Nr 4 (11)/2010
RadosÏaw Sikorski
ȗWedÏug wielu obserwatorów, polskie postrzeganie wschodnich s¦siadów Polski jest nadal zdeterminowane przez pryzmat patrzenia historycz-nego, w którym waĂniejsze od przy-szÏoäci wzajemnych stosunków jest rozpatrywanie symbolicznych spo-rów historycznych (KatyÑ, ludobój-stwo na WoÏyniu, Ponary, a ze strony s¦siadów: JeÑcy z wojny polsko-bol-szewickiej, czy akcja „WisÏa”). Czy ist-nieje moĂliwoä© doprowadzenia do sytuacji, w której polskiej polityki wschodniej nie b¸d¦ determinowa© spory historyczne?
J
Ă Ñ ×Ï ǡ Ă × ¸Ā ¸ ¦ ¦Ǥ ǡ ¸© ¦ǡ Ă Ǧ Ȃ ¸ǡ×ÏÏǦ ¦ ä©Ǥ× ¸Ƿ ¦Ă dzǤ ¸©ǡ Ă Ă ǡÏ ä© ¸ Ñ ×Ï Ǧ ä × ǡ ȗ RadosÏaw Sikorski Ȃ Ǥ ʹͲͲͷȂʹͲͲ Ǥ ¦ Ǥ Ƿ dzϐ ǤÏä ¸ ¸ Ǥ Ƿ Ǧ dz Ǧ ¦Ǧ ǡ ¸ ¸Ï×ǡÏǦ ä ¦ ×Ǧ ×Ǥ Ǧ ×Ï Ăä ǡ × × Ā Ǧ Ǧ Ǥ æ ää ǡ ÏǦ ×Ǥ ×Ă Ȃ ĂĂ ¸¦ϐ¸×ĂǦ Ȃä© Ǧ ©× ¦×ǤǦ ǡǦ ¦ǡĂ Ƿ Ǧ Ă dzǤ ä ǡ Ă ÏǦǦ ǡĂ ä × ǦÑǦ Ǥ äǦ ä©Ă ×ǡ ǡ ϦǦ ¸¸ Ǥ ×Ă © Ǧ ¦ä ǡǦ Ϧ ¸ Ǧ ǡ ä × Ă ¸ ×Ǥ ×ǡ ×ä Ǧ ä ä ǤäĂĂ Ï ǡÏǦ ä× ä ×Ǥ ä Ǧ Ƿ dz ȋ Ï Ǧ ×Ȍ ×Ă ¸ ǡ Ï Ƿ dzǡ Ǧ ×Ï Ïǡ Ǧ ϸ Ƿ dzǤ Ȃ Ȃ ÏäÑ Ǧ ÏǤ ¸ © ĂǦ ǡ Ï ¦Ǧ ×ǡ Ǧ äǤ
Czy nadal o Polsce moĂemy mówi© jako „pomoäcie mi¸dzy Wschodem a Zachodem”? Czy sytuacja, nie wy-gl¦da tak, Ăe wspóÏpraca mi¸dzy Uni¦ Europejsk¦ a Rosj¦ rozwija si¸ bez na-szego udziaÏu? Ă Ȃ Ȃ ä Ï Ǧ ¸ ǡ × Ǧ ÏĂÏÏ×Ǧ ä Ǥ Ǧ ¸ ¦ ¦ ¦ ¸Ï Ȃ Ȃ ©©¸Ǧ Ïä ǡ ͻͲǤǦ Ǥ × ¦× × Ï¸ȂǦ Ï© ǡ ¦ Ă Ǧ ä× × ×Ǥ Ï ¸¦©Ǥ Ǧ Ǧ Ȃ ¸ ×ǡϦ ȂÏ ǡ ×Ǧ ¸ ÏǤ Ï ¸ ǡ ʹͲͲǤ ¦ Ïǡ Ă Ï ä Ǧ ¸ ǡ Ï ǡ ÏǤ Ǧ Ï Ă© ǡ צ ϐ × ¦ ÏÏĂǡǦ ǡ¦Ǥ ĂǦ ©ǡ Ă Ï¦ ¸ Ǧ ¦ ÏǦ ä Ǥ Ă Ï© Ï Ǧ Oǡ Ï Ǧ äǤǡ Ï ǡ Ă ǡ Ă ¦Ï©¸Ǧ ¸ǷϦ dzȋinterfaceȌǤ
Jak naleĂy oceni©, po roku dziaÏania, program „Partnerstwa wschodniego”? Czy zostaÏo ono naleĂycie zrozumiane przez innych czÏonków UE (poza oczy-wiäcie Szwecj¦)?
