Streszczenie
W artykule przedstawiono wyniki analiz rónych elementów procesów składaj-cych si na zarzdzanie wiedz w organizacji.
Analizie poddano gminy wiejskie województwa mazowieckiego. Analizowano zagadnienia teoretyczne dotyczce zarzdzania wiedz oraz wyniki bada ankieto-wych przeprowadzonych w gminach w 2010 roku. Celem bada ankietoankieto-wych było ustalenie czy i w jakim stopniu gminy wiejskie stosuj mechanizmy zarzdzania wie-dz. Do bada wykorzystano test zarzdzania wiedz nakierowany na samoocen ja-koci zarzdzania z wykorzystaniem mechanizmów dotyczcych wiedzy organizacyj-nej. Badaniami objto obszary strategii działania oraz systemów organizowania procesów wykonawczych, a take obszary przywództwa i pracowników. W wyniku analiz ustalono, e gminy wiejskie stosuj niektóre mechanizmy zarzdzania wiedz, szczególnie w obszarach dotyczcych pracowników i kierowników. Głównie poprzez sprzyjanie procesom rozwoju kompetencji zawodowych osób zatrudnionych. Nato-miast uznano, e gminy wiejskie nie stosuj mechanizmów systemowego kształtowa-nia organizacyjnej bazy wiedzy, w tym take w celu udostpkształtowa-niakształtowa-nia jej w ramach pro-cesów dzielenia si wiedz.
Słowa kluczowe: wiedza, zarzdzanie wiedz, dzielenie si wiedz, kompetencje zawodowe, gospodarka oparta na wiedzy, społeczestwo wiedzy, gmina
1. Wprowadzenie
Harmonijny rozwój społeczno-gospodarczy społeczestw i pastw Unii Europejskiej oparto o realizacj Strategii Lizboskiej z 2000 roku1, jej nowelizacji z 2005 roku2, gdzie podkrelano rol
społeczestwa opartego na wiedzy, jako istotny czynnik wspomagania konkurencyjnoci gospoda-rek europejskich. Wiedza stała si czynnikiem rozwoju gospodarczego.3 Gospodarka oparta na wiedzy jest systemem skierowanym na tworzenie oraz przekazywanie wiedzy.4
Gminy, w tym gminy wiejskie uczestnicz w realizowaniu europejskich strategii gospodarki opartej na wiedzy i społeczestwa wiedzy na terenie Polski, w szczególnoci poprzez realizowanie działa w obszarze owiaty, działalnoci gospodarczej, systemów społecznych. Zarówno owiata,
1 Strategia lizboska, Droga do sukcesu zjednoczonej Europy, opr. zbiorowe, Departament Analiz Społecznych
i Ekonomicznych Urzdu Komitetu Integracji Europejskiej, Warszawa 2000.
2 J. Szomburg [red.], Polska i Unia wobec wyzwa globalizacji, Biała ksiga 2006, Polskie Forum Strategii Lizboskiej,
Instytut Bada Nad Gospodarka Rynkow, Warszawa-Gdask 2006.
3 A. Kukliski (red.), Gospodarka oparta na wiedzy. perspektywy Banku wiatowego, Oficyna Wydawnicza REWASZ,
Warszawa 2003.
4 OECD, the knowledge-based economy, Paris 1996, za: Strona internetowa
jak i kształcenie ustawiczne, pojmowane jako uczenie si przez całe ycie, maj przyczynia si do rozwoju Wspólnoty, jako społeczestwa opartego na wiedzy, charakteryzujcego si trwałym rozwojem gospodarczym, liczniejszymi i lepszymi miejscami pracy oraz wiksz spójnoci spo-łeczn przy jednoczesnym zapewnieniu naleytej ochrony rodowiska naturalnego dla przyszłych pokole5.
