POLSKA KOLEBKA MIKROPALEONTOLOGII STOSOWANEJ

-~

•.• .··: l .... -.:; . ,,

,,Umiejętności qopotąd sq jeszcze p'tóżnym · wynalazkiem; może czczym · tvl~ rozumu· .. tpywodem, ~l

bo

pr6~iactwa zabawą, dbpokqd nie

sq

"~tosowane do u.ty~~' ku

MrOcMw.

·I uczenł:potąd:,?iie odpOwiluUijq swemu powołaniu~· swem~

w

tQ~~ ~ltwach ludzkich przeznaczeniu ... · dopokąd

iCh

umieiętm~śi nie ~daje' fil~1111:Cóth ł rękodziełom .ó.iw.lecenia, ułatwienia kierunku iwstępu''.

. ,. . ' S'}: ANISŁA'l'l

S'l'

A$,ZlC '

POLSKA-

-

KO

'

LEBK

'

A

'

MIKROP.ALE-ONTOLOGU

.

.

STO

.

SOWANEJ

.

.

·

f

LISZ k!lrpacki" jest.

~

~em

g~rez()

-

w-dŻllyru

.. _ ,~ ~lędu :na .. w:Ystwowanie

w:

.

.

nim węglowod~ ~w

w

J>oBt,ac~ ropy· .naftowej i ~u. Baclania geqol~ gi(!Jne napotykają jednak na duże trudności z· PQWOdu śkotilplikowńej -bu(loW)T tektonicznej

f

·

róZriic ·

w

fa-cjalnym . ·wykszta:łeeniu· ()Sadów. .Wliększt! ·

sk.anl:ieniao-kl.ści ~tyka się we fliszu ~ylko. sporadycznie· .t prz~ w.Mnle są one źle zachowane. W krędozie qrJ)8ckiej oo

podstawie; ~o:woą.Qg'ÓW,. moŻin.a, było ó~reśli~,:wieik

nie-któryc~ PQZi<lmÓW, Yi -~~orzędzii!' -idzieni~'ie WY··

stępują Jm!~Zywioły, ma:Ue 1 rumaki,

:w

•pożiotnl:eo'

lrup-kow

menilitowych Zl't&jdują s~ !ryby. · · . ..

Stosunkowo licznie natollli3st ł"eprezentowane Są we

fliszu

~dow.ym -·i-t~ec~Ó'\VYlll otwOl'Ilic:e: .

Po-tocZJRle &ifuli. się je na małe otwornice i dUże. otwor-Ai~~ Ten podział

nle-

ma uzasadnienia systematyci--~- zyBkal jednak praw.o <~pywatelstwa. .· · . : ·

.· Do dutych otwornic ~sJ.i.czamy kilka rodzin; kllórych . ·. przed.s.t$·wicie'le . mają skoi'Uł>ki o średnicy. kilku mm · · · lub naw.et kilku ·cm.· Stanowią_ one stosunkowo nie-. · Wiellti procelit ealeg<> ·materiału ·otwornicowego:-NEJ.le- ·

. tą 4;10; R\cłt formy o skomplikowanej budowie, Jaó.tko - żyjąc~. , \Vys~ją częstokr~- na dużych obszar'ach,

·

.

=~ą. więc zazwyczaj ~.obre_ skaąlleriiałoścl . prze-.

· Natomiast małe otwornke, których WielkOść waha

· stę· zasad:o!.czo w. ·gtanicach. od O,l do 1 mm; nie zawsze

· • nam mówią. ·o wieku· warstW. Wiele z nich bOWJ.1lm >jest

.

·.

Mmaini

długowiecmyml, ptJnadto są. one ·w dUżym

· stopniU 08leirie; Od facji osadów i ich rozprzest.rzenie-·

· nie

btwa

niejednokrotnie ograniczone .do Ii.iewiełldich

· ob.l'ów. NielicZQe są gatunkł, na których podstawie

;

.

~a· przeprowadzać ."badao.Y.L sbratygr.afl.c'zne

obej--mujące różne baseny osadowe. . · · · ·. :

: · · Małe otwornice ;;8k: i l~ne Mikroorłaniwy kopaln~ . . nad.iiją się do perównY'W&n18 prOfili ięolO.gieznych czy

.

te>

powie.rzchnioWych, .czy ·to ·z <~tworów więrlni:czych .

w o-pręble · jedn,ęgo ba,sęn.u osadowego, gdyż n:Wa · . probka eliaffia nieraz zawiera wielką ·ich ilość. Okreś·

la.ply więc PQdobieństwo faunistyczne, czyli przepr~ w.adza~ k(irelację osadów, a.zajmu.Je alę t;yni m~ro­ ~eoniOloiia stosowana. Podkreślić trzeba, ·że.

bierze-.

