RECENZJE 184
czenie jednak bardzo lubi pi kno j zyka, jego si= , wyrazisto!, dosadno!, poe-tyczno!, metaforyk [...]” (s. 269). To zarazem jego preferencje jako autora.
Przez recenzowane tu studium ks. Bartnik pozostaje bliski wielu autorom wypo-wiadaj"cych si w dziedzinie introspekcji. Henri Frédéric Amiel (1821-1881) (Dzien-nik intymny, wybór i przek=ad J. Guze, przedmowa M. Janion, Warszawa 1977, s. 115), szwajcarski pisarz, profesor filozofii na Uniwersytecie w Genewie, w swym s=ynnym dziele Dziennik intymny, uznanym za arcydzie=o introspekcji, proroczo napi-sa= w 1866 r.: „W gruncie rzeczy cz=owiek nowoczesny ma ogromn" potrzeb , #eby si og=uszy!, i utajony wstr t do wszystkiego, co go pomniejsza; dlatego wieczne, niesko$czone, doskona=e budzi w nim przera#enie. Chce siebie uzna!, podziwia!, by! z siebie zadowolonym i w konsekwencji odwraca oczy od ka#dej przepaci, która przypomina mu jego nico!. Oto gdzie kryje si prawdziwa ma=o! tylu naszych wspania=ych umys=ów [...]; a jeszcze rosn"ca frywolno! naszych t=umów, co prawda wci"# bardziej wykszta=conych, ale i wci"# bardziej powierzchownych w swoim poj-mowaniu szcz cia”. Do takich samych wniosków prowadzi lektura Pami!tnika du-chowego ks. Cz. Bartnika.
Sta=o si to z po#ytkiem dla potencjalnych czytelników, #e ks. Bartnik zdecydowa= si opublikowa! swoje tak bardzo osobiste zapiski i przemylenia z czasów m=odoci. Dla licznych kolegów, znajomych, uczniów, wychowanków, dla wielkiej rzeszy mi=o-ników jego twórczoci naukowej, publicystycznej i literackiej pozycja ta jest ogrom-nie cenna. Ods=oni cie swego intymnego wiata zmogrom-niejsza dystans mi dzy autorem a odbiorc". Zbli#a ich do siebie. Wypada czeka! na dalsze, zapowiedziane w zako$-czeniu Pami!tnika duchowego z lat 1950-1958, autobiograficzne publikacje. Bardzo nam takich wyzna$ potrzeba.
Ks. Edward Walewander Katedra Pedagogiki Porównawczej KUL
Robert Orin C o r n e t t, Mary Elsie D a i s e y, The Cued Speech Resource Book For Parents Of Deaf Children, Cleveland (Ohio): National Cued Speech As-sociation 2001, ss. 820.
The Cued Speech Resource Book For Parents Of Deaf Children jest ksi"#k" napi-san" dla rodziców dzieci z uszkodzeniami s=uchu oraz dla rehabilitantów, którzy zde-cydowali si na korzystanie w rehabilitacji dziecka z metody fonogestów b"d% rozwa-#aj" tak" mo#liwo!. Napisana zosta=a przez samych twórców metody Cued Speech: ROCZNIKI PEDAGOGICZNE 1(37):2009
RECENZJE 185 profesora Uniwersytetu Gallaudeta Roberta Orina Cornetta, który opracowa= naukowe podstawy tej metody, i Mary Elsie Daisey, matk nies=ysz"cej dziewczynki, która jako pierwsza zdecydowa=a si na korzystanie z fonogestów w komunikacji ze swoim dzieckiem. Do wspó=autorów ksi"#ki nale#y zaliczy! tak#e 14 rodzin wychowuj"cych dzieci nies=ysz"ce, których cz=onkowie zgodzili si by! recenzentami pierwszej wersji ksi"#ki oraz ubogacili j" w=asnymi wspomnieniami, komentarzami i radami. To w=a-nie te relacje, a tak#e wiadectwa samych m=odych osób korzystaj"cych z fonoge-stów w Stanach Zjednoczonych, Belgii, Kanadzie, Francji i Hiszpanii sprawiaj", #e ksi"#ka jest nie tylko standardowym podr cznikiem fonogestów, ale barwnym i wzru-szaj"cym dokumentem o odwa#nych, poszukuj"cych rodzicach oraz otwartych i po-mocnych im profesjonalistach.
Wed=ug zamieszczonych we wst pie s=ów Autorów, ksi"#ka ma za zadanie pomóc rodzicom w wypracowaniu adekwatnej oceny problemów zwi"zanych z g=uchot" ich dziecka, wesprze! ich w trudnych chwilach, które prze#ywaj" po otrzymaniu dia-gnozy, a tak#e umo#liwi! im nabycie umiej tnoci pomagaj"cych w zrozumieniu potrzeb dziecka i sprostaniu im, poprzez zastosowanie fonogestów. Nie mniej istot-nymi celami tej publikacji jest dostarczenie rodzicom wiedzy i umiej tnoci pozwa-laj"cych na podj cie trafnych decyzji dotycz"cych metod edukacji i rehabilitacji ich dziecka, tak, by autentycznie s=u#y=y ich dobru i nie przeszkadza=y w wype=nianiu ról rodzicielskich.