Ï Ǧ ¦ ¸ Ǧ
¦ Ñ Ǥ Ï Ă ¸ ¸ Ă ǡ ǡ Ǧ ϐ Ǧ ÑǤ ¦ Ǧ ʹͲͲͻǤϸ¦¦©¸Ǧ Ǧ © Ï ¦ ¸ ×Ï ×Ă ǤÏǦ Ǧ × ȋ¦ÏǦ ȌǤ ¦¸ ×Ă Ǥ Ǧ Ǥ æ ¦Ï ¸ Ǧ ¦ǡ¸Ǧ Ï Ǧ Ǥ äĂä© Ïǡ Ă Ï ÑǦ ǤÏ×ĂǦ ¸Ï ¦Ǥ Ǧ Ǧ ʹͲͳͳ × Ǧ ȋȌǡ × © ¸¦ Ñ Ǧ ×ǡ Ă ͳ͵ Ǥ Ǧ ĂMemorandum of Understanding ¦ Ϧǡ¦Ǧ ¦ȋ¦Ǧ ȌǤʹͲͳʹ Ñ Ă × ×Ǥ ¦ ש×Ă Ǧ ¸ ×Ǧ ÑǤ ¦¸Ï ¸ ×ÏǦ ǡ × ¦¸ Ǥ ¸ ä Ñ Ǧ Ǥ ¦ Ă Ǧ Ǧ ÏÑ ϐ ǡ
Ǥ ǡ ȋIntegra-ted Border ManagementȌǡÏÑ
ǡ ä© Ǧ Ǥ Ï ¸Ǧ ä Ñ ȋSME FacilityȌ ǡ Ă Ï ä ¸ Ñ Ǥ ä ä Ă ¸ Ǧ ϐ ȋÏ ȌÏѦ Ǥ Ǧ ¸¦ ÏEastern Part-ners Facilityǡ×ää ͳǡͷ Ǧ ¸ ǡǦ Ăjoint-venturesϐ Ǥ¸ÏǦ Ă ¸ × Ñ ¦ Ǧ ȂEastern Partnership
Technical Assistance Trust FundǤ
¸ ×ÏǦ ¦ Ñ Ǥ Ă ȂȂÏ ¸ Ï Ñ
ǡ¦©Ǧ ¦×Ï ¸ Ǥ
Czy wybór Wiktora Janukowycza nie postawiÏ polskiej dyplomacji w doä© dziwnej sytuacji, przecieĂ przez ostat-nie lata jednoznaczostat-nie popieraliämy ärodowiska (od dÏuĂszego czasu we-wn¸trznie podzielone) „PomaraÑczo-wej rewolucji”, a zwyci¸ĂyÏ Janukowycz nie ciesz¦cy si¸ sympati¦ w Polsce?
