Henryk Bogacki
"Das Petrusamt in der gegenwärtigen
theologischen Diskussion", wyd.
Hans-Joachim Mund, Paderborn 1976
: [recenzja]
Collectanea Theologica 47/3, 187-188
C ollectanea Theologica 47(1977) fasc. III R E C E N Z J E
Das P etru sa m t in der g eg e n w ä rtig en theologischen D isku ssio n , wyd. H an s-
-Jo ac h im M u n d , P a d e rb o rn 1976, V erlag F e rd in a n d S chöningh, s. 102. E vangelisch-Ö kum enische V ereinigung des A ugsb u rg isch en B e k e n n t nisses (H ochkirchliche V ereinigung) zorganizow ało w d niach 24—26 w rz e ś n ia 1973 r. sp o tk a n ie pośw ięcone w spółczesnym dysk u sjo m teologicznym w okół „urzędu P io tro w eg o ” . O rg an izato rzy w yłączyli te m a ty k ę nieom ylnego n au c za n ia papieskiego, poniew aż ich zdaniem należy odczekać n a w y n ik i d e b a ty toczonej w spółcześnie przez teologów kato lick ich n a d problem em n ie om ylności. K siążka za w iera pięć re fe ra tó w w ygłoszonych podczas spo tk an ia. D w a re fe ra ty w y k a z u ją stosunkow o luźny zw iązek z te m a te m spotkania. H .-J. M u n d om aw ia dw a obrazy stosow ane w N ow ym T estam en cie w obec K ościoła — łodzi i sk ały — ja k o po d staw ę do re fle k s ji n a d p o sta w ą Kościoła, k tó ry m usi zarów no dostosow yw ać się do zm iennych sy tu acji, ja k trw a ć przy o trzy m an y m od Boga depozycie. H. E c h t e r n a c h p rzep ro w ad z a stu d iu m n a d z a w arty m i w p oczątkach R e fo rm a cji zalążkam i k oncepcji eklezjologicz nych, nigdy potem nie rozw in ięty ch an i nie zrealizow anych.
T rzy podstaw ow e re fe ra ty p o d a ją spo jrzen ie n a „u rz ąd P io tro w y ” te o logii kato lick iej, lu te ra ń sk ie j oraz p raw o sła w n e j. J. R i e s re fe ru je koncepcje w odniesieniu do fu n k c ji P io tra w y stę p u jąc e w la ta c h 1970—1973 w teologii k atolick iej. D la zrozum ienia pozycji katolick ich a u to r p o d aje n a stę p u ją c e stw ierd zen ie: nie m ożna oczekiw ać, że K ościół k ato lic k i zrezy g n u je z p ry m a tu i z a stą p i go u stro je m kolegialnym , z d rugiej zaś stro n y K oścół k ato lic k i n ie może u trzy m ać bez żadnej zm iany dotychczasow ej te o rii i p ra k ty k i p ry m atu . A u to r zb iera i sy stem a ty zu je w ypow iedzi k ato lick ich teologów n a te m a t p ry m a tu w trzech k ręg ach tem aty czn y ch : a) p ry m a t P io tra w te k s ta ch n o w otestam entow ych, b) h isto ry czn y rozw ój p ry m a tu od czasów poapos- to lskich do defin icji z r. 1870, c) pró b y now ego zrozum ienia teologicznego fu n k c ji P io tro w ej w Kościele. S ynteza R i e s a je st sum iennie u d o k u m e n to w a n a odpow iednią k ato lic k ą lite r a tu r ą teologiczną i choć bezpośrednio do tyczy k rótkiego ok resu la t 1970—1973, w rzeczyw istości w ykazu je, ja k te n dencje zapoczątkow ane przed ro k iem 1970 tr w a ją i ro z w ija ją się ta k że po r. 1973 (książka w y d an a je st w r. 1976 i te k st R i e s a zaw iera odpow iednie uzupełnienia).
R e fe ra t dotyczący u jęcia fu n k c ji P iotro w ej w teologii lu te ra ń sk ie j nie posiada tej w arto ści co sy n teza R i e s a. A utor, G. K r e t s c h m a r , u jm u je swój te m a t w fo rm ie „rozw ażań teologa lu te rań sk ie g o n a d urzęd em P io tro - w y m ”, a w ięc z założenia rez y g n u je z p rz e d staw ie n ia szerszej p an o ra m y poglądów p ro testan c k ich n a tym odcinku, choć m usi n aw iązyw ać do a k tu a l n ych te n d e n c ji w teologii p ro te sta n c k ie j.
K. Chr. F e 1 m y p rze d staw ia poglądy n a fu n k c ję P io tro w ą i p ry m a t w now oczesnej teologii p raw o sła w n e j. M imo form alnego zacieśnienia te m a tu do czasów najnow szych, a u to r z konieczności sięga do poglądów n a w e t sprzed w ielkiej schizm y m iędzy W schodem i Zachodem , ale k o n c e n tru je się p rzede w szystkim na p rz e d sta w ie n iu k ie ru n k ó w w spółczesnej eklezjologii p raw o sła w n e j.
