• Nie Znaleziono Wyników

Turystyka historyczna na pograniczu Mazowsza i Mazur

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Turystyka historyczna na pograniczu Mazowsza i Mazur"

Copied!
8
0
0

Pełen tekst

(1)

Izabela Lewandowska

Turystyka historyczna na pograniczu

Mazowsza i Mazur

Echa Przeszłości 13, 458-464

2012

(2)

m ó w i o n y c h n a u c z y c i e l i a k a d e m i c k i c h U n i w e r s y t e t u Ł ó d z k i e g o

p r z e d s t a w i ł s w o j e d o ś w i a d c z e n i a z b a d a ń w ś r o d o w i s k u ł ó d z k i c h n a u c z y c i e l i a k a d e m i c ­ k i c h n a t e m a t p o s t r z e g a n i a p r z e z n i c h o k r e s u P R L . A u t o r d o s t r z e g a w y r a ź n y r o z d ź w i ę k p o m i ę d z y o f i c j a l n y m o b r a z e m d z i e j ó w p r z e d s t a w i a n y m p r z e z z a ­ w o d o w y c h h i s t o r y k ó w a w s p o m n i e n i a m i l u d z i ż y j ą c y c h w t a m t y c h c z a s a c h . J e d n y m z w n i o s k ó w w y n i k a j ą c y c h z w y p o w i e d z i r e s p o n d e n t ó w j e s t b r a k n e ­ g a c j i u s t r o j u s o c j a l i s t y c z n e g o . J e s t t o z d a n i e m a u t o r a w e r y f i k a c j a m i t u , ż e s p o ł e c z e ń s t w o w c z a s i e P R L m a s o w o s t a w i a ł o o p ó r c z y t e ż w a l c z y ł o z w ł a d z a ­ m i i u s t r o j e m . K o n f e r e n c j a s t a n o w i ł a c i e k a w y p r z e g l ą d s t a n u i p e r s p e k t y w b a d a ń n a d k u l t u r ą p a m i ę c i s p o ł e c z n o ś c i l o k a l n y c h p r o w a d z o n y c h w r ó ż n y c h o ś r o d k a c h n a u k o w y c h w k r a j u . D o w i o d ł a , i ż j e s t t o p r o b l e m a t y k a w a ż n a i n o ś n a n a u k o ­ w o , a r ó w n o c z e ś n i e n i e z m i e r n i e p o t r z e b n a s p o ł e c z n i e . N a z a k o ń c z e n i e k o n f e ­ r e n c j i o r g a n i z a t o r z y z a p o w i e d z i e l i d w u l e t n i ą c y k l i c z n o ś ć t e g o t y p u s p o t k a ń , t a k a b y s t w o r z y ć s t a ł e f o r u m w y m i a n y i n f o r m a c j i i d o ś w i a d c z e ń d l a b a d a c z y z a j m u j ą c y c h s i ę k u l t u r a m i p a m i ę c i .

Izabela Lewandowska

In s ty tu t H istorii i Stosunków M iędzynarodowych

U niw ersytet W arm ińsko-M azurski w Olsztynie

T U R Y S T Y K A H I S T O R Y C Z N A N A P O G R A N I C Z U M A Z O W S Z A I M A Z U R W d n i a c h 1 0 - 1 1 m a j a 2 0 1 2 r . w C i b o r z u k . L i d z b a r k a W e l s k i e g o o d b y ł a s i ę k o n f e r e n c j a n a u k o w a d o t y c z ą c a s z e r o k o r o z u m i a n e g o p o g r a n i c z a k u l t u r o ­ w e g o m i ę d z y d w i e m a h i s t o r y c z n y m i k r a i n a m i : M a z o w s z e m a z i e m i a m i p r u ­ s k i m i , p r z y j m u j ą c y m i k o l e j n o n a z w y p a ń s t w a k r z y ż a c k i e g o , P r u s K s i ą ż ę c y c h , p a ń s t w a p r u s k i e g o , P r u s W s c h o d n i c h , a p o I I w o j n i e ś w i a t o w e j W a r m i i i M a z u r . K o n f e r e n c j ę z o r g a n i z o w a ł W e l s k i P a r k K r a j o b r a z o w y p r z y w s p ó ł p r a c y z I n s t y t u t e m H i s t o r i i i S t o s u n k ó w M i ę d z y n a r o d o w y c h U W M p o d h o n o r o w y m p a t r o n a t e m M a r s z a ł k a W o j e w ó d z t w a W a r m i ń s k o - M a z u r s k i e g o . K o m i t e t n a ­ u k o w y s t a n o w i l i d r h a b . K a z i m i e r z G r ą ż a w s k i , p r o f . U W M o r a z m g r i n ż . K r z y s z t o f G ł ó w c z y ń s k i , d y r e k t o r W P K . W c z ę ś c i w p r o w a d z a j ą c e j o d c z y t a n o l i s t i n t e n c y j n y w y s t o s o w a n y p r z e z w o j e w o d ę w a r m i ń s k o - m a z u r s k i e g o M a r i a n a P o d z i e w s k i e g o , g ł o s z a b r a ł a t e ż r a d n a s e j m i k u w o j e w ó d z t w a B e r n a d e t a H a r d e j u k , k t ó r a o d c z y t a ł a l i s t o d m a r s z a ł k a , p r z e m a w i a ł s t a r o s t a p o w i a t u d z i a ł d o w s k i e g o M a r i a n J a n i c k i o r a z

(3)

