Katedra Bankowości
Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
FINANSOWANIE ZIELONYCH INWESTYCJI
PRZEZ WSPÓŁCZESNE BANKI
1. Wprowadzenie
Obserwując funkcjonowanie banków we współczesnych systemach społeczno-gospodarczych, nie można pominąć znaczenia wpływu różnych grup interesa-riuszy. Do głównych interesariuszy można zaliczyć: nadzór, właścicieli, klientów oraz wierzycieli. Kolejna grupa interesariuszy określana jest niekiedy w literaturze przedmiotu jako drugorzędna: społeczeństwo, społeczności lokalne, pracownicy, przyszłe pokolenia. Jednak obecnie takie podejście nie wydaje się słuszne. Należy wskazać, że według niektórych autorów to właśnie środowisko naturalne zaliczane jest do podstawowych interesariuszy współczesnych banków. Analizując zatem relacje banku z różnymi grupami interesariuszami, nie można zapomnieć o tej, która odnosi się do ochrony środowiska naturalnego. W niniejszym artykule zapre-zentowano współczesny bank jako podmiot ekologicznie odpowiedzialny. Owa odpowiedzialność została osadzana w kontekście realizacji idei społecznej odpo-wiedzialności biznesu (CSR – Corporate Social Responsibility). Na przykładzie banków notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie przed-stawiono aktualne kierunki finasowania zielonych inwestycji. Analizy dokonano w podziale na następujące segmenty klientów: przedsiębiorstwa, klienci indywi-dualni, jak również spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe. Ponadto w artykule podjęto próbę pokazania, że finansowanie kolejnych zielonych inwestycji przez banki jest we współczesnych gospodarkach procesem nieodwracalnym, wynika-jącym z obecnych uwarunkowań funkcjonowania rynków finansowych.
2. Społeczna odpowiedzialność biznesu we współczesnych bankach
Idea społecznej odpowiedzialności organizacji sięga początku XX w. [Rudnicka 2012, s. 32]. Wówczas opierała się ona na założeniu, że jednostki zamożne powinny wykazywać troskę o słabszych członków społeczeństwa. Obecnie wśród czynników posiadających pozytywny wpływ na szerzenie praktyk społecznie odpowiedzialnych w bankach można wskazać na: poprawę reputacji, odpowiedzialność, oszczędności kosztowe, przewagę konkurencyjną, trendy rynkowe, wymogi właścicieli, jak również dostęp do kapitału. Natomiast do barier można zaliczyć: wysokie koszty wdrażania, brak wymogów prawnych, brak ściśle określonych wytycznych oraz praktyk biznesowych. Świadomość koniecz-ności działań podejmowanych w obszarze CSR posiadają również współczesne banki prowadzące działalność na polskim rynku usług finansowych. Przy czym tendencja ta zauważalna jest również bankach spółdzielczych zarówno w Polsce, jak i pozostałych krajach europejskich (szerzej [Giagnocavo, Gerez i Sforzi 2012, s. 281–315]). Przy czym realizacja idei społecznej odpowiedzialności biznesu zakłada konieczność zrównoważonego wpływu na podmiot, jakim jest współ-czesny bank, na sferę ekonomiczną, społeczną oraz sferę środowiska naturalnego. W przypadku sfery ekonomicznej do kluczowych interesariuszy należy zali-czyć: właścicieli, klientów, dostawców, kontrahentów oraz społeczności lokalne i krajowe; sfery społecznej: pracowników, klientów oraz społeczności, natomiast w obszarze środowiska naturalnego są to: klienci, pracownicy oraz społeczności lokalne [Marcinkowska 2013]. Wśród głównych kwestii, które są podejmowane w ww. obszarach, można wymienić1:– w obszarze ekologii: kontrola odpadów, emisja szkodliwych substancji, zużycie energii, stabilny, zrównoważony wzrost,
– w obszarze społecznym: zaangażowanie w zewnętrzne kwestie społeczne (wykluczenie społeczne, regeneracja społeczności, edukacja kultura, wolontariat pracowniczy), polityka dotycząca zasobów ludzkich (równe prawa, prawa czło-wieka, rozwój, edukacja),
– w obszarze ekonomicznym: wynik finansowy, miejsca pracy, standardy reklamowe.