Trzydzieci rozdzia=ów, z których sk=ada si ksi"#ka, mo#na umownie podzieli! na trzy cz ci, omawiaj"ce kolejno: prze#ycia rodziców po otrzymaniu diagnozy o uszkodzeniu s=uchu i argumenty przemawiaj"ce za s=usznoci" wyboru metody fo-nogestów, kolejne etapy nabywania ró#nych umiej tnoci j zykowych z zastosowa-niem fonogestów oraz post powanie rodziców w pewnych specyficznych sytuacjach pojawiaj"cych si w trakcie korzystania z tej metody. Ksi"#ka uzupe=niona jest bo-gatymi materia=ami s=u#"cymi do poznawania i nabywania bieg=oci w u#ywaniu angielskiej wersji fonogestów oraz wyborem przepisów prawnych przydatnych rodzi-com dzieci nies=ysz"cych.
Cz ! pierwsz", sk=adaj"c" si z czterech rozdzia=ów ksi"#ki, warto poleci! jako lektur obowi"zkow" dla wszystkich rodziców, którzy w=anie dowiedzieli si , #e ich dziecko ma k=opoty z poprawnym s=yszeniem. Autorzy przyznaj", #e g=ównym dyle-matem przed którym stan li na tym etapie tworzenia ksi"#ki, by=o to, jak wiele infor-macji o trudnociach i ograniczeniach zwi"zanych z g=uchot" zawrze!, aby jednocze-nie rodzice wiedzieli maksymalnie du#o, ale i nie poczuli si przygniecieni ogromem i z=o#onoci" problemów, przed którymi stoi i dziecko, i oni sami. W rozwi"zaniu tego dylematu pomogli sami rodzice dzieci nies=ysz"cych. Bob Goodall, ojciec nie-s=ysz"cego ch=opca, przyzna=, #e na samym pocz"tku kto powinien powiedzie! mu przede wszystkim o tym, #e jego „syn nie b dzie go rozumia=”, a on nie b dzie
rozu-RECENZJE 186
mia=, co chce mu powiedzie! jego dziecko, #e przy zastosowaniu tradycyjnych metod rehabilitacji dziecko b dzie musia=o by! „nauczone” ka#dego s=owa swego j zyka narodowego, a pomimo wielu godzin pracy nad j zykiem „nie b dzie umia=o czyta! ze zrozumieniem”, nie b dzie lubi=o czyta!, a jego j zyk narodowy b dzie dla niego jakby „j zykiem obcym” (s. 1-2). Przyjmuj"c t opini jako punkt wyjcia, Autorzy nie unikaj" przekazywania czytelnikowi pe=nej, obiektywnej, popartej badaniami informacji o niskich wynikach dzieci nies=ysz"cych w testach czytania ze zrozumie-niem, w u#ywaniu j zyka narodowego w pimie oraz ich trudnoci w komunikowaniu si z rodzin" i rówienikami. Nie pozostawiaj" jednak czytelnika na tym etapie, prze-kazuj" bowiem informacje o mo#liwociach pokonania omówionych wczeniej pro-blemów przy zastosowaniu metody fonogestów. Poruszaj"cy jest zw=aszcza rozdzia= trzeci, w którym swoje dowiadczenia z fonogestami przekazuje Mary Elsie Daisey, opisuj"ca histori u#ywania fonogestów od czasu, gdy jej nies=ysz"ce córka Leah mia=a dwa lata, a# do chwili narodzin Michaela Jonathana, pierwszego dziecka Leah.
Najobszerniejsza, druga cz ! ksi"#ki uczy praktycznego zastosowania fonoge-stów w rozwijaniu i doskonaleniu umiej tnoci j zykowych nies=ysz"cego dziecka. Zawiera 10 rozdzia=ów, omawiaj"cych kolejne etapy nawi"zywania kontaktu j zyko-wego z nies=ysz"cym dzieckiem z zastosowaniem fonogestów, nabywania coraz bar-dziej z=o#onych sprawnoci j zykowych, wykorzystywania fonogestów w codziennej komunikacji, zabawie i nauce, rozumienia mowy, odczytywania mowy z ust, produk-cji d%wi ków mowy, czytania i czytania ze zrozumieniem. Zawarte w ka#dym roz-dziale przyk=ady zabaw i !wicze$ z dzieckiem przygotowane s", oczywicie, dla ro-dzin u#ywaj"cych j zyka angielskiego, ale i dla polskiego czytelnika mog" stanowi! niezmiernie bogate %ród=o inspiracji dla nowych pomys=ów na zabaw i nauk z fo-nogstami. Uwag zwraca zw=aszcza fakt, #e Autorzy najwi ksz" rol w wychowaniu, edukacji i rozwijaniu j zyka nies=ysz"cego dziecka przypisuj" nie specjalistycznym orodkom, ale rodzinie: to przede wszystkim tam dziecko uczy si j zyka poprzez codzienne interakcje z rodzicami i rodze$stwem. U#ywanie fonogestów s=u#y pe=niej-szemu w="czeniu go w #ycie rodziny i otoczenia i cz sto umo#liwia edukacj w lo-kalnych szko=ach, wspólnie ze s=ysz"cymi rówienikami z s"siedztwa.