K r z y s z t o f G ł ó w c z y ń s k i , k t ó r y z a p o z n a ł u c z e s t n i k ó w z z a d a n i a m i W e l s k i e g o P a r k u K r a j o b r a z o w e g o i p l a n a m i u t w o r z e n i a g e o p a r k u . P i e r w s z y d z i e ń k o n f e r e n c j i m i a ł c h a r a k t e r ś c i ś l e n a u k o w y . W y g ł o s z o n o 1 6 r e f e r a t ó w i k o m u n i k a t ó w n a t e m a t h i s t o r i i t e g o p o g r a n i c z a , p r o b l e m ó w j ę z y k o z n a w c z y c h , p o s z c z e g ó l n y c h z a b y t k ó w i i n s t y t u c j i ( o r g a n i z a c j i ) , d z i e ­ d z i c t w a k u l t u r o w e g o i p r z y r o d n i c z e g o , z a ś i n t e r e s u j ą c e p r e z e n t a c j e m u l t i m e ­ d i a l n e u k a z a ł y d z i e d z i c t w o z i e m i d z i a ł d o w s k i e j , l u b a w s k i e j , o s t r ó d z k i e j i d o ­ b r z y ń s k i e j n a p r z e s t r z e n i w i e k ó w . H i s t o r i ę i z a b y t k i h i s t o r y c z n e p r z e d s t a w i ł J e r z y A n c z y k o w s k i ( n a u c z y c i e l Z e s p o ł u S z k ó ł z R y b n a ) w r e f e r a c i e

Z i e m i a l u b a w s k a p o I w o j n i e ś w i a t o w e j .

O m ó w i ł s y t u a c j ę p o d c z a s I w o j n y ś w i a t o w e j , w a r u n k i t r a k t a t u w e r s a l s k i e g o , p o d z i a ł y a d m i n i s t r a c y j n e , d z i a ł a l n o ś ć k s . p r a ł a t a F r a n c i s z k a L i s a , n a s t r o j e l u d n o ś c i o r a z w y n i k i p l e b i s c y t u w 1 9 2 0 r . Z i e m i a d z i a ł d o w s k a z o s t a ł a p r z y ­ z n a n a P o l s c e n a m o c y t r a k t a t u w e r s a l s k i e g o , a l e w w y n i k u p l e b i s c y t u p r z y ł ą ­ c z o n o j e s z c z e c z t e r y w s i e n a p o g r a n i c z u , w t y m G r o s z k i , g d z i e t y l k o p i ę ć o s ó b b y ł o p r z e c i w k o p r z y ł ą c z e n i u d o P o l s k i . W 9 0 . r o c z n i c ę t e g o w y d a r z e n i a m i e s z k a ń c y u m i e ś c i l i w e w s i g ł a z u p a m i ę t n i a j ą c y p l e b i s c y t . E w a R z e s z u t k o ( e m e r y t o w a n a n a u c z y c i e l k a z L i d z b a r k a ) p r z e d s t a w i ł a m a p ę d z i a ł a ń p a r t y z a n t k i a n t y k o m u n i s t y c z n e j R O A K ( R u c h O p o r u A r m i i K r a j o w e j ) S o w a w l a t a c h 1 9 4 5 - 1 9 4 7 z z a z n a c z o n y m i m i e j s c a m i b i t e w , m i e j ­ s c a m i p r z y j a z n y m i p a r t y z a n t o m , g ł ó w n y m i b a z a m i p a r t y z a n c k i m i , p o s t e r u n ­ k a m i M i l i c j i O b y w a t e l s k i e j . J e s t t o d o s k o n a ł a b a z a d o o p r a c o w a n i a t e m a t y c z ­ n e g o s z l a k u t u r y s t y c z n e g o . J a k o j ę z y k o z n a w c y w y s t ą p i l i J e r z y D u m a i M a r i a B i o l i k ( p r o f e s o r o w i e U W M , O l s z t y n ) . J . D u m a z w r ó c i ł u w a g ę n a N a z w y j e z i o r n a t e r e n i e W e l s k ie g o

P a r k u K r a j o b r a z o w e g o , w ś r ó d k t ó r y c h m o ż n a w y r ó ż n i ć n a z w y s t a r o e u r o p e j -

s k i e , s t a r o p r u s k i e , n i e m i e c k i e i p o l s k i e . P r o f e s o r p r z e s t a w i ł r o d o w ó d n a z w s i e d e m n a s t u j e z i o r , m . i n . Z a k r o c z , W ą p i e r s k , J e l e ń , L i d z b a r s k i e , R u m i ń s k i e , K i e ł p i ń s k i e , H a r t o w i c k i e . O d n a j d a w n i e j s z y c h c z a s ó w j e z i o r a t e b y ł y d r o g a m i k o m u n i k a c y j n y m i . Z m i a n a i c h n a z w y p o w o d o w a ł a b y z m i a n ę d r o g o w s k a z u i w p r o w a d z a ł a k o m u n i k a c y j n y c h a o s . M . B i o l i k p r z e d s t a w i ł a r e f e r a t

R z e k a

W e l i i n n e n a z w y w o d n e n a t e r e n i e W e l s k ie g o P a r k u K r a j o b r a z o w e g o . A n a l i z a

e t y m o l o g i c z n a n a z w . W e l ( = w i l g o ć , w o d a , c i e c z , f a l a ) t o n a z w a s t a r o e u r o p e j -

s k a , k t ó r a p o j a w i ł a s i ę j u ż w 1 2 6 0 r . j a k o V e l a , c z y l i p o w s t a ł a w t e d y , k i e d y n i e b y ł o j e s z c z e w y k s z t a ł c o n y c h n a r o d ó w , s t ą d n a l e ż y d o w s p ó l n e g o e u r o p e j ­ s k i e g o d z i e d z i c t w a . N a z w ę s t a r o e u r o p e j s k ą p r z e j ę l i S ł o w i a n i e , a n a s t ę p n i e P o l a c y . W e l n a z y w a n a t e ż b y ł a O r z e c h ó w k ą , D ą b r ó w k ą l u b W k r ą n a r ó ż n y c h o d c i n k a c h t e j r z e k i . T e m a t y k a d z i e d z i c t w a k u l t u r o w e g o ś c i ś l e p o w i ą z a n e g o z t u r y s t y k ą h i s t o ­ r y c z n ą p r z e w i j a ł a s i ę w w i e l u w y s t ą p i e n i a c h . O m ó w i l i j ą m . i n . K a z i m i e r z G r ą ż a w s k i ( p r o f . U W M , O l s z t y n ) i M a r t a Z i o m k o ( B i u r o P o d r ó ż y „ W e z y r ” , W r o c ł a w ) w r e f e r a c i e