1 8 8 R E C E N Z JE
K siążka stan o w i pożyteczne zestaw ienie poglądów n a fu n k cję P iotrow ą w teologii trzech w ielkich odłam ów ch rz eśc ija ń stw a.
ks. H e n ry k Bc{gacki S J, W arszaw a
K arl RA H NER, G laube als M u t, Z ü rich -E in sie d eln -K ö ln 1976, B enziger V erlag, s. 37.
A u to r p rzep ro w ad z a m a łą filozoficzno-teologiczną m e d y tację nad znacze niem pojęcia „odw aga”. U w aża, że je st ono 'bliskie pojęciu nadziei gdyż za k ła d a konieczność d ziała n ia m im o, że nie w szystko d aje się ta k przew idzieć i obliczyć, aby w yelim inow ać w szelkie ryzyko z tym działaniem zw iązane. T en m arg in es niepew ności jest podobny do tego, k tó ry istn ie je w postaw ie nadziei, gdyż i o n a n ie je st a b s o lu tn ą pew nością o sią g n ię cia celu.
O dw aga, w edług a u to ra , należy do tych postaw , w k tó ry ch za angażow a n a jęfet ca ła eg zy sten cja człow ieka. N ie chodzi w n ie j bow iem o te n c^y inny szczegół życia, ale o pod staw ę, k tó r a spraw iła, że cała eg zystencja ludzka będzie u d an a, że ostoi się w obec tego, co n o rm aln ie je st załam an iem w szy st kiego, a m ianow icie w obec śm ierci. Tego ro d za ju o dw aga m ożliw a je st je d y n ie w ów czas, gdy człow iek m a n ad z ie ję n a przyszłość a b so lu tn ą otrzy m an ą jak o czysty dar.
A u to r s ta r a się w ykazać, że tego ro d za ju ra d y k a ln a o dw aga już jest w ia rą i to w ia rą c h rz eśc ija ń sk ą. D okonuje się o n a bow iem tam , gdzie czło w iek idzie za głosem sw ego sum ienia, gdzie p r a k ty k u je p raw d ziw ą miłość, k tó r a je st czym ś w ięcej niż sp lo tem egoistycznych interesów , gdzie mim o w szystkich ro zc zaro w ań o p o w iad a się za dobrem.. W tych w szystkich i w ielu innych w y p ad k a ch człow iek rz u c a sw oją egzystencję na szalę absolutu, a n g a żuje się oały, jed n y m słow em o d d a je się Bogu mim o, że nie p osiada o tym św iadom ości re fle k sy jn e j. T a k i a k t n ie m oże się obyć bez ła sk i Bożej, gdyż p rze k ra c z a ra m y doczesnej w ym ierzalności. Z isto ty sw o jej je st więc .w ia rą czyli za ak c ep to w a n iem w ezw ania, z k tó ry m Bóg zw raca się do człow ieka w sw oim o b ja w ien iu . P o trz e b u je on je d n a k jeszcze ro zw o ju i uw yraźnienia, aby dojść do p ełn ej postaci.
N ietru d n o znaleźć w tym szkicu poglądy R a h n e r a o anonim ow ym ch rześcijań stw ie, ja k ie a u to r ro z w ija w w ielu innych a rty k u ła c h . W iemy, że poglądy te w yw ołały ożyw ioną d yskusję, k tó ra m oże p rzyczyniła się nieco do ro zja śn ie n ia problem u, jeżeli nie do jego rozw iązania, O becna m e d y tac ja je st rów nież k ro k iem w ty m k ie ru n k u i b ędzie z w dzięcznością p rz y ję ta zw łaszcza przez ludzi, k tó rz y z d obrą w olą i u siln ie p o sz u k u ją p ra w d y c h rz e ś cijań sk iej.
ks. S te fa n M oysa SJ, W arszaw a
J ü rg e n MOLTM ANN, I m G espräch m it E rnst Bloch. Eine theologische
W egbegleitung, M ünchen 1976, C hr. K aiser V erlag, s. 95.
E rn s t B l o c h należy do ty c h m yślicieli, któ rzy m im o iż są niew ierzący bardzo- w płynęli na teologów w spółczesnych. Od niego bow iem b ie rz e począ te k dzisiejsza teologia nadziei, k tó re j . głów nym przed staw icielem je st a-utor recen zo w an ej książki. W dziew ięćdziesięciolecie u rodzin filozofa z F ra n k fu r tu m a ona- być w y razem w dzięczności M o l t m a n n a za n a u k ę ja k ą u B l o c h a zaczerpnął, mim o, że te n o sta tn i w cale nie zam ierzał uczyć teologii.
K siążka za w iera ró żn e w y p o w ied z i■ M o l t m a n n a o B l o c h u , w ypow ie dzi fra g m e n ta ry c z n e i nie dając e o b ra z u jego filozofii nie m niej pozw alające się nieco w niej zorientow ać. F ilozofia ta jest ca ła p rz e n ik n ię ta m yśleniem b ib