.

1\7

.tP4J'd

:

uwarę nie poszcże&ólne gatunki, <:hociaż i te · \f-~~~h. -wypadkach moeą wyataN;zać do. korela<:Jl, · lecz uwqlędniamy raczej . całe zespoły organizmów

->~ ··

Mlkroorganl.tmami \lwpainyrni · .. .W,jmowaoo· .· aią. ·Ąd dawna; ale : dopi~ro

·

w

·

d_ą,gu ostainicb ·trżYd~es~u : ~1 mikropaleontólogi&·znalazla · powszech]\e ~stosowa11re pr:zy prowadzeniU roqót g~ole)gk:zny_c,b i gómi~zo-;P,I)i s.:rukiwa:wezych. ;Dzislej wszysttkie insty~uty geolog'c~!­ ne, · przedSiębiOirstwa nafitó:we Qr~ tQżne ·inne p'l.aąó'W'­

_ki -naukowe.:~ _przemysłuwe· popiadają ląboratorla

m

1-'kropa!eon:tolqgi.c~ę.,

w

k,t,órY'cłl· >o9P9Wl!!ch}io-v.:Y!Ii?:~~ ieni pracownicy naukt~Wł i latbar:atoryjni..-badają za-. 'wartość· mikl:oorganizmów

w

pt'6bk.Qch · s'kalnjcb;: , .

·Przewatnie

tematem

bą,dań -są·otw.Qrn,ice, 4Ie-4o ~tt- ,

lów korelacji ,POkł.ad6w · ta]!:że i.~ niiki-oo~a.Qfz.m.Y;

jak małżoraczki, · rądiolaiie, . oknemlti . i~. M~~

, leon-tologowie ~ajmują- się: <r6wnfeż •. mikroskop~n~ częściami ·większych ~wię~t · (ilgly .· gął,)elt, JconodG!tt1 ·

czy~i .zęby ryb) oraz: ·roślin (9Jl<1t'Y,, pyJ!):ci).

· Ryc. 1.

Grqfic~e

pr

ze

dstawienie

metod

~

pa;zukfto~U>

:

czy.ch

w

górnictwie 'naft()1.Qym;·z. A.

i.

Levorsena~·

we-: dług r.vśunku . M.,

Kaneckiegó

(Nafta. r. IV, n?'

.z

,

..

~948)

. . . .· . . . . ·: )

Stosowan'ie m~ mi>kropaleontologicznych

na ;

Wiei-ką -Skalę Wiąże Się z:wjkle. z. występowaniem w aanycb o5adach :złóz. 'lmpalin·: ·Użyteczny-ch . . Ńa <rycinie l : wt~ · 4.zimy, że Od .roku 1925 tru"kroskopowe badanie·l)róbek·

wiertn{czych stal& wzrasta. : :. ·. · : ·, ·we fliszu k~rpackim od

dawna

znano występO~~e

węglowodg'l"ów, a ,eksploatacja ich ;ro~inęła Śię_. na ·większą skalę po skonstruowaniu przęz Igt:JJaceg<> ,Łu·

. kasfeWicza pierwszej lampy: naftowej. Prymity;w'iloe,

k;opane ręcznie studnle zostały zastąpione prżez

;

o

twa·

ry wi.ertniae, · które mogą przebijać grUbe pokłady skał, .aby. dociera~ do złóż ropy. Przy prowadzęnJ;u · . wierceń · koriiecma jest znaj(lmość poldadów, s..

jrto-'aowane <Ua'fi!sżowych osadów. rozPo:z;nawanie ich na podstawie

makroskoPc>we.f

_{. .} pet.rofi.r~tłi _{. .} ~~W, _.

.

.się

-·. _...,, ... ~ . ',• '# _

...

:-:;

.