M o ż l i w o ś c i w y k o r z y s t a n i a d z i e d z i c t w a k u l t u r o w e g o P o ­

j e z i e r z a B r o d n i c k i e g o d l a p r o m o c j i t u r y s t y c z n e j r e g i o n u . D z i e d z i c t w o k u l t u r o w e

j e s t ś w i a d e c t w e m e p o k o d z w i e r c i e d l a j ą c y c h s i ę w s z t u c e , a r c h i t e k t u r z e ,

(4)

z a b y t k a c h . W i ą ż e s i ę z n i m d z i e d z i c t w o p r z y r o d n i c z e . O b a t e e l e m e n t y m o g ą p r z y c i ą g n ą ć t u r y s t ó w d o d a n e g o r e g i o n u . D l a t e g o w a ż n e j e s t o p r a c o w a n i e s t r a t e g i i , s t w o r z e n i e m a r k o w e g o p r o d u k t u r e g i o n a l n e g o i p o s t a w i e n i e n a p u ­

b l i c r e l a t i o n

. Z d e c y d o w a n ą a t r a k c y j n o ś c i ą w ś r ó d t u r y s t ó w c i e s z ą s i ę o f e r t y w i e l o w ą t k o w e . P o p r z e z a n a l i z ę S W O T ( s ł a b e i m o c n e s t r o n y , s z a n s e i z a g r o ­ ż e n i a ) a u t o r z y p r z e d s t a w i l i a t r a k c y j n o ś ć r e g i o n u b r o d n i c k i e g o . N a p r z y k ł a ­ d z i e O ś r o d k a E d u k a c j i H i s t o r y c z n e j z b u d o w a n e g o n a s t a r y m g r o d z i s k u F o l u - s z e k o m ó w i l i , w j a k i s p o s ó b p r o m o w a ć d z i e d z i c t w o i j a k p r o w a d z i ć ż y w e l e k c j e h i s t o r i i . W i e s ł a w S k r o b o t ( U A M w P o z n a n i u , C o l l e g i u m P o l o n i c u m w S ł u b i c a c h ) p r z e d s t a w i ł r e f e r a t

P o t e n c j a ł y h i s t o r y c z n o - k u l t u r o w e W z g ó r z D y l e w s k i c h

- m o ż l i w o ś c i i m e t o d y i c h w y k o r z y s t a n i a d o c e ló w t u r y s t y c z n y c h . W p r e z e n t a ­

c j i m u l t i m e d i a l n e j z a p r e z e n t o w a ł e l e m e n t y s ł a b o e k s p o n o w a n e , k t ó r e j e d n a k w a r t o w y k o r z y s t a ć w p r o p a g o w a n i u t u r y s t y k i h i s t o r y c z n e j W z g ó r z D y l e w ­ s k i c h . W e w s i M i e j s k a W o l a n a l e ż y z w r ó c i ć u w a g ę n a f u n k c j o n u j ą c y t u w o k r e s i e m i ę d z y w o j e n n y m f o l w a r k , w k t ó r y m w c i ą g u j e d n e g o d n i a z a ł a d o ­ w y w a n o n a w e t 6 0 w a g o n ó w k o l e j o w y c h k a m i e n i a m i d o b u d o w y d r ó g . J e s t t o j e d e n z p r z y k ł a d ó w , k t ó r y s ł u ż y ć m o ż e d o o p r a c o w a n i a t r a s y p i e s z e j „ s z l a ­ k i e m f o l w a r k ó w k a m i e n n y c h ” . I n n e a t r a k c j e t o n p . k a m i e ń o f i a r n y k . W y s o ­ k i e j W s i , k u r h a n k . P i e t r z w a ł d u , k i l k a n a ś c i e k a m i e n i g r a n i c z n y c h , k a m i e n i e f u n d a c y j n e , k a m i e ń p l e b i s c y t o w y . D r S k r o b o t p r z e s t a w i ł p r o p o z y c j ę z a k t y w i ­ z o w a n i a o ś r o d k a d l a b e z d o m n y c h k . G l a z n o t , g d z i e z n a j d u j e s i ę t e ż k o ś c i ó ł , a w o d l e g ł o ś c i 3 k m j e s t k a m i e ń o f i a r n y i k u r h a n . P o ł ą c z e n i e t y c h t r z e c h e l e m e n t ó w d a w a ł o b y s z a n s ę n a z b u d o w a n i e p r z e z b e z d o m n y c h c e n t r u m e d u ­ k a c j i k u l t u r o w e j . I r e n a K o t o w i c z - B o r o w y ( e t n o l o g z W y d z i a ł u N a u k H u m a n i s t y c z n y c h S z k o ł y G ł ó w n e j G o s p o d a r s t w a W i e j s k i e g o w W a r s z a w i e , M u z e u m S z l a c h t y M a z o w i e c k i e j w C i e c h a n o w i e ) o m ó w i ł a

T u r y s t y k ę e d u k a c y j n ą n a P o b o ż u . P o -

b o ż e ( o b e j m u j e g m i n ę J a n o w i e c K o ś c i e l n y n a l e ż ą c ą d o w o j . w a r m i ń s k o - m a ­ z u r s k i e g o i c z e ś ć g m i n y W i e c z f n i a K o ś c i e l n a w w o j . m a z o w i e c k i m ) t o n a j d a l e j n a p ó ł n o c w y s u n i ę t a c z ę ś ć M a z o w s z a z o s a d n i c t w e m h e r a l d y c z n y m X I V - X V w . N a t e r e n i e t y m z n a j d u j ą s i ę t r z y ś r e d n i o w i e c z n e g r o d z i s k a i 7 0 s t a n o w i s k a r c h e o l o g i c z n y c h . P o w s t a ł t a m j u ż t u r y s t y c z n y „ S z l a k p o b o ż a ń s k i c h k u r h a ­ n ó w ” . A u t o r k a p r o w a d z i ł a w t y m r e g i o n i e b a d a n i a e t n o g r a f i c z n e , p o d c z a s k t ó r y c h o p i s a ł a g r u p ę e t n i c z n ą P o b o ż a c y . W y w o d z i o n a t ę n a z w ę o d b o g ó w , a n i e j a k i n n i o d b o r u ( w ó w c z a s j e s t t o z a p i s y w a n e j a k o P o b o r z e ) . A n d r z e j S z a l k o w s k i ( d y r e k t o r M u z e u m Z i e m i D o b r z y ń s k i e j w R y p i n i e ) w p r e z e n t a c j i

