Wyrok Sądu Metropolitalnego w
Katowicach (c. Sobański) z 21.12.2004
z tytułu niezdolności powódki do
podjęcia istotnych obowiązków
małżeńskich
Ius Matrimoniale 10 (16), 227-230
Ius M atrimoniale 10 (16) 2005
Wyrok Sądu Metropolitalnego w Katowicach (c. Sobański)
z 21.12.2004 z tytułu niezdolności powódki do podjęcia
istotnych obowiązków małżeńskich
I. P r z e b ie g sp raw y : W H i A G z a w a rli m a łż e ń s tw o 7 .9 .1 9 8 5 w k o ś c ie le p a r a fia ln y m św. B a rb a r y w D . W a ż n o ś ć te g o m a łż e ń s tw a z a s k a rż y ła A G 13.2.2001 w S ą d z ie B is k u p im w S. S p ra w ę p r o w a d z o n o z ty tu łu p rz y m u s u p o s tr o n ie p o w ó d k i o r a z z ty tu łu n ie z d o ln o ś c i d o p o d ję c ia is t o t n y c h o b o w ią z k ó w m a łż e ń s k ic h p o s tr o n ie p o z w a n e g o , a ta k ż e p o w ó d ki. D n ia 3 1 .7 .2 0 0 2 z a p a d ł w y ro k o r z e k a ją c y n ie w a ż n o ś ć m a łż e ń s tw a - ty lk o - z ty tu łu n ie z d o ln o ś c i p o w ó d k i. P o m y śli k. 1682 §1 s p ra w a z n a la z ła się w T ry b u n a le a p e la c y jn y m . T ry b u n a ł te n d e k r e te m z 2 9 .1 1 .2 0 0 2 s k ie ro w a ł s p ra w ę n a d r o g ę p r o c e s u zw y c z a jn e g o . P o w ó d k a w n io s ła o r o z p a tr z e n i e sp ra w y n a s to p n iu a p e la c y jn y m ta k ż e z ty tu łu w y w a rte g o n a n ią p rz y m u s u . D e k r e t e m z 10 .2 .2 0 0 3 u s ta lo n o p r z e d m io t s p o r u w f o r m ie p y ta n ia : czy u d o w o d n io n o n ie w a ż n o ś ć m a łż e ń s tw a z ty tu łu : 1) n ie z d o ln o ś c i d o p o d ję c ia is to tn y c h o b o w ią z k ó w m a łż e ń s k ic h z p rz y czyn n a tu r y p sy c h ic z n e j p o s tr o n ie p o w ó d k i; 2 ) p r z y m u s u i c ię ż k ie j b o - ja ź n i p o s tr o n ie p o w ó d k i. D n ia 2 0 .2 .2 0 0 4 T ry b u n a ł o rz e k ł, ż e n ie u d o w o d n io n o n ie w a ż n o ś c i m a łż e ń s tw a z ż a d n e g o z ro z p a try w a n y c h ty tu łów . T ym s a m y m T ry b u n a ł z a tw ie rd z ił w y ro k T ry b u n a łu I in s ta n c ji w c z ę śc i p rz e c iw n e j te z ie p o w ó d k i, u c h y lił n a to m ia s t w c z ę śc i o r z e k a ją c e j n ie w a ż n o ś ć m a łż e ń s tw a . N a p r o ś b ę p o w ó d k i N ajw yższy T ry b u n a ł S y g n a tu ry A p o s to ls k ie j r e s k r y p te m z 2 9 .5 .2 0 0 4 w y zn a cz y ł S ą d M e t r o p o lita ln y w K a to w ic a c h d o r o z s ą d z e n ia sp ra w y w I I I in s ta n c ji. A k ta sp ra w y n a d e s z ły 16.7.2 0 0 4 . S p ra w ę p rz y ję to d o p r o c e s u 2 1 .7 .1 0 0 4 . P o n ie w a ż p o w ó d k a z w ró c iła się d o S ą d u o r o z p a tr z e n i e sp ra w y ta k ż e z ty t. p r z y m u s u i b o ja ź n i, z w r ó c o n o je j u w a g ę , ż e S ą d z o s ta ł u p o w a ż n io n y d o r o z s ą d z e n ia sp ra w y je d y n ie z ty tu łu je j n ie z d o ln o ś c i d o p o d ję c ia is to tn y c h o b o w ią z k ó w m a łż e ń s