Spiritus Paraclitus

Roman Karwacki

Spiritus Paraclitus

59 (1989) fase. II

ks. R O M A N K A R W AC K I, SIED LC E

SPIRITUS PARACLITUS

N a O statniej Wieczerzy, podczas mowy pożegnalnej, Jezus zapowiedział przyjście Ducha Świętego. Przyjście Jego uw arunkow a­ n e zostało odejściem Jezusa (J 16,7). Duch Św ięty będzie dany ucz­ niom przez Ojca na prośbę Jezusa (J 14,16) oraz posłany przez Ojca (J 16,26) i przez uwielbionego Jezusa (J 15,26; 16,7). Tegoż Ducha Świętego Jezus nazywa Parakletem . \ W yrażenie „P araklet” jest prostą transpozycją term inu greckiego Parâkletos. 2 W prawdzie J e ­ zus nie posługiwał się językiem greckim w czasie mowy pożegnalnej, ale obecny tam Jan Apostoł, autor czwartej Ewangelii, opisał póź­ niej to w ydarzenie i zapisał treść mowy Jezusa. Pisząc Ewangelię m yślał kategoriam i semickimi, a w yrażał je po g re c k u .3

W edług zapisu Janowego Jezus zapowiada innego P arakleta — Ducha Praw dy (J 14,16— 17), gdyż pierw szym P arakletem jest Je­ zus (1 J 2,1), pierwszy nosiciel i dawca Dobrej Nowiny, a Duch Święty, inny P arak le t — Duch Praw dy, przyjdzie po Nim i za J e ­ go sprawą, by dzieło Dobrej Nowiny zbawienia kontynuować w świecie przez K ościół.1 W tym że zapisie pięć razy jest mowa 0 Paraklecie — Duchu P ra w d y ,5 cztery razy z użyciem w yrażenia P araklet. Jezus obiecuje P arakleta — Ducha Praw dy, k tó ry zawsze będzie z Jego uczniami (J 14,16— 17), k tó ry wszystkiego nauczy 1 przypom ni naukę Jezusa (J 14,26), k tó ry będzie świadczył o J e ­ zusie (J 15,26—27), k tó ry przekona świat o grzechu, o spraw iedli­ wości i o sądzie (J 16,7— 11), któ ry doprowadzi uczniów do całej praw dy (J 16,13— 15).

Słowo P arak le t nie określa więc n atu ry Ducha Świętego ani nie jest Jego imieniem własnym, lecz wskazuje na Jego funkcję.® W yrażenie parâkletos pomimo, iż jest stroną bierną czasownika

1 Por. J a n P a w e ł II, enc. D o m in u m e t vi v i f i c a n t e m , n. 3.

* Por. Y. C o n g a r , J e crois en l’E sp r i t Sa in t, t. 1, P aris 1981, 81. 3 Por. F. G r y g 1 e w i с z, Ś w i ę t y J a n E w a n g e l is ta , w : W s t ę p do N o­ w e g o T e s t a m e n t u (red. F. G r y g l e w i c z), P ozn a ń -W a rsza w a 1969, 562; A. W i k e n h a u s e r - J . S c h m i d , E in leitu n g in d a s N eu e T e s ta m e n t, F r e ib u r g -B a se l-W ie n * 1973, 315n. — T erm in p a ra k let b y ł ó w cześn ie u ży w a n y ró w n ież w fo rm ie hebr. p a r a ą l i t lu b aram . p e r a ą l it a . P or. A. J a n k o w ­ s k i , S p i r i t u s C o n s u m m a to r , A ten eu m K a p ła ń sk ie 80 (1973) nr 384, 33.

4 Por. J a n P a w e ł II, dz. c y t., n. 3. 5 Por. Y. С o n g a r, dz. c y t., 82.

« Por. W ö r t e r b u c h z u r b ib lis c h e n B o ts c h a f t (red. X . L é o n - D u f o u r ) , F reib u rg -R a sel-W ien 2 1981, 509.