D z i e d z i c t w o h i s t o r y c z n e p o w i a t u r y p i ń s k i e g o n a z i e m i d o b r z y ń ­

s k i e j j a k o p o t e n c j a ł d o p r o m o c j i t u r y s t y c z n e j - m o ż l i w o ś c i i p r z y k ł a d y w y k o ­

r z y s t a n i a

z w r ó c i ł u w a g ę n a f a k t , ż e d z i s i e j s z y p o w i a t r y p i ń s k i t o t y l k o c z ę ś ć d a w n e j z i e m i d o b r z y ń s k i e j . N a s t ę p n i e o m ó w i ł s p u ś c i z n ę K r z y ż a k ó w , P r u s ó w , J a ć w i n g ó w i i c h o d z w i e r c i e d l e n i e w l i t e r a t u r z e . P r z y p o m n i a ł w o j n y z e S z w e ­ c j ą , m . i n . b i t w ę p o d G ó r z n e m w 1 6 2 9 r . , b i t w ę p o d R a d o m i n e m w 1 7 6 9 r. p o d c z a s k o n f e d e r a c j i b a r s k i e j , p o w s t a n i e k o ś c i u s z k o w s k i e 1 7 9 4 r . , e p i l o g p o ­

(5)

w s t a n i a l i s t o p a d o w e g o 1 8 3 1 r . , a k t y w n o ś ć p o d c z a s p o w s t a n i a s t y c z n i o w e g o 1 8 6 3 . P r e z e n t o w a ł z a m k i , g r o d y , d w o r y p o w i a t u r y p i ń s k i e g o , m . i n . w U g o s z - c z y , g d z i e b y w a ł F r y d e r y k C h o p i n . Z i e m i a d o b r z y ń s k a t o t a k ż e o b s z a r s z l a ­ k ó w m a r t y r o l o g i i p o l s k i e j - p o w s t a ń c ó w s t y c z n i o w y c h c z y p o m o r d o w a n y c h w I I w o j n i e ś w i a t o w e j . W z w i ą z k u z t y m w a ż n a j e s t e d u k a c j a r e g i o n a l n a i s i ę g a n i e p o t r a d y c j ę . K r z y s z t o f G ł ó w c z y ń s k i ( d y r e k t o r W e l s k i e g o P a r k u K r a j o b r a z o w e g o w J e ­ l e n i u ) p r z e d s t a w i ł A n a l i z ę t u r y s t y c z n ą p o w i a t u d z i a ł d o w s k i e g o . N a p o d s t a w i e t a b e l p o r ó w n u j ą c y c h w s z y s t k i e p o w i a t y w o j e w ó d z t w a w a r m i ń s k o - m a z u r s k i e ­ g o p r z e d s t a w i ł m . i n . n a s y c e n i e b a z ą n o c l e g o w ą i w y k o r z y s t a n i e m i e j s c n o c l e ­ g o w y c h , w a l o r y p r z y r o d n i c z e , c z y l i n a s y c e n i e p o m n i k a m i p r z y r o d y , p a r k a m i k r a j o b r a z o w y m i i o b s z a r a m i c h r o n i o n e g o k r a j o b r a z u , o b i e k t a m i z a b y t k o w y m i . K r a j o b r a z e m r e l i g i j n y m z a j m o w a l i s i ę w s w o i c h w y s t ą p i e n i a c h J a n u s z H o c h l e i t n e r ( p r o f . U W M O l s z t y n , w i c e d y r e k t o r M u z e u m Z a m k o w e g o w M a l ­ b o r k u ) o r a z E m i l i a F i g u r a - O s e ł k o w s k a ( d o k t o r a n t k a U W M , O l s z t y n ) . P r o f e ­ s o r H o c h l e i t n e r w w y s t ą p i e n i u

H i s t o r y c z n e u w a r u n k o w a n i a t u r y s t y k i r e l i g i j ­

n e j n a p o g r a n i c z u m a z o w i e c k o - m a z u r s k i m

s t w i e r d z i ł , ż e k a ż d e p o g r a n i c z e j e s t b a r d z o a t r a k c y j n e d l a t u r y s t y k i . L i c z y s i ę p o ł ą c z e n i e n a t u r y z k u l t u r ą , a c z ę ś ć k r a j o b r a z u k u l t u r o w e g o s t a n o w i k r a j o b r a z s a k r a l n y . N a p r z y k ł a d z i e z i e m i l u b a w s k i e j o m ó w i ł ś c i e r a n i e s i ę ż y w i o ł ó w c h r z e ś c i j a ń s k i e g o i p r u s k i e g o , k o l o n i z a c j ę p o l s k ą o d X V w . , d z i a ł a l n o ś ć L o k a l n e j G r u p y D z i a ł a n i a „ Z i e m i a L u b a w s k a ” . Z a p r o p o n o w a ł t e ż s t w o r z e n i e n o w e j o f e r t y t u r y s t y c z n o - p i e l - g r z y m k o w e j n a p r z y k ł a d z i e Ł ą k B r a t i a ń s k a c h . S i e c i o w a n i e o f e r t y t o p o d ł ą ­ c z a n i e s i ę d o d u ż y c h p r o d u k t ó w . M a m y n p . s z l a k p i e l g r z y m k o w y ś w . J a k u b a , k t ó r y b i e g n i e z O l s z y n a p r z e z c a ł ą E u r o p ę d o S a n t i a g o d e C o m p o s t e l l a w H i s z p a n i i . I s t n i e j e m o ż l i w o ś ć w ł ą c z e n i a s a n k t u a r i u m w Ł ą k a c h B r a t i a ń - s k i c h d o t e g o s z l a k u . E . F i g u r a - O s e ł k o w s k a w r e f e r a c i e

