g a ją c e j b ezpośrednio род k am ien iam i o ra z w ystępującego pod nią c a lc a / ? / * ' co p o tw ierd zają s p o s trz e ż e nia z sondażu 3.
' 2
S ondążjj - położony po północnej stro n ie w ielo k ątn ej apeydy k o śc io ła Sw, Je rz e g o , P o w ierzch n ia 9 m * E k sp lo r a c j a doprow adziła do ponownego o d sło n ięc ia na głębokości 0 ,4 m c z ę ś c i półkolistego, kam iennego fundam entu apeydy ro m a ń sk ie j. Apeydę tę odkryto po r a z p ie rw sz y w 1927 r . podczas w ykopalisk biskupa Antoniego L au- bit za, W tra k c ie obecnych badań n atrafio n o tafcie n a w arstw y w spółcżksńś* nowożytne* n a częściow o u sz k o dzony pochówek /now ożytny? / I n a w a rstw y w czesn o śred n io w ieczn e /ХП w . / . P r a c ę p rz e rw a ń ? n a głębokości 1.7 m n ie o sią g a ją c sto p y fundam entow ej ap sy d y ro m a ń sk ie j. Wykop zabezpieczono do c z a s u d alszej e k s p lo ra cji w 19Й6 r .
W ew nątrz k o śc io ła Sw. J e rz e g o p rz y w schodniej kraw ędzi połu^ilów ego fila ru ch ó ru wykonano wykop /п т 1 / o pow ierzchni 2* 3 tn~. Płytko pod posadzką o d słonięto część m asyw nego fundamentu /gotycki? / u sy tu o wanego na linii N-S. Fundam ent zbudowano z kam ieni polnych* kawałków ceg ieł 1 dużej ilo ś c i tw ard ej zapraw y w apiennej. M ożliw ość ro zp o zn an ia uldadu w arstw była o g ran iczo n a, gdyż w spom niany fundam ent zająŁ praw ie c a łą p o w ierzchnię wykopu. Odnotowano jedynie obecność w arstw p rze m ie sz a n y c h zaw ierający ch 3 siln ie u s z kodzone sz k ie le ty ludzkie.
M a te ria ł zabytkowy znajduje się w M F P P w G nieźnie, Badania będą kontynuowane.
GQRA, g m. P o b ied zisk a U niw ersytet im* A dam a M ickiewicza
woj, po zn ań sk ie In sty tu t p r a h is to r ii
Stanow isko J w P oznaniu
Badania p ro w ad ziła d r Hanna K ófiks-K reoz z zesp o łem . F inansow a ło Muzeum A rcheologiczne w P oznaniu. T rz e c i sezon badań /1957, 1950* 19Я5 r. / . O sada wczeanośre<kiłowiec m a / V I / VU - IX/X w , / .
Stanow isko zo stało z a re je s tro w a n e w 1934 r* w tra k c ie badań powierzchniowych* jako g rodzisko p ie rś* cieniowała* założone na n iew ielk im w zgórzu p rz y zachodnim krańcu Je z io ra G ór в 1 w ypływ ającej z niego C y tt- nle, W 1957 i 19 SB r . w c z a s ie prow adzonych badań ratow niczych /te r e n ek sp lo atacji p la sk u / odałonięto Wika obiektów , w tym Jedną p d łziem ian k ę.
W wyniku badań pow ierzchniow ych z lat 1962 i 1983 stw ierdzono na tym stanow isku obok m ateriałów w cze sn o śred n io w iecz n y ch śla d y osadnictw a z mezolitu* schyłkowego neolitu* w cze sn ej epoki b rą z u , w czesnego o k reso Lateńskiego 1 o k resu wpływów rz y m sk ic h w p o sta ci fragm entów c e ra m ik i. Stw ierdzono rów nież p o zo s ta ło ś c i g ro d z isk a datow anego w stępnie n a fa z ę B-C 1 osady przygrodow ej z fazy A -C .
