[129]
Mariusz E. Sokołowicz*
KOORDYNACJA POLITYKI PROINWESTYCYJNEJ
W PROCESACH UMIĉDZYNARODOWIENIA
METROPOLII. STUDIUM PRZYPADKU ŁÓDZKIEGO
OBSZARU METROPOLITALNEGO (ŁOM)
1. WSTĉP
Jednym z podstawowych warunków zaliczenia jednostki osadniczej do grona Ğwiatowych metropolii jest jej wysoki poziom umiĊdzynarodowienia, mierzony otwarciem na miĊdzynarodowe przypływy kapitałowe w formie bezpoĞrednich inwestycji zagranicznych. O atrakcyjnoĞci i skutecznoĞci tych miejsc w przy-ciąganiu przedstawicielstw transnarodowych korporacji Ğwiadczy równieĪ zdol-noĞü obszarów metropolitalnych, jako niezwykle złoĪonych pod wzglĊdem administracyjnym układów funkcjonalno-przestrzennych, do integrowania dzia-łaĔ w funkcjonowaniu takich dziedzin, jak planowanie przestrzenne, komuni-kacja publiczna, czy infrastruktura techniczna, lecz takĪe marketing inwesty-cyjny. Abstrahując od faktu, Īe umiĊdzynarodowienie metropolii pociąga za sobą równieĪ szereg problemów związanych głównie z tym, Īe sieciowe po-wiązania miĊdzy Ğwiatowymi miastami stają siĊ silniejsze niĪ połączenie pojedynczej metropolii z jej najbliĪszym otoczeniem, jej umiĊdzynarodowienie pozostaje czynnikiem sprzyjającym zwiĊkszaniu potencjału gospodarczego, a poĞrednio takĪe społecznego, do czego w istotnym stopniu przyczynia siĊ jej atrakcyjnoĞü wobec bezpoĞrednich inwestorów zagranicznych
Celem artykułu jest zaprezentowanie poziomu koordynacji polityki proin-westycyjnej na terenie Łódzkiego Obszaru Metropolitalnego (ŁOM). Analiza ta, oparta na badaniach realizowanych zarówno wĞród podmiotów sektora publi-cznego, jak i w duĪych przedsiĊbiorstwach z udziałem kapitału zagranipubli-cznego, pozwoliła na stwierdzenie, Īe zakres współpracy miĊdzy podmiotami polityki proinwestycyjnej na terenie ŁOM pozostaje zróĪnicowany, mało skoordyno-wany i pozbawiony spójnej strategii w zakresie przyciągania inwestorów. Wyłaniają siĊ jednak podmioty pełniące poĞrednio pewne funkcje koordynujące
*
a przez przedstawicieli badanych gmin wyraĪana jest chĊü współpracy. Wydaje siĊ, Īe na obecnym etapie budowania potencjału łódzkiego obszaru metropo-litalnego wskazane są silniejsze i bardziej zinstytucjonalizowane formy inte-gracji polityki proinwestycyjnej.
2. ZNACZENIE BIZ W UMIĉDZYNARODOWIENIU METROPOLII I OBSZARÓW METROPOLITALNYCH
WspółczeĞnie, w wyniku procesów globalizacji miasta i regiony pozostają otwarte na przepływy czynników produkcji, w tym przede wszystkim kapitału, przemieszczającego siĊ w skali ponadnarodowej w formie bezpoĞrednich inwe-stycji zagranicznych. Za bezpoĞrednią inwestycjĊ zagraniczną uznaje siĊ działa-nie, którego celem jest uzyskanie długookresowego dochodu z działalnoĞci w jednostce gospodarczej działającej na terenie jednego kraju przez jednostkĊ pochodzącą z innego kraju (Benchmark Definition... 1996, s. 8).
Przyjmuje siĊ przy tym umownie, iĪ trwałą kontrolĊ uzyskuje siĊ wskutek objĊcia w posiadanie w danym przedsiĊbiorstwie minimum 10% akcji zwykłych lub głosów. DąĪenie do uzyskania długookresowego dochodu implikuje przy tym istnienie długookresowych relacji pomiĊdzy obydwoma podmiotami oraz znaczący stopieĔ wpływu na zarządzanie, jakie ma centrala przedsiĊbiorstwa zlokalizowanego w kraju pochodzenia kapitału na przedsiĊbiorstwo bezpoĞred-niego inwestowania w kraju goszczącym (działające w formie filii, partnera lub oddziału).
Z ekonomicznego punktu widzenia, inwestycje są podstawową siłą napĊdową wzrostu gospodarczego. Kluczową siłą sprawczą tego procesu jest działanie mechanizmu tzw. mnoĪnika inwestycyjnego1 powodującego, iĪ kaĪdy wzrost (lub spadek) autonomicznych wydatków inwestycyjnych pociągnie za sobą wzrost (lub spadek) całkowitej produkcji i dochodu w gospodarce. Inwestycje pociągają za sobą rozwój w miejscu ich realizacji nowych rodzajów działalnoĞci gospodarczej oraz powiązaĔ kooperacyjnych (w wyniku zwiĊkszonego popytu na towary inwestycyjne). Wyrazem pozytywnego wpływu nowej inwestycji na gospodarkĊ jest wówczas wystąpienie efektu mnoĪnikowego, który objawia siĊ zwiĊkszeniem zatrudnienia w firmach współpracujących z inwestorem, np. dostawców dóbr i usług poĞrednich (tzw. zaopatrzeniowe efekty mnoĪnikowe), a takĪe zwiĊkszeniem siły nabywczej ludnoĞci w wyniku wzrostu zatrudnienia a tym samym rozwojem firm zaspokajających potrzeby konsumpcyjne (docho-dowe efekty mnoĪnikowe). Ponadto wzrost dochodów i zatrudnienia w wyniku nowych inwestycji powoduje wzrost dochodów budĪetowych sektora
1
PojĊcie i mechanizm działania mnoĪnika inwestycyjnego upowszechnił na szeroką skalĊ brytyjski ekonomista J.M. K e y n e s (1985).
nego, z których czĊĞü wydatkowana jest na dalszą działalnoĞü inwestycyjną (D o m a Ĕ s k i 2005, s. 89; D o m a Ĕ s k i 2006, s. 97).
Ponadto lokalizacja zagranicznej inwestycji bezpoĞredniej niesie ze sobą wie-le pozytywnych rezultatów o charakterze jakoĞciowym (S o k o ł o w i c z 2008, s. 19–21. Jeden z nich stanowi potencjalna moĪliwoĞü transferu nowych roz-wiązaĔ i technologii do gospodarki regionu przyjmującego. Przyczynia siĊ to do jego wzrostu gospodarczego poprzez unowoczeĞnienie struktury produkcji, a w konsekwencji poprawĊ konkurencyjnoĞci oferty produktowej regionu. Niezwykle istotny wydaje siĊ równieĪ pozytywny wpływ obecnoĞci korporacji transnarodowych na funkcjonowanie lokalnego systemu produkcyjnego (S o-k o ł o w i c z 2009, s. 43–59). Firmy lokalne, poprzez współpracĊ z inwestorem, mają szansĊ uzyskaü dostĊp do zagranicznych rynków oraz zasobów. Pojawienie siĊ w regionie firm miĊdzynarodowych o prestiĪowej marce zwiĊksza jego wia-rygodnoĞü i poprawia jego miĊdzynarodowy wizerunek (T o r r è s 2004, s. 27).