Jednak to właśnie odpowiedzialność ekologiczna stanowi główny wyróżnik rezolucji idei CSR przez instytucje kredytowe na współczesnych, konkurencyjnych rynkach finansowych. Ponadto w zależności od stopnia zaangażowania banku w podejściu do kwestii społecznych można mówić o CSR reaktywnym lub CSR strategicznym (szerzej nt. m.in. [Marcinkowska 2013, s. 293]). Obecnie wśród najbardziej istotnych obszarów w zakresie społecznej odpowiedzialności
czesnych banków, oprócz poszanowania środowiska naturalnego, należy również wymieniać: edukację finansową społeczeństwa, przeciwdziałanie wykluczeniu finansowemu, jak również odpowiedzialne kredytowanie oraz przeciwdziałanie nadmiernemu zadłużeniu (szerzej zob. [Marcinkowska 2013, s. 296–298; Kempson i Whyley 1999]). W obecnej sytuacji społeczno-gospodarczej nie tylko w Polsce, lecz również pozostałych krajach, zarówno w Unii Europejskiej, jak i tych, które nie znajdują się w jej strukturach, zagadnienia te nabierają ważnego znaczenia. Stąd też w przypadku ekorozwoju szczególnego znaczenia nabiera odpowiedzialne kredytowanie, nakierowane na poszanowanie środowiska naturalnego.
Jako podstawowe, wzajemnie powiązane, elementy trwałego i zrównoważo-nego rozwoju określono: środowisko, ekonomię i społeczeństwo [Podgórski 2003, s. 7]. Głównym przesłaniem tej idei jest zależność oraz wzajemne uwarunkowania ochrony środowisk naturalnego, wzrostu ekonomicznego oraz rozwoju człowieka zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i społecznym. Właśnie taki rozwój, zwany ekorozwojem, powinien być utożsamiany z całokształtem harmonijnych działań jednostki korzystającej z zasobów środowiska przyrodniczego w sposób racjonalny, odpowiedzialny oraz taki, który gwarantuje ich zachowanie dla przy-szłych pokoleń.
3. Bank jako podmiot ekologicznie odpowiedzialny
Banki podejmują działania w obszarze ochrony środowiska naturalnego, mając na uwadze: poprawę reputacji oraz oczekiwany wzrost wiarygodności, wymagania inwestorów, większą wartość dla interesariuszy, jak również niższe ryzyko oraz lepszą rentowność [Marcinkowska 2013]. Przy czym działania te można sklasy-fikować hierarchicznie. Wynika to z faktu, że poszczególnym rodzajom działań można nadać właściwe znaczenie z uwagi na skalę zaangażowania banku w relacji do jego potencjału biznesowego, przy uwzględnieniu koniecznych nakładów pracy oraz kapitału na poszczególne działania, jak również przejrzystości intencji danej instytucji kredytowej [Dziawgo 2010, s. 38–40]. Pamiętając o zasadniczej roli zysku w działalności komercyjnej banku, można zróżnicować kolejne rodzaje działań podejmowane przez banki w zakresie ochrony środowiska naturalnego według określonej hierarchii.
Działania w obszarze dobrowolnego sponsorowania inicjatyw na rzecz ochrony środowiska naturalnego, jak również czynności podejmowane w zakresie marke-tingu czy też public relations można uznać za pierwszy, czyli najniższy poziom aktywności instytucji kredytowej w zakresie ochrony naturalnych zasobów środowiskowych [Dziawgo 2010, s. 38–39]. Działania prowadzone w ramach tego poziomu wymagają najmniejszego zaangażowania ze strony banku.