36 ks. ROMAN KARWACKI

para-kaléo, ma znaczenie aktyw ne.7 Grecki w yraz parakletos w tłu ­ maczeniu na inne języki nie ma takiego odpowiednika, k tó ry by adekw atnie oddawał całą myśl tego greckiego term inu.s Używa się więc wielu określeń dla wyrażenia treści tego pojęcia. Etymologicz­ nie paraklet znaczy: orędownik, obrońca (advocatus), pomagający, rzecznik, opiekun nieletnich, ten k tó ry jest obok (asystent), dorad­ ca, pośrednik, napom inający, wzyw any na pomoc, wspomożyciel, pos­ łany, zapraszany, dodający odwagi, ten, k tó ry wymaga, pocieszy­ ciel, ten, którego się prosi, litujący się. Nie tylko term in parakletos spraw ia trudności w tłumaczeniu, ale również i wyraz poprzedza­ jący àllon (âllon parâkleton).*

Słowo P arak let w Nowym Testamencie jest właściwe dla piś­ miennictwa Janowego.10 Odnosi się ono do Ducha Świętego, który jest Trzecią Osobą Trójcy Świętej. Dotyczy zbawczej obecności Boga w ziemskim bytow aniu człowieka. Określa bośki dar dla wierzących.

1. Osoba Trójcy Świętej

Nigdzie więcej w Nowym Testamencie Duch Święty nie nosi ta k w yraźnie cech osobowych jak w określeniu P a ra k le t.11 W Jano­ wym zapisie tak mocno podkreślony jest osobowy ch arakter Ducha Świętego, że określa się Go w rodzaju męskim (ekeinos 16,8.13n), chociaż rzeczownik pneum a jest rodzaju nijakiego. Według tegoż zapisu Osoba Ducha Świętego różni się od Osoby Ojca: Ojciec da Go uczniom (14,16), pośle Go uczniom (14,26), Duch św ię ty pocho­ dzi od Ojca (15,26), weźmie z tego co jest Ojca (16,14n). Różni się także od Osoby Syna: w stosunku do Jezusa jest On innym P ara- kletem (14,16) zostanie dany na prośbę Jezusa (14,16), wszystkiego nauczy uczniów i przypom ni uczniom wszystko, co im Jezus powie­ dział (14,26), będzie świadczył o Jezusie (15,26), otoczy chwałą J e ­ zusa, ponieważ weźmie z tego co jest Jego i oznajmi uczniom (16,14), pośle Go uwielbiony Jezus (15,26; 16,7), Jego przyjście uw a­ runkow ane jest odejściem Jezusa (16,7).

Ojciec, Syn i Duch Święty są różnymi O sobam i.12 To nie prze­

7 Por. R. S c h n a c k e n b u r g , P a r a k le t , LThK , t. 8, kol. 77. 8 Por. Y. С o n g a r, dz. cyt., 81.

9 W yrażen ie allon m ogłob y być u żyte p leo n a sty czn ie, w ó w cza s tłu m a cze­ n ie brzm iałoby: „Ja zaś będę p rosił Ojca, a Innego jako P a ra k leta (lub: Innego, m ia n o w icie P arak leta) da w a m ” — por. J. B e h m , p a r a k l e to s , ThW N T (red. G. K i t t e 1), t. 5, 799. ·— 1 J 2 ,1 przem aw ia jednak za p o w ­ szech n ie u ży w a n y m tłu m aczen iem : „innego P a ra k leta da w a m ”, p on iew aż po w n ieb o w stą p ien iu J ezu sa fu n k cję P a ra k leta tu na ziem i p ełn i od dnia P ię ćd ziesią tn icy D uch Ś w ięty , k tóry ak tu alizu je obecność Jezu sa, o b ja w ia Go w ierzą cy m oraz św ia d czy o N im . Por. W ö r te r b u c h zu r bib lis c h e n B o t ­ schaft, dz. cyt., 509.