Jak zauwaĪa O. T o r r è s (2004, s. 26–27), obecnoĞü w regionie przedsta-wicielstw korporacji transnarodowych sprzyja budowaniu na danym terytorium tzw. Ğrodowiska umiĊdzynarodawiającego, stanowiącego „układ stałej współ-pracy, w którym lokalni aktorzy (małe i Ğrednie przedsiĊbiorstwa, samorządy, instytucje publiczne lub parapubliczne, systemy bankowe itd.) prowadzą wspól-ne działania dla wytworzenia dynamiki umiĊdzynarodowienia, celem jednoczes-nego wzmocnienia dostĊpnoĞci przedsiĊbiorstw lokalnych do płaszczyzny glo-balnej oraz atrakcyjnoĞci terytorium na arenie miĊdzynarodowej”. Kiedy Ğrodo-wisko nabiera renomy miĊdzynarodowej, przyciąga nowe przedsiĊbiorstwa miĊdzynarodowe, co pociąga za sobą rozwój o charakterze kumulacyjnym, bowiem „im bardziej aktualne przemiany pociągają za sobą rozwój stosunków miĊdzynarodowych, tym bardziej Ğrodowisko jest umiĊdzynarodowione i staje siĊ umiĊdzynarodawiające”.
Wpływ działalnoĞci przedsiĊbiorstw z udziałem kapitału zagranicznego na umiĊdzynarodowienie gospodarki ma szczególnie istotne znaczenie dla duĪych obszarów zurbanizowanych, bĊdących uznawanymi za metropolie lub do miana tych metropolii pretendujących. Poziom otwarcia gospodarki na otoczenie miĊ-dzynarodowe nie stanowi bowiem dopełnienia, ale podstawowy warunek zakla-syfikowania jednostki osadniczej jako metropolii. NaleĪy podkreĞliü, Īe współ-czeĞnie metropolizacja jest pojĊciem przede wszystkim funkcjonalnym a nie morfologicznym i oznacza pełnienie przez pewne obszary kierowniczych funkcji w zarządzaniu gospodarką w skali przynajmniej krajowej. Innymi słowy, proces ten prowadzi do budowania silnych powiązaĔ danego oĞrodka zurbanizowanego z innymi Ğwiatowymi metropoliami, uznawanymi za wĊzły w sieci globalnych przepływów kapitału, towarów, osób i informacji (S a s s e n 2003, 2007). Skut-kiem tego, współczesna globalna przestrzeĔ powiązaĔ ekonomicznych nabiera kształtu okreĞlanego przez P. V e l t z a (1996) mianem „gospodarki archipela-gowej” (fr. l’économie d'archipel).
Abstrahując od faktu, Īe umiĊdzynarodowienie metropolii pociąga za sobą równieĪ szereg problemów związanych głównie z tym, Īe sieciowe powiązania miĊdzy metropoliami stają siĊ silniejsze niĪ połączenie pojedynczej metropolii z jej najbliĪszym otoczeniem (tzw. efekt tunelu), jej otwarcie na globalne przepływy kapitału i informacji pozostaje czynnikiem sprzyjającym zwiĊkszaniu potencjału gospodarczego, do czego w istotnym stopniu przyczynia siĊ jej atrakcyjnoĞü wobec bezpoĞrednich inwestorów zagranicznych. Odwołując siĊ do analiz ESPON, wskazujących na piĊü podstawowych funkcji metropolitalnych2, otwarcie na BIZ przyczynia siĊ wzmacniania czterech z nich. W naturalny sposób wiąĪe siĊ bowiem z goszczeniem filii i przedstawicielstw korporacji transnarodowych (funkcja decyzyjna), wymusza inwestycje w infrastrukturĊ zwiĊkszającą jej miĊdzynarodową dostĊpnoĞü (funkcja komunikacyjna), poprzez transfer technologii przyczynia siĊ do wzmocnienia potencjału innowacyjnego danego obszaru (funkcja wiedzy) oraz poprzez rozwój infrastruktury ruchu turystycznego wzmacnia funkcje turystyczne miast i regionów.
3. POLITYKA PROINWESTYCYJNA JAKO DOMENA SKOORDYNOWANEGO ZARZĄDZANIA NA OBSZARACH
METROPOLITALNYCH – KONTEKST TEORETYCZNY
Z pojĊciem metropolii wiąĪe siĊ ĞciĞle pojĊcie obszaru metropolitalnego. O ile jednak pierwsze z nich odnosi siĊ przede wszystkim do funkcji, jakie dany oĞrodek pełni w Ğwiecie miĊdzynarodowych przepływów czynników produkcji, o tyle drugie dotyczy zjawisk przestrzennych w nim zachodzących, jak równieĪ problematyki zwiĊkszenia efektywnoĞci zarządzania jego składowymi3. Obszar metropolitalny definiowaü moĪna jako „wewnĊtrznie złoĪony układ osadniczy, którego istotną cechą jest wystĊpowanie funkcji metropolitalnych i relacji fun-kcjonalnych, wiąĪących układ w spójną terytorialnie i rozwiniĊtą pod wzglĊdem społeczno-gospodarczym całoĞü” (K a c z m a r e k, M i k u ł a 2007, s. 14). Istotą tej definicji pozostaje to, iĪ o skutecznoĞci zarządzania obszarem
2
Administracyjne (metropolia jako siedziba władz publicznych), decyzyjne (metro-polia jako siedziba filii i przedstawicielstw korporacji transnarodowych), komunikacyjne (metropolia jako waĪny wĊzeł komunikacyjny), wiedzy (metropolia jako miejsce sprzy-jające powstawaniu innowacji), turystyczne (metropolia jako atrakcyjny produkt turysty-czny o znaczeniu miĊdzynarodowym) (Study on Urban Functions 2007, s. 9).
3
Sam termin „obszar metropolitalny” ma pochodzenie amerykaĔskie, gdzie odnosi siĊ go przede wszystkim do sposobu organizacji systemu zarządzania w najwiĊkszych obszarach zurbanizowanych w USA (K a c z m a r e k, M i k u ł a 2007, s. 10). Odnosi siĊ tym samym do klasyfikacji tzw. statystycznych obszarów metropolitalnych – ang.
nym decyduje z jednej strony stopieĔ a z drugiej sposób „związania” odrĊbnych, z punktu widzenia prawno-administracyjnego, jednostek terytorialnych, w spój-ny system, którego poszczególne elementy pełnią komplementarne w stosunku do siebie funkcje. EfektywnoĞü koordynacji działaĔ poszczególnych składowych regionu funkcjonalnego, jakim z ekonomicznego punktu widzenia pozostaje obszar metropolitalny, stanowi tym samym czynnik wzmacniający tudzieĪ osła-biający jego metropolitalny potencjał.