k ic h . P is m e m z 2 0 .8 .2 0 0 4 p o in f o r m o w a n o p o w ó d k ę , ż e m o ż e w n ie ś ć d o N ajw y ż sz e g o T ry b u n a łu S y g n a tu r y A p o s to ls k ie j o u p o w a ż n ie n ie tu t. S ą d u d o r o z p a tr z e n i a sp raw yta k ż e z ty tu łu p r z y m u s u (c o m ia ło b y s e n s je d y n ie p rz y p r z e d ło ż e n iu n o w y c h d o w o d ó w ), m o ż e te ż ( ja k to z a p o w ie d z ia ła w p iś m ie z 6.4.2004 d o T ry b u n a łu a p e la c y jn e g o ) w n ie ś ć a p e la c ję d o T ry b u n a łu R o ty R z y m skiej (w z g lę d n ie te ż - c o o cz y w iste - z a a k c e p to w a ć r o z p a try w a n ie sp ra w y p r z e z S ą d z g o d n ie z m a n d a te m N a jw y ż sz e g o T ry b u n a łu S y g n a tu r y A p o s to ls k ie j) . P is m e m z 2 .9 .2 0 0 4 p o w ó d k a z w ró c iła się „ o p r o w a d z e n ie sp ra w y z g o d n ie z o b o w ią z u ją c y m i z a s a d a m i i a k t a m i” . P o w ó d k a n ie p r z e d ło ż y ła n o w y c h w n io s k ó w d o w o d o w y c h , p o z w a n y n ie z a r e a g o w a ł n a p is m a S ą d u . D e k r e t e m z 6 .9 .2 0 0 4 z a m k n ię to p o s tę p o w a n ie . W d n iu d z isie jsz y m S ą d o r z e k ł ja k n a s tę p u je : I I . P r a w n y i f a k ty c z n y s t a n sp raw y : 1. N o rm y p r a w a m a ją c e z a s to s o w a n ie w r o z p a try w a n e j s p ra w ie w y ło ż o n o w w y ro k a c h p o p r z e d n ic h I n s ta n c ji i n ie z a c h o d z i p o tr z e b a p o w ta r z a n ia ich. 2. W p iś m ie z 2 .9 .2 0 0 4 p o w ó d k a u z n a je z a p rz y k ry d la n ie j i n ie z r o z u m ia ły f a k t, ż e d o „ z ło ż o n y c h ” p r z e z n ią i f in a n s o w a n y c h s p ra w „ n a g le w ja k im ś m o m e n c i e ” je j - n ie z g ła sz a ją c y się, j a k tw ie rd z i, d o S ą d u , n ie u c z e s tn ic z ą c y w ż a d n y c h ro z p r a w a c h i n ie in te r e s u ją c y się p r o c e s e m - „były m ą ż ” s k ła d a z a r z u t je j n ie z d o ln o ś c i. I s to tn ie , p r o ś b ę o p r o w a d z e n ie sp ra w y ta k ż e z ty tu łu n ie z d o ln o ś c i p o w ó d k i d o p o d j ę c ia is to tn y c h o b o w ią z k ó w m a łż e ń s k ic h p r z e d ło ż y ł p o z w a n y w tr a k c ie p r z e s łu c h a n ia w S ą d z ie I in s ta n c ji (w b re w tw ie rd z e n iu p o w ó d k i u c z e s tn ic z y ł w ię c w p r o c e s ie w I in s ta n c ji) . P o w ó d k a p rz y ję ła 30.5.2001 ro z s z e r z e n ie ty tu łó w n ie w a ż n o ś c i d o w ia d o m o ś c i. J e s z c z e w tr a k c ie p r o c e s u w I in s ta n c ji p o w ó d k a , z a z n a jo m iw sz y się z o p in ią b ie g łe j o p e w n y c h c e c h a c h n ie d o jr z a ło ś c i, w y ra z iła „ n a d z ie ję , iż t e n f ra g m e n t w y p o w ie d z i d o ty c z y (je j) n ie d o jr z a ło ś c i n a d z ie ń z a w a rc ia z w ią zk u m a łż e ń s k ie g o , p r z e z co d z ia ła ła p o d p rz y m u s e m ” . I n n e g o r o z u m ie n ia sw ej