K r a j o b r a z r e l i g i j n y n a p r z e s t r z e n i w i e ­

k ó w

z w r ó c i ł a u w a g ę n a w i e l o ś ć r e l i g i i i w y z n a ń w r e g i o n i e W a r m i i , M a z u r i p ó ł n o c n e g o M a z o w s z a . O m ó w i ł a s p e c y f i k ę ś w i ę t e j W a r m i i i l u t e r a ń s k i c h P r u s K s i ą ż ę c y c h , d o k t ó r y c h n a p ł y w a l i k a l w i ń s c y h u g e n o c i z F r a n c j i , a r i a n i e z R z e c z p o s p o l i t e j , s a l z b u r c z y c y z N i e m i e c . W 1 7 7 4 r . k r ó l p r u s k i w y d a ł e d y k t u p r a w n i a j ą c y d o w o l n e g o w y z n a n i a , d l a t e g o t e ż n a t e t e r e n y z a c z ę l i p r z y b y ­ w a ć g r o m a d k a r z e , p o t e m b a p t y ś c i , ż y d z i , s t a r o w i e r c y , m o r m o n i , a p o I I w o j ­ n i e ś w i a t o w e j p r a w o s ł a w n i i m e t o d y ś c i . W k i l k u r e f e r a t a c h p o r u s z o n o k w e s t i ę p r z y r o d y , g e o g r a f i i i g e o l o g i i . W o j ­ c i e c h W y s o t a ( p r o f . U M K , T o r u ń ) w r e f e r a c i e

D z i e d z i c t w o g e o l o g i c z n e p o g r a ­

n i c z a G a r b u L u b a w s k i e g o i R ó w n i n y U r s z u l e w s k i e j p r z e d s t a w i ł w y j ą t k o w e

f o r m a c j e s k a l n e i f o r m y g e o l o g i c z n e , a t a k ż e n i e r u c h o m e z a b y t k i p r z y r o d y n i e o ż y w i o n e j , k t ó r a m a d u ż ą w a r t o ś ć d l a l u d z i , b a d a ń n a u k o w y c h , e d u k a c j i , e s t e t y k i , k u l t u r a l n e g o r o z w o j u . N a p r e z e n t a c j i p o k a z a ł r ó ż n e j w i e l k o ś c i g ł a z y n a r z u t o w e s p r z e d 2 0 t y s . l a t , g l i n y l o d o w c o w e , j e z i o r a r y n n o w e c z y m o r e n o ­ w e , o c z k a w o d n e , m o r e n y c z o ł o w e w r e j o n i e J a m i e l n i k a i K o s z e l e w ó w o r a z d r u m l i n y , c z y l i w z n i e s i e n i a p o l o d o w c o w e . W o k o l i c a c h L i d z b a r k a p r z e b i e g a ł a

(6)

b o w i e m g r a n i c a o s t a t n i e g o z l o d o w a c e n i a , z c z e g o o p r ó c z g e o l o g ó w n i e w i e l e o s ó b z d a j e s o b i e s p r a w ę . P r o f e s o r z a p r o p o n o w a ł , b y p o s t a w i ć t a b l i c ę i n f o r m u ­ j ą c ą o t y m m i e s z k a ń c ó w i t u r y s t ó w . W o j c i e c h K w i a t k o w s k i ( p a s j o n a t h i s t o r i i i a r c h e o l o g i i ) w s w o i m w y s t ą p i e ­ n i u p t .

K o n c e p c j a m a p y t u r y s t y c z n o - h i s t o r y c z n e j p o g r a n i c z a m a z o w i e c k o - m a -

z u r s k i e g o

z w r ó c i ł u w a g ę , ż e h o t e l w C i b o r z u , g d z i e o d b y w a ł a s i ę k o n f e r e n c j a , z o s t a ł z b u d o w a n y n a p r z e d w o j e n n y m n i e m i e c k i m l o t n i s k u , o b o k m a m y g r o ­ d z i s k o N i c k , a ś r e d n i o w i e c z n e p o l s k i e u m o c n i e n i a p r z y W i e l k i m N i c k u s ą o s t a t n i m o d c i n k i e m w i e l o k i l o m e t r o w y c h w a ł ó w p o d ł u ż n y c h o d d z i e l a j ą c y c h z i e m i e p r u s k i e o d p o l s k i c h . L i d z b a r k t o c e n t r u m k o m u n i k a c y j n e ( 1 4 0 m i n d r o g i o d W a r s z a w y i G d a ń s k a , 1 1 0 m i n o d B y d g o s z c z y , 9 0 m i n o d T o r u n i a i t y l e s a m o o d O l s z t y n a ) , c o s p r z y j a r o z w o j o w i t u r y s t y k i . N a i n t e r a k t y w n e j m a p i e ( p o r t a l u i n t e r n e t o w y m ) u m i e s z c z o n o w i e l e i n f o r m a c j i — w y d a r z e n i a ( n p . k u l t u r a l n e , s p o r t o w e , g o s p o d a r c z e , r e l i g i j n e ) , t u r y s t y k a ( n p . b a z a n o c l e ­ g o w a , a s t r o n o m i a , a g r o t u r y s t y k a , t r a s y t u r y s t y c z n e ) , p r z y r o d a ( f a u n a , f l o r a ) , o c h r o n a ś r o d o w i s k a ( n p . p a r k i k r a j o b r a z o w e , r e z e r w a t y , p o m n i k i p r z y r o d y ) , h i s t o r i a ( m i e j s c a b i t e w i i n n y c h w y d a r z e ń p r z e d s t a w i o n e w f o r m i e r u c h o ­ m y c h a n i m a c j i ) , a r c h e o l o g i a ( s t a n o w i s k a a r c h e o l o g i c z n e w r a z z w i z u a l i z a c j ą ) , g o s p o d a r k a ( u s ł u g i , l o k a l n a p r o d u k c j a ) , i n f r a s t r u k t u r a ( n p . d r o g i , l i n i e k o l e ­ j o w e , z a b u d o w a , p r z y s t a n k i , d w o r c e , p a r k i n g i d l a s a m o c h o d ó w ) , m a p y h i s t o ­ r y c z n e . P o r t a l t w o r z ą s t u d e n c i g e o l o g i i i g e o g r a f i i U n i w e r s y t e t u M i k o ł a j a K o p e r n i k a w T o r u n i u j a k o s w o j e p r a c e m a g i s t e r s k i e . T a d e u s z I s k r a ( n a d l e ś n i c z y N a d l e ś n i c t w a L i d z b a r k ) w r e f e r a c i e