äǦ ǡǦ ä Ǥ ǡ Ñ ʹͲͲͶ ÏǦ ä ǡ×ϸ Ǧ ¦¦ Ǥ¸ǡĂ Ǧ Ï ʹͲͳͲ Ï Ǧ ä ǡ × ¸ä©Ï ÏäÑ Ǥ× Ǧ æ¸ÑǤ øǡ×Ǧ ϦǦ ¸ ¸ Ǧ ǡ Ă © ϦǤ ¸ ¦©×ÏǦ ¸¦ǡ¦ ¸¦ ä Ǧ ש Ï Ǥ Ǧ ǡĂǡǦ ¦ÏÏǦ ¸ ǡ Ă ǡǦ ǡ× ×Ǧ ϸ ǡ×Ă Ǥ
Jak powinna wygl¦da© polska polityka zagraniczna wzgl¸dem reĂymu A. Ou-kaszenki, czy wspieranie wewn¸trz-nie podzielonych siÏ demokratycznych w tym kraju, nie doprowadzi (zakÏa-daj¦c, Ăe uda im si¸ w jakiä sposób zdoby© wÏadz¸), do sytuacji, w której powtórzy si¸ scenariusz sprzed roku 1994, gdy system polityczny na BiaÏo-rusi byÏ maÏo stabilny, co w przyszÏo-äci moĂe uÏatwi© penetracj¸ gospo-darki biaÏoruskiej przez oligarchów rosyjskich i podporz¦dkowania i tak zaleĂnej w duĂym stopniu gospodarki biaÏoruskiej od Rosji? ǡ¸¦ ¦Ǧ ä × cǦ Ǧ ͳͻͺͻ Ǥǡ Ă Ïǡ ¦ Ȃ×Ȃ ä Ï Ñ × ä Ǥ Ă Ǧ ×ǡ ¸ ÏϦ Ǧ ¦ä ǡ äǦ Ă Ǥ ¸¸¦ǡ¦ Ǧ Ǧ ×ÏÏǦ Ǥ © Ă ǡ ä Ï Ǥ Ǧ Ă Ïä ǡ Ǧ ǡ æ ä© Ǧ ÏÑǤ Ï Ï ¸Ǥ
¦ ¸ äǦ × ͳͻͺͻ Ǥ Ǧ Ăǡ Ă Ă Ă × ¸ Ï ¸ ×Ă × Ǧ ä Ï Ñ Ǧ Ǥä ©ĂÏ Ă ×ǡ Ǧ ¦ ǡ ä ǡǦ Ï ǡĂǦ ¸ÏǤ ×Ï ¸ Ǧ ¸ǡ Ï ¸Ǥ Ϧ ¦Ï ¸ÏĂ× ÑǤ äÏǦ ĂǡĂ Ǧ ¦ Ǧ × ÏǤ ä× ÏÏÏÏǦ ǡ ¦¦ǡ© Ă ÑǤ × ¦ ͳͻͻͶ Ǥǡ ×Ǧ Ï ÑÏǡĂǦ ä ¸ǡ ¦Ǥ ä ¦ ¸ Ï ǡ ¦ ϐ¦ ¦ȋä Ǧ Ǧ Ȍǡ Ï© ¦ Ǧ Ǥ ¸ǡ¸Ǧ ǡ © ÏǦ ǡ × Ï ¸ Ǧ æ ¸ ǡϦǦ ¸×ȂÏäǤ
Po 1989 roku w myäli politycznej, czy teĂ praktyce politycznej cz¸sto odwo-Ïywano si¸ do dziedzictwa II Rzeczy-pospolitej. Wówczas bardzo pr¸Ănie rozwijaj¦cym si¸ nurtem byÏ prome-teizm. Czy obecnie osoby odpowie-dzialne za kreowanie polskiej