2. Zagadnienia metodyczne
Uczestnikami bada były gminy wiejskie województwa mazowieckiego. Celem głównym ba-da było ustalenie, w jakim stopniu gminy stosuj system zarzdzania wiedz. Badano zakres celów i zada gmin oraz badano, czy stosowane s programy pozwalajce na uznanie, e w gminach wykorzystywane sa narzdzia wchodzce w zakres zarzdzania wiedz. W badaniach wykorzystano analiz treci zawartych w przepisach prawa oraz w publikacjach dotyczcych te-matu. Do bada zastosowano take test zarzdzania wiedz6. Ankiet badawcz skierowano do wszystkich gmin wiejskich województwa mazowieckiego. W badaniu wziło udział 5,24% gmin. 3. Przeprowadzone analizy
Gmin, jako wspólnot samorzdow, tworz jej mieszkacy7. Gminy wykonuj zadania pu-bliczne w imieniu własnym i na własn odpowiedzialno. Posiadaj osobowo prawn. Do za-kresu działania gminy wchodz wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeone ustawami na rzecz innych podmiotów, oraz zadania zlecone z zakresu administracji rzdowej. Ustrój gminy okrela jej statut. Do organów gminy nale: rada gminy, jako organ prawodawczy oraz wójt, jako organ wykonawczy (w gminach miejskich: burmistrz, prezydent miasta). Wójt wykonuje zadania przy pomocy urzdu gminy, którego jest kierownikiem. Wójt nadaje urzdowi gminy regulamin organizacyjny, okrelajcy organizacj i zasady funkcjonowania urzdu. Wójt, jako kierownik urzdu, wykonuje uprawnienia zwierzchnika słubowego w stosunku do pracow-ników urzdu oraz kierowpracow-ników gminnych jednostek organizacyjnych. Uznano zatem, e urzd gminy jest organizacj, tj. całoci złoon z czci współdziałajcych ku powodzeniu całoci8. Organizacja jest całoci ustrukturalizowan, złoon z nastpujcych podstawowych czci9:
• cele (zadania) realizowane przez organizacj i wynikajce std konkretne działania, • ludzie wraz z ich indywidualnymi i zbiorowymi deniami i wzorcami zachowania, • wyposaenie materialno – techniczne i technologiczne (rodki techniczne) oraz okrelone
zasady posługiwania si nim,
• formalna struktura, czyli przyjte zasady podziału zada i odpowiedzialnoci za nie, wła-dzy i zwizanej z ni odpowiedzialnoci i informacji.
Do głównych cech organizacji zalicza si10:
5 R. Jurkowski, Polityka w dziedzinie edukacji i kształcenia ustawicznego, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing,
Zeszyty Naukowe SGGW, nr 2 (51-T.II), Warszawa 2009. 6
H.K. Rampersad, Kompleksowa karta wyników, Place, Warszawa 2004.
7 Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym, Dz. U. z 2001r., nr 142, poz. 1591, z pón. zm.
8 T. Kotarbiski, Traktat o dobrej robocie, Ossolineum, Wrocław 1982.
9 B.R. Kuc, Od zarzdzania do przywództwa, Wydaw. Menederskie PTM, Warszawa 2003.
• specjalizacj – polegajc na wyra nym rozgraniczeniu usprawnie i obowizków zwi-zanych z poszczególnymi pozycjami (rolami), przy załoeniu wysokiego szczebla specja-lizacji funkcji, jak i kwalifikacji,
• hierarchi – polegajc na podporzdkowaniu niszych szczebli wyszym, uprawnionym do kontrolowania i regulowania działalnoci tych pierwszych,
• formalizacj – polegajc na regulowaniu zachowa pracowników, koordynowaniu ich działalnoci,
• profesjonalizacj – polegajc na traktowaniu przez pracowników swojej działalnoci ja-ko zawodu i głównego nurtu kariery yciowej.
Zarzdzanie mona najogólniej zdefiniowa jako proces prowadzcy do osignicia konkret-nych załookonkret-nych wczeniej celów w sposób sprawny oraz skuteczny. 11 Proces zarzdzania to nic innego jak wieloetapowy proces podejmowania decyzji.12
Wiedza stanowi zbiór wiarygodnych informacji o rzeczywistoci oraz umiejtno ich prak-tycznego wykorzystania13. Na wiedz składaj si wszelkie zbiory pogldów, wierze, mdroci, danych, które maj warto poznawcz, oraz praktyczn. W zakres wiedzy wchodzi take zdol-no człowieka, wyróniajca go sporód innych jednostek, pozwalajca mu budowa i interpretowa otoczenie.14
Wiedza w organizacji obejmuje zbiory procedur, danych oraz informacji, a take odpowiednie wykształcenie pracowników, oraz dowiadczenie w posługiwaniu si procedurami, danymi, in-formacjami15. Wymogi formalne do zatrudnienia pracownika w urzdzie gminy okrelaj przepisy ustawowe, wskazujc m.in., e pracownik powinien posiada kwalifikacje zawodowe wymagane do wykonywania pracy na okrelonym stanowisku16, w tym wykształceni e i dowiadczenie17. Nabór kandydatów do pracy powinien spełnia kryteria otwartoci i konkurencyjnoci. Do pod-stawowych obowizków pracownika samorzdowego naley dbało o wykonywanie zada pu-blicznych oraz o rodki publiczne, z uwzgldnieniem interesów pastwa oraz indywidualnych interesów obywateli.