W literaturze poĞwiĊconej problematyce integracji zarządzania obszarami metropolitalnymi (K u k l i Ĕ s k i i in. 2000; M a r k o w s k i, M a r s z a ł 2006; N o w i c k i 2006; K a c z m a r e k, M i k u ł a 2007; L a c k o w s k a 2009, s. 5– 17; S a l e t i in. 2003) zwraca siĊ uwagĊ, Īe do głównych dziedzin bĊdących jej przedmiotem, naleĪą: planowanie przestrzenne (przede wszystkim w celu kon-troli procesów suburbanizacji) i zarządzanie „sieciowymi” usługami publiczny-mi (transport publiczny, infrastruktura drogowa, gospodarka wodno-kanali-zacyjna etc.). Wskazuje siĊ jednak, Īe waĪnymi obszarami wspólnych działaĔ, z uwagi na ich pozytywny wpływ na budowanie miĊdzynarodowego wizerunku danego obszaru jako metropolii, pozostają marketing i promocja, kierowane do przedstawicielstw i filii korporacji transnarodowych.
Pod pojĊciem polityki proinwestycyjnej (w niniejszym opracowaniu stosowa-nego zamiennie z terminem marketingu inwestycyjstosowa-nego) rozumie siĊ przy tym zestaw celów, zadaĔ oraz narzĊdzi i technik, wykorzystywanych w celu przy-ciągania i utrzymywania pozytywnych relacji z inwestorami, realizowanych przez dedykowane tym działaniom podmioty. EfektywnoĞci polityki proinwesty-cyjnej moĪe przy tym sprzyjaü zwiĊkszenie jej koordynacji w ramach obszaru metropolitalnego. Odwołując siĊ do literatury poĞwiĊconej integracji zarządza-nia w tego typu regionach, moĪna postawiü tezĊ, Īe drogą do zwiĊkszezarządza-nia tej efektywnoĞci bĊdą: koncentracja wysiłków na ograniczonej liczbie wspólnych celów, ograniczenie kosztów promocji, moĪliwoĞü połączenia kompetencji, zróĪnicowanych z powodu wystĊpowania róĪnych typów podmiotów polityki proinwestycyjnej oraz komunikowanie na zewnątrz jednej wspólnej „marki me-tropolitalnej”4.
4
NaleĪy jednak podkreĞliü, Īe w rozwaĪaniach na temat funkcjonowania złoĪonych systemów terytorialno-administracyjnych, jakimi są obszary metropolitalne, spotyka siĊ takĪe głosy zwolenników tezy opartej na załoĪeniach teorii wyboru publicznego. Głosi ona, Īe jakoĞü zarządzania na obszarach metropolitalnych poprawia nie tyle integracja struktur organizacyjnych, ile istnienie wielu konkurujących ze sobą gmin. Ich miesz-kaĔcy sami „głosują nogami”, oceniając swój poziom satysfakcji z usług oferowanych w poszczególnych gminach (por. O s t r o m i in. 1961, s. 831–842). Wydaje siĊ jednak, Īe koncepcja ta znajduje ograniczone zastosowanie w Polsce z co najmniej dwóch powo-dów. Po pierwsze, polskie uwarunkowania instytucjonalno-prawne, m.in. zmniejszające moĪliwoĞü róĪnicowania lokalnych systemów podatkowych w poszczególnych jedno-stkach samorządu terytorialnego (szerzej G u z i e j e w s k a 2008) oraz relatywnie niska
Pierwotnie, najbardziej powszechną formą odpowiedzi systemów admini-stracyjnych miast na procesy urbanizacji była inkorporacja terenów znajdu-jących siĊ w coraz dalszej odległoĞci od centrum miasta. Strategie ta napotykały jednak na wiele problemów związanych z tym, Īe po pierwsze, procesy aneksji nie nadąĪały za Īywiołowym zjawiskiem rozlewania siĊ miast, a po drugie, spotykały siĊ z oporem ze strony podmiejskich samorządów terytorialnych. Kolejnym rozwiązaniem było zatem tworzenie obszarów metropolitalnych jako jednostek terytorialnych szczebla wyĪszego od gmin. FormĊ tĊ uznaje siĊ za doskonalszą od inkorporacji, jednak takĪe nie wolną od szeregu problemów, które dotyczą: podziału zadaĔ i kompetencji, sposobu legitymizacji władz, pochodzenia i redystrybucji Ğrodków finansowych czy zasiĊgu przestrzennego delimitowanego obszaru.
Odmienną jakoĞciowo i bardziej elastyczną formą koordynacji zadaĔ publi-cznych w ramach obszaru metropolitalnego jest kooperacja, która moĪe byü realizowana w Ğcisłych formach prawnych (poprzez związki samorządów terytorialnych lub związki cywilnoprawne, takie jak spółki prawa handlowego), lub nieformalne formy współdziałania metropolitalnego, mające charakter sieci opartych na zasadach partnerstwa i wspólnych interesach5. Polskie obszary metropolitalne znajdują siĊ obecnie we wczesnych fazach integracji działaĔ two-rzących je jednostek terytorialnych, czego wyrazem pozostaje m.in. dominacja nieformalnych form współdziałania. Wyrazem prób wprowadzenia okreĞlonego modelu zarządzania metropolitalnego są prace nad kolejnymi projektami tzw. „ustaw metropolitalnych”, które jednak wciąĪ nie skutkują wypracowaniem ostatecznych rozwiązaĔ prawnych i administracyjnych.
4. PODMIOTY POLITYKI PROINWESTYCYJNEJ W ŁÓDZKIM OBSZARZE METROPOLITALNYM
– KONKURENCJA CZY WSPÓŁPRACA?
W Polsce dominują obecnie nieformalne formy integracji metropolitalnej, oparte na funkcjonowaniu stowarzyszeĔ lub porozumieĔ partnerskich, w skład
mobilnoĞü ludnoĞci powodują, Īe zjawisko „głosowania nogami” pozostaje ograniczone. Po drugie, koncepcja ta odnosi siĊ w wiĊkszym stopniu do tej domeny zarządzania publicznego, jakim jest Ğwiadczenie usług z obszaru uĪytecznoĞci publicznej, a zatem adresowanych przede wszystkim do gospodarstw domowych. Ma natomiast mniejszą uĪytecznoĞü w odniesieniu do polityki kierowanej do sektora przedsiĊbiorstw, w szczególnoĞci inwestorów zagranicznych, których przyciągają aktywne działania mar-ketingowe i promocyjne.