10 Por. J. B e h m , dz. cyt., 798,

11 Por. R. S c h n a c k e n b u r g , art, cyt., 78.

szkadza, że stanowią nierozerwalną jedność. Podstaw y nauki o ta ­ jem nicy Trójcy Świętej znajdują się właśnie w Janow ym zapisie o P arak le cie.13 P arak le t z mowy pożegnalnej nie jaw i się jako bez­ osobowa moc, ale jest nazwą określonej funkcji Ducha Świętego jako Osoby Boskiej. P raw da o Paraklecie jako Osobie Ducha Świę­ tego pozwala zauważyć, że zapis Janow y chociaż nie mówi o w szyst­ kim, o każdym działaniu Ducha Świętego, to jednak ukazuje ca­ łość tego działania. Nie wszystko, ale całość — to jest istota k ery ­ gm atu Janowego. Potw ierdzenie tego znajduje się na końcu Ew an­ gelii w edług św. Jana: „Jest ponadto wiele innych rzeczy, których Jezus dokonał, a które, gdyby je szczegółowo opisać, to sądzę, że cały świat nie pomieściłby ksiąg, które by trzeba napisać” (21,25).

2. Zbawcza obecność Boga w ziemskim życiu człowieka

P araklet, w zapisie Janowym, „wciela” wspomagającą obecność Boga w ziemskie bytow anie człowieka. Podstawę stanowi krzyż Jezusa, Jego zbawcze dzieło, eucharystyczna stała „P am iątka” (Łk 22,19) przed O jcem .14 Ta obecność jest obecnością zbawiającego Boga.

Zasadniczym celem Chrystusowego dzieła odkupienia pozostaje zbawienie ludzi, które obejm uje również odnowę całego porządku doczesnego.15 Po dokonaniu tego dzieła Jezus idzie do Ojca (J 14,28). Na ziemi to dzieło będzie kontynuow ał Duch Św ięty, inny P a ­ rak let — Duch Praw dy (J 14,16—17). Jego przyjście jest ściśle związane z odejściem Jezusa (J 16,7). Duch Św ięty przyjdzie po odejściu Jezusa, aby dopełnić Jego odkupieńczego dzieła, by je wcielić w rzeczywistość doczesną, by je ożywiać. Duch Święty nie przyniesie nowego Objawienia, nie będzie tw órcą nowej ekonomii zbawienia, nie zastąpi obecności Jezusa. On będzie zawsze z uczniami Jezusa, z wierzącymi, by świadczyć o Jezusie (J 15,26), by przy­ pomnieć całą naukę Jezusa, by wszystkiego nauczyć (J 14,26) i do­ prowadzić do całej praw dy (J 16,13). Nie chodzi tu o każdy szcze­ gół, ale o całość, o pełnię Objawienia Bożego w Jezusie C h ry stu sie,15 któ ry jest P raw dą (J 14,6) i przez Niego w Duchu Św iętym ■—■ Duchu Praw dy m am y przystęp do Ojca (Ef 2,18), Odwiecznej P raw ­ dy. Idąc za m yślą Ojców Kościoła, można powiedzieć, że Ojciec posłał Syna, a ten Ducha — tak Bóg przychodzi do nas, m y zaś dochodzimy do Niego odwrotnie: Duch Święty prowadzi nas do Syna, a Ten do O jca.17

13 Por. H. M ü h l e n , D er H eilige G e is t als Person, M ü n s te r 4 1980, 98. 14 Por. E. R u c k s t u h l , P a r a k le t , w : B ib e lle x ik o n , dz. cyt., 1303. 15 D A 5.

43 KO 2.

17 Por. J. A. M ö h l e r , Die E in h eit in d e r K i r c h e od er d as P r i n z i p des K a th o l iz i s m u s , K öln 1957, 3.