Zarzdzanie wiedz stanowi jako zintegrowane, systematyczne podejcie do identyfikowania, zarzdzania i dzielenia si całymi zasobami informacji organizacji, włczajc do tego bazy da-nych, dokumenty, polityk i procedury, a take przeszłe ekspertyzy i dowiadczenie posiadane przez pojedynczych pracowników.18 Zarzdzanie wiedz jest systemem zaprojektowanym dla zapewnienia organizacji zdobywania, analizowania, oraz wykorzystywania wiedzy w celu podej-mowania szybszych, mdrzejszych i lepszych decyzji.19 Proces zarzdzania wiedz obejmuje na-stpujce etapy20:
11 P. Drucker, Praktyka zarzdzania, Wydawnictwo MT Biznes, Warszawa 2003.
12 J. Gociski, Sterowanie i planowanie. Ujcie systemowe, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1982.
13 Nowa encyklopedia powszechna, Powszwchne Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1997, t.6.
14 J. Baruk, Zarzdzanie wiedz i innowacjami, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toru 2006.
15 H. Grudzewski, I. Hejduk [RED.], Zarzdzanie wiedz w przedsibiorstwach, Difin, Warszawa 2004.
16
Ustawa z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorzdowych, Dz. U. z 2001r., nr 142, poz. 1593, z pón. zm.
17 Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r.Kodeks pracy,tj. Dz. U. z 1998r., nr21, poz.94, z pón. zm.
18 A. Błaszczuk, J.J. Brdulak, M. Guzik, A. Pawluczuk, Zarzdzanie wiedz w polskich przedsibiorstwach, Szkoła Główna
Handlowa w Warszawie- Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2004.
19 A. Mazurkiewicz, Znaczenie zarzdzania wiedz dla organizacji, Zakład Ekonomiki Przedsibiorstw Uniwersytetu
Rze-szowskiego, Zeszyt numer 7, Rzeszów 2003.
• lokalizowanie wiedzy • pozyskiwanie wiedzy
• weryfikowanie i rozwijanie wiedzy • dzielenie si wiedz
• zachowywanie i chronienie wiedzy
Model organizacji zorientowanej na wiedz posiada nastpujce cechy bazowe21:
• wiedza stanowi podstawowy czynnik wytwórczy, inicjuje tworzenie wartoci, podkrela koncentracj na niematerialne dobra organizacji,
• ukierunkowanie pracownika na przewidywanie przyszłych decyzji klienta,
• zarzdzanie wewntrzne, poprzez tworzenie wewntrznej bazy danych i sprawna wymia-na danych pomidzy pracownikami,
• udostpnianie otoczeniu wytworów, tworzonych z wykorzystaniem wiedzy technicznej z narzdziami technologicznymi (m.in. patentów, programów, metod, technik),
• tworzenie warunków współpracy słucych wieloletniej relacji,
• zapewnienie systemów informacyjnych majcych za zadanie wesprze procesy komuni-kowania si oraz rozwijania kompetencji pracowników,
• zatrudnianie specjalistów o adekwatnych kompetencjach zawodowych,
• ukierunkowanie ostaw pracowników na samorealizacj i zaangaowanie w tworzenia do-bra klienta.
Do badania ankietowego zastosowano test zarzdzania wiedz. Test zawierał 50 stwierdze dotyczcych:
• samodzielnoci mylenia i działania pracowników, • stylów kierowania,
• dostpnoci wiedzy organizacyjnej, • alokacji wiedzy organizacyjnej,
• uznawania wiedzy za element strategiczny organizacji, • dzielenia si wiedz,
• rozwijania wiedzy organizacyjnej.