Za drugi poziom zaangażowania banku na rzecz ochrony środowiska można wskazać działania w obszarze wewnętrznej gospodarki banku, których celem jest taka organizacja miejsca pracy oraz procesu gospodarowania zasobami, aby uwzględniały wymogi w zakresie ochrony środowiska naturalnego. Ponadto do działań z drugiego poziomu można również zakwalifikować uznawanie ryzyka ekologicznego w procesach finansowania inwestycji gospodarczych. Czynności podejmowane przez bank w ramach analizowanego poziomu wymagają, w porów-naniu z uprzednio wskazanymi, znacznie większego wysiłku ze strony instytucji kredytowej. Zatem w ramach tych działań ważne jest stworzenie organizacji biurowej przyjaznej dla środowiska naturalnego [Korenik 2009, s. 128]. Materiały oraz wyposażenie biurowe nie powinny być szkodliwe dla środowiska, a ponadto powinny być podatne na recykling. Znaczącą rolę w kształtowaniu kultury ekologicznej może też odegrać gospodarka transportowa np. poprzez tworzenie parkingów dla pojazdów z katalizatorami. Ponadto w zakresie gospodarki zasobami ludzkimi można wprowadzić ekologiczny system motywacyjny, który premiowałby propozycje pracownicze dotyczące ekologizacji środowiska pracy. Działania na rzecz ochrony środowiska naturalnego, w których bank wykorzy-stuje specyfikę prowadzonej przez siebie działalności, można uznać za najwyższy poziom zaangażowania tej instytucji na rzecz ochrony środowiska. Można w tym miejscu wskazać na dwie grupy działań w obszarze finansowania zielonych inwe-stycji. Pierwsza z nich dotyczy finansowania typowych inwestycji ekologicznych, jak np. elektrownie wiatrowe, oczyszczalnie ścieków. Kolejna grupa dotyczy finansowania standardowych inwestycji podmiotów gospodarczych, które bazują na rozwiązaniach o charakterze ekologicznym. Przykładem takiej inwestycji podmiotu gospodarczego może być budowa hali produkcyjnej wraz z wyposaże-niem jej w urządzenia wytwarzające energię cieplną, jakimi są np. pompy ciepła, a więc urządzenia wykorzystujące energię odnawialną.
Ponadto, co istotne w kontekście osiąganych przez banki wyników finanso-wych, można sformułować przypuszczenie, że inwestorzy powinni być zaintereso-wani właśnie informacjami ekologicznymi, ponieważ ceny akcji przedsiębiorstw, które wykazują się troską o środowisko naturalne, są wyższe [Lulek i Szczypa 2013, s. 347]. Badając podstawowe wielkości finansowe, jak np. współczynnik wypłacalności, sumę bilansową czy też wynik finansowy netto, można stwier-dzić, że banki ekologicznie odpowiedzialne w porównaniu z całym sektorem bankowym są instytucjami o stosunkowo dobrej sytuacji ekonomicznej, są one ekonomicznie efektywne (szerzej zob. [Zabawa 2013, s. 651–659]). Obserwując współczesny rynek finansowy, można stwierdzić, że bankowość ekologiczna stanowi obecnie najbardziej rozpowszechnioną odmianę bankowości etycznej [Paxford 2009, s. 34–36]. Amerykański Umpqua Bank w 2003 r. zaoferował swoim klientom tzw. zielone konta (green accounts), gdzie 100 proc. uzyskanego
przez klienta oprocentowania przeznaczone było na wybraną lokalną organizację charytatywną wspierającą ekologię. Kolejny bank, brytyjski Co-operative Bank, dokonywał w imieniu swoich klientów korzystających z kredytu hipotecznego darowizn na rzecz inicjatyw ochrony środowiska w ramach tzw. zielonych hipotek (green mortgages). Bank ten wspiera również sadzenie drzew oraz różne inicja-tywy zmierzające do zmniejszenia emisji dwutlenku węgla do atmosfery. Warto nadmienić, że inicjatywa zielonych hipotek dotyczy szerszego aspektu wykorzy-stania produktu bankowego do działań proekologicznych. Bank przekazuje na ochronę środowiska kwoty w momencie otwarcia przez klienta rachunku, podjęcia kredytu lub w ramach spłacania kredytu hipotecznego.