38 ks. ROMAN KARWACKI

W edług zapisu Janowego o Paraklecie — Duchu P raw dy J e ­ zus określił funkcję Ducha Świętego w stosunku do Kościoła, któ­ ry założył w Apostołach i zbudował na Piotrze 18 oraz w stosunku do świata. W stosunku do Kościoła: Duch Święty będzie zawsze z Kościołem, by nauczać, przypominać, świadczyć, prowadzić. W sto­ sunku do świata: by przekonać go o grzechu, sprawiedliwości i o są ­ dzie.

Zapowiedź Jezusa posłania P arak leta spełniła się w dniu Pięć­ dziesiątnicy. W tym dniu Duch Św ięty został dany Kościołowi i od tego mom entu jest On zawsze w Kościele i z Kościołem. Nigdy Kościoła nie opuścił, lecz stale je s t.19 Od dnia Pięćdziesiątnicy Duch Św ięty uczy wszystkiego, stając się pierwszą zasadą nauczania w Kościele, po prostu Nauczycielem K ościoła.20 Uczniom Jezusa Duch Św ięty ciągle przypom ina wszystko, co Jezus pow iedział,21 aby w godzinie prześladowań nie załamali się w wierze (J 16,1—4). W Kościele świadczy o Jezusie (J 15,26), k tó ry sam dał świadectwo praw dzie (J 18,37). P rzez to świadectwo P arak let prowadzi do w ia­ r y 28 i uzdolnią uczniów Jezusa, by oni również świadczyli o Jezu­ sie (J 15,27). W końcu doprowadzi do całej praw dy (J 16,13), tej praw dy, któ ra wyzwoli (J 8,32).

P arak let dany Kościołowi, w ypełni zadanie także względem świata. P rzy czym przez św iat (kosmos) rozumie się tu taj nie stw o­ rzenie jako takie, ale ludzkość poddaną grzechowi, zachowującą w ro­ gą postawę względem C hrystusa jako M esjasza.23 P arak let ma prze­ konać ten św iat o grzechu, o sprawiedliwości i o sądzie (J 16,13). Grzech, o k tórym przekona Duch Święty, polega na tym, że ludzie nie wierzą w Jezusa. N iew iara powoduje śmierć (Rz 6,23). N atom iast w iara w Jezusa, przyjęcie Go jako posłanego przez Oj­ ca — to życie wieczne (J 17,3). P arak let ma przekonać ten świat niew iary, że odrzucenie Jezusa jest działaniem przeciw sobie, prze­ ciw sw em u życiu. To odrzucenie w yraża się w czynie jako „nieposłu­ szeństwo” dokonane na skutek pokusy, k tó ra pochodzi od „ojca kłam stw a” (J 8,44), gdyż u korzenia ludzkiego grzechu leży kłam ­ stwo jako radykalne odrzucenie praw dy zaw artej w Słowie O jca.24 Duch P raw dy zna w ym iar grzechu spowodowany w woli człowieka działaniem „ojca kłam stw a” (J 8,44). Ten w ym iar grzechu określa

M K K 19.

19 Por. J. A. M ö h l e r , dz. cyt., 8.

20 Por. R. K a r w a c k i , P n e u m a t o lo g i c z n e a s p e k t y te o l o g ii Jana A d a m a M ohlera, w: S t u d i a te o l o g ic z n o d o g m a t y c z n e , t. 4, W arszaw a 1984, 244— 259.

21 D uch Ś w ię ty jest p rzyp om n ien iem , ale n ie ta k jak k sią żk a , ty lk o jako osob ow a a k tu a ln o ść S ło w a życia. Por. W ö r te r b u c h z u r b ib l is c h e n B o t ­ schaft, dz. cyt., 217.

22 Por. W ö r t e r b u c h z u r b ib lis c h e n B o ts c h a f t, dz. c y t., 736. SSH. Z i m m e r m a n n , W e l t, w : B ib e l le x i k o n , dz. cyt., 1886.

zakłam ana praw da o tym , kim jest człowiek, jakie są nieprzekra­ czalne granice jego bytu i wolności oraz o tym , kim jest B ó g .85 P ara k le t przekona o grzechu, k tó ry sprowadza śmierć. Jezus zaś przyszedł nie po to, by uśmiercać, ale aby dać życie i to w obfi­ tości (J 10,10). Troską Jezusa jest, by świat uw ierzył w Niego (J 17,21), bo te n kto w Niego w ierzy nie zginie, ale będzie miał życie wieczne (J 3,15— 16). Dlatego posyła Parakleta, by przekonał św iat o grzechu, k tó ry sprowadza śmierć.

