Wnioski koñcowe z XVIII Konferencji
pt. Dokumentowanie i eksploatacja ma³ych i œrednich ujêæ wód podziemnych
Czêstochowa, 22–23.04.2010
W dniach 22–23 kwietnia br. w Czêstochowie pod hono-rowym patronatem marsza³ka województwa œl¹skiego od-by³a siê XVIII Konferencja pt. Dokumentowanie i
eksploata-cja ma³ych i œrednich ujêæ wód podziemnych.
Organizatora-mi spotkania by³o Polskie Zrzeszenie In¿ynierów i Tech-ników Sanitarnych, Oddzia³ w Czêstochowie oraz Ko³o Zak³adowe PZITS przy Wodoci¹gach Czêstochowskich S.A.
Konferencje czêstochowskie dziêki cyklicznoœci spo-tkañ, wyj¹tkowej formie (po³¹czeniu wiedzy praktycznej z aktualnymi osi¹gniêciami naukowymi) oraz perfekcyjnej organizacji sta³y siê niezwykle cenionymi spotkaniami bran¿owymi. W tegorocznych obradach wziê³o udzia³ 120 osób z ca³ej Polski – przedstawiciele przedsiêbiorstw wo-doci¹gowych i geologicznych, uczelni, PIG-PIB, RZGW i administracji wszystkich szczebli. Goœæmi byli dr Henryk J. Jezierski, wiceminister œrodowiska, g³ówny geolog kraju oraz dr Leszek Karwowski, prezes Krajowego Zarz¹du Gospodarki Wodnej.
W trakcie spotkania wyg³oszono 14 referatów doty-cz¹cych aktualnych problemów dokumentowania, eksploa-tacji oraz ochrony ma³ych i œrednich ujêæ wód podziem-nych, które odnosi³y siê m.in. do niejasnych przepisów za-wartych w ustawach: Prawo geologiczne i górnicze, Prawo
budowlane oraz Prawo ochrony œrodowiska.
W opinii œrodowiska hydrogeologów literalna interpre-tacja niespójnych i niejednoznacznych przepisów prawa mo¿e rych³o doprowadziæ do zaburzeñ lokalnych i regio-nalnych stosunków wodnych – zarówno iloœciowych, jak i jakoœciowych. Z kolei postêpuj¹ca biurokratyzacja, przy braku odpowiednich kompetencji administracji samo-rz¹dowej, znacz¹co wyd³u¿a cykl inwestycyjny budowy ujêcia (nawet ma³ego, jednostudziennego) i wp³ywa niepo-trzebnie na podwy¿szanie kosztów postêpowania admini-stracyjnego. Jest to sytuacja ze wszech miar niekorzystna z punktu widzenia inwestorów, wykonawców i zwyk³ych obywateli.
W czasie konferencji powo³ano komisjê wniosków, pod przewodnictwem prof. dr. hab. in¿. Andrzeja
Szcze-pañskiego, która przedstawi³a g³ównemu geologowi kraju oraz prezesowi KZGW poszczególne (ju¿ sprecyzowane) problemy wymagaj¹ce rozwi¹zania. Szczegó³owe wnioski i postulaty zosta³y podzielone na trzy zasadnicze grupy merytoryczne:
zagadnienia zwi¹zane z eksploatacj¹ wód podziem-nych,
zagadnienia prawne, zagadnienia organizacyjne.
G³ówne urzêdy odpowiedzialne za gospodarowanie wodami, tj. Ministerstwo Œrodowiska oraz KZGW, otrzy-ma³y cenny materia³ analityczno-wnioskowy, którego na-wet czêœciowe wdro¿enie do praktyki postêpowañ admini-stracyjnych oraz obligatoryjnej praktyki wykonawczej by-³oby niezwykle wa¿nym dzia³aniem na rzecz rozwi¹zania przynajmniej czêœci istotnych problemów w szeroko rozu-mianej gospodarce wodnej.
El¿bieta Kowalczyk
II Konferencja Naukowa pt. Rtêæ w œrodowisku
– identyfikacja zagro¿eñ dla zdrowia cz³owieka
Gdynia, 12–14.05.2010
W Gdyni w dniach 12–14 maja br. odby³a siêIIKonfe-rencja Naukowa pt. Rtêæ w œrodowisku – identyfikacja zagro¿eñ dla zdrowia cz³owieka, poœwiêcona metodyce
oznaczania rtêci oraz zagadnieniom zwi¹zanym z wystêpo-waniem rtêci w œrodowisku na obszarze Polski (w atmosfe-rze, wodach, glebach, osadach i biosferze). Organizatorem konferencji by³ Instytut Oceanografii Uniwersytetu Gdañ-skiego. W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele uczelni (m.in. Uniwersytetu Gdañskiego, Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Akademii Górniczo-Hutniczej im.