K r e o w a ­

n i e r u c h u t u r y s t y c z n e g o p r z e z L a s y P a ń s t w o w e - s z a n s e i z a g r o ż e n i a

p r z e d s t a ­ w i ł m o ż l i w o ś c i k i e r o w a n i a r u c h e m t u r y s t y c z n y m n a t e r e n i e l a s ó w . L a s j e s t w ł a s n o ś c i ą c a ł e g o s p o ł e c z e ń s t w a i d l a t e g o i s t n i e j e p o t r z e b a w y w a ż o n e j p o l i t y ­ k i l e ś n e j , r e k r e a c y j n e j i t u r y s t y c z n e j . P r a w o p o l s k i e d a j e m o ż l i w o ś ć w ł a ś c i c i e ­ l o m w p r o w a d z a n i a z a k a z u w s t ę p u d o l a s u , a l e n i e c h o d z i o t o , b y l a s z a m y ­ k a ć , a l e r a c z e j u ś w i a d a m i a ć k o n i e c z n o ś ć d b a n i a o p r z y r o d ę i j e j o c h r o n ę . K l u c z d o r o z w o j u t u r y s t y k i l e ż y w g m i n a c h , w p l a n a c h z a g o s p o d a r o w a n i a p r z e s t r z e n n e g o , b o b e z t e g o n i c n i e m o ż n a z r o b i ć . P o s z c z e g ó l n e i n i c j a t y w y , i m p r e z y i p r o d u k t y t u r y s t y c z n e z a p r e z e n t o w a ł o k i l k u r e f e r e n t ó w . P a w e ł C h m i e l e w s k i ( Z w i ą z e k H a r c e r s t w a P o l s k i e g o , W a r ­ s z a w a ) w r e f e r a c i e

T u r y s t y k a k u l t u r o w a n a o b r z e ż a c h p o g r a n i c z a

o m ó w i ł r a j d g r u n w a l d z k i , k t ó r y o r g a n i z u j e o d k i l k u l a t . P r z e z c z t e r y l a t a 2 0 0 9 —2 0 1 2 p r z e z r a j d g r u n w a l d z k i p r z e w i n ę ł o s i ę 2 , 2 t y s . h a r c e r z y . W 2 0 1 1 r . t e m a t e m p r z e w o d n i m b y ł o p o g r a n i c z e — s z e ś ć h i s t o r y c z n y c h z i e m : d o b r z y ń s k a , l u b a w ­ s k a , d z i a ł d o w s k a , z a w k r z a ń s k a , m i c h a ł o w s k a , p ł o c k a ; w r o k u 2 0 1 2 t e m a t e m p r z e w o d n i m b y ł y j e z i o r a . P o d c z a s r a j d ó w m ł o d z i e ż p o z n a j e s z l a k i h i s t o r y c z - n o - g e o g r a f i c z n e , h i s t o r i ę t y c h z i e m i l u d z i j ą t w o r z ą c y c h , z w i e d z a m u z e a . W t e n s p o s ó b p r o p a g u j e s i ę a k t y w n e p o z n a w a n i e h i s t o r i i . I r e n e u s z M r o c z e k ( U r z ą d M i a s t a w D z i a ł d o w i e ) p r z e d s t a w i ł p r e z e n t a c j ę

N o w e M u z e u m w D z i a ł d o w i e i j e g o r o l a w p r o m o c j i h i s t o r i i r e g i o n u . C e l e m

p r o j e k t u j e s t i n t e r a k t y w n e M u z e u m P a ń s t w a K r z y ż a c k i e g o , k t ó r e m a z o s t a ć

(7)

o t w a r t e n a p o c z ą t k u 2 0 1 3 r . M a o n o s i e d z i b ę w r e s t a u r o w a n y m , r e w i t a l i z o - w a n y m o b e c n i e r a t u s z u m i e j s k i m . B ę d z i e t o p l a c ó w k a p o p u l a r n o n a u k o w a d l a d z i e c i , m ł o d z i e ż y o r a z d o r o s ł y c h , b y w s p o s ó b a t r a k c y j n y i n o w o c z e s n y z a c h ę c i ć d o p o z n a w a n i a h i s t o r i i Z a k o n u i c z a s ó w ś r e d n i o w i e c z n y c h . N a u r z ą ­ d z e n i a c h m u l t i m e d i a l n y c h b ę d ą p r e z e n t o w a n e w s y s t e m i e 3 D i n t e r a k t y w n e m a p y . P r z e w i d z i a n o t a k ż e z a j ę c i a p r a k t y c z n e z a r c h e o l o g i i e k s p e r y m e n t a l ­ n e j , p r z e b i e r a n i e s i ę w s t r o j e z e p o k i , p r e z e n t a c j e k u c h n i k r z y ż a c k i e j i z w y ­ c z a j ó w . K r z y s z t o f W i t t b r o d t ( s p e c j a l i s t a d s . o c h r o n y p r z y r o d y , e d u k a c j i i d y d a k ­ t y k i W P K ) p r z e d s t a w i ł r e f e r a t

W e l s k i P a r k K r a j o b r a z o w y . S t r u k t u r a i f u n k ­

c j o n o w a n i e .