P arak le t m a przekonać św iat także o sprawiedliwości (J 16,8). Tę sprawiedliwość określa pow rót Jezusa do Ojca (J 16,10). Duch Św ięty przekona świat, iż ten pow rót jest potw ierdzeniem w ypeł­ nienia misji, jaką zlecił Jezusowi O jciec,28 aby każdy, kto w Niego w ierzy nie zginął, ale m iał życie wieczne (J 3,15— 16). Spraw iedli­ wość, o której m a przekonać P arak let, w yrasta z posłuszeństwa Jezusa (Flp 2,8). Jego posłuszeństwo leży u podstaw spraw iedli­ wości człowieka (Rz 5,19). Posłuszeństwo bowiem wiedzie do sp ra­ wiedliwości (Rz 6,16), która w „nowym niebie i nowej ziemi” mieszka (2 P 3,13). P arak let przekona świat o sprawiedliwości na tym świecie, że każdy, kto postępuje spraw iedliwie pochodzi od Jezusa (1 J 2,29) i że Jezus idąc do Ojca przygotuje w Jego domu miejsce dla tych, którzy postępują sprawiedliwie, aby i oni byli tam, gdzie On (J 14,2—3), że dusze spraw iedliwych są w ręku Boga i nie dosięgnie ich m ęka śmierci (Mdr 3,1).

P arak let przekona świat o sądzie, bo władca tego świata już został osądzony (J 16,11). Jezus przyszedł na świat, by dokonać sądu (J 9,39) i precz wyrzucić w ładcę tego św iata (J 12,31). Jezus dokonał tego za swego ziemskiego życia i jest faktem , którego de­ finityw ne w ypełnienie nastąpi na sądzie ostatecznym .27 Duch Święty przekona, że nie należy pokładać nadziei we władcy tego świata i nie należy spełniać jego pożądań, gdyż jest on zabójcą, kłamcą i ojcem kłam stw a (J 8,43—44). P arak le t przekona, że ten, kto słu­ cha słów Jezusa i w ierzy w Ojca, nie podlega sądowi, ale ma życie wieczne — ze śm ierci przyszedł do życia (J 5,24).

Duch P raw dy przekona św iat o grzechu, o sprawiedliwości i o sądzie nie po to, by świat potępić, ale po to, by św iat został zbawiony. To przekonyw anie ma służyć tem u, aby św iat zwrócił się do Ewangelii i w ten sposób zyskał zbaw ienie.23 Zesłanie bo­ wiem Ducha P raw dy potwierdza, że Bóg jest z nami, by nas z m ro­ ków grzechu i śm ierci wybawić i wskrzesić do życia w iecznego.9

26 Por. t a m ż e , n. 37.

26 Por. W. H. S c h m l d t - G . D e l l i n g , W ö r t e r b u c h z u r B ib el, B erlin 1973, 213.

37 Por. W ö r t e r b u c h z u r b ib l is c h e n B o tsc h a f t, dz. cyt., 251. «s DE 1.

40 ks. ROMAN KARWACKI 3. Różne określenia Parakleta

Sw. Paw eł Apostoł napisał, że różne są dary łaski, lecz ten sam Duch, różne też są posługiwania, ale jeden Pan, różne są wreszcie działania, lecz te n sam Bóg sprawca wszystkiego we wszystkich (1 Kor 12,4—6). Podobnie można powiedzieć, że są różne określe­ nia działania P arakleta — Ducha Praw dy, lecz ten sam Duch Święty. Określenia te powstały po to, aby pomóc lepiej wniknąć w treść praw dy o posłannictwie Ducha Świętego wyrażonej w po­ jęciu P araklet. W tym celu słowo P arak let zastępuje się nieraz innym słowem, najczęściej Orędownik, Pocieszyciel.