B adania w 1905 r . m iały c h a ra k te r ratow niczy* gdyż w zgórze je a t nadal doryw czo eksploatow ane jako plaśn ic a. W związku t tym założono p ię ć wykopów w zachodniej c z ę śc i atabow iska, na te r e c ie częściow o znlsz*
124
-czonym w y b ieran iem p ia sk u , o b e jm u je be daniam i 136 ш , Pod hum usem o d słonięto dwie w arstw y kulturow e, k tó re zachow ały s ię tyUca w p ó łn o a ie j 1 południowej p a r tii w zg ó rza. W jego c e n tra ln e j c z ę ś c i obiek ty k u ltu ro w e w ystąpiły bezpośrecfaiti pod hum usem . W arstw a p ie rw sz a zw iązana je e t г osadnictw em w c * e a o o śre ± iio - w ieczoym · d ro g a z a w ie ra m a te ria ł m łodszy, z o k resu wpływów rzy m sk ich .
OdełcaUęto 10 obiektów, * których dwa to p ó łzlem laak l w k sz ta łc i* wydłużonego p ro sto k ą ta oa o si K-W , % w y jśc ie m w Idurtm ku je z io ra , osłoniętym d aszk iem opartym na słupkach* W ypełnisko ic h stanow iła ciemno* b ru n atn a m«EZŁia a w ęgielkam i drzewnymi« kod ćm i zw ierzęcy m i, ry b im i o ś ćm i 1d o ż ą ilo śc ią fragm entów ce* ram U d , w tym te± p r s in ic , a także z a re je stro w a n o w nich n o te t elazne 1 p r z ę ś lik i gliniane. Jeden obiekt to p alen isk o , p o zo stałe zad byty Jam am i, W w arstw ach kulturow ych ta k te lic z n ie w y stą p iła ce ra m ilm 1 kości zw ierzęce« a ta k te a o l e , p rz ę ś lik l, sz y d ła, o se łk i 1 ogniwkowe k rzesiw k o żelazn e.
C hronologię stanow iska u sta lo n o w o p aretn о с e ra m ikę. W iększość fragm entów pochodzi z naczyń r ę c z n ie lepionych 1 rę c z n ie lepionych g ó rą obtaczanych, słabo profilow anych, n ie zdobionych. S tw ierdzono też obecność naczyń podobnych tech n iczn ie z płytki tu o rn am en tem / t e t n iekom pletnym / pojedynczych zygzakdw
1 n ie re g u la rn e j fa liste j wykonanej n a rz ę d z ie m falkurębaym , a tak że do sk c n o lszą tech n iczn ie c e ra m ik ę zdobioną. M a teriał ten p o rw ała datować w stępnie tę o sa d ę n a fazę A /f i · G /D w czesnego 6retkUoWl.eeza.
M a teriały znajdują a lę w t t iz e u m A rcheologicznym w Poznaniu. Badania będą kontynuowane.
CHODEK, gnu Jabłonna L acka U niw ersytet W arszaw ski
woj. sie d le c k ie Instytut A rcheologii
Stanow isko 1, G rodzisko
floriam» prow adziła d r E Libie ta Kowalczyk. F in an so w ał WKZ w S iedlcach. K onsultacja doc, d r bab. M a rla M lńkiew icz. C zw arty sezon bada A O k re s w caeenośreifalow ieczay 1 śred n io w iecz n y .
Badania prow adzone były w wykopie !, założonym w 19B4 r . * oa w ale g ro d z isk a , w Jego północnej, n a j lep iej zachow anej c z ę ś c i, n a połu (falowym stoku nasypu. Stw ierdzono, U w ał zbudowany byt w k o n stru k c ji d rew n ian o -k am ien n o -ziem n ej· O dsłonięto tr z y seg m en ty /s k r z y n ie ? / o sz e ro k o śc i ok. 90 cm 1 niew ielki frag* m ent czw artego e e g m s itu , zachow ane w p o sta ci negatywów o d ciśn ię ty c h w zb itej g lin ie , w ypełnionych c z ę ś c io wo p ró ch n icą, rz a d z ie j zbutw iałym d rew n em . Segm eat p iw w szy, d ra g i 1 c z w a rty w ypełniała glina z dużymi w trę ta m i w tw ianltu, segm ent tr z e c i wypełniony był zglinlcnym p la s k ie m , w k tó ry m , na c a łe j badanej p o w ierz eh* ni w ystępow ały duże 1 b ard zo duże kam ienie polne, г teotfeacją do k o n cen tracji w c e n tru m trzo n u nasypu o ra z ok. l,5 0 - 2 , 5 0 m o d śro d k a je g o podstaw y. H um as pierw otny w y stąp ił na głębokości, ok. 4 m od w spółczesne] k o ro n y nasypu. W jego wypełniaku znaleziono dw a fra g m e n ty c e ra m ik i.