Kolejna cz ! ksi"#ki pozwala czytelnikowi na przyjrzenie si z perspektywy u#ytkownika fonogestów pewnym specyficznym problemom b d"cym udzia=em ro-dzin wychowuj"cych nies=ysz"ce dzieci. Do takich zagadnie$ nale#y przede wszyst-kim mo#liwo! wykorzystania fonogestów w pracy z dzieckiem przygotowywanym do operacji wszczepienia implantu limakowego i w okresie rehabilitacji s=uchowej po wszczepieniu implantu, a tak#e kwestia dwuj zycznoci dzieci g=uchych i zakresu, w jakim korzystaniu z fonogestów mo#e towarzyszy! u#ywanie j zyka migowego. Poniewa# ksi"#ka adresowana jest g=ównie do rodziców, nie brakuje w niej tak#e rozdzia=ów powi conych pewnym specyficznym sytuacjom w rodzinie: Autorzy
ra-RECENZJE 187 dz", jak post powa!, gdy rozpoczyna si prac z bardzo ma=ym lub te# znacznie star-szym dzieckiem, dodaj" odwagi tym rodzinom, którzy czuj" si samotnie, i tym, któ-rych dziecko ma niepe=nosprawno! o charakterze z=o#onym. Bardzo istotnym roz-dzia=em jest tak#e ten mówi"cy o roli s=ysz"cego rodze$stwa i rówieników; nie tylko rodziców, ale i profesjonalistów zainteresuje z pewnoci" rozdzia= o ró#nych opcjach edukacyjnych, przed którym staje dziecko rehabilitowane za pomoc" fonogestów.
Po przeczytaniu omawianej tu ksi"#ki czytelnik nie ma w"tpliwoci, #e wynale-zienie Cued Speech obali=o istniej"cy w USA paradygmat edukacji osób nies=ysz"-cych i w rezultacie zmieni=o na lepsze #ycie wielu rodzin. Warto w tym miejscu przypomnie!, #e metoda Cued Speech zosta=a zaadaptowana w 1984 roku do j zyka polskiego przez prof. Kazimier Krakowiak i jest w Polsce znana i stosowana pod nazw" fonogesty. Obecnie za w Katedrze Pedagogiki Specjalnej KUL trwaj" prace nad t=umaczeniem recenzowanej tutaj ksi"#ki na j zyk polski. Udost pnienie tej po-zycji polskim rodzicom i profesjonalistom z pewnoci" pomo#e wielu z nich na pod-j cie wiadomepod-j decyzpod-ji co do przysz=oci ich nies=ysz"cych dzieci, a tych, którzy stosuj" ju# fonogesty, umocni w przekonaniu co do s=usznoci obranej drogi.
Ewa DomagaIa-Zy#k Katedra Pedagogiki Specjalnej KUL
Robert M a r e k OFM, Motywacje anonimowych alkoholików do abstynencji i "ycia w trze%wo#ci. Studium socjologiczne na podstawie województwa pod-karpackiego, Rzeszów 2007, ss. 224.
Wspó=czenie zjawisko u#ywania rodków psychoaktywnych jest coraz powszech-niejsze i staje powa#nym problemem spo=ecznym i pedagogicznym. W Polsce szacuje si , #e oko=o 700 tysi cy osób jest uzale#nionych od alkoholu, a oko=o 3 miliony do-ros=ych osób pije alkohol, powoduj"c destrukcj rodziny. Niepokoj"cym zjawiskiem jest równie# u nas fakt permanentnego obni#ania si wieku inicjacji alkoholowej oraz cz stego upija si nastolatków, co powoduje zagro#enie ich rozwoju psychofizycz-nego i funkcjonowania spo=eczpsychofizycz-nego. Alkoholizowanie si rodziców i samej m=odzie#y prowadzi cz sto do niedostosowania spo=ecznego.
Pedagogika, szczególnie resocjalizacyjna, podejmuj"c tego rodzaju problematyk , koncentruje si z jednej strony na jednostce, która uleg=a na=ogowi, a z drugiej na rodowisku spo=ecznym, szczególnie rodzinnym i rówieniczym. Pedagogika próbuje ROCZNIKI PEDAGOGICZNE 1(37):2009