·':·1

: :! . i -~ .] . i ... ··'

....

i

l ,(

;'

<

. ' 'j

'

l ; . '. ' :.·' -~·,-'·.,.-.- . .

fiieJednokrotnłe zawodne. Jeśli ~hodzUo o Skamten'Ia·

, l~ .IDOI!na było WYzysGć wł.aściwie tY'lko otwomi~

óe~ Na pomysl utycia i,ch do U(l;yS'kanLa orlentacf~ oo

dó-: .po:OOżen.la złóż ropy wPadl pierws.zy prof. Józef

(żreyboW!Sk.i i jego mo2;emy uznać za ojca mikropaleon•

tjd~gli stosowanej. . ·

.;

ł; Órzyb<lwskł urOd.z:!ł s!ę (1869) l zmarł {lil22) w

Kr.a--~Q:Wię. Po ukoń-czeniu . S2lkoły średniej zapisał się.

na

:yv:Ydfial Brawniczy na Uniwersytecie Ja.g:ellońskim,

~-którym odbył trzyletnie studia .. Mimo

to

ba~lej

~~tąga . go mało wówczas znana szersozemu ogółoWi·

,;g~1~·g:.a, clloć w tych czasach byla to noauka słabo· po.

,,,_";~na z życiem gospodarczym, a nądto ze względu'

M

pr~edmiot swych badań n'ie sprzyjała orla ideali·

'~ycZinemu poglądowi .na świat, !pOwszechnie wówczas

\V. Krakowi'e

wyznawanemu. Uznawano ją raczej za

itkodllwą. Nie mieliśmy teź polskiej wy~ej szkoły

górniczej

w

żadnej z ówczesnych dziela:lk: Foz:biorowych.

:)las.i. inżynierowie-górnicy

.z

zaboru austriackiego

l.ltształcili się w Leoben, Przybramie i im1ych

uczel-~ch b. Austrii. To samO dotyczy zaboru rosyjskiego,

-jd%ie Po1ae:r llldawali się na·studia .~micze do ·Rosjli

i\

,

z;.obywali

tam .nieraz wybLtne . slanowi.ska.

'.~.-~~ero pod }toniec XIX wieku sytuacja.

w

Galicji

~1erua się pod 'tym wzgl~em. W KrakoWle n.a

Uni-.. i:W.,e~~yt.ecie JagieHońskim utworzono w •r. 18.86 kated.rę

eęoro·gli, _którą objął prof. Wladys.łaW Szajnocha, s~

bistory

m

Karola Szajnocby, Profesorem starszej pla~

,,~woki naul«J;wej, tj. Zakładu MineralogU, został Feliks

. Kreutz, który pOdobnie jak i.nni o nlepolskim'

bl'2ln1e-'ll{11 nazwisk uczeni (L. Zejszne-r, A.· Alth) był gorąi:ym

'i'tlalir'..otą i pierwszy zac~ wykładać po polSku we

\LWowie.

;1

''f

·ftraków • więc .·stał ·się ośrodkietn,

.W

którym nauki

teolog:cz.ne · ~rtęły wtedy wysoko .. Działa

na:

u. J.

1 ~a-ąrycy Rudzki, geofizyk. Pracuje wybitnie na· palu

· .eeolo.gli StaniSław Zaręcz:ny, _profesor . gimnazjum, .

au-~ tor .SZeregu prac geQlogicznych, z których

na;i<:ennlej-{$Ze były :mapy geolO•giczne obszaru krakowskiego

WY-~~ne

_w

AtLa:sl.e Geolog.!.cz.nym Galicji ·

-~·.,.J

.•

'

(j,rŻ:p~bo~ski naj~ie-rw u~szcza jednocieśn-ie

na

· W)l'l,tlady · ną W)"działach· prawniczym i filozoficznym.

· ·,~tól'Y obejmował wówczas <również nauki 'PrZY'l"Cldni- ·

;:~~ ~astępn·ie ,pc6wlęc:a sf~ wyłącz:nf.e studiom ge01logll. ' ;J·n..ąuk pG)t.rewnych. Kończy j-e ll'ZYskują<: tytuł

dokto-. ,

,~a f:<lozofU, z4lstaje asystentem pro f; Szajnoehy i· ~

~

·.#tna ·

pnicować naukowo,

. )'';Dz!.al.alillOść nati·kową Grzybowskiego mcrżemy

po-:d.~lf.'lić na trzy eta.py. Pierwszy obejmujący okres od

'lę"94 do 1901, je$Ł to ez;as pra<: nad otwornicami. D-rugi

}!!tap, po II'.Ctk 1911, obejmuje lata,

w

ktńrych

Gr.zybow-Fśkiipr~erzuc.a się do geologl:!, staje ,się

.ekspertem-geo-~~gie-in w . wiertniclwie naftowym. ·

L ·

w

.r~ 1911 znowu wraca, przynajnmiej częśclo~ do

<palędptologii:, po.nieważ 2-o!ń.aje mianowany pierwszym

\

i>tPWsórem ·

paloon.rtologii

w charakiter22 pro:fesora

ruad-JWyczajne~go na Wydzi.a.le Fllozoficżnym U. J. z

pen-!lJ!\.

