Tadeusz J. Horbacz,Aleksander
Różycki,Jerzy Kmieciński
Bobrowniki, gm. Szpetal Górny, woj.
włocławskie
Informator Archeologiczny : badania 12, 219-221
219
Muzeum Okręgowe w Suwałkach
Badania prow adził m g r L eszek L enarczy k , Finansow ało Muzeum O kręgowe w Suwałkach. D rugi sezon badań. G rodzisko średniow ieczne
/koniec XIII w . / .
G rodzisko dwupłaszczyznowe położone je s t około 150 m na połud nie od je z io ra Bajtkowo na te re n ie dawnego m ajątku ziem skiego.
2
P rzeb ad an o o b sz a r 45 m . W tym sezon ie skoncentrow ano s ię na odsłonięciu podwaliny kam iennej pod w ieżę, na górnym m ajdanie g ro d zisk a. W wyniku p ra c wykopaliskowych natrafiono na podwaliny ś c ia ny zachodniej o długości całkow itej około 7 m .
C eram ika z badań tegorocznych reprezentow ana była w w iększo ś ci p rze z fragm enty naczyń toczonych na szybkoobrotowym kole, zdobio nych ornam entem lin ii poziom ych. W ystąpił rów nież jeden fragm en t dna ze znakiem g a rn c a rsk im w k sz ta łc ie koła szprychow ego. Zabytki m e ta lowe były nieliczn e, poza fra g m en ta m i gwoździ w spom nieć należy o c z ę ś ci okucia niewiadomego p rzezn aczen ia.
Badania będą kontynuowane.
BOBROWNIKI, gm .S zpetal Górny K atedra A rcheologii w oj.w łocław skie U niw ersytetu Łódzkiego
w Lodzi
Badania archeologiczne prow adził m g r T a deusz J.H o rb a cz /a u to r sp raw o zd an ia/, geofizyczne - m gr in ż,A le k sa n d er Różycki z P P PK Z Oddział Poznań. Opiekę naukową spraw ow ał d o c .d r J e rz y K m ieciński. F inan sował U rząd Wojewódzki we Włocławku. T r z e c i eezon badań. Ruiny zamku /XIV- XVIII w . / .
P r a c e koncentrow ały s ię w północnej p a rtii zam ku. P o szerzo n o znacznie płaszczyznę e k sp lo ra cji /do około 150 m / o p iera ją c połud niową g ran ic ę wykopu o kurtynę północną w ew nętrznego m uru obwodo wego,
Natrafiono na stosunkowo dobrze zachowane relik ty rozbudow ane go założenia bram nego. Odsłonięto wschodnią p a rtię budynku bram nego z parterow ym pom ieszczeniem o pow ierzchni użytkowej 3,10 x 1 ,5 0 m , do którego w ejście sz e ro k o śc i około 72-78 cm - znajdowało s ię w ścianie BAJTKOWO, gm. Ełk
220
zachodnie]· Naprzeciw ko w ejścia u m ieszczone było gotyckie okienko o w ym iarach 85 x 47 cm . Zachowały s ię także frag m en ty sk lep ienia p o m ieszczen ia, widoczne w yjścia łuków "beczki". W p a r tii północnej - wnękowej - odkryto siln ie zniszczone prawdopodobnie urządzenia ogrzew cze /? / . Między południową śc ia n ą wspom nianego pomieszczę** n ia, a w ystępem północnym wew nętrznego m uru obwodowego, znajdo wało s ię p rz e jś c ie s z e ro k o śc i około 115 cm , łąc z ą ce budynek bram ny z o b szarem m iędzym urza północnego. Było ono pierw otnie p rz e s k le - plone lukiem ceglanym . Zacho waty eię 2 gniazda dla w rz e cią d za , f r a g m enty 5 stopni ceglanych, d e stru k t zaw iasu m ocującego fu rtę , o ra z re lik ty ceglanych "fram ug".
S zero k o ść wjazdu do zamku wynosiła około 3 m , o d legło ść m ię dzy "słupam i" bram nym i, któ re byty połączone p rogiem ceglanym s z e ro k o śc i 66-70 cm . Do skośnej p rzy p ory ceglanej p rzy północnym licu wschodniego "słupa" bram nego dostawiono m u r ceglany długości 3, 20 cm biegnący prostop ad le do południowego lic a p rz e d m u rz a , zew nętrznego m uru obwodowego, z którym je s t przew iązany . Podobny m u r sz e ro k o śc i około 2 m , odkryto także po s tro n ie zachodniej na długości około 2 , 1 0 m . Na przed łu żeniu wzmiankowanych m urów w kierunku północnym - do północnego lic a p rze d m u rz a p rzy le g ają 2 sk arp y ceglane, k tó re s ą z nim przew iązane.
O dsłonięte re lik ty p rz e d m u rz a , m uru obwodowego l "słupów" b ra m - nych, zbudowane techniką "opua em plectum ", s ą sadowione na fundam en cie w p o staci ławy kam iennej. W ymienione m u ry , w p a rtia c h pozbawio nych śladów napraw , s ą licowane ceg łą w układzie p o lsk im . T en sam wątek, cz asa m i tylko zakłócony, w ystępuje w odkrytych w b r. re lik ta c h m urów całkow icie ceglanych.