Kademu ze stwierdze przypisano 4 odpowiedzi do jednokrotnego wyboru, charakteryzujce wystpowanie zjawiska opisanego danym stwierdzeniem. Uzyskano nastpujcy uredniony wy-nik wskaza poszczególnych odpowiedzi:
• odpowied : nigdy / nie / nie zgadza si, wskazało 12,29% gmin, • odpowied : co jaki czas / troch mniej, wskazało 20,43% gmin, • odpowied : czsto / zazwyczaj, wskazało 35,57% gmin,
• odpowied : zawsze / tak / zgadza si, wskazało 31,71% gmin. W zakresie stwierdzenia „Dopuszcza
si popełnianie błdów; niepowodzenia nie s karane; ludzie ucz si wzajemnie ze swoich pomyłek i otwarcie na ich temat dyskutuj”, wikszo gmin (42,86%) wskazało odpowied : co jaki czas / troch
mniej. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok22. W zakresie stwierdzenia: „Pracownicy
wiedz gdzie w urzdzie naley szuka okrelonej wiedzy; dokładnie wiadomo, kto dysponuje jak wiedz”, wikszo gmin (71,43%)wskazało odpowied : zaw-sze / tak / zgadza si. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Pracownikom pozostawia si przestrze na mylenie, nauk (wia-dom i niewia(wia-dom), działanie,
nawizy-wanie nieformalnych kontaktów, zdoby-wanie dowiadcze, eksperymentozdoby-wanie i podejmowanie ryzyka”, wikszo gmin (42,86%)wskazało odpowied : czsto / zazwyczaj. Szczegółowy rozkład odpowie-dzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Systemy in-formacyjne zarzdzania s zintegrowane i stale uaktualniane”, wikszo gmin (35,71%)wskazało odpowied : czsto / zazwyczaj. Szczegółowy rozkład odpowie-dzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Wiedza nie-zbdna dla podejmowania wanych decyzji jest zazwyczaj łatwo dostpna”, wikszo gmin (50,00%)wskazało odpowied : czsto / zazwyczaj, natomiast odpowied : zawsze / tak / zgadza si, wskazało 42,86% gmin. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przed-stawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Nie ma ba-rier utrudniajcych wykorzystywanie i wymian wiedzy”, wikszo gmin (57,14%)wskazało odpowied : zawsze / tak / zgadza si. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Pracownicy posiadaj wiedz pozwalajc na prawidłowe katego-ryzowanie, wykorzystywanie i
podtrzy-mywanie wiedzy”, gminy wskazywały odpowiedzi: zawsze / tak / zgadza si (57,14% gmin) oraz czsto / zazwyczaj (42,86% gmin). Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Urzd po-siada sie pracowników wiedzy”, wik-szo gmin (42,86%)wskazało odpowied : nigdy / nie / nie zgadza si. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Struktura urzdu jest prosta, ma niewiele szczebli w hierarchii i składa si z autonomicznych jednostek organizacyjnych”, wikszo gmin (85,71%)wskazało odpowied : zaw-sze / tak / zgadza si. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Urzd charakteryzuje rónorodno (ludzie o rónych korzeniach kulturowych i stylach uczenia si), łczenie
podejcia planowego z intuicyjnym, ludzie pełnicy róne role w zespołach etc”, wikszo gmin (42,86%)wskazało odpo-wied : zawsze / tak / zgadza si. Szczegó-łowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Istnieje ak-tywny program rozwoju nowych idei, gene-rujcy stale now wiedz”, jednakowe liczby gmin (po 35,71% ) odpowied : ni-gdy / nie / nie zgadza si, oraz odpowied : czsto / zazwyczaj. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Nie ma ry-walizacji midzy pracownikami; nie podsy-ca si wewntrznej konkurencji”, wikszo gmin (35,71%)wskazało odpowied : czsto / zazwyczaj. Szczegółowy rozkład odpo-wiedzi przedstawiono na rysunku obok.