100 koron a.ustriac;kich mies1(:c:mfe. Obejmuje on

~~1er~w,nJ.ctwo nowo utworzonej wtedy placówki nau- .

.:~owej, mian<Jwicie PracownL Paleonrologleznej

u:

J.

:.lJ!a. tym. stanowislru pozostaje do śmf.erei., uzysokując

W' r. l .UnO .oominację na profesora -zwycmjnego

geolo-1~ ~ pal-eontologii. . ' ·

i.'>\v;ciągti dwóch ostatnich etapów 'kariery naukowej

,;;:s;·•G.rzyl:lowsk1i jest przede wszystkim geologiem .. obok

;•~!:I·~ u map ·· Alilasu · · Geolog:czńe.go ·-Galicji, mających ·

··:tfeś21tą dzisiaj małą ·wartość, zajmuje $ię karl:>onem,

/~~czągólnioe j-ego; 'W'Schodnią częścią ~}dującą s!ę

' W, 'ObręMe d·awnoego zaboru austriac;kiego. Prżed

pierw-. 'S'żą wojną światową publikuj-e przeglądową mapę

geo-log.X:zną całej Polsk-i . wraz z tekMem. Publikac]a

ta

.&nowi. ważny moment w rozwoju geologii w P<lłsee.

: ., W ,założonej pnez Grzybowskiego Pracowni

Paleon-itoJ.ogicmej., mfeszcżącej się w kilku poatojach przy ul.

·'Gto~kiej 53, skup!e.ją .się adepci paleontologii, którzy

.!pracują <Illad.

rocrn.ymi

tematami. z: tej c4iedziny, a pod

~:łi:~nioo jego .życia Udlku uczniów zaczyna sj.ę.zaj.m.o\vać ·

:'iłłWOirllicamL . . . . . , , ,.

-!~··.

J?orobek

naukowy~· Gl'Zybo~e~ t ~kft~' gd,.

·.;ZaJmOwał .si·ę. otw~~mt fliszu mrpaclnego, .. zawie-. ~,a obok· p1ęe~u prac o eharakterze paleontologl.Cznyin .

·, .. Jedną rozprawę 'l}t. "Mikroskopowe badania Jian1Ulów.

wiertniczyc:b z ·ko.palń naftowych", która jest· pierw·

szą

w

nauce próbą· wYJr,orzyst&nia otwornic do korela·

1 eji osadów. · , · · · .J ·

·•. . .. Często zda«"za się, że pionierskie prace ·nie ..

Od

:

ra?:U

'"majdują !Wlanie, spotykają się ż niedowienaniem,.

. nie . docenia

P! ·

ich warOOścl:, e.·

w

rezu1taCie.·pj)p.adąją

. one w zapoarunenle. Po j.akimś <:zasie ktoś

umy

.zac~y-·

pa

badać tę $&mą 'kwestię i dochodzi do ty.ćh...sainyeh

r~1tab6!f

•

.

Wtedy rozpoczyna ę!ę_

okres

poW\92echnego

stOSQ!Wa·rua pomy$J. Tak :też było i

w

WYpadku pracl'

J. Grzy.bowskiego.:_.·· · ·

Posłucbajmy,. ~ pisZe o odkrymu Greybows'ldego

~,,.;f'; Glaessn'er;' autor podręcznika: Principle.s of Mi- ·

.:'-~$bleontOlog;,t', pierwszego podręcmlk:a obejmujące:..

;rg~> całą mi.kl'Oip~ileonto~og!ę, który ukazał się

w

r. 1945

·w AU$tralil; Jest <t.c1 \przyznanie prymatu na tym poliu

n:auce polsikiej. Na strOn.aoh 228-229 mówi on: .

,~· · Najwcześniejszą korela-cję wiereeń nafto·

v.?l:h

opartą na !badaniu .stratygraficznEgo rozmiesz~

ezeitia ~kaml~iarośei przeprowadził J .. Gr;~y­

.. bowskl pod kierunkiem prof. Uhliga z ·wtednl.a w te•

' renach ~roponośnych Po-Wka we fliszu Kał"pat.