5
Szerzej na temat ustrojów terytorialno-administracyjnych pisali: G.R. S t e p h e n s, N. W i k s t r o m (2000); W. S a l e t i in. (2003); T. K a c z m a r e k, Ł. M i k u ł a (2007).
których wchodzą przedstawiciele jednostek samorządu terytorialnego róĪnego szczebla. Rzadziej spotyka siĊ natomiast bardziej sformalizowane formy inte-gracji. MoĪna wrĊcz stwierdziü, Īe funkcjonują one jedynie w dwóch obszarach metropolitalnych Polski. Pierwszym z nich jest Metropolitalny Związek Komu-nikacyjny Zatoki GdaĔskiej, a drugim Agencja Rozwoju Aglomeracji Wrocła-wskiej (por. K a c z m a r e k, M i k u ł a 2007, s. 133–137). Tylko w drugim przy-padku, jednym z obszarów funkcjonowania Agencji pozostaje wsparcie dla inwestorów, co stanowi wyraz pewnej integracji polityki proinwestycyjnej w dolnoĞląskiej metropolii.
Na tym tle, instytucjonalna integracja działaĔ w ramach Łódzkiego Obszaru Metropolitalnego charakteryzuje siĊ jednym z najniĪszych poziomów w kraju. Nie funkcjonują w nim bowiem obecnie metropolitalne porozumienia niefor-malne, agencje rozwoju czy wspólne spółki odpowiedzialne za rozwój infra-struktury. Podobnych struktur nie identyfikuje siĊ takĪe w odniesieniu do polityki proinwestycyjnej, co jednak nie oznacza, Īe podmioty te nie realizują wspólnych działaĔ. Z uwagi na fakt, Īe podmioty polityki proinwestycyjnej w ŁOM pozostają rozproszone i działają na róĪnych szczeblach administracji (gminnej, regionalnej lub jako zarządzający Specjalną Strefą Ekonomiczną), zasadne było podjĊcie badania mającego na celu weryfikacjĊ, czy w obliczu braku sformalizowanych form współpracy metropolitalnej w obszarze marke-tingu inwestycyjnego, podejmowane są działania mające na celu koordynacjĊ tych działaĔ oraz jak działania te postrzegane są w oczach inwestorów.
W tym celu, w okresie od paĨdziernika 2009 r. do lutego 2010 r., zrealizo-wano seriĊ wywiadów pogłĊbionych, kierowanych do wybranych podmiotów polityki proinwestycyjnej na terenie ŁOM6. Wywiady zrealizowano opierając siĊ na doborze celowym, w gminach realizujących najbardziej aktywną polityką przyciągania inwestorów, tj. w Aleksandrowie Łódzkim, Strykowie, mieĞcie Pabianice, Koluszkach, Konstantynowie Łódzkim, Łodzi oraz w Ozorkowie (rys. 1). Ponadto wywiady zrealizowano takĪe z pracownikami Ğredniego lub wyĪszego szczebla administracji w Regionalnym Centrum Obsługi Inwestora Województwa Łódzkiego oraz w Łódzkiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej.
JednoczeĞnie zrealizowane zostało badanie o charakterze iloĞciowym, w któ-rym respondentami były osoby zarządzające filiami przedsiĊbiorstw z udziałem kapitału zagranicznego, zatrudniających powyĪej 50 pracowników, działającymi na terenie Łódzkiego Obszaru Metropolitalnego. Z grupy 85 podmiotów spełnia-jących załoĪone kryteria, udział w badaniu wziĊło 21 podmiotów (24,7% ogółu). Zakres badania był szerszy niĪ przedmiot niniejszego opracowania, gdyĪ
6
Badanie stanowiło czĊĞü przedsiĊwziĊcia nt. „Procesy integracji i dezintegracji w Łódzkim Obszarze Metropolitalnym”, finansowanego ze Ğrodków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa wyĪszego w ramach grantu nr N N114 051335 (pod kierownictwem prof. dr hab. A. Jewtuchowicz).
mował zagadnienia związane z: czynnikami lokalizacji tych przedsiĊbiorstw, rodzajem i zakresem wsparcia ze strony sektora publicznego, formami nawiązy-wania kontaktów z gminami, a takĪe współpracą tych podmiotów z lokalnym otoczeniem gospodarczym i instytucjonalnym. PoniewaĪ jednak kwestionariusz ankiety zawierał takĪe pytania dotyczące opinii na temat koordynacji ich działaĔ w oczach inwestorów, uzyskane odpowiedzi mogą słuĪyü jako dopełnienie badania realizowanego wĞród pomiotów polityki proinwestycyjnej.
4.1. Charakterystyka podmiotów polityki proinwestycyjnej w ŁOM
W Łódzkim Obszarze Metropolitalnym marketingiem inwestycyjnym i opie-ką nad inwestorami zajmuje siĊ wiele podmiotów7. Do najwaĪniejszych z nich naleĪą: Łódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna, Regionalne Centrum Obsługi Inwestora (RCOI) powołane w strukturach organizacyjnych UrzĊdu Marszałko-wskiego Województwa Łódzkiego oraz gminne komórki do spraw obsługi inwe-stora, działające w niektórych samorządach ŁOM (rys. 1).
Mocą Rozporządzenia Rady Ministrów8, w 1997 r. powstała na okres 23 lat (do roku 2020) Łódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna (ŁSSE), jako jedna z czternastu polskich stref ekonomicznych.
W 2009 r. ŁSSE obejmowała obszar 1182 ha i była jedną z najbardziej dynamicznie rozwijających siĊ stref działających na terenie kraju9. Jest strefą o charakterze rozproszonym, obejmuje 41 podstref połoĪonych na obszarach miast i gmin. Inwestor działający na terenie ŁSSE, jeĞli jest duĪym przedsiĊ-biorstwem, ma moĪliwoĞü skorzystania z pomocy publicznej w formie zwolnie-nia podatku dochodowego, umoĪliwiającej zwrot do 50% poniesionych
7
W Polsce wĞród najwaĪniejszych podmiotów, stanowiących jednoczeĞnie kanały dotarcia inwestora do poszczególnych miast i regionów, wymieniü naleĪy przede wszys-tkim: działającą z ramienia rządu polskiego Polską AgencjĊ Informacji i Inwestycji Zagranicznych (PAIiIZ), Regionalne Centra Obsługi Inwestora działające w strukturach UrzĊdów Marszałkowskich polskich województw oraz zarządy czternastu polskich specjalnych stref ekonomicznych (SSE). W mniejszym stopniu promocją inwestycyjną zajmują siĊ takĪe: samorządy terytorialne w odniesieniu do swojego obszaru, wydziały ekonomiczno-handlowe ambasad, samorządy gospodarcze, instytucje rozwoju lokalnego i regionalnego oraz miasta partnerskie (szerzej: J a r c z e w s k i 2007, s. 86–105).