organiza-cji nie ma atmosfery strachu i nieufnoci”, wikszo gmin (50,00%)wskazało odpowied : zawsze / tak / zgadza si. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Najwysze kierownictwo angauje si w powikszanie organiza-cyjnej zdolnoci do nauki i w tworzenie
organizacji uczcej si”, wikszo gmin (50,00%)wskazało odpowied : zawsze / tak / zgadza si. Szczegółowy rozkład odpo-wiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Pracowni-ków zachca si stale do identyfikowania i rozwizywania zespołowo wspólnych pro-blemów, udziału w burzach mózgów, gene-rowania kreatywnych idei oraz dzielenia si nimi z kolegami”, wikszo gmin (42,86%)wskazało odpowied : co jaki czas / troch mniej. Szczegółowy rozkład odpo-wiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Kierownicy posiadaj wiedz istotn dla sukcesu organi-zacji”, wikszo gmin (57,14%)wskazało odpowied : zawsze / tak / zgadza si. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedsta-wiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Pełnic funkcje przywódcze, kierownicy łcz w optymalnych pro-porcjach coachingowy, inspirujcy i słuebny styl przywództwa; zachcaj do powanego trakto-wania zagadnie nauki, intensywnej
wymia-ny wiedzy oraz wewntrznej przedsibior-czoci, a take wspieraj nauk zespołow i indywidualn”, jednakowe liczby gmin (po 42,86% ) odpowied : czsto / zazwyczaj, oraz odpowied : zawsze / tak / zgadza si. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedsta-wiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Kierownicy skupiaj si stale na rozwijaniu i mobilizowaniu wie-dzy pracowników; przekazuj im regularnie
informacje zwrotne na temat podejmowa-nych przez nich działa w zakresie doskona-le-nia, rozwoju i nauki”, jednakowe liczby gmin (po 35,71% ) odpowied : czsto / zazwyczaj, oraz odpowied : zawsze / tak / zgadza si. Szczegółowy rozkład odpowie-dzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Kierownicy posługuj si prostym jzykiem w mowie i pimie; s zorientowani na działanie i staraj si ułatwia „nauk przez praktyk"”, wik-szo gmin (71,43%)wskazało odpowied : zawsze / tak / zgadza si. Szczegółowy roz-kład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Kierownicy wiedz, którzy pracownicy dysponuj cen-n i rzadk wiedz; wewntrzne ródła specjalistycznej wiedzy zostały zlokalizo-wane”, wikszo gmin (64,29%)wskazało odpowied : zawsze / tak / zgadza si. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przed-stawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Wyznaczono kierownika wiedzy, osob która ukierunkowuje, sty-muluje i ułatwia proces nauki; jej
najwa-niejszymi umiejtnociami s rozumienie, przetwarzanie, przekazywanie i wymiana
wiedzy”, wikszo gmin
(64,29%)wskazało odpowied : nigdy / nie / nie zgadza si. Szczegółowy rozkład odpo-wiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Zarzdzanie wiedz jest zagadnieniem strategicznym bdcym istotn czci wspólnych ambicji
urzdu”, wikszo gmin
(42,86%)wskazało odpowied : czsto / zazwyczaj. Szczegółowy rozkład odpowie-dzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Podstawowe kompetencje urzdu rozwijane s w nie-przerwanym procesie zbiorowej nauki”, wikszo gmin (42,86%)wskazało odpo-wied : czsto / zazwyczaj. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na ry-sunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Podstawowe kompetencje urzdu rozwijane s w nie-przerwanym procesie zbiorowej nauki”, wikszo gmin (57,14%)wskazało odpo-wied : nigdy / nie / nie zgadza si. Szcze-gółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „W osobistych celach kierowników znajduj si co najmniej trzy ce-le ogólne oraz odnone mierniki wyników
dotyczce wiedzy i nauki uzgodnione z ambicjami organizacji”, wikszo gmin (42,86%)wskazało odpowied : nigdy / nie / nie zgadza si. Szczegółowy rozkład odpo-wiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Informacje o klientach maja warto strategiczn”, wik-szo gmin (35,71%)wskazało odpowied : co jaki czas / troch mniej. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na ry-sunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Pracownicy nie chomikuj wiedzy, ale spontanicznie si ni dziel, systematyczna, intensywna wymiana
wie-dzy odbywa si nie tylko miwie-dzy jednost-kami, ale równie midzy zespołami i dzia-łami organizacji”, wikszo gmin (57,14%)wskazało odpowied : czsto / zazwyczaj. Szczegółowy rozkład odpowie-dzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Kultura organizacyjna sprzyja wzrostowi zasobów wiedzy; akcent kładzie si w niej raczej na działanie, ni