JegQ-$pr!flWOzdanie 2:ostał(). · op1.11bllkowane "(~ · po1sku)

w-

'l\ .. 1897. Mikro1auna •. wyd9<byta,

z

.

przeXQ.:ojqw

geol.o-g:le.z.nych powie<I'?lChniowych i z' otworów wiertniczych

2'10Siąla: oznaczona (opisana wr.az z rysunkami w

il;l.-nej ·publikacji). Umiejscowienie. otworów W:l-ertniczycp

· podane jest C'l m;łpach., a profl:le pewnej il~ci

wier-ceń zostały 1gratffie1;nie zestawi'll-ne •• Tę korelacdę opa,rto

na poziomach otw~rnioowych, a specjalnie na

wa:Z:-nych mniejszych poz.tamach (hGryzontach) poziomu

~eciego. · · ·

.. Pozio.my . zostały nazwane następując~>: . , ..

(,. I poziom'z ·wapiennymi

otworni<:ańń

t

z

-Nu~mutites

b~densłs Oupki menilitowe), ::

·:II poziom z _globigerynBmi, . ·• ·

.. III poziom z agLultynującyrnl ótworntoami. T~n

Po-ziom podzielono na pię~ mniejszych póżiorilów. ·

IV · poziom o ~mieszanej ·faunie ., z -• Amphistegjna

i

Num.mulites leymeriei.

,

.

. · .

. ·

DzieŁo J.· Grzybowski<ęgo, wyprzedzające· podobne

studia .n.a l:nlnych :terenach nafroV/ych o· 25 ·~lait, zostało

nie _tylko <przeoczone prawdopodobnie' z powódu

trud-ności językowych przez innych praeown!ków na polu

stosowanej · mikropaleonto}ogłi,. le-cz nie· . wydało·· też . ,

~~ch trwałych re:rultatów w dziedzinie -wied.zy geo-'

i6kiC2i!lej dotyczącej polskich terenów coponośnych.

Zdaje się, że jedynym powodem .niepowodzenia tego

wybitnego pl,onierskiego studium jęst specyficzny

cha-_ralk.ter milkrofauny osadów spotykanych na

tych'·®-szara-ch. Większ<>ść ()twornilc J. Grz;yboWSkie~.l

poC-ho-dziła z ·głównego roponośnego ho-ryzontu terenów

.:J;lo-toka i Krosna, tj. z piaskoWca dężlrowickiego wieku

p.Meoceń•sko-dolooeo-ceń·skie$0, ktÓl'y' :zawiera ... -g16v,rnle

otwornice a.glu:tyn~ące. Większość z . .nich. jest ź,Ie -za~

chowana, ~orupy są ~eclón.e Ił pogięte, nlie -oo.dają

się więc do rozpoznawania systemątycznych Jednostek,

którymi posługiwał

sii:

J. Grzybowski przy"

WYdziela-, ni u swoich f>oziomów. Poza

tym

większa część

nad-leglej serii wieku .ooceńskiega ·1 oJJgoceńsklego, jest

uboga

w

mikioskamieniał()śCi albo · ich ·.zupełnie · nie

~wiera. Gdyiby J. Grzybows;kl. badę.ł serie bogatych

i dc1brze mcllowanych odrębnyoh,_żespołów fatin'.styc:z..:

·. n.ych, ta'kich_jak np. na terenach płd.--wsc~odn!ch

S:ta-,.!Ww Zjednoczonych A. P., jego praca · dahiby;.

bezpo-śr-e4nie i trw.ałe W:Yn.llki

w

dzied~- geologii:

nafto-wej~'. · .. ..

Wypowiedzi Glaessnel(Q· ,~Jił·. pe~ .·~ ,

llllień.. . ' . ·. - ' . . t:·::

·Pierwszą poważnfe1S2Jił pr:a.cę ·o, otwornicacli :. rus'ru

naszych Karpat nap!sal

v.

UhH.g

·w

1;. 1886' po'

·nf.efn!&!-k:u. Uka'Zał.a się ówi w Wdedniu; , jej tytUł brzm.t:

zaehodillO..Idl-.. ··

··Jicyjskich·K.ax-Pat".

vi

tym ezaste

w K.irpatach.pta~~ wało .·wielu geologów· z Instytutu Geologicznego w. ~iedniu, ra. jednym z. najWybitniejszych .mawoow

. fliszti był Uhl~. otóż J. G~ybowski. który po UĄ!igu .

. opublikował juz dwie llme prace .na temat otwo.tnk:

oc~iści~ ]corzystał tpi~ innymi i u;. WS~l)()nlnta~ęj

publikacjł

Vhliga

.