Orędownik jest tym słowem, które najjaśniej wyraża treść pojęcia P araklet. P arak let jest Orędownikiem człowieka przed tro ­ nem Bożym.30 Dzisiejsza teologia biblijna w term inie P arak let n a j­ chętniej podkreśla aspekt O rędow nika.31 P arak let — Duch Praw dy przejm uje orędownictwo na ziemi po odejściu Je z u sa .32 Zostaje On posłany do uczniów, a nie do świata. Dla uczniów Jezusa jest On Orędownikiem, dla świata zaś tym, który napomina. Dla uczniów jest On obrońcą (advocatus), dla świata zaś oskarżycielem.38 Termin Orędownik zawiera w sobie cechy wyrażenia prawniczo-sądowego, w zapisie zaś Janow ym ma znaczenie teologiczne. P arak let ■— Duch P raw dy to Orędownik ku zbawieniu.

Pocieszyciel jest z kolei tym słowem, które najczęściej zastę­ puje w yrażenie Paraklet. Słowo Pocieszyciel da się wyprowadzić z etymologii w yrazu parâkletos. W Nowym Testamencie znaczenie wyrażenia P arak let—Pocieszyciel nie zostało wyłożone.34 W słow­ nictwie św. Jan a Apostoła nie znajduje się żadnych oznak używania w yrażeń parakaléo, parâklesis (pocieszać, pociecha) co może suge­ rować, że słowo Pocieszyciel jako synonim w yrazu Parakletos jest obce Janow em u rozumieniu tego term inu.85 Użycie wyrażenia Po­ cieszyciel na określenie P arakleta przypisuje się Wyclifowi i L u tro ­ wi.3" O wiele od nich wcześniejszy jest Consolator O ptim us z sek­ wencji V eni Sancte Spiritus. Jednakże w yrażenie Pocieszyciel jako odpowiednik term inu P arak let jest powszechnie używane także w dawnych katolickich tłumaczeniach Nowego Testam entu i w ka­ tolickiej literatu rze teologicznej. Nie ma najm niejszej wątpliwości, by miało to się dokonać pod w pływem protestantyzm u. Różnica znaczeń polega na tym, że u L utra działalność Ducha Świętego

30 Por. J. B e h m , dz. cyt., 810. 31 Por. A. J a n k o w s k i , Z a r y s p n e u m a t o lo g i i N o w e g o T e s ta m e n tu , K ra k ó w 1982, 39. 32 Por. H. M ü h l e n , U na m y s t i c a P ersona, P a d e r b o r n 3 1968, 280. 33 Por. J. B e h m , dz. cyt., 811. 34 Por. W ö r t e r b u c h z u r b ib l is c h e n B o tsch a ft, dz. cyt., 509. 35 Por. J. B e h m , dz. cyt., 803. 38 Por. ta m ż e , 802; У. С ο n g a r, dz. cyt., 81.

została w yraźnie ograniczona do pociechy,37 natom iast w rozumieniu katolików Duch Św ięty jako Pocieszyciel jest Stróżem i Ożywicie- lem w sercu Kościoła tej nadziei, w której już jesteśm y zbawieni, nadziei eschatycznej, nadziei ostatecznego spełnienia w Bogu, na­ dziei wiecznego królestw a urzeczywistniającej się przez uczest­ nictwo w życiu trynitarnym.®8