4. Implementacja idei ekologicznej odpowiedzialności
w produktach bankowych
Celem pokazania implementacji idei ekologicznej odpowiedzialności przez współczesne instytucje kredytowe przenalizowano ofertę kredytową banków prowadzących działalność w formie spółki akcyjnej i notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie (wg stanu na marzec 2014 r.). Analizy dokonano w podziale na następujące segmenty klientów: przedsiębiorstwa, klienci indywidulani oraz spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe. Zbiorcze wyniki analizy przedstawiono w tabeli 1. W przypadku przedsiębiorstw uwzględniono zarówno sektor małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), jak również korporacji. Ponadto wyodrębniono segment wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych, który coraz częściej dostrzegany jest przez współczesne banki jako wyodrębniona, o specyficznych potrzebach w zakresie bankowej obsługi depozytowo-kredytowej, grupa klientów. Ponadto niektóre programy priorytetowe mające na celu ochronę środowiska naturalnego skierowane są właśnie do tej grupy podmiotów.
Celowo pominięto segment klientów banków, jakim jest sektor publiczny. W przypadku tej grupy podmiotów również można wskazać na przykłady zielo-nych inwestycji mających na celu poszanowanie zasobów środowiska naturalnego. Jednak są to projekty negocjowanie indywidualnie, najczęściej przy współfinan-sowaniu z środków Unii Europejskiej lub innych źródeł, jak np. Europejskiego Banku Inwestycyjnego, Banku Światowego (Program Grantu GEF – Global Enviromental Fund) lub też na zasadzie partnerstwa publiczno-prywatnego. Stąd też tego typu produkty bankowe nie widnieją w standardowej ofercie banków. Planuje się, że ta forma finansowania zielonych inwestycji stanowić będzie obszar tematyczny jednego z kolejnych opracowań autora.
Tabela 1 Finansowanie zielonych inwestycji przez banki notowane na GPW w Warszawie
Bank indywidualniKlienci Przedsiębiorstwa i spółdzielnie Wspólnoty mieszkaniowe
Alior Bank SA – – –
Bank Gospodarki Żywnościowej SA – + –
Bank Handlowy w Warszawie SA – + –
BNP Paribas Bank Polska SA – + –
Bank Ochrony Środowiska SA + + +
Bank BPH SA – – –
Bank Zachodni WBK SA + – –
Getin Noble Bank SA + – +
ING Bank Śląski SA – – –
Mbank SA – – –
Bank Millennium SA – + –
Nordea Bank Polska SA – – –
Bank Polska Kasa Opieki SA – – –
PKO Bank Polski SA – – +
Źródło: opracowanie własne na podstawie ofert poszczególnych banków w marcu 2014 r.
Analizując informacje przedstawione w tabeli 1, można stwierdzić, że ponad połowa (8 na 14) analizowanych banków posiada swojej ofercie produkty kredy-towe dedykowane finansowaniu zielonych inwestycji. Przy czym 6 na 14 insty-tucji nie posiada w swojej ofercie żadnego produktu kredytowego, który mógłby stanowić przejaw realizacji idei ekologicznej odpowiedzialności banku. Jedynie 3 instytucje posiadają tego typu produkty skierowane do klientów indywidualnych, 5 dla przedsiębiorstw oraz 3 banki dysponują ofertą w zakresie zielonego finan-sowania skierowaną do spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych. Z racji swojej specyfiki najwięcej produktów kredytowych przeznaczonych na finansowanie zielonych inwestycji posiada w swojej ofercie Bank Ochrony Środowiska SA. Wśród przykładowych produktów skierowanych do klientów indywidualnych można wyróżnić m.in. (na podst. www.bosbank.pl, dostęp marzec 2014): Kredyt Dom EnergoOszczędny, Słoneczny EkoKredyt, kredyty na urządzenia i wyroby służące ochronie środowiska, kredyty we współpracy z WFOSiGW, jak również ekologiczne kredyty hipoteczne. Produkty skierowane do przedsiębiorstw to m.in.: Kredyt z Klimatem, kredyty na urządzenia i wyroby służące ochronie środo-wiska, kredyty w formule „trzeciej strony”, kredyty we współpracy z WFOSiGW, Kredyt EKOodnowa, kredyty z linii kredytowej NIB (Nordic Investment Bank).