Rozprawa jednak o. badaniu n.a..::

· ~6~ .. wiertniczych, fi.nanis:owana · pr~ez ówĆze9ny

W,ązial Krajowy, · jest pracą samódzi'E!lną naszego·

młodego uc.zonego. ·

·. Jalk.

się

·

li:S'toownkowała

·do

badati:

Grzyoo

.

ws~o

naulta Wiecleń~, ilustrują nam WypoWiedzi samego GrzY'bowskiego, zamieszeżone na ostatnJC.h. stronach

interesującej nas rozi>niwy {str. 46-47). Grzybowski

!&twierdził., że .uczeni wiedenscy tralktują · pracę jego

1 rwspółpraeujące,go :zi nim z ramienia Wy<l•2liahl Kraje·

wego nadradcy Henry~ Waltera jako zabawę \v ot-wornice (po niemiecku Foram.in.ifere~ielerei)~

ponie-wai: tWier~ źe z,a :pómceą otwo.rnic nie ·bęQzie .

moż-:noa Otkreślić pozioinów naftowych: ·. · ·

· Nauka. niemiecka w Wiedńiu orientowała si~ co do kierunku· prac prowadzonych ptZez J. Grzyoowski~go,

było· tal_ll bowięłll wielu ludzr.zna;ących język' polsk!,

liiP· sam UhlJ:g, ślązak. z pochodzenia. Gdyby ·<loceruli

om wartoŚĆ' lbadań J .. Grzy.boW&kiego,

ta

mog!.iby U·

znajomić szersze ,grooo · nauk<~weów z ·rezultatami tej prumej pracy. Nie tylko ni~ zrobili-· tegeł,

ale

nawet

~ naó.ostrrej skrytykowali młodego". 6~-yviaj4ćego

,p1erwsze ~roki polskiego uczonego: A krytyka, ze

stro-~

ii!r~

il

j~~b~~~~$~~~w~~~~ila~~

~

nie. · · . · · · ·

·. Ttie_ba

je~cze

zwróció

uwagę

na .iimy moment

W,~ą-·

zący s~ę z krytyką i ówczesnym·śtan~ wioedzy. Mia-nowicle zadawano sobie wtedy p_ytanie, ~zy. :!Smil!)e ·

gęnety<!Zlly związek między mi.kroorgani.zmaml; a. ~o.:

żami nafty. W~ug rue'k.tórych uczonych ~owodory

~iały pocbodozić z resztek żwierzęcych.

:r.

GrzyJ;iow:Ski

twierdzi, ż.e nie ma otwornic ,,.nra:ftowych", tak jak nlie

ma Skamienialośai miedziowych, żelazowych,. węglo­

wy.ch łub ~lnycb (i~id. str •. 47). Skoro więc ~0010,

. że wyostępo.w'anie Qtworriic w seriach 'Sika-bl~h zawie·

. rających ropę ·naftową me ma nic ~DĆ'~ z.

po-chodzeniem ropy, ta u pewpej części. uczónych

zmniej-szyło 1o zainteresowanie tymi-organizmal:riL ·

Wracając do Glaessnera .1: jego

wypnwiedioi,

że ~zl~

ło J, Grzybowskiego "nie wydało żadnych· trwałyćh ·

rezultatów .w· dziedzinie wiedzy goolagicznej dotyczą.:.

cej pols~ich terenów ropon()Śtlyoeh", musimy: zdać

so-bie .sprawę. z tego, że przemysł naftowy

w

b. :zaborze

austriacld.Ql. był opanowa1y ·glóWlllle przez kapitał Olb-cy, .. który pr.owadin. gospodarkę" T.a.btmarową, wyko-·

I'2;ystując be7;vrzg1ędńie na"&Ze · bogactwa mineralne

i nasze siły robocze. Ten kapitai nie rozumiał

warto-ści pracy J; GrzY,bowskfego,

a

słyszał o ·ujemnej

kry-tyce je.g() osiągnięć .. Praca mfkropaleonto:Joga wyomaga

~żyeh nalkladów finanso-wych i jem pracą prowadzo-:

ną re9p0łowo. J. GrzY'bowSki sam pr.arował usUni<e, ..

jednak dla

dalszego

róz.wo.ju zainicjowanego przez i'lie-··

·

go

kierunku badilń po.trzebne było większe zainte~ęso·

wanie ze 9trQny .czYmlf-ków n:ądo.wych i

gospodar-czycll.. . . . .