T e re n wew nątrz budynku bram nego, jak i ograniczony m u ra m l prosto p ad ły m i, był wyłożony brukiem kamiennym z w yjątkiem p a rtii p rzy leg ającej do zachodniej ściany wschodniego pom ieszczen ia p a r te r o wego, gdzie natrafiono na belki drew niane. B ruk kam ienny p okryw ają cy o b sz a r od "słupów" bram nych w kierunku dziedzińca zamkowego s ta nowi gotycki poziom użytkowy; n ato m iast p a rtia od "słupów" po m u r p rze d m u rz a je s t zdecydowanie m łodsza /XVI-X V II-w ieczna / ? / .
A naliza fo rm aln a i porównawcza zachowanych reliktów , o ra z bada nia cegły pozwala na w stępną su g e stię , lż m am y do czynienia z 2-m a fazam i rozwoju założenia bram nego; faza I - w zniesienie urząd zeń od północy m uru obwodowego do "słupów" bram nych; faza II - dobudowa p rzed m u rza l m urów prostopadłych do niego, o ra z p rzy p ó r ceglanych. Obie fazy s ą niew ątpliw ie fazam i gotyckim i, le c z trudno o k re ś lić obec nie dzielący je p rz e d z ia ł czasow y. Istotne je s t rów nież stw ierd zen ie prawdopodobnej zmiany założenia architektonicznego p a r ttl północnej. W iązała s ię ona z położeniem d ru g ie j, m łod szej p a r tii bruku - aczk o l wiek tru dn ej do datow ania, a także odkryciem śladów X V I-X V II-w iecz nych rem ontów . W yróżnienie 3 grup cegieł, 2 gotyckich I 3 rodzajów zapraw , wymaga potw ierdzenia na drodze analizy chem iczn ej.
221
M ateriał zabytkowy - m im o sw ej stosunkow ej różnorod no ści - nie posiada walorów datujących. J e s t całkow icie p rze m ie sz an y w wy- pełnisku omówionych reliktów architek toniczn ych . Pochodzi z końca XIV do XVIII wieku i wiąże s ię z o k resem użytkowania obiektu. Wy stęp u je także m a te ria l ΧΙΧ-w ieczny i w spółczesny. Obok lic z n ie r e p r e zentowanej c e ra m ik i odkryto m .in . kilkan aście grotów beitów tak z trz p ien ie m , jak i z tu leją, fragm enty gwoździ i nitów, p rzedm ioty c o dziennego użytku noże, p rz ę ś lik , igły, szp ilk i, fragm enty pucharków szklanych z XVI-XVÏI wieku. Odkryto w dużej ilo ś c i d estru k ty kafli z polewą zieloną, n ieb iesk ą i brązow ą o ra z bez polewy, ułam ki z l i te r a m i i d atą 1642 roku, a także sz k ła - głównie okiennego. W tra k c ie p ra c znaleziona 9 m onet, p rzew ażają sz e lą g i z XVII wieku, w śród któ rych znajdował s ię siln ie zniszczony sz elą g krzy żacki, odkryty na po ziom ie użytkowym p rz e jś c ia łączącego budynek bram ny z m iędzym u- rz e m . N atrafiono także na 3 kam ienne kule do bom bard X V -w iecznych, z których jedna waży około 30 kg.
M ateriały i dokum entacja znajduje s ię w K atedrze A rch eolog ii U niw ersytetu Łódzkiego.
Badania będą kontynuowane.
p a trz
paleo lit i m ezolit
P P P racow nie K onserw acji Zabytków
Praco w nia A rcheolog! с z no Ko n s e r wa to r ska
Oddział w W arszaw ie ' Badania prow adziła m gr M aria P tk u liń sk a- Cluk. Finansow ał WKZ w Ciechanowie. P iąty sezon badań. Z am ek średniow ieczny z końca XIV do XVII wieku.
T egoroczne badania stanowiły zakończenie p ra c rozpoczętych w r o ku ubiegłym . Przedłużono wykop odsłaniający p rz e d b ra m ie , w kierunku zachodnim , uzyskując p rze k ró j Drzez fo sę . Wykop m ia ł pow ierzchnię około 80 i kubaturę do 160 m . Odsłonięto m ło d szą fazę p rze d b ra m ia m urow anego, drew niane um ocnienie w ew nętrznego brzegu fosy o ra z b a r dzo siln ie zniszczony zew nętrzny b rz e g . Na przedłużeniu południowego sk rzy dła murowanego p rzed b ram ia odkryto rz ą d dębowych słupów, sta n o wiących re lik ty m o stu . Słupy uległy spaleniu, a g ran ica opalenia wyzna cza poziom wody w m om encie zn iszczenia m ostu. P rz y jm u ją c , że dno BURDENISZKI
woj. suw alskie Stanowisko 2
CIECHANÓW Zam ek