Historia słowa i pojęcia P arak let zastępowanego innym i okreś­ leniami, które m ają podobny sens wskazuje, że z biegiem czasu uboczne znaczenie zastępuje istotę, co nie zawsze pomaga odczytać właściwą treść pojęcia. Stąd ostatnio coraz częściej i powszechniej w raca się do greckiego źródłosłowu: parakletos. Jednakże u podstaw pojęcia P arak let i jego religijną ideą przewodnią pozostaje słowo O rędow nik.31 W yrażenie Pocieszyciel m a znaczenie również Orę­ downika.40 Do Niego bowiem zwraca się Kościół na zawiłych dro­ gach pielgrzymowania człowieka na ziemi i prosi o prawość ludzkich czynów, o radość i pociechę, o łaskę cnót i o zbawienie wieczne.41 Spiritus Paraclitus — Duch P araklet, Duch Praw dy, Duch Świę­ ty został dany przez Ojca, posłany przez Syna. To posłannictwo ma konkretny cel i czas. Zgodnie z obietnicą Jezusa Duch Święty przyszedł w dniu Pięćdziesiątnicy. Został dany Kościołowi, by Koś­ ciół był znakiem i narzędziem zbawienia Bożego. Został posłany Kościołowi, by Kościół był również znakiem i narzędziem w ew nętrz­ nego zjednoczenia z Bogiem oraz jedności całego rodzaju ludz­ kiego.42 Duch Św ięty przyszedł, by Kościół był świadkiem zm art­ w ychw stania Jezusa Chrystusa, wiecznym świadkiem zwycięstwa nad śmiercią.43

P arak let przyszedł, by mieszkając w Kościele,44 przez Kościół odnawiał oblicze ziemi (Ps 104/103/,30), by przetw arzał św iat ludzki od w ewnątrz, od w nętrza serc i sumień, ażeby przez to świat był coraz bardziej ludzki, coraz głębiej ludzki.4* Jezusowa zapowiedź P arak leta w ypełnia się w dziejach ludzkości za pośrednictwem Kościoła 48 i kieruje całe stworzenie do ostatecznego kresu w nies­ kończoności Boga.47

37 l’ or. J. A. M ö h l e r , S y m b o l i k o d e r D a rstellu n g d e r d o g m a t is c h e n G e g e n s ä tz e d e r K a t h o l i k e n u n d P r o t e s t a n t e n n a ch ih r en öff e n tlic h e n B e ­ k e n n t n i s s c h r i f t en, t. 1, K öln 1958, 276.

38 Por. J a n P a w e ł II, dz. cyt., n. 66. 39 Por. J. B e h m , dz. cy t., 812.

40 Por. J a n P a w e ł II, dz. cyt., n. 3. 41 Por. ta m ż e , n. 167.

42 Por. K K 1.

43 Por. J a n P a w e l II, dz. cyt., n. 58. 44 K K 4.

45 Por. J a n P a w e i II, dz. cyt., n. 59. 44 J a n P a w e ł II, ciz. c yt., n. 61. 47 T a m ż e , n. 64.

42 ks. ROMAN KARWACKI SPIRITUS PARACLITUS

S p iritu s P a ra clitu s is t „ ein an d erer P a r a k le t”, d essen K om m en Jesu s w ä h ren d des O sterm ah les k ü n d ig te. „ P a ra k let” is t e in e ein fa ch e T ran sp o­ n ieru n g des g r iec h isch en W ortes P a r a k l e t o s und es b ed eu tet: F ü rsprecher, B eista n d , H elfer, T röster u sw . Im J o h a n n esev a n g eliu m lie g t dem B e g r iff P a r a k le t die tragen d e relig iö se Id ee F ü rsp rech er zugrunde. In der jo h a n n ei- sch en L iteratu r b ezeic h n et das W ort P a ra k let die F u n k tio n des H eiligen G eistes, der P erso n der g ö ttlic h e n D reifa ltig k e it, aber nich t - se in e N atu r und ist k e in E igen n am e des H e ilig e n G eistes. P a ra k let verk örp ert die h e l­ fe n d e G egen w art G ottes im ird isch en D a sein des M en sch en . Er ist der K irch e gegeb en , d am it sie e in Z eich en und W erkzeug des H eiles se i und durch sie d ie W elt im m er m en sch lich er und im m er tie fe r m en sch lich er w erde.