przesadne gadulstwo; charakteryzuje j prostota i otwarta komunikacja”, wikszo gmin (57,14%)wskazało odpowied : czsto / zazwyczaj. Szczegółowy rozkład odpo-wiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Do proble-mów podchodzi si holistyczne i systemo-wo; w tym celu opracowuje si i stosuje rutynowe procedury”, wikszo gmin (42,86%)wskazało odpowied : co jaki czas / troch mniej. Szczegółowy rozkład odpo-wiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Luki wiedzy s stale i systematycznie identyfikowane; podejmuje si działania w celu ich zmniej-szania i eliminacji”, wikszo gmin (57,14%)wskazało odpowied : czsto / zazwyczaj. Szczegółowy rozkład odpowie-dzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Wana wiedza ukryta jest przekształcana w jawn za pomoc obra-zów i metafor, a nastpnie analizowana i
rozpowszechniana w całej organizacji”, wikszo gmin (42,86%)wskazało odpo-wied : nigdy / nie / nie zgadza si. Szcze-gółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Do szero-kiego rozpowszechniania wiedzy wród pracowników wykorzystuje si łatwe w obsłudze systemy informatyczne i komuni-kacyjne”, wikszo gmin (57,14%) wska-zało odpowied : zawsze / tak / zgadza si. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przed-stawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Zdobyta i wypracowana wiedza jest stale rejestrowa-na i udostpniarejestrowa-na kademu członkowi or-ganizacji”, wikszo gmin (35,71%) wskazało odpowied : czsto / zazwyczaj. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przed-stawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Pracownicy posiadajcy cenn i rzadk wiedz kr
midzy działami i uczestnicz w licznych zespołach doskonalcych”, wikszo gmin (42,86%) wskazało odpowied : co jaki czas / troch mniej. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawio-no na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „W urzdzie panuje atmosfera sprzyjajca nauce, któr cechuje po-zytywne mylenie, poczucie własnej wartoci, wzajemne zaufanie, gotowo do działa zapobie-gawczych, podejmowanie odpowiedzialnoci za wyniki firmy, otwarto, rado i pasja; pracow-ników zachca si do cigłego analizowania
sposobu, w jaki pracuj i do modyfikowa-nia go w razie potrzeby”, wikszo gmin (50,00%) wskazało odpowied : czsto / zazwyczaj. Szczegółowy rozkład odpowie-dzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Pocztek i kierunek procesów nauki wynika z istniejcych lub oczekiwanych problemów; problemy
po-strzegane s jako okazja do nauki i zmian; konflikty traktuje si jako przeszkody do pokonania”, wikszo gmin (57,14%) wskazało odpowied : czsto / zazwyczaj. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przed-stawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Ludzie pracuj i ucz si razem w harmonijnie działajcych, samo-dzielnych zespołach; wiedza pracowników w zespołach pokrywa si czciowo, a ich osobowoci, umiejtnoci i style uczenia si pozostaj w
równowadze; członkowie zespołów znaj ulubione style uczenia si, zarówno własne jak i swoich kolegów”, wikszo gmin (42,86%) wskazało odpowied : czsto / zazwyczaj. Szczegółowy rozkład odpowie-dzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Wiedza jest stale rozpowszechniana i wcielana w nowe usługi i procesy”, wikszo gmin (42,86%) wskazało odpowied : zawsze / tak / zgadza si. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Do zdobywania wiedzy wykorzystuje si systematycznie ben-chmarking; identyfikuje si i propaguje
najlepsze praktyki, zarówno te z urzdu jak i spoza niego; zdobyta wiedza jest uogól-niana”, wikszo gmin (71,43%) wskazało odpowied : czsto / zazwyczaj. Szczegóło-wy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Wska niki wiedzy i nauki s regularnie obliczane i wykorzystywane jako punkt wyjcia dla doskonalenia procesów”, wikszo gmin (42,86%) wskazało odpowied : nigdy / nie / nie zgadza si. Szczegółowy rozkład odpo-wiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Wymiana wiedzy w urzdzie odbywa si przez nieformalne kon-takty, wewntrzne wykłady, konferencje,
spotkania powicone rozwizywaniu pro-blemów i analizie projektów, sesje dialogu, raporty wewntrzne, notatki słubowe, etc.”, wikszo gmin (35,71%) wskazało odpowied : zawsze / tak / zgadza si. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przed-stawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Dzieleniu si wiedz sprzyja Internet, intranet, biblioteka, wygodne sale konferencyjne, audytorium,