W przypadku spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych są to: Słoneczny EkoKredyt, Kredyt z Klimatem, Kredyty na urządzenia i wyroby służące ochronie środo-wiska, kredyty we współpracy z WFOSiGW, Kredyt Energooszczędny i Kredyt z Klimatem oraz kredyty termomodernizacyjne. W przypadku przedsiębiorstw szczególnie interesująca w kontekście zielonych finansowania wydają się kredyty w tzw. formule „trzeciej strony”, czyli Third Party Financing – TPF. Wybór tej formy finansowania oznacza, że wyspecjalizowane przedsiębiorstwo (realizator) podejmuje inwestycję w obiekcie użytkownika (zamawiającego), dostarczając rozwiązania techniczne i organizacyjne, jak również zapewnia jej finansowanie, przy założeniu, że zwrot kosztów przedsięwzięcia nastąpi na bazie osiągniętych oszczędności kosztów. Analizując ofertę banków, należy zwrócić uwagę, że oprócz BOŚ SA również Bank Gospodarki Żywnościowej SA posiada wiele produktów kredytowych w obszarze finansowania zielonych inwestycji. Wśród produktów skierowanych do firm można wyróżnić (na podst. www.bgz.pl, marzec 2014): Kredyt Zielona Energia, Kredyt Czysta Energia, kredyt inwestycyjny ze środków Europejskiego Banku Inwestycyjnego, jak również projekty w ramach PolSEFF, czyli Programu Finansowania Rozwoju Energii Zrównoważonej w Polsce.
Obecnie wśród głównych programów finansowania zielonych inwestycji reali-zowanych przy współudziale banków należy wskazać: program dopłat NFOŚiGW do kredytów na zakup i montaż kolektorów słonecznych, dopłaty do domów energooszczędnych oraz program PolSEFF. We wskazanych powyżej segmentach klientów współczesnych banków to właśnie te programy zyskują największą popu-larność, a także posiadają największe budżety na realizację kolejnych inwestycji.
PolSEFF jest Programem finansowania rozwoju energii zrównoważonej w Polsce, z linią kredytową o wartości 190 mln (na podst. www.polseff.org.pl, dostęp: marzec 2014). Oferta skierowana jest do małych i średnich przedsiębiorstw, które zainteresowane są inwestycją w nowe technologie i urządzenia obniżające zużycie energii lub wytwarzające energię ze źródeł odnawialnych. Finansowanie można uzyskać w formie kredytu lub leasingu w wysokości do 1 mln euro za pośrednictwem uczestniczących w programie instytucji finansowych, w tym banków oraz instytucji leasingowych. Kredyt udzielany podmiotowi celem reali-zacji inwestycji może stanowić do 100% inwestycji. Finansowanie może stanowić maksymalnie w wysokości do 1 mln euro, z wyłączeniem inwestycji bazujących na urządzeniach z listy LEME (The List of Eligible Materials and Equipment), gdzie wartość dofinansowania nie może przekroczyć 250 tys. euro. Należy również zaznaczyć, że każdy projekt może być finansowany tylko w ramach jednej dotacji z Unii Europejskiej, a przyznany kredyt nie może być przeznaczony na spłatę istniejącego kredytu. Banki oraz instytucje leasingowe, które umożliwiają reali-zację inwestycji przy finansowaniu ze środków programu: Bank Millennium SA, Millennium Leasing Sp. z o.o., BNP Paribas Bank Polska SA, BNP Paribas
Leasing Solutions Sp z o.o., BZ WBK Finanse & Leasing SA oraz SG Equipment Leasing Polska Sp. z o.o. Do końca 2013 r. w ramach programu PolSEFF sfinan-sowano w całej Polsce 1870 projektów inwestycyjnych o łącznej wartości 170 mln euro. Oszczędności energii osiągnięte dzięki nim to 318 071 MWh rocznie przy jednoczesnym ograniczeniu emisji CO2 o ponad 89 tys. t rocznie.