8
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 kwietnia 1997 r. w sprawie
ustano-wienia łódzkiej specjalnej strefy ekonomicznej (DzU 1997 nr 46, poz. 289). 9
KaĪda strefa to wyodrĊbniona administracyjnie czĊĞü terytorium Polski, prze-znaczona do prowadzenia działalnoĞci gospodarczej na preferencyjnych warunkach. PrzedsiĊbiorca w SSE ma zapewnione ulgi podatkowe, a dodatkową korzyĞcią jest fakt, Īe moĪe rozpocząü działalnoĞü na specjalnie przygotowanym, uzbrojonym terenie (http://www.paiz.gov.pl/index/?id=40008b9a5380fcacce3976bf7c08af5b, 20.01.2010).
dów inwestycyjnych, natomiast jako przedsiĊbiorca Ğredni moĪe liczyü na zwrot nakładów do wysokoĞci 60%. Obok wsparcia dla inwestorów w postaci pomocy publicznej, strefa oferuje równieĪ szereg usług o charakterze doradczym, infor-macyjnym oraz promocyjnym, jak równieĪ umoĪliwia skorzystanie z bazy danych o firmach Ğwiadczących usługi dla inwestorów. PoniewaĪ ŁSSE jest instytucją bezpoĞrednio dedykowaną działaniom na rzecz stymulowania rozwoju inwestycji, jej znaczenie dla integrowania działaĔ w dziedzinie marketingu inwestycyjnego pozostaje niezwykle istotne.
Granice powiatów
Gminy wchodzące w skład ŁOM Gminy nieprowadzące aktyw-nej polityki proinwestycyjaktyw-nej
Gminy prowadzące od wielu lat aktywną politykĊ proinwestycyjną Gminy, które rozpczĊły aktyw-ną politykĊ proinwestycyjaktyw-ną
Gminy, w których przeprowadzono wywiady
Rys. 1. Oferta inwestycyjna gmin zlokalizowanych w województwie łódzkim ħ r ó d ł o: opracowanie własne na podstawie danych z ŁSSE, PAIiIZ oraz RCOI
Kolejnym podmiotem działającym w obszarze polityki proinwestycyjnej na terenie województwa łódzkiego (a tym samym takĪe na terenie ŁOM), jest Regionalne Centrum Obsługi Inwestora (RCOI), działające w strukturach
orga-nizacyjnych UrzĊdu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego przy Departa-mencie ds. PrzedsiĊbiorczoĞci. RCOI, jako jedno z pierwszych w Polsce, stwo-rzyło bazĊ terenów pod inwestycje, a w sferze udostĊpniania informacji o nich ĞciĞle współpracuje z Polską Agencją Informacji i Inwestycji Zagranicznych. Tym samym łódzkie RCOI włączone jest w ogólnopolską sieü regionalnych Centrów Obsługi Inwestora. Z uwagi na fakt, Īe Centrum realizuje działania na terenie całego województwa, jego rola integrująca w odniesieniu do samego obszaru metropolitalnego ma charakter poĞredni.
WĞród gmin w zakresie przyciągania inwestorów najaktywniejsze są nato-miast trzy, a mianowicie nato-miasto ŁódĨ, nato-miasto Ozorków oraz gmina Stryków. Kolejne gminy dopiero budują swój produkt inwestycyjny, przy czym wĞród nich najwiĊksze efekty osiągnĊła dotychczas w tej grupie gmina Aleksandrów Łódzki.
Aglomeracja łódzka, jako centralny oĞrodek województwa, pozostaje obsza-rem najbardziej atrakcyjnym dla inwestorów. Wynika to przede wszystkim z powodu, Īe oferuje duĪy i zróĪnicowany rynek pracy zapewniający róĪno-rodnoĞü potencjalnych pracowników oraz ich relatywnie wysoki poziom kwali-fikacji, co przekłada siĊ na minimalizacjĊ kosztów transakcyjnych, związanych z ich poszukiwaniem na rynku pracy.
W samej stolicy województwa łódzkiego struktura wsparcia dla duĪych inwestorów z udziałem kapitału zagranicznego stanowi konsekwencjĊ realizacji strategii rozwoju gospodarczego Łodzi przyjĊtej w 2005 r.10 Podstawową ko-mórką organizacyjną UrzĊdu Miasta Łodzi, odpowiedzialną za realizacjĊ i moni-toring realizacji postanowieĔ strategii, jest Biuro Rozwoju PrzedsiĊbiorczoĞci i Obsługi Inwestora. W strukturach biura funkcjonuje Zespół Obsługi Inwesto-rów (ZOI), odpowiedzialny za: opracowywanie i przygotowywanie ofert inwe-stycyjnych miasta, budowĊ i utrzymanie biznesowych relacji z inwestorami oraz innymi instytucjami publicznymi w Łodzi i w kraju, odpowiedzialnymi za opie-kĊ nad inwestorami (np. ŁSSE, PAIiIZ), a takĪe wspieranie inwestorów w fazie przygotowania i realizacji inwestycji oraz po jej zakoĔczeniu11.
Analiza struktur organizacyjnych oraz wywiady przeprowadzone z przedsta-wicielami poszczególnych urzĊdów miast i gmin ujawniły, iĪ W ŁOM wystĊpują roĪne modele obsługi inwestora, tj.:
10
Strategia została opracowana przez firmĊ doradczą McKinsey and Company i opiera siĊ na trzech filarach: pozyskiwaniu duĪych inwestorów, rozwoju przedsiĊ-biorczoĞci oraz poprawie wizerunku miasta. Za branĪe priorytetowe uznano sektory: BPO (Business Process Outsourcing), IT, AGD oraz logistykĊ. Strategia zakłada utwo-rzenie ok. 25 tys. nowych miejsc pracy do 2010 r. oraz kolejne 15 tys. do 2015 r.
11
h ttp://bip.uml.lodz.pl/index.php?str=158&id=105&PHPSESSID=26ab077e05bf1 1911a1806f5ea643ea4, 14.12.2009.
− odrĊbna komórka organizacyjna ds. obsługi inwestora lub dedykowany temu działaniu zespół miĊdzyresortowy (ZOI w Łodzi, natomiast zespoły miĊ-dzyresortowe w Pabianicach i Konstantynowie Łódzkim);
− przyciąganie i obsługa inwestora wykonywane przez podmiot, któremu w regulaminie organizacyjnym przypisano takĪe inne zadania, dotyczące przede wszystkim promocji i/lub pozyskiwania funduszy unijnych (Aleksandrów Łódz-ki, Koluszki);
− samodzielne stanowisko ds. obsługi inwestora (Stryków, m. Pabianice). Ponadto w mniejszych gminach ma miejsce silna bezpoĞrednia koordynacja polityki proinwestycyjnej przez burmistrza lub zastĊpcĊ burmistrza (Stryków, Ozorków).