poli-tyki zagranicznej powinny si¸ga© do dorobku chociaĂ WÏodzimierza B¦cz-kowskiego czy teĂ Instytutu Wschod-niego? ×ÏĂä ǡ Ϧ ¦ ¦ ¸ ¦ǡ ×Ï Ñ Ǥ Ǧ ȋʹͻȂ͵Ͳ ʹͲͲͻǤȌǤ ¸ ¦ ͳͻͳͺ ¸Ï¦ͳͻͺͻ Ϧ Ïä Ǧ ǤÏ Ā Ïä Ï Ǥ צ Ǧ ǡ × Ǧ ä ǡ Ǧ Ï ǡ ×Ă×Ă ϐϐǦ ǡ Ǧ ¦ ¸¦ Ï Ǧ ¦ Ǥ ¸Ǧ ǡ ×Ă Ǧ × ¦ ¸ Ñ Ǧ ǡ Ï ¸ä ǡ Ï ¸ Ȃ ¸Ǧ Ȃ©¸Ǧ ¦Ƿ dzǡצ Ǧ
äÏ ǣ ¦ Ǥ ÏϦ Ǧ × Ïǡ × Ǥ ÏǷdzǦ ×Ǥ Ïǡ Ï Ï© ä ¸Ǧ Ǥ ¦Ǧ ǡĂ Ǧ Ǧ Ǥ ×Ă ǡ ǡ ׸ ¸ Ȃ ä× × Ǧ ©¸ äǡ¦ ¸ ǡ Ǧ ǡ Ǧ ×Ȃ Ï ×Ǧ Ǥ¸ä© ¦ × Ǧ ä Ă ÏǦ ä Ƿ Ǧ ä dzǡ × ä ǡ × ĂǡĂǦ Ñ Ǥ ä¦ ¦¸ ¸ ǡǦ ×ǷÏ dz Ȃ ¦ ä ×Ă ¦ ×Ï ä© Ȃ Ă© ä Ǥ
Poza tradycjami II RP, mamy równieĂ koncepcje Jerzego Giedroycia i äro-dowiska zgromadzonego wokóÏ pa-ryskiej „Kultury” (cho©by Juliusz Mie-roszewski), czy polska dyplomacja czerpie z dorobku intelektualnego tego ärodowiska? ä Ǧ Ƿdz Ǧ ǡ × ǡ ¸ Ï ǡø Ǧ ǡצǤäǡ Ǧ Ăä ××ÏǦ ǡä Ǧ Ǧ ¦Ǥ ǡĂ©Ï Ǧ ä ¸ Ǧ ¦ Ǧǡ Ǧ © Ǥ ¸ Ñ ÏǦ Ïǡ× ¦ ¦× ǤǦ ä ¸ ä© × ¦Ǥ Ǧ ä© Ă Ï© ¸ ä ÑǦ ǡ× × ¦ × Ȃ Ï Ȃ Ǧ ä Ǥ ǡ ×Ï ¸Ǧ Ǥ ǡ ä ǡ × × Ă © Ǧ ǫ
Czy „polska misja na wschodzie” w dzisiejszej sytuacji geopolitycznej to tylko frazes? Czy Polska faktycznie powinna wróci© do „piastowskiej kon-cepcji polskiej polityki zagranicznej”?
¸ǡϐ ȂÏÏǤͳͻͺͻ ǡ Ǧ × ×ǡϸ × Ǥ ¸Ï Ǧ ǡ×Ă Ǧ ¦ ĂȂäȂǦ Ǥ ϸǦ ǡ Ȃ Ñǡצ¦Ǧ ϸ ÑÑǦ ä ȋÏ ȌǤ Ï ¸ ×Ǧ ĂǡĂä ǡ× Ǧ × ä ÑǦ ǡ ¸ © ×ǡ Ǧ ×ǡ Ǧ ×ǡĂǦ Ǥ Ƿdzǡ ¦ ¦ǡ ĂǦ ä ϸǤ ¦Ă ǡ © ×Ï× Ǧ Ȃ ¦ ȂǤ Ă Ñ ǡĂøǦ Ƿ dzǡ ÏǦ ¦ © Ǧ ä ǡ ǡÏ ¸ǡ ¸ǷǦ dzǤ ä ǡ ¦ĀÑÏæ Ñǡ ¦ ¦Ïä© Ñ ¦ Ǧ ¦ Ѧ Ïä© ×Ǥ ¦ǡ Ï ¦ĀǦ Ñǡ Ǧ Ǥ