n ie d o jr z a ło ś c i p o w ó d k a n ie d o p u s z c z a . W e w z m ia n k o w a n y m ju ż p iś m ie z 2 .9 .2 0 0 4 p o w ó d k a in f o rm u je : „ M o ja n ie z d o ln o ś ć d o p o d ję c ia is to tn y c h o b o w ią z k ó w m a łż e ń s k ic h o d n o s i się d o p r z y m u s u i b o ja ź n i p o m o je j s tr o n ie , c o d e te r m in o w a ło m o je p o s ta w y i z a c h o w a n ia , n ie z a ś d o p o w a ż n y c h z a b u r z e ń p s y c h o e m o c jo n a ln y c h ” . M y śl p o w ó d k i w ią ż ą c e j n ie z d o ln o ś ć i b o ja ź ń p o z o s ta je n ie ja s n a . M o ż n a j ą r o z u m ieć j a k o n ie z d o ln o ś ć - ty lk o i w y łą c z n ie - d o p r z e c iw s ta w ie n ia się m a tc e czy te ż n ie z d o ln o ś ć ja k o s k u te k p r z y m u s u . W p ie rw s z y m p rz y p a d k u
n ie m o g ła b y b y ć p r z e d m io te m o b e c n ie r o z p a try w a n e j sp raw y , d o ty c z y ła b y b o w ie m k w e stii n ie w a ż n o ś c i z ty tu łu p rz y m u s u , d w u k r o tn ie ju ż ro z s trz y g a n e j i le ż ą c e j p o z a k o m p e te n c ją S ą d u . W d r u g im p rz y p a d k u p y ta n ie p r o c e s o w e b rz m ia ło b y , czy o d d z ia ły w a n ie m a tk i b y ło t a k siln e i g łę b o k ie , ż e w y p a c z y ło o s o b o w o ś ć p o w ó d k i p o w o d u ją c n ie z d o ln o ś ć d o n a w ią z a n ia w s p ó ln o ty m a łż e ń s k ie j. O d p o w ie d ź n a to p y ta n ie m u si w y p a ść n e g a ty w n ie . W p r a w d z ie p o w ó d k a tw ie rd z i, ż e z a ła m a n a n ie u c z e s tn ic z y ła w p rz y g o to w a n ia c h , a le s a m a m ó w i o s o b ie , ż e u w a ż a ła i u w a ż a się z a z d o ln ą d o m a łż e ń s tw a . N ie z r o z u m ia łe j e s t u s ta le n ie T ry b u n a ł u I in s ta n c ji, w e d le k tó r e g o „ z a le ż n o ś ć e m o c jo n a ln a o d m a tk i w o k r e s ie k o ja r z e n ia m a łż e ń s tw a u n ie m o ż liw ia ły je j w y ra ż e n ie p r z e d m io tu z g o d y m a łż e ń s k ie j” . Ta z a le ż n o ś ć m ia ła b y w y n ik a ć z „g ro ź b y u tr a t y w ię z i r o d z in n y c h ” , c o b y ło b y „ d e te r m i n a n tą p s y c h ic z n ą ” . T rz e b a t u je d n a k za u w aż y ć, ż e g ro ź b y m o g ły e w e n t. w p ły w a ć n a d ec y zję m a łż e ń s k ą , n ie w id a ć , j a k m o g ły b y u n ie z d a ln ia ć p o w ó d k ę d o f u n k c jo n o w a n ia w m a łż e ń s tw ie . T ru d n o d o s tr z e c z w ią z e k p rz y c zy n o w y m ię d z y p o d n o s z o n y m i p r z e d ś lu b n y m i g r o ź b a m i i z d o ln o ś c ią (z n a t u r y rze czy p o ś lu b n ą ) d o w y k o n y w a n ia o b o w ią z k ó w m a łż e ń s k ic h . S ą d p o d z ie la o c e n ę m a te r ia łu d o w o d o w e g o d o k o n a n ą p r z e z T ry b u n a ł I I in sta n c ji: n ie m a w n im p o d s ta w d o s tw ie rd z e n ia , a b y p o w ó d k a b y ła n ie z d o ln a d o p o d ję c ia is to tn y c h o b o w ią z k ó w m a łż e ń s k ic h .