P a r k p o w s t a ł w 1 9 9 5 r . w w o j e w ó d z t w i e c i e c h a n o w s k i m , a w 1 9 9 6 r . p a r k o t a k i e j s a m e j n a z w i e p o w s t a ł w w o j . t o r u ń s k i m . P o r e f o r ­ m i e a d m i n i s t r a c y j n e j k r a j u s c a l o n o o b i e c z ę ś c i i o b e c n i e W P K z n a j d u j e s i ę w w o j e w ó d z t w i e w a r m i ń s k o - m a z u r s k i m . W P K w y k o n u j e z a d a n i a z z a k r e s u o c h r o n y p r z y r o d y , w a l o r ó w k r a j o b r a z o w y c h , h i s t o r y c z n y c h i k u l t u r o w y c h , d z i a ł a l n o ś c i e d u k a c y j n e j . P r o w a d z i m u z e u m p r z y r o d y o r a z e t n o g r a f i c z n e w s i e d z i b i e p a r k u w J e l e n i u , o r g a n i z u j e p r a k t y k i s t u d e n c k i e , w s p ó ł p r a c u j e z N a t u r P a r k D r o e m l i n g ( N i e m c y ) , p r o w a d z i s t r o n ę i n t e r n e t o w ą < w w w . w e - l s k i p a r k . p l > , z a j ę c i a w t e r e n i e i w s z k o ł a c h . W p r e z e n t a c j i m u l t i m e d i a l n e j z a p r e z e n t o w a n o f l o r ę i f a u n ę p a r k u o r a z j e g o f o r m y g e o l o g i c z n e . P r e l e g e n t z w r ó c i ł u w a g ę , ż e o r n i t o l o g i a j e s t t a k ż e f o r m ą t u r y s t y k i . W d n i u n a s t ę p n y m o d b y ł a s i ę w y c i e c z k a h i s t o r y c z n a . U c z e s t n i c y k o n f e ­ r e n c j i z w i e d z a l i k u r h a n y w m i e j s c o w o ś c i G r ó d k i p o ł o ż n e j n a p o g r a n i c z u t r z e c h r e g i o n ó w : P r u s W s c h o d n i c h i Z a c h o d n i c h o r a z K r ó l e s t w a K o n g r e s o w e ­ g o . K u r h a n y p o c h o d z ą z o k r e s u l a t e ń s k i e g o i s t a n o w i ą d o s k o n a ł ą b a z ę d o s t w o r z e n i a t a m r e z e r w a t u a r c h e o l o g i c z n e g o . N a r a z i e s ą u k r y t e w z a k a m a r ­ k a c h l e ś n y c h i t y l k o n i e l i c z n i m o g ą j e o d n a l e ź ć . W l e s i e k o ł o G r ó d e k l e ż y t e ż o l b r z y m i g ł a z p o l o d o w c o w y p o r o ś n i ę t y m c h a m i , k t ó r e b a d a p r z y g o t o w u j ą c y p r a c ę d o k t o r s k ą M i r o s ł a w S z c z e p a ń s k i ( n a u c z y c i e l Z e s p o ł u S z k ó ł w R y b n i e ) . C i e k a w y m p u n k t e m w y p r a w y b y ł o t e ż g r o d z i s k o w c z e s n o ś r e d n i o w i e c z n e , o b e c n i e d o ś ć z n a c z n e w z n i e s i e n i e z w y r a ź n i e z a r y s o w a n ą n i e c k ą , l e ż ą c e w ś r ó d n i e u p r a w i a n y c h p ó l w p o b l i ż u w s i N i c k i N o w y D w ó r n a d r z e k ą W k r ą , z w a n ą w t y m m i e j s c u D z i a ł d ó w k ą . N a s t ę p n i e g o ś c i e W P K o b e j r z e l i m u z e u m e t n o g r a f i c z n e i m . E d w a r d a K l e m e n s a w J e l e n i u i m u z e u m p r z y r o d y , a p o t e m p o j e c h a l i d o m i e j s c o w o ś c i T a r c z y n y , g d z i e z o b a c z y l i g r ó d ś r e d n i o w i e c z n y z o s a d ą p r z y g r o d o w ą n a d j e z i o r e m G r ą d y . W t y m m i e j s c u s t w o r z o n o j u ż r e p l i k ę o s a d y , z b u d o w a n o k i l k a c h a t , k a r c z m ę , o d b y w a j ą s i ę t u i m p r e z y p l e ­ n e r o w e n a w i ą z u j ą c e d o h i s t o r y c z n y c h d z i e j ó w t e g o m i e j s c a . C e l e m k o n f e r e n c j i b y ł o p o z n a n i e d z i e j ó w p o g r a n i c z a m a z o w i e c k o - m a z u r - s k i e g o n a p r z e s t r z e n i w i e k ó w , a t a k ż e w i e l u o b i e k t ó w h i s t o r y c z n y c h , k u l t u r o ­ w y c h i p r z y r o d n i c z y c h , k t ó r e s t a n o w i ć m o g ą d o s k o n a ł ą b a z ę d o r o z w i j a n i a t u r y s t y k i h i s t o r y c z n e j . Z a p r e z e n t o w a n o w y n i k i b a d a ń n a u k o w c ó w z k i l k u o ś r o d k ó w n a u k o w y c h - W a r s z a w y , T o r u n i a , O l s z t y n a , j a k r ó w n i e ż p r z y b l i ż o ­ n o d z i a ł a l n o ś ć l o k a l n y c h d z i a ł a c z y k u l t u r y i p r z y r o d y - m u z e a l n i k ó w , m i ł o ­

(8)

ś n i k ó w h i s t o r i i , l e ś n i k ó w . B y ł a t o k o n f e r e n c j a i n t e r d y s c y p l i n a r n a , ł ą c z ą c a e l e m e n t y h i s t o r i i , o n o m a s t y k i , e t n o g r a f i i , g e o g r a f i i i g e o l o g i i , p r z y r o d y , k o n ­ c e n t r u j ą c a s i ę n a j e d n y m t e r e n i e , c h o ć w p r z e s z ł o ś c i i w s p ó ł c z e s n o ś c i r ó ż n i e n a z y w a n y m . B y ł o t o n i e w ą t p l i w i e f a s c y n u j ą c e s p o t k a n i e i n t e l e k t u a l n e , k t ó r e w a r t o p r o m o w a ć r ó w n i e ż w i n n y c h s u b r e g i o n a c h n a s z e g o w o j e w ó d z t w a .