4.2. Zakres współpracy miĊdzy podmiotami polityki proinwestycyjnej na terenie Łódzkiego Obszaru Metropolitalnego
WĞród dziewiĊciu podmiotów zaangaĪowanych w politykĊ proinwestycyjną na terenie Łódzkiego Obszaru Metropolitalnego, najczĊĞciej wskazywaną formą pomocy oferowanej przedstawicielstwom korporacji jest zapewnienie dostĊpu informacji o terenach dostĊpnych pod działalnoĞü gospodarczą (rys. 2). Istotną wskazywaną formą pomocy była takĪe pomoc w promocji inwestorów, budo-wanie ich pozytywnego wizerunku w regionie oraz pomoc w uzyskaniu decyzji administracyjnych (wypisów z miejscowego planu zagospodarowania prze-strzennego, decyzji o warunkach zabudowy, pozwoleĔ na budowĊ itp.).
Najrzadziej wskazywanymi formami wsparcia pozostają: pomoc w uzyskaniu zewnĊtrznych Ĩródeł finansowania, doradztwo prawne w obszarach innych niĪ pozyskiwanie nieruchomoĞci (np. w zakresie wyboru formy organizacyjno- -prawnej przedsiĊbiorstwa, doradztwo w zakresie prawa pracy i form zatrudnia-nia pracowników) oraz pomoc prawna przy pozyskiwaniu terenów pod inwe-stycje (np. przy zawieraniu umów kupna-sprzedaĪy).
JeĞli chodzi o zakres współpracy miĊdzy podmiotami polityki proinwesty-cyjnej na terenie ŁOM, pozostaje on zróĪnicowany w zaleĪnoĞci od typu podmiotu, jego wielkoĞci oraz zasiĊgu działania. Wywiady wskazały, Īe silne relacje współpracy z niemal wszystkimi podmiotami, odpowiedzialnymi za poli-tykĊ proinwestycyjną zarówno w aglomeracji łódzkiej, regionie łódzkim, jak i na szczeblu krajowym, ma przede wszystkim Łódzka Specjalna Strefa Ekono-miczna. Najsilniejsze relacje współpracy utrzymywane są przy tym przez StrefĊ z Polską Agencją Informacji i Inwestycji Zagranicznych (PAIiIZ), a w mniej-szym stopniu z Regionalnym Centrum Obsługi Inwestora przy UrzĊdzie Mar-szałkowskim Województwa Łódzkiego oraz z Zespołem Obsługi Inwestorów w UrzĊdzie Miasta Łodzi. Nie ulega wątpliwoĞci, Īe na terenie ŁOM najsil-niejszą rolĊ integrującą odgrywa właĞnie ŁSSE. NaleĪy jednak pamiĊtaü, Īe rola
ta jest silna m.in. dlatego, Īe ŁSSE oferuje przede wszystkim pomoc w formie zwolnieĔ podatkowych, niezwykle atrakcyjną z punktu widzenia inwestorów, lecz najbardziej krytykowaną z punktu widzenia celów rozwojowych jednostek terytorialnych. 3,4 5,6 6,0 6,1 6,4 7,6 8,1 8,2 9,3 1,0 5,0 6,0 8,0 8,0 8,0 9,0 9,0 10,0 5,0 10,0 8,0 9,0 8,0 10,0 10,0 10,0 0 2 4 6 8 10 12 p o m o c w u zy sk an iu z e w n Ċt rz n yc h Ĩr ó d e ł f in an so w an ia ( n p . k re d yt ó w b an ko w yc h ) d o ra d zt w o p ra w n e w o b sz ar ac h i n n yc h n iĪ p o zy sk iw an ie n ie ru ch o m o Ğc i ( n p . w za kr e si e w yb o ru f o rm y o rg an iz ac yj n o -p ra w n e j p rz e d si Ċ b io rs tw a, d o ra d zt w o … p o m o c p ra w n a p rz y p o zy sk iw an iu te re n ó w p o d in w e st yc je ( n p . p rz y za w ie ra n iu u m ó w k u p n a-sp rz e d aĪ y) p o m o c w u zy sk an iu p o m o cy p u b lic zn e j o d p aĔ st w a (n p . z w o ln ie Ĕ p o d at ko w yc h ) p o m o c w r e kr u ta cj i p ra co w n ik ó w p o m o c w z ap e w n ie n iu p rz ył ąc ze Ĕ d o u rz ąd ze Ĕ in fr as tr u kt u ry t e ch n ic zn e j p o m o c w u zy sk an iu d e cy zj i ad m in is tr ac yj n yc h ( p o zw o le n ia n a b u d o w Ċ , w yp is y z M P ZP , d e cy zj e o W Zi ZT ) p o m o c w p ro m o cj i r e al iz o w an e j in w e st yc ji i b u d o w an ie p o zy ty w n e go w iz e ru n ku p rz e d si Ċb io rs tw a w r e gi o n ie d o st Ċ p d o in fo rm ac ji o t e re n ac h d o st Ċp n yc h p o d in w e st yc je
ĝrednia Mediana Dominanta
Rys. 2. Typy wsparcia oferowanego przedstawicielstwom korporacji przez podmioty polityki proinwestycyjnej na terenie Łódzkiego Obszaru Metropolitalnego (Ğrednia, mediana i dominanta wskazaĔ według skali 0 [brak wsparcia] – 10
[najsilniejszy zakres wsparcia]) ħ r ó d ł o: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych wywiadów pogłĊbionych
Najrzadziej wskazywanym partnerem w zakresie przyciągania inwestycji pozostają komórki organizacyjne w urzĊdach poszczególnych gmin. Prowadzi to do wniosku, Īe brak podmiotu koordynującego politykĊ proinwestycyjną z po-ziomu wyĪszego niĪ gminny nie doprowadziłby prawdopodobnie do kształto-wania oddolnych relacji współpracy w ramach Łódzkiego Obszaru Metropoli-talnego.
Siła relacji współpracy z innymi gminami w Łódzkim Obszarze Metropo-litalnym zaleĪy od kompetencji w poszczególnych urzĊdach. WystĊpują bowiem na terenie ŁOM (jak i całego województwa) zarówno gminy otwarte na współ-pracĊ, jak i gminy wykazujące całkowity brak zainteresowania polityką pro-inwestycyjną, wzglĊdnie gminy rozwaĪające moĪliwoĞü współpracy z
inwe-storami, jednak pozbawione odpowiednich kompetencji (choüby w zakresie umiejĊtnoĞci posługiwania siĊ jĊzykami obcymi). Wywiady nie ujawniły jednak-Īe szczególnych barier we współpracy z wymienionymi instytucjami. WystĊpo-wanie ewentualnych trudnoĞci stanowi konsekwencjĊ niskich kompetencji w sferze polityki proinwestycyjnej w konkretnych jednostkach terytorialnych, lub w sporadycznych przypadkach – wynika z braku zaufania lub braku chĊci do podejmowania współpracy. 15 13 11 10 7 0 2 4 6 8 10 12 14 16 Łódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych
RCOI Zespół Obsługi Inwestorów w UrzĊdzie Miasta
Łodzi
Gminne COI, lub podobne kom. org.
poza Łodzią
RCOI – Regionalne Centrum Obsługi Inwestora województwa łódzkiego, COI – Centrum Obsługi Inwestora
Rys. 3. Partnerstwo miĊdzy podmiotami polityki proinwestycyjnej na terenie Łódzkiego Obszaru Metropolitalnego (suma wskazaĔ według skali 0 [brak współpracy]
– 1 [współpraca sporadyczna] – 2 [silne relacje współpracy]) ħ r ó d ł o: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych wywiadów pogłĊbionych
Stosunkowo niewielką rolĊ integrującą w ŁOM odgrywa natomiast RCOI. Regionalne Centrum jest jednak pomocne w kontaktach miĊdzy agencją rzą-dową PAIiIZ i tymi gminami, które dopiero rozpoczynają aktywną politykĊ proinwestycyjną. Miasto ŁódĨ natomiast, z uwagi na swój potencjał, preferuje kontakty bezpoĞrednie z inwestorami zagranicznymi.