Program priorytetowy NFOŚiGW wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii to kolejny przykład na finansowanie proekologicznych inwestycji z udziałem instytucji kredytowych. Część trzecia programu „Dopłaty na częściowe spłaty kapitału kredytów bankowych przeznaczonych na zakup i montaż kolek-torów słonecznych” skierowana osób fizycznych i wspólnot mieszkaniowych (na podst. www.nfosigw.gov.pl, dostęp: marzec 2014). Okres wdrażania programu przewidziano na lata 2010–2015. Alokacja środków została rozłożona w sposób następujący: lata 2010–2012: 245 400 tys. zł oraz lata 2013–2014: 204 600 tys. zł. Planuje się, że wydatkowanie środków nastąpi do końca 2015 r. Celem programu jest ograniczenie lub uniknięcie emisji CO2 poprzez zwiększenie produkcji energii cieplnej ze źródeł odnawialnych. Dotacja na częściową spłatę kapitału kredytu bankowego realizowana jest za pośrednictwem banku na podstawie uprzednio zawartej umowy o współpracy. Dofinasowanie przyzna-wane jest w formie dotacji w wysokości 45% kapitału kredytu bankowego, który wykorzystywany jest na sfinansowanie kosztów kwalifikowanych inwestycji. Banki, które posiadają obecnie podpisaną umowę na realizację ww. programu (wg stanu na marzec 2014 r.): Bank Ochrony Środowiska SA, a także Bank Polskiej Spółdzielczości SA, SGB-Bank SA oraz zrzeszone z nimi banki spół-dzielcze. Do marca 2014 r. wypłacono dopłatę na 57 075 przedsięwzięć w łącznej wysokości 381 295 tys. zł (w tym 47 wspólnotom mieszkaniowym na kwotę dopłaty 2125 tys. zł. Średni jednostkowy koszt dofinansowania dla 1 m2 kolek
-torów wyniósł 2,23 tys. zł, a średnia instalowana powierzchnia kolek-torów brutto to 6,95 m2. Na zestaw solarny średnio uzyskano dotacje w wysokości 6,7 tys. zł
(dla wspólnot mieszkaniowych: 44,8 tys. zł), przy średnim koszcie zakwalifiko-wanym do dofinansowania równym 14,9 tys. zł na zestaw (dla wspólnot mieszka-niowych: 99,7 tys. zł).
Jako kolejny istotny program w zakresie finansowania z udziałem banków inwestycji mających na celu ochronę środowiska naturalnego można wskazać program priorytetowy NFOŚiGW „Poprawa efektywności energetycznej. Dopłaty do kredytów na budowę domów energooszczędnych”. Istotne znaczenie programu wynika z faktu, że Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków zobowią-zuje państwa członkowskie do doprowadzenia do tego, aby od początku 2021 r. wszystkie nowe budynki były obiektami „o niemal zerowym zużyciu energii”. Program NFOŚiGW ma na celu przygotowanie inwestorów, projektantów,
producentów materiałów budowlanych, wykonawców do wymagań ww. dyrek-tywy. Jest to pierwszy ogólnopolski tego typu instrument wsparcia dla budują-cych budynki mieszkalne o niskim zużyciu energii. Dotacja będzie wypłacana na konto kredytowe beneficjenta po zakończeniu realizacji przedsięwzięcia i potwierdzeniu uzyskania wymaganego standardu energetycznego przez budynek. Wysokość dofinansowania jest uzależniona od uzyskanego wskaźnika rocznego jednostkowego zapotrzebowania na energię użytkową do ogrzewania i wentylacji (EUco), obliczanego zgodnie z wytycznymi NFOŚiGW oraz od spełnienia innych warunków, w tym dotyczących sprawności instalacji grzewczej i przygotowania wody użytkowej. Wśród korzyści dla gospodarstw domowych można wskazać m.in.: dopłaty do kredytu pokrywają część wyższych kosztów inwestycyjnych oraz koszty weryfikacji projektu budowlanego i potwierdzenia osiągniętego standardu energetycznego, niższe kosztów eksploatacji budynku, jak również podniesienia wartości budynku. Budżet programu wynosi 300 mln zł. Środki pozwolą na realizację ok. 12 tys. domów jednorodzinnych i mieszkań w budynkach wielo-rodzinnych. Wdrożenie programu przewidziane jest na lata 2013–2018, a wydat-kowanie środków z nim związanych – do 31.12.2022 r. Wśród banków współ-pracujących z NFOŚiGW w obszarze ww. programu znajdują się: Bank Ochrony Środowiska SA, Bank Polskiej Spółdzielczości SA, Deutsche Bank PBC SA, Getin Noble Bank SA, SGB-Bank SA, Bank Zachodni WBK SA oraz Nordea Bank Polska SA Do tej pory wypłacono dopłatę na 10 przedsięwzięć w łącznej wyso-kości 300 tys. zł. Średnia powierzchnia budowanych domów energooszczędnych to 114,1 m2 natomiast wskaźnik zapotrzebowania na energię użytkową do celów
ogrzewania i wentylacji (EUco) wynosi średnio 31,7 kWh/(m2 × rok).