D okum entacja znajduje s ię w 1A UW ! WKZ w S iedlcach, m a te ria ły w ΙΔ UW. Badania będą kontynuowane.
GRODZISK, gm. G rębków U n iw ersy tet W arszaw ek!
woj. sie d le c k ie In sty tu t A rcheologii
Stanow isko I
Bacfanla p ro w ad ził m gr W ojciech W róblew ski, k onsultow ała doc. dr bab. M a n a M tśłdew lcz. F in an so w a ł WKZ w S iedlcach, T rz e c i s e zon badań. G ro d zisk o w czesn o śred n io w ieczn e·
B adaniam i objęto m ajdan g ro d m sk e , o b azar znajdujący s ię n a w schód od dro g i p r z e c in a ją c e j gro d zisk o t północy na pohufele. P r a c e prow adzone były w c z te re c h wykopach o kolejnej n u m e ra c ji; VI, VII, VTTT i IX, W su m ie badaniam i objęto o b a z a r o łą c z n e j po w ierzch n i 10?,S ш ,
2
Wykop VI o po w ierzch n i 3 4 ,2 5 m usytuow any był n a jd a le j na zachód. O dsło n ięto w n im p raw ie w c a ło śc i w cze sn o śred n io w iecz n ą p tfz le m la n k ę · O biekt ten oznaczony kolejnym n u m e re m 15, ry so w a ł s ię w o d sło n ię te j c z ę ś c i, jako n ie re g u la rn y p ro sto k ą t o w y m iarach ok, Э x 4 m* orientow any m n iej w ięcej dłuższym bo kiem n a o ai N -S . Na zew n ą trz р<Я ziem ian Id ujaw niono la tn ie a le śladów 3 /c o n ajm n ie j/ słupów stanow iących praw dopodobnie p o z o s ta ło ść k o n stru k c ji dachow ej obiektu. W górnej p a r tii wypełni ska zw ra c a ło uw agę n łe re * g u raln e ro z sy p lako k a m le n j, k tó re być m oże la V ie pochodziły г k o n stru k c ji dachow ej, stanow iąc według w szelk ieg o praw dopodobieństw a e lem en t p rz y trz y m u ją c y u sz c z e ln ie n ie d a c ta /в р . m c b u /. P ó łz ie m la n k a , o intensyw nie c z a rn y m k o lo rze w ypełnU ka, m iała p rz e c ię tn ą głębokość ok. 30 сщ . Je d y n ie północno-zachodni n a ro ż n ik był m a c z n ie /o k , 90 c m / pogłębiony, stanow iąc c o ś w ro d z a ju piw niczki. P ozy sk an o znaczne ilo ś c i c e ra m ik i i k o ści zw ierzęcy ch . C e ra m ik a pochodziła z naczyń w ypalanych w a tm o sfe rz e u tle n ia ją c e j, dość ■linie o b ta c la n y c h , zdobionych orn am en tem ry ty c h linii fa listy c h , bądź też r y ty c h żłobków d o okdlnjcb. C e r a m ik a d atu je o k re s Jego użytkow ania n a Χ Ι-ΧΠ w. W pół ziem Łan ce znaleziono tak że 3 g lin ian e p rz ę ślJ k i tk ack ie. Je d en zachow any częściow o zdobiony Je st na c a łe j pow ierzchni zew n ę trzn ej rz ę d a m i nacinanych k rezek .
Wykop v n o pow ierzchni ЭЗ, 15 m usytuow any byi w bezp o śred n im są sie d z tw ie wykopu VI, oa wschód od niego· V tra k c ie badań o dsłonięto ta p o z o sta ło śc i dwóch obiektów. O tńekt n r 16 to o d sło n ięta częściow o p ó łzletnianka /о к . 2, 5 х Э m /. Na zew n ą trz ujawniono istn ie n ie Śladów po tr z e c h słu p a ch , pochodzących p ra w dopodobnie t k o n stru k cji dachow ej. O biekt o rtem notonsiataym wypełni ska m ia ł głębokość ak. 30*40 cm .