skompute-ryzowane archiwum oraz system dokumen-tacji, etc.”, wikszo gmin (64,29%) wskazało odpowied : zawsze / tak / zgadza si. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Praca jest ciekawa i zrónicowana. Stosuje si rotacj zada”, wikszo gmin (64,29%) wskazało odpowied : czsto / zazwyczaj. Szczegóło-wy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Ocena pracy i rozwój kompetencji s przejrzycie po-wizane z osobistymi ambicjami jednostek i wspólnymi ambicjami urzdu”, wikszo gmin (35,71%) wskazało odpowied : zaw-sze / tak / zgadza si. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Kierowników i pracowników ocenia si po tym co robi, a nie po tym jak bardzo wydaj si by inteligentni,
czy jak duo mówi”, wikszo gmin (57,14%) wskazało odpowied : zawsze / tak / zgadza si, natomiast pozostałe gminy (42,86%) wskazały odpowied : czsto / zazwyczaj. Szczegółowy rozkład odpowie-dzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Wiedza pracowników jest stale rozwijana i uaktualniana przez szkolenia, coaching i programy rozwoju
talentów”, wikszo gmin (50,00%) wska-zało odpowied : czsto / zazwyczaj, nato-miast pozostałe gminy (42,86%) wskazały odpowied : zawsze / tak / zgadza si. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przed-stawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Realizuje si aktywny program rozwoju kompetencji obejmujcy wewntrzne i zewntrzne szko-lenia, kursy, konferencje robocze, sympozja i seminaria”, wikszo gmin (42,86%) wskazały odpowied : zawsze / tak / zgadza si. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Kompeten-cje dotyczce wiedzy i nauki s czci profilu kompetencji kadego pracownika”, wikszo gmin (50,00%) wskazało odpo-wied : czsto / zazwyczaj. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na ry-sunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Wiedza pra-cowników odchodzcych z organizacji jest przekazywana ich nastpcom”, wikszo gmin (50,00%) wskazało odpowied : czsto / zazwyczaj. Szczegółowy rozkład odpo-wiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Pracownicy, którzy wspomagaj zbiorow nauk w interesie całej organizacji oraz stale dziel si swoj
wie-dz z kolegami, s lepiej wynagradzani i maj wiksze szans na awans”, wikszo gmin (35,71%) wskazało odpowied : czsto / zazwyczaj. Szczegółowy rozkład odpo-wiedzi przedstawiono na rysunku obok. 4. Podsumowanie
Wdraanie strategii gospodarki opartej na wiedzy i społeczestwa wiedzy wymaga wysokiej jakoci kadr jednostek organizacyjnych uczestniczcych w tych procesach oraz wysokiej jakoci zarzdzania. Przyjto, e ze wzgldu na swoje cele i zadania, do takich jednostek nale gminy, w tym gminy wiejskie. Kształtuj, bowiem przestrze gospodarcz na obszarach wiejskich i realizuj przedsiwzicia z zakresu organizowania ycia zbiorowego. W wyniku badania potwierdzono, e kierownicy urzdów gmin wiejskich podejmuj i realizuj przedsiwzicia dotyczce rozwoju kompetencji zawodowych pracowników, szczególnie, jeeli pracownicy sami wykazuj zaintere-sowanie własnym rozwojem. Naley uzna to za pozytywne zjawisko, gdy jako kadr tych urz-dów ma wpływ na tempo i zakres przemian na obszarach wiejskich.
W wyniku bada ustalono, e orientacja kierownictwa urzdów gmin wiejskich na systemowe narzdzia zarzdzania wiedz jest niewielka. Nie s tworzone i wykorzystywane wyspecjalizowa-ne stanowiska, których celem byłoby kształtowanie mechanizmów tworzenia, rozwijania i powie-lania wiedzy organizacyjnej. Urzdy, jako organizacje, nie stymuluj procesów nauki i dzielenia si wiedz. W strategiach działania gmin oraz na stanowiskach kierowniczych nie formułuje si celów zwizanych ze wiadomym kształtowaniem i rozwijaniem wiedzy organizacyjnej. Urzdy nie podejmuj działa nakierowanych na pozyskanie wiedzy ukrytej w celu jej wprowadzenia do zasobów organizacyjnych, dostpnych dla innych pracowników. W zasadzie nie stosuje si lub stosuje w niewielkim stopniu wska ników wiedzy i nauki, w tym jako podstawy do doskonalenia procesów organizacyjnych.
Walorem gmin wiejskich jest prosta struktura organizacyjna i kompetencje zawodowe pra-cowników.
Bibliografia
[1] Baruk J., Zarzdzanie wiedz i innowacjami, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toru 2006. [2] Błaszczuk A., Brdulak J.J., Guzik M., Pawluczuk A., Zarzdzanie wiedz w polskich
przed-sibiorstwach, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie – Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2004.