W polityce proinwestycyjnej poszczególnych gmin ŁOM nie dostrzega siĊ istotnej specjalizacji branĪowej. Kompleksową strategiĊ ma jedynie ŁódĨ (McKinsey), która jednak i tak przyciąga firmy spoza branĪ priorytetowych (AGD i logistycznej), stanowiąc tym samym niekiedy konkurencjĊ dla innych czĊĞci obszaru metropolitalnego. O wyraĨnej specjalizacji branĪowej na terenie ŁOM wspomnieü moĪna jedynie w odniesieniu do BPO, które rozwija siĊ w zasadzie tylko w Łodzi, oraz branĪy magazynowej i logistycznej koncentru-jącej siĊ w Strykowie. SelektywnoĞü polityki przyciągania inwestorów w pew-nym stopniu dostrzegana jest teĪ w gminach podłódzkich ograniczających inwe-stycje przemysłowe, które poprzez swoją uciąĪliwoĞü dla Ğrodowiska kłóciłyby siĊ z zabudową rezydencjonalną rozwijaną z uwagi na bliskoĞü Łodzi i procesy suburbanizacji mieszkalnictwa.
WiĊkszoĞü gmin i miast ŁOM ujawniło równieĪ w wywiadach ĞwiadomoĞü, Īe ich „marka” pozostaje mało rozpoznawalna. W związku z tym, koordynacja niektórych działaĔ, w szczególnoĞci w sferze wspólnych przedsiĊwziĊü promo-cyjnych, mogłaby przyczyniü siĊ do tego, Īe markĊ całemu obszarowi metropo-litalnemu nadawałaby ŁódĨ (generując korzyĞci zewnĊtrzne dla pozostałych gmin ŁOM). Choü jednoczeĞnie pojawiały siĊ opinie, Īe to nie władze Łodzi powinny byü podmiotem bezpoĞrednio koordynującym tĊ politykĊ, gdyĪ znacz-nie lepiej w tej roli sprawdzałby siĊ samorząd województwa łódzkiego lub nowy, powołany do tego celu podmiot o „zasiĊgu metropolitalnym”.
0 2 4 6 8 10 12 14 16
Konkurencja w ŁOM Współpraca na rzecz lokalizacji W ŁOM
Trudno powiedzieü
1 4
16
Rys. 4. Konkurencja a współpraca pomiĊdzy podmiotami polityki proinwestycyjnej w ŁOM
ħ r ó d ł o: opracowanie własne na podstawie badaĔ ankietowych
Uzupełnienie badaĔ realizowanych wĞród przedstawicieli podmiotów poli-tyki proinwestycyjnej w Łódzkim Obszarze Metropolitalnym stanowią opinie na temat koordynacji ich działaĔ, wyraĪane przez samych inwestorów. W związku z tym, w ankiecie kierowanej do przedstawicielstw korporacji transnarodowych (KTN) zadano pytanie, czy pomiĊdzy poszczególnymi podmiotami polityki proinwestycyjnej dostrzega siĊ w ramach ŁOM konkurencjĊ czy teĪ współpracĊ na rzecz lokalizacji działalnoĞci na terenie aglomeracji łódzkiej lub regionu łódzkiego. Znamienne jest, Īe aĪ 16 badanych firm stwierdziło, iĪ nie potrafi udzieliü jednoznacznej odpowiedzi na tak zadane pytanie (por. rys. 4). Przedsta-wiciel tylko jednego przedsiĊbiorstwa wskazał, iĪ w obszarze tym dostrzegalna jest konkurencja, natomiast cztery podmioty wskazały, Īe pomiĊdzy tymi pod-miotami dostrzega siĊ współpracĊ.
Badania przedsiĊbiorstw nie ujawniły zatem konkurencji miĊdzy podmiotami polityki proinwestycyjnej w miastach i gminach ŁOM, jednakĪe nie wskazały równieĪ na istotny zakres wzajemnej współpracy tych instytucji w celu przycią-gania podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego. Współpraca ta wciąĪ
po-zostaje przede wszystkim nieformalna i brak jest działaĔ na rzecz jej instytu-cjonalizacji oraz formułowania i realizacji wspólnych celów polityki proinwes-tycyjnej.
5. ZAKOēCZENIE
Na terenie Łódzkiego Obszaru Metropolitalnego istnieje co najmniej kilka podmiotów polityki proinwestycyjnej. Dwa z nich funkcjonują w wymiarze przekraczającym granice administracyjne poszczególnych gmin (Łódzka Spe-cjalna Strefa Ekonomiczna oraz Regionalne Centrum Obsługi Inwestora przy UrzĊdzie Marszałkowskim w Łodzi), natomiast pozostałe podmioty funkcjonują w poszczególnych miastach i gminach. Podmioty polityki proinwestycyjnej okazują siĊ pomocne przede wszystkim w dostĊpie do informacji o terenach inwestycyjnych, w promocji nowych inwestorów w skali lokalnej i regionalnej oraz we wsparciu administracyjnym.
Zakres współpracy miĊdzy podmiotami polityki proinwestycyjnej na terenie ŁOM pozostaje natomiast zróĪnicowany w zaleĪnoĞci od typu podmiotu, jego wielkoĞci oraz zasiĊgu działania. Najaktywniejszym podmiotem koordynującym działania jest ŁSSE, a w mniejszym stopniu RCOI. W Łódzkim Obszarze Metropolitalnym brak jednak wspólnej (w tym takĪe nieformalnej) strategii dotyczącej polityki proinwestycyjnej i marketingu inwestycyjnego.
Przykładowo, współpraca miĊdzy gminami ŁOM ogranicza siĊ do tego, Īe gdy miasto ŁódĨ nie ma satysfakcjonującej oferty inwestycyjnej, stara siĊ kiero-waü inwestorów do innych gmin w regionie. Koordynacja działaĔ dotyczy teĪ wzajemnych rozmów na temat koordynacji czasów przejazdu komunikacji miej-skiej pomiĊdzy gminami w celu zapewnienia dojazdów do pracy w duĪych za-kładach produkcyjnych. WciąĪ jest to jednak praktyka sporadyczna i obecnie ma miejsce miĊdzy Łodzią a Strykowem i Aleksandrowem Łódzkim, natomiast napotyka na problemy w przypadku kontaktów Łodzi z Ozorkowem i Pabia-nicami.