Stanis³a-wa Staszica i Akademii Medycznej w Szczecinie) oraz insty-tutów badawczych (PIG-PIB, Instytutu Uprawy, Nawo¿e-nia i Gleboznawstwa – Pañstwowego Instytutu Badawczego w Pu³awach, Instytutu Ekologii Terenów Uprzemys³owio-nych oraz Instytutu Podstaw In¿ynierii Œrodowiska PAN).
Problem globalnego ska¿enia œrodowiska naturalnego rtêci¹ wzbudza du¿e zainteresowanie od kilkudziesiêciu lat – przede wszystkim z powodu negatywnych skutków jej podwy¿szonej koncentracji w biosferze. Nie bez znaczenia jest równie¿ fakt, ¿e rtêæ i jej zwi¹zki zachowuj¹ siê w œro-652
Przegl¹d Geologiczny, vol. 58, nr 8, 2010
KONGRESY, SYMPOZJA I KONFERENCJE
Ryc. 1. Prowadz¹cy spotkanie prof. A. Szczepañski i prof. B.
Ko-zerski oraz goœæ konferencji dr H.J. Jezierski, podsekretarz stanu w Ministerstwie Œrodowiska, g³ówny geolog kraju (w œrodku). Fot. K. S³abosz
dowisku inaczej ni¿ inne metale ciê¿kie – podlegaj¹ dale-kiemu transportowi w atmosferze, przechodz¹ trans-formacje w bardziej toksyczne zwi¹zki metylortêciowe i bioakumuluj¹ siê w wodnym ³añcuchu troficznym.
Od okresu przedprzemys³owego zawartoœæ rtêci w œro-dowisku wzros³a 2–4 razy. Szacuje siê, ¿e 2/3 ogólnej puli rtêci znajduj¹cej siê w atmosferze pochodzi ze Ÿróde³ zwi¹zanych z dzia³alnoœci¹ cz³owieka. Antropogeniczny-mi Ÿród³aAntropogeniczny-mi metalu w œrodowisku s¹ procesy produkcyjne, w których stosuje siê rtêæ i jej zwi¹zki, wyroby zawie-raj¹ce rtêæ (m.in. farby okrêtowe, œwietlówki i lampy rtê-ciowe) i przede wszystkim zak³ady, w których ogromne iloœci surowców zawieraj¹cych niewielk¹ koncentracjê rtêci podlegaj¹ wysokotemperaturowemu przetwarzaniu. Obec-nie jedn¹ z najwa¿Obec-niejszych antropogenicznych przyczyn emisji tego pierwiastka do œrodowiska jest masowe spala-nie wêgli kamiennego i brunatnego w elektrowniach, za-k³adach przemys³owych oraz na potrzeby komunalne. Do zanieczyszczenia œrodowiska rtêci¹ przyczynia siê tak¿e stosowanie w olbrzymiej iloœci ma³ych zak³adów wydo-bywczych na pó³kuli po³udniowej i w Chinach techniki amalgamacji przy pozyskiwaniu srebra i z³ota.
Najwiêksze zagro¿enie zdrowia stwarza rtêæ wystê-puj¹ca w formie metylortêci (HgMe), która podlega bio-magnifikacji w ³añcuchu troficznym, zw³aszcza morskim. Na toksyczne oddzia³ywanie metylortêci najbardziej nara-¿one s¹ organizmy zwierzêce znajduj¹ce siê na koñcu ³añ-cucha: drapie¿niki wodne (m.in. szczupak), ssaki (np. wydry, niedŸwiedzie polarne), rybo¿erne ptaki (czaple, per-kozy, kormorany) i ludzie. W skali globalnej spo¿ywanie ryb morskich jest g³ówn¹ drog¹ nara¿enia ludzi na truj¹ce dzia³anie HgMe. Metylortêæ jest neurotoksyczna dla roz-wijaj¹cych siê organizmów i zwiêksza ryzyko wyst¹pienia negatywnych skutków w uk³adzie sercowo-naczyniowym.