[3] Drucker P., Praktyka zarzdzania, Wydawnictwo MT Biznes, Warszawa 2003.
[4] Gociski J., Sterowanie i planowanie. Ujcie systemowe, Polskie Wydawnictwo Ekono-miczne, Warszawa 1982.
[5] Grudzewski H., Hejduk I. [red.], Zarzdzanie wiedz w przedsibiorstwach, Difin, Warszawa 2004.
[6] Jurkowski R., Polityka w dziedzinie edukacji i kształcenia ustawicznego, Polityki Europej-skie, Finanse i Marketing, Zeszyty Naukowe SGGW, nr 2 (51-T.II), Warszawa 2009.
[7] Kotarbiski T., Traktat o dobrej robocie, Ossolineum, Wrocław 1982.
[8] Kuc B.R., Od zarzdzania do przywództwa, Wydaw. Menederskie PTM, Warszawa 2003. [9] Kukliski A. (red.), Gospodarka oparta na wiedzy. Perspektywy Banku wiatowego, Oficyna
Wydawnicza Rewasz, Warszawa 2003.
[10] Kurnal J. [red.], Twórcy naukowych podstaw organizacji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1967.
[11] Mazurkiewicz A., Znaczenie zarzdzania wiedz dla organizacji, Zakład Ekonomiki Przedsi-biorstw Uniwersytetu Rzeszowskiego, Zeszyt numer 7, Rzeszów 2003.
[12] Nowa encyklopedia powszechna, Powszwchne Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1997, t.6 [13] Probst G., Raub S., Romhardt K., Zarzdzanie wiedz w organizacji., Oficyna Ekonomiczna,
Kraków 2002.
[14] Rampersad H.K., Kompleksowa karta wyników, Place, Warszawa 2004.
[15] Strategia lizboska, Droga do sukcesu zjednoczonej Europy, opr. zbiorowe, Departament Analiz Społecznych i Ekonomicznych Urzdu Komitetu Integracji Europejskiej, Warszawa 2000.
[16] Szomburg J. [red.], Polska i Unia wobec wyzwa globalizacji, Biała ksiga 2006, Polskie Forum Strategii Lizboskiej, Instytut Bada Nad Gospodarka Rynkow, Warszawa-Gdask 2006.
[17] The Knowledge-Based Economy, OECD, Paris 1996, za: strona internetowa http://www.e-mentor.edu.pl/artykul_v2.php?numer=6&id=75, z dnia 21.08.2010.
[18] Ustawa z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorzdowych, Dz. U. z 2001r., nr 142, poz. 1593, z pó n. zm.
[19] Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r.Kodeks pracy,tj. Dz. U. z 1998r., nr21, poz.94, z pó n. zm. [20] Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym, Dz. U. z 2001r., nr 142, poz. 1591,
KNOWLEDGE MANAGEMENT IN RURAL COMMUNES OF THE MAZOVIAN PROVINCE
Summary
In the article results of analyses of various components of processes resulting in the knowledge management in the organization were presented.
Rural communes of the Mazovian province were analysed. The theoretical issues concerning the knowledge management and results of the questionnaire survey con-ducted in communes in 2010 were being analysed. An establishment was a goal of the questionnaire survey whether and what step rural boroughs apply mechanisms of the knowledge management in. A test of the knowledge management aimed at the self-assessment of qualities concerning managing with using mechanisms was used for examinations of organizational knowledge. Areas of the game plan and systems of organising implementation processes, as well as areas of the leadership and em-ployees were provided with examinations. In the result of analyses they established that rural boroughs applied some mechanisms of the knowledge management, par-ticularly in areas concerning employees and managers. Mainly by supporting pro-cesses of the development of competence of professional persons the employed. However they acknowledged that rural boroughs didn't apply mechanisms of system shaping the organizational knowledge base, including in order to make available to her as part of processes of sharing know.
Keywords: knowledge, knowledge management, sharing the knowledge, professional compe-tence, the economy based on the knowledge, society of the knowledge, commune
Ryszard Jurkowski
Katedra Polityki Europejskiej, Finansów Publicznych i Marketingu Wydział Nauk Ekonomicznych
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego ul. Nowoursynowska 166, 02-787 Warszawa e-mail: ryszard_jurkowski@sggw.pl