Irena Makarczyk

In s ty tu t H istorii i Stosunków M iędzynarodowych

U niw ersytet W arm ińsko-M azurski w Olsztynie

8 0 0 - L E C I E Z J A Z D U B I S K U P Ó W W M S T O W I E ( 1 2 1 2 - 2 0 1 2 ) W o k r e s i e ś r e d n i o w i e c z a , r ó w n o l e g l e z s y n o d a m i p r o w i n c j o n a l n y m i , o d ­ b y w a ł y s i ę z j a z d y b i s k u p ó w , n a z y w a n e

c o n g r e g a t i o e p i s c o p o r u m . O k a z j ą d o

t a k i e g o s p o t k a n i a n a j c z ę ś c i e j b y ł y w a ż n e u r o c z y s t o ś c i k o ś c i e l n e , j a k p o ś w i ę ­ c e n i a ś w i ą t y ń , k o n s e k r a c j e b i s k u p ó w c z y o b c h o d y k a n o n i z a c j i ś w i ę t y c h . B y ł y t o z j a z d y s p o n t a n i c z n e , w y n i k a j ą c e z p o t r z e b y c h w i l i . Z w o ł y w a ł j e m e t r o p o l i ­ t a g n i e ź n i e ń s k i l u b h a l i c k o - l w o w s k i . W s p r a w a c h u s t a w o d a w c z y c h K o ś c i o ł a p o l s k i e g o m i a ł y o n e z n a c z e n i e r ó w n o r z ę d n e z s y n o d a m i p r o w i n c j o n a l n y m i . O k a z j ą d o z j a z d u b i s k u p ó w w M s t o w i e b y ł a k o n s e k r a c j a b i s k u p a , a p o d j ę t e t a m p o s t a n o w i e n i e s t a n o w i „ n a j d a w n i e j s z y z n a n y w b r z m i e n i u o r y g i n a l n y m s t a t u t n a s z e g o K o ś c i o ł a ” .

W r a c a m y d o p r z e s z ł o ś c i , a b y z a d b a ć o p r z y s z ł o ś ć . T e s ł o w a b y ł y h a s ł e m

p r z e w o d n i m k o n f e r e n c j i n a u k o w e j , p o ś w i ę c o n e j u c z c z e n i u j u b i l e u s z u 8 0 0 - l e c i a z j a z d u b i s k u p ó w w 1 2 1 2 r . w M s t o w i e k o ł o C z ę s t o c h o w y . K o n f e r e n c j a b y ł a t e ż o k a z j ą d o p r z e d s t a w i e n i a h i s t o r i i t e j m i e j s c o w o ś c i , h i s t o r i i n a j d a w n i e j s z e j i n a j n o w s z e j , a t a k ż e b o g a t y c h d z i e j ó w z a k o n u k a n o n i k ó w r e g u l a r n y c h l a t e ­ r a ń s k i c h , k t ó r z y o d ś r e d n i o w i e c z a m i e l i t a m p r e p o z y t u r ę i p r o w a d z i l i d z i a ł a l ­ n o ś ć d u s z p a s t e r s k ą o r a z s z k o l n i c t w o . O r g a n i z a t o r a m i k o n f e r e n c j i b y l i : I n s t y t u t S t u d i ó w n a d D z i e j a m i i K u l t u ­ r ą Z a k o n u K a n o n i k ó w R e g u l a r n y c h w P o l s c e o r a z k l a s z t o r k a n o n i k ó w r e g u ­ l a r n y c h l a t e r a ń s k i c h w M s t o w i e . O s t r o n ę n a u k o w ą k o n f e r e n c j i z a d b a ł K o m i ­ t e t N a u k o w y w o s o b a c h : k s . p r o f . d r h a b . K a z i m i e r z Ł a t a k , k s . p r o f . d r h a b . W a l d e m a r G r a c z y k , p r o f . d r h a b . A n n a P o b ó g - L e n a r t o w i c z , d r P a w e ł D e t t l o f f , d r A n n a D e t t l o f f , d r I r e n a M a k a r c z y k . K o n f e r e n c j a o d b y w a ł a s i ę w d n i a c h 1 - 2 c z e r w c a 2 0 1 2 r . , a j e j m i e j s c e m b y ł a a u l a Z e s p o ł u S z k ó ł w M s t o w i e . O t w a r c i a o b r a d d o k o n a ł k s . p r o f . d r h a b . K a z i m i e r z Ł a t a k , k t ó r y p o w i t a ł w s z y s t k i c h o b e c n y c h o r a z p r z e d s t a w i ł p r e l e g e n t ó w i g o ś c i . D o s ł ó w p o w i t a ń

Cytaty

Powiązane dokumenty

Są nimi, przede wszystkim, Pismo Święte i Eucharystia; spowiedź „przy- gotowana w codziennym rachunku sumienia”, która ma „wspomagać ko- nieczne nawrócenie serca do

Onderzoekers uit de industrie naast mensen met een meer fundamentele belangstelling op het gebied van de kristalgroei zijn verenigd in het &#34;Comité

Grzecznie jest przeprosić, kiedy kogoś popchniemy, przerwiemy mu wypowiedź, również kiedy zamierzamy się z nim nie zgo- dzić, natomiast szereg sytuacji, które wymagają

Śladowo, domyślnie, pojawił się ten wątek w szkicu Mi- chała Głowińskiego: badacz odczytywał konstrukcję powieści Nałkowskiej jako splot trzech poetyk: „Skupiają się w

teofanie, natchnienia czy doświadczenie wewnętrzne (nadprzyrodzone), dla po- znania rozumowego są jednak zakryte. Dlatego o Bogu teologia ta nie mówi, kim On jest, ale

Ratownicze badania sondażowe, przeprowadzone w terminie od 18 sierpnia do 4 września przez Kazimierza Regułę (autor sprawozdania, Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka).. Finansowane przez

Nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego w serii „F o lia Oeconom ica” ukazało się w ostatnich latach sześć zeszytów zatytu­ łowanych Rynek pracy i

w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części w nomenklaturze administracyjnej gminy Szadek występuje obecnie ponad 70 nazw własnych miejscowości.. Organem