Podczas konferencji Rtêæ w œrodowisku zaprezentowa-no ponad 20 posterów i 37 referatów dotycz¹cych metody-ki oznaczeñ rtêci i jej zwi¹zków, Ÿróde³ emisji do œrodo-wiska oraz wystêpowania w atmosferze, wodach powierz-chniowych i podziemnych, glebach, osadach i biosferze. W piêciu sesjach przedstawiono nastêpuj¹ce referaty:
Najnowsze trendy w analityce rtêci – J. Siepak; Walidacja metody oznaczania rtêci w pyle
zawieszo-nym po pirolityczzawieszo-nym rozk³adzie próbek – M.
Grze-gorczyk, E. Szmyd, H. Pyta& M. Czaplicka;
Oznaczanie metylortêci technik¹ chromatografii ga-zowej z detekcj¹ przy zastosowaniu atomowej spek-troskopii fluorescencyjnej (GC-AFS) – J. Górecki,
A. Iwanicha, M. Macherzyñski, K. Styszko & J. Go³aœ;
Specjacja rtêci w glebach i osadach dennych przy zastosowaniu uk³adu technik ³¹czonych HPLC-UV-CV-AFS – A. Kowalski, M. Frankowski& J. Siepak; Badania nad oznaczaniem rtêci w ubocznych
pro-duktach spalania w energetyce – E. Misztal; Zmiany zawartoœci rtêci gazowej i rtêci
zaadsorbo-wanej na pyle na terenie stacji monitoringu jakoœci powietrza w Katowicach – U. Zielonka& B. Nowak; Wystêpowanie ró¿nych form rtêci atmosferycznej na terenie Górnego Œl¹ska – H. Pyta, M. Czaplicka,
E. Szmyd, R. Zajusz, M. Grzegorczyk& B. Kubica;
Rtêæ w aerozolach w rejonie puszczy i w strefie brzegowej morza – M. Be³dowska, D. Saniewska,
A. Lewandowska, H. Bruszewski, A. Degórska, T. Œnie¿ek, L. Falkowska& P. Sienicka;
Reemisja rtêci ze œniegu – P. Siudek & L. Falkowska; Przemiany rtêci w procesach spalania paliw sta³ych
– M. Czaplicka;
Zintegrowana analiza oddzia³ywania rtêci emitowa-nej z polskiego sektora energetycznego – J. Zyœk,
A. Wyrwa, Y. Roustan & M. Pluta;
Badania nad oznaczaniem rtêci w ubocznych pro-duktach spalania w energetyce – E. Misztal; Piroliza niskotemperaturowa jako potencjalna
me-toda redukcji rtêci w wêglu dla sektora energetyki –
T. Chmielniak& M. Kopczyñski;
Rtêæ w kopalinach eksploatowanych w Polsce –
I. Bojakowska& D. Karmasz;
Stê¿enia rtêci w wodach wysiêkowych w rejonie mia-sta Hel – B. Szymczycha, M. Miotk, J. Be³dowski&
J. Pempkowiak;
Transformacje rtêci zwi¹zanej z zawiesin¹ w rejo-nach piknokliny w po³udniowym Ba³tyku – J.
Be³-dowski, M. Be³dowska, K. Kuliñski & M. Darecki;
Stê¿enia rtêci w wybranych elementach ekosystemu strefy brzegowej po³udniowego Ba³tyku – D.
Saniew-ska, M. Be³dowSaniew-ska, J. Be³dowski, M. Saniewski, M. Szubska, A. Romanowski, J. Kwaœniak& L. Fal-kowska;
Wp³yw wybranych zak³adów przemys³owych na zawartoœæ rtêci w glebach terenów przyleg³ych –
G. Kusza& T. Ciesielczuk;
Rtêæ na tle innych pierwiastków œladowych gleb te-renów przemys³owych – N. Florencka, K. Urbañski
& P. Wojtanowicz;
Ocena stanu zanieczyszczenia rtêci¹ gleb leœnych w rejonie Elektrowni Jaworzno III – A. Michalska; Rtêæ w glebach i roœlinach – P. Muszyñski;
Wp³yw technologii kompostowania na zawartoœæ rtêci w kompostach z odpadów komunalnych –
T. Ciesielczuk;
Przep³ywy rtêci na granicy osad/woda i biodostêp-noœæ rtêci w osadach po³udniowego Morza Ba³-tyckiego – M. Miotk, J. Be³dowski& J. Pempkowiak; Wystêpowanie rtêci w osadach dennych zbiorników
zaporowych na obszarze Polski – U. Tomczuk,
A. Jancewicz & U. Dmitruk;
Rtêæ we wspó³czesnych osadach wybranych rzek i jezior Polski – badania monitoringowe w latach 1991–2009 – I. Bojakowska;
Biogeochemia rtêci – A. Kabata-Pendias;
Rtêæ w miêœniach krzy¿ówki Anas platyrhynchos po-chodz¹cej z okolic Szczecina – E. Kalisiñska, P.