5. Podsumowanie
Przedstawione w artykule przykładowe programy finansowania zielonych inwe-stycji nie są obecnie jedynymi, z których mogą skorzystać klienci indywidulani, przedsiębiorstwa czy też wspólnoty mieszkaniowe. Jednak liczba dokonywanych transakcji w przypadku tych programów wskazuje, że należą one do najbardziej popularnych. Ponadto przytoczone efekty realizacji tych programów posiadają istotny wpływ na ochronę naturalnych zasobów środowiska. Należy również wskazać, że świadomość klientów korzystających z usług bankowych z roku na rok jest coraz większa. Nie jest to jedynie świadomość prawna i ekonomiczna, ale również etyczna, w tym świadomość odpowiedzialności ekologicznej. Zatem finansowanie kolejnych zielonych inwestycji przez banki jest we współczesnych gospodarkach procesem nieodwracalnym, wynikającym z obecnych uwarunkowań funkcjonowania rynków finansowych. Zauważalny jest rosnący udział
banko-wości spółdzielczej w procesach finansowania tego typu inwestycji. Dodatkowo planowane są kolejne programy wsparcia zielonych inwestycji, w tym m.in. wiele programów priorytetowych NFOŚiGW. W procesach finansowania tych inwestycji zakładany jest zawsze udział instytucji kredytowych. Stąd też kierownictwa współ-czesnych banków zaczynają dostrzegać ważność produktów bankowych nakierowa-nych na finansowanie zielonakierowa-nych inwestycji. Można przypuszczać, że w przyszłości coraz więcej banków będzie mieć w swojej ofercie tego typu produkty. Z kolei taka orientacja współczesnych banków będzie warunkować wyniki finansowe tych instytucji oraz przyczyniać się do utrzymania przewagi konkurencyjnej na współ-czesnych rynkach finansowych.
Literatura
Andriof J., Waddock S. [2012], Unfolding Stakeholder Engagement [w:] Unfolding Stakeholder Thinking, eds. J. Andriof, S. Waddock, B. Husted, S.S. Rahma, Greenleaf Publishing, Sheffield.
Dziawgo L. [2010], Zielony rynek finansowy. Ekologiczna ewolucja rynku finansowego, PWE, Warszawa.
Giagnocavo S., Gerez S., Sforzi J. [2012], Cooperative Banks Strategies For Social-Eco-nomic Problem Solving: Supporting Social Enterprise and Local Development [w:] Annals of Public and Cooperative Economics, vol. 83, nr 3.
Kempson E., Whyley C. [1999], Kept out or Opted out? Understanding and Combating Financial Exclusion, The Policy Press, Bristol.
Korenik D. [2009], Odpowiedzialność banku komercyjnego. Próba syntezy, Difin, War-szawa.
Lulek A., Szczypa P. [2013], Informacje ekologiczne a inwestorzy giełdowi, Annales Uni-versitatis Mariae Curie-Skłodowska, red. J. Węcławski, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Marcinkowska M. [2013], Kapitał relacyjny banku, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódz-kiego, Łódź.
Paxford B. [2009], Uczciwsza twarz bankowości? „Bank”, nr 2.
Podgórski W. [2003], Podstawy ekologii, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. O. Langego we Wrocławiu, Wrocław.
Rudnicka A. [2012], CSR – doskonalenie relacji społecznych w firmie, Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., Warszawa.
Zabawa J. [2013], Ekologizacja współczesnych banków a ich ekonomiczna efektywność, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, red. J. Węcławski, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