. Tak -więc polny9ł J •. Grzyf;)ÓW3kiego :upadl.. 'Nie znała

go ~nim, a w'kraiu·.P*eszło się·nad nim ®.po~

f'ząd.ku. Dopiero: ·w· Wat-fmk,iu:h gdy w·. PolsCe masy .Pracujące ·ujęły. w· Sw:o)e· r~e. rządy, gdy nauka

8t8-, ~ła n.a .,gi'uneie · 6clsłei Współpracy

z.

,gótim.ctwem

1 'jlriefny.słetn, _również mllk1'opaleontol.ogia ·~gła

sta-.

'ńilć Vi szeregu dyscypll!n przyczynia,jących. się 9;o .

roz-woju naszego życie gospodare~go~~ ·.

w

25 Jat

po

opubl.i·ldlcjf J. GrzyboWskiego uczeni

ame-. ,rykańlsCy nie znając wyników nasiego rodaka na ti.o· wo· ·odl1t·cyli metodę_ mijcropaleonto}ogicżn.ą, stosO.waną

s~lnie ~ górnict:w'ie naftowym. Na. Cżym. ł,a

:IDE-, toda, poleilll.? ' · .. · · · · ·

'W prq~~ ceoloilc=tych

mam.Y

do ~.zYnienLa' z

Ii.a-stępStwe~··w.al'Stw; które· s.t.llr,amy· Się. pdszukać' w

pro-li:laqh s~tch, Takie I()Ool'Ó'W'Danle

warstw'

możemy

~·---·:

. ... . . . .... \,. ... .

. przeprowadUć na pódstawie· sloarruenia.tOścl tak du.;.·' .tych, jak i maleńkich, widzialnych dopiero p®. ·pi).. ·

· wlększenlem, oraz na podśtaWie składu pefrolłfdicZ.-

.

· neio: Natomiast samó następetwo straty:gnaficzrte ·:p,~· · zaw:sze jest wystarczająco pewne, szczególnie· "W~

tere-nach sfałdQwan}'l:h.

J. Grży:bow:s.ki wyróżnił Cztery. ~óżne poziomy .cna.":'

raktern;ujące . się odmienną zawartością mikrofaunY~

W obr~bie poziomu trzeciego mającego dosyć zn&:czlf-łt

· miąższość S'twierdził..i'Sb:ii<enie pięciu sollref. ()tóż jężelf ,

milkrofauny występujące

w

poszczególnych pozioJńa~b

.różnią sdę mi-ędzy robą, a w obrębie każdegó

Poz.io

m

:U

lu•b $h'ety stale •się utrzymuje ten,,sam skł'ad O'I"~-" mów kopalnych,

to

przy prowadZerilu robót Pl'likty~lir,.

nych, jak np. pr.zy wierceniaoch naftowyc.h, ·.może~,:r

. się oprteć na roZipoznmyin na9tępstwle pozio~«W

z mikrofauną i ich położeniu w stosimłru do złó.t ro:P.)r·

naftowej. W tym też kierunkU szły poszu;klwail.l"_

J. GrzY!bowskl.ego. · · · · · ' ·

Ryc. !Z. P;:ukró;

~tl

przez J.

Grzvbow~lcieCW,. K-o

..

palnia naftowa GtoMectwll HannoWerakcrgal~»kieqo

• • .J . • :. : • .

· Rye. 2

-

ptz~staWia

profU geologicznY. przez

~

~

a~

l~

·

na!tY: Gwarecflwoa Hannowersko~galicyjs.kiego, i:Wylro~

-nany. prżez GrzybGwśldego. -: WidZlimy -tu

c~ktetj-: styczny dla fli!stru naprzemianległy · układ· warstW

pLaskoweowych z pOkładam!. .ilasto-łupko:wymL · ZWt· ·Ide :żawleiadą one otwfJrn.ice,. natam:l.alft pÓkład;y'. ·P·I!!łs­

. kowców: są Zbiornikami rópy naftowej czy gazu; ni~­

.

tu

albydwu tych kopalin., ·naturainli.& o ~e· .J.st:n.teią po.<temu odpowied!nie·.wMUQki ·geo]oalczne~ . · •

.Rrcińa

ta. 1-luistruje nam "tQZIQieszczenie' stret

·

\v

·

ób-n;bie trzedaco podomu, który Jak

to

Ju.t

wieirV'.

Je$1

. ~j . .;': .., ., ' ; .;

; i .. '

!