Li-sowski& A. Jackowski;
Rtêæ w rozwoju osobniczym kormorana czarnego oraz jej biomagnifikacja w odniesieniu do ryb w eko-systemie Zalewu Wiœlanego – M.
Misztal-Szkudliñ-ska, P. Konieczka, J. Namieœnik& P. Szefera;
Biochemiczne aspekty dzia³ania rtêci – K. Pasternak; Rtêæ w ¿ywnoœci i ¿ywieniu cz³owieka – Z. Marzec&
A. Marzec;
Rtêæ w rybach i przetworach rybnych. Ocena za-gro¿enia zdrowia konsumentów – L. Polak-Juszczak;
653
Wp³yw poziomu troficznego na zmiany koncentracji rtêci u ryb ze strefy brzegowej po³udniowego Ba³tyku
– L. Falkowska, J. Kwaœniak & M. Be³dowska;
Obecnoœæ zanieczyszczeñ zwi¹zkami rtêci w prepa-ratach farmaceutycznych i suplementach diety –
B. Karolewicz, B. Grimling, J. Meler & M. Szczeœ-niak;
Œwiadomoœæ œrodowiskowych zagro¿eñ zdrowia zwi¹zkami rtêci wœród studentów dietetyki – M.
Ku-basiak & K. Oleksiu;
Œrodowiskowe nara¿enie na rtêæ w wybranych rejo-nach Polski; wyniki oznaczania rtêci we krwi i mo-czu dzieci i doros³ych – A. Prokopowicz, M. Szu³a,
K. Pawlas, N. Pawlas, R. Z³otkowska & A. Sobczak;
Szacunkowa ocena nara¿enia na rtêæ populacji wy-branych regionów Polski – G. Dziubanek.
Z Pañstwowego Instytutu Geologicznego – Pañstwo-wego Instytutu Badawczego w konferencji udzia³ wziê³a prof. dr hab. Izabela Bojakowska. Oprócz dwóch referatów zaprezentowa³a, wspólnie z E. Góreck¹, J. Retk¹ i D. Kar-masz, poster pt. Oznaczanie zawartoœci rtêci w próbkach
œrodowiskowych. Porównanie mo¿liwoœci analitycznych techniki CV-AAS w uk³adzie przep³ywowo-wstrzykowym i po zatê¿aniu na amalgamatorze.
Teksty referatów i posterów zosta³y opublikowane w ponadtrzystustronicowym opracowaniu pt. Rtêæ w
œrodo-wisku – identyfikacja zagro¿eñ dla zdrowia cz³owieka (pod
red. prof. dr hab. Lucyny Falkowskiej) i wydane przez Fun-dacjê Rozwoju Uniwersytetu Gdañskiego.
Izabela Bojakowska
I Warsztaty Geomorfologii Strukturalnej
Podlesice, 12–14.05.2010
W dniach 12–14 maja 2010 r., z inicjatywy Komisji Geomorfologii Strukturalnej Stowarzyszenia Geomorfo-logów Polskich, w Podlesicach k. Zawiercia (Wy¿yna Krakowsko-Czêstochowska) odby³y siê I Warsztaty Geo-morfologii Strukturalnej. Ich tematem przewodnim by³y
Czynniki strukturalne w rozwoju rzeŸby krasowej, zaœ
ide¹ – prezentacja najnowszych osi¹gniêæ dotycz¹cych morfogenezy krasowej Wy¿yny Krakowsko-Czêstochow-skiej, powi¹zana z praktycznym wykorzystaniem w
tere-nie wybranych metod badawczych z zakresu geologii i geomorfologii strukturalnej. Organizatorami byli pra-cownicy Wydzia³u Nauk o Ziemi Uniwersytetu Œl¹skiego (WNoZ UŒ) – dr Andrzej Tyc, prof. dr hab. Jerzy ¯aba oraz dr Bart³omiej Szypu³a. Uczestniczy³y w nich 24 oso-by z 6 polskich oœrodków akademickich (Kielce, Lublin, £ódŸ, Poznañ, Sosnowiec, Wroc³aw). W ramach warszta-tów odby³y siê prezentacje referawarszta-tów i posterów oraz sesja terenowa.
654
Przegl¹d Geologiczny, vol. 58, nr 8, 2010