Reasumując, współpraca miĊdzy podmiotami polityki proinwestycyjnej w ŁOM pozostaje nieformalna i brak jest działaĔ na rzecz jej instytucjonalizacji oraz współpracy na rzecz formułowania i realizacji wspólnych celów. Ujawnia siĊ to m.in. w tym, Īe sami inwestorzy, choü nie widzą jawnej konkurencji miĊdzy podmiotami, to silnej koordynacji ich działaĔ równieĪ nie dostrzegają.
W mniejszych miastach i gminach z terenu ŁOM dostrzega siĊ jednak ĞwiadomoĞü, Īe ich „marka” pozostaje mało rozpoznawalna, w obliczu czego uzasadnione jest przyciąganie inwestorów pod wspólną marką Łodzi. Stanowi do przesłankĊ dla wniosku, Īe w rozwaĪaniach na temat implementacji nowych form zarządzania metropolitalnego w Polsce, jako istotną domenĊ wymagającą integracji metropolitalnej, warto wskazaü przynajmniej marketing inwestycyjny.
LITERATURA
Benchmark Definition of Foreign Direct Investment, 1996, OECD, ParyĪ.
D o m a Ĕ s k i B. (red.), 2005, DziesiĊü lat doĞwiadczeĔ pierwszej polskiej specjalnej
strefy ekonomicznej. Mielec 1995–2005, Instytut Geografii i Gospodarki
Przestrzen-nej UJ, Agencja Rozwoju Przemysłu S.A., Kraków.
D o m a Ĕ s k i R., 2006, Gospodarka przestrzenna. Podstawy teoretyczne, PWN, Warszawa.
G o r z e l a k G., S m Ċ t k o w s k i M., 2005, Metropolia i jej region w gospodarce
informacyjnej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
G u z i e j e w s k a B., 2008, ZewnĊtrzne Ĩródła finansowania samorządu terytorialnego,
Teoria a praktyka, Wydawnictwo UŁ, ŁódĨ.
J a r c z e w s k i W., 2007, Pozyskiwanie inwestorów do gmin, Wolters Kluwer Polska, Warszawa.
K a c z m a r e k T., M i k u ł a Ł., 2007, Ustroje terytorialno-administracyjne obszarów
metropolitalnych w Europie, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, PoznaĔ.
K e y n e s J.M., 1985, Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza, PWN, War-szawa.
K u k l i Ĕ s k i A., K o ł o d z i e j s k i J., M a r k o w s k i T., D z i e m i a n o w i c z W. (red.), 2000, Globalizacja polskich metropolii, Euroreg, Warszawa.
L a c k o w s k a M., 2009, Dlaczego w Polsce potrzebna jest ustawa metropolitalna?
Ograniczenia dobrowolnej współpracy samorządów w obszarach metropolitalnych,
„Samorząd Terytorialny”, 3, s. 5–17.
M a r k o w s k i T., M a r s z a ł T., 2006, Metropolie. Obszary metropolitalne.
Metropo-lizacja, KPZK PAN, Warszawa.
N o w i c k i M. (red.), 2006, Czas na metropoliĊ, „Pomorski Przegląd Gospodarczy”, 5. O s t r o m V., T i e b o u t Ch.M., W a r r e n R., 1961, The Organization of Government
in Metropolitan Areas: A Theoretical Inquiry, „The American Political Science
Review”, 55(4), s. 831–842.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 kwietnia 1997 r. w sprawie ustanowienia łódzkiej specjalnej strefy ekonomicznej, DzU 1997, nr 46, poz. 289.
S a l e t W., T h o r n l e y A., K r e u k e l s A. (red.), 2003, Metropolitan governance
and Spatial Planning. Comparative Case Studies of European City-Regions, Spon
Press, London.
S a s s e n S., 2003, Cities in a World Economy, Columbia University Press, New York. S a s s e n S., 2007, Globalizacja. Eseje o nowej mobilnoĞci ludzi o pieniĊdzy,
Wydawni-ctwo UJ, Kraków.
S o k o ł o w i c z M.E., 2008, Region wobec procesów globalizacji – terytorializacja
przedsiĊbiorstw miĊdzynarodowych (na przykładzie regionu łódzkiego), Prace
Dok-torskie z Zakresu Ekonomii i Zarządzania, Wydawnictwo UŁ, ŁódĨ.
S o k o ł o w i c z M.E., 2009, Korporacje transnarodowe w tworzeniu regionalnych
systemów innowacji, [w:] N o w a k o w s k a A. (red.), Budowanie zdolnoĞci innowa-cyjnych regionów, Wydawnictwo UŁ, ŁódĨ, s. 43–59
S t e p h e n s G.R., W i k s t r o m N., 2000, Metropolitan Government and Governance.
Theoretical Perspectives, Empirical Analysis, and the Future, Oxford University
Study on Urban Functions, 2007, Final Report, ESPON.
T o r r è s O., 2004, Lokalna globalizacja czy globalna lokalizacja. RozwaĪania na temat
glokalizacji; [w:] J e w t u c h o w i c z A. (red.), Wiedza, innowacyjnoĞü, przedsiĊ-biorczoĞü a rozwój regionów, Wydawnictwo UŁ, ŁódĨ, s. 23–41.
V e l t z P., 1996, Mondialisation, villes et territoires : une économie d'archipel, PUF, Paris.
Mariusz E. Sokołowicz
CO-ORDINATION OF PRO-INVESTMENT POLICY IN THE PROCESSES OF METROPOLIS’ INTERNATIONALIZATION. THE CASE OF ŁÓDħ
METROPOLITAN AREA
(Summary)
Internationalization of economic activity, by opening local economy for global capital flows in the form of foreign direct investment (FDI), is nowadays one of the main conditions of enhancing metropolitan potential of a given area. What also gives evidence about the attractiveness and effectiveness in attracting subsidiaries and branches of transnational corporations (TNCs), is the ability of metropolitan areas (understood as very complex and composite functional urban units), to integrate and coordinate such policies, like: land use planning, public transport, infrastructure, but also investors-oriented place marketing.
The aim of this paper is to present the level of coordination of pro-investment policy in the ŁódĨ Metropolitan Area. The analysis is based on research conducted among both public bodies and big foreign directs investors from its local and regional administrative units. It leads to conclusion that cooperation between many authorities engaged in investors-oriented marketing is quite limited and metropolitan area as the whole is lacking a common strategy to attract investors. It seems that in the present stage of ŁódĨ Metropolitan Area development, stronger and more formalized forms of metropolitan integration, should be taken into account.