-.··;

.

s~;

•.

;4'' (388)

~e~

zaWi~ającym wyłącznie aglutYnuJące·,

~t­

WOl"Jlice •. straty,graficznie kompleks ten obejmuJe

lkom-ple~~fl!szu, lcti6L-!'189· CZ'ęŚĆ .górna nosi. nazwę warątw

hierogllfowych, a część dolna · - · •Plaskowca· ci~Ó··

wi~·egp, · ···

"'.J ..

ąrzytx,-\wkt dzieli

poziom

trzeci~ pi~ *ef:

·

u :,góry: Cycla~mina ampiectens Grzyb. "

· ·Reopha1_{x place-nta Grzyb. ·}

·' . ga:tu-llll« z rodzaju Trocha mm i na

De-ndrophrj;a_ robusta,

~. delie; ? Re~ha!r grandis.

·.

:Z

profłl11,1 p~danego

przez .J. Grzybowskiego

Wld~ć,

. że PQkłąd ł'óponQ§ny .leży mi~ strefą :r. Trochamłni:.

nand

a strefą· z Denclrophrya robusta. • . .. .

• _ .Jeż!U~ chodzi.Q w;Yr62;nio.ne p~zez .J. Grżyoowsk{ego

ł)oziomy i strefy, to. tylko w części. 4adzą :Się one . dziś

Utrzymać •. f>d j~o czasó~ •rozszerzyJY .. s.ię b~~anta nad

. 6twornicamqUszu karpacki.ego na'··i.pn-e teTeny,

przy--byty·

nowe materiały i nie. wszyśtkle ~wne wnioski

·mob'ia uzn~ć ia potwiertizone. ·. · . · . · .

. Oprócz · omówi'On-ej .pracy ·o· badainiach namulów

wiertnićiycb .. żostawił J.~Gtżybowsk!i.pięc·prac. w ·czte-.

:rech O.pisał:obszernle różne faUny c:Yt'Wotnic J:lls~owycb.

Te. prac~ t8lr',.że wymagają korektui-,>wiele opisanych

przez· lliego .gatunków· trz~ba. określić: ~godnie z ~·

siejszymi .c zapatrywanlamL"

r..

::.

:

G.)l:;.;tema~:,·kę i llomen·

kłaturę otwQ:rz:llc.. Być może ilość · -nqviy~h gatunków

··,nazwanych przez

ni

ego,

_która-.Ył'Y'no$1 .pona~ setkę,

)llegnie _. redukcji Na ryc: s:nui.my, otWęrnt1:ę agl;l,lty- ·

. . . .·· . . . ~

.... .. ..i.-:._--. .,,.

nują:cą · Cyclammina am.p1ectenl Grzyb.. ważną fOTirlę

'prżewodnią, która ' dzisiaj nazyw.a się

cvcl.

ceutidor

-.ata.

. ( . ~

• . • \11 . • . . ·: .

. ··Ryc. 3 .. Cvclammina· ac1ttidorsata Hantk. Pf'Z~z J.

GrzJ/;.

. cbQ'Wskiego okr.e§lona . jako CycZ •. a:rnplecten.S; a -

wi

-dci~ powierzchni zewnętrznej, b _..widok . z profitu, ~.

: ·

c...:..

widole

pru,kroju . · · · · ·

Jednak W'iele okreŚlonych <Wzez J. Gr,zYbÓW11kh:!go

· gatunkó.w Znalazło uznanie w litęraturze światowej.

.Jego !mlenrem zostały również· ~ne · przez

bada-:. ay poosk~ch i obcych nowe (brmy otwornic. .

. Zasługi J. Grzybowskiego w dziedzinie

Iil!ktopaleon-tologii mają dziś znaczenie· nie .tyłlro histo,ryczne,

w nas~y~h pracach we fliszU ·karpackim opiera~ ąlę

.na ~taW!ach przez nteao pąłGtonych, .. . .

-LITERATURA

' . ·'

· · G

i .a

e

s~

n e.'l' M;

:

F.

~

.

P.~Jpies

:

:

·

of'

Micropaleon

~

·tology. New'York 1948.- · :' :·

:

:

< ..

-

·

·

.·G tz.ytio

w

ski-' J. "'::.Mikroli.Kopówe: futdama

namli-·i.

fow

-

-

~crtni~ch

.z

kopalń

~towych

.

l.

Pa!ł

=.

PG~aki

·i- ok(}lJca, Krosna. ·U Uwagi og(llne. Koamos; t. 22,