3. S k o ro p o w ó d k a p r z e s ła ła S ą d o w i k o p ię sw eg o p is m a s k ie ro w a n e g o 6.4 .2 0 0 4 d o T ry b u n a łu I I in s ta n c ji, S ą d c z u je się z m u s z o n y m stw ie r dzić, iż u w a ż a z a z b ę d n e z a w a r te w n im p o u c z a n ie , ż e są d y p o w in n y „w s p o s ó b lo g ic z n y b e z k ie r o w a n ia się sw o im i a m b ic ja m i czy e m o c ja m i p r z e a n a liz o w a ć w s p o s ó b in d y w id u a ln y w s z e lk ie p r z e s ła n k i, w o p a r c iu o k tó r e m a łż e ń s tw o m o ż n a u z n a ć z a z a w a r te w s p o s ó b n ie w a ż n y ” . W r o z p a try w a n e j s p ra w ie n ie m a p r z e s ła n e k n ie w a ż n o ś c i m a łż e ń s tw a z r a c ji n ie z d o ln o ś c i p sy c h ic z n e j p o w ó d k i i ż a d n a a n a liz a lo g ic z n a n ie p r o w a d z i d o ta k ie g o w n io s k u . P o w ó d k a z d a je s o b ie z te g o sp ra w ę , w s z a k s a m a k w e s tio n o w a ła t e n ty tu ł n ie w a ż n o ś c i, a p o t e m u s iło w a ła stw o rz y ć n o w ą k o n s tr u k c ję p r a w n ą . S ą d d o c e n ia s ta r a n ia p o w ó d k i o u re g u lo w a n ie w ła s n e j sy tu a c ji k a n o n ic z n e j, a le m u s i te ż p o w a ż n ie tr a k to w a ć z a s a d ę n ie ro z e r w a ln o ś c i m a łż e ń s k ie j. N a o rz e c z e n ie S ą d u n ie m o g ą w p ły w a ć p o ś lu b n e fa k ty d o k o n a n e , S ą d m o ż e o r z e k a ć je d y n ie o p ie r a ją c się n a f a k ta c h p r o c e s o w o u d o w o d n io n y c h , p rz y d a tn y c h d la z b u d o w a n ia p r z e s ła n k i te z y p ro c e s o w e j, w ty m p rz y p a d k u : n ie w a ż n o ś c i m a łż e ń s tw a z ty tu łu n ie z d o ln o ś c i p o w ó d k i d o p o d ję c ia o b o w ią z k ó w m a łż e ń s k ic h . J a k o w y z n a c z o n y d o r o z p a tr z e n i a k o n k r e tn e g o
p r z y p a d k u S ą d m u s i d z ia ła ć w g r a n ic a c h u d z ie lo n e g o m a n d a tu . S ą d z w ró c ił 2 0 .8 .2 0 0 4 p o w ó d c e u w a g ę n a f o r m a ln e a s p e k ty sp ra w y i w y ło żył is tn ie ją c e m o ż liw o śc i p r o c e d u r a ln e . P o w ó d k a z a d e c y d o w a ła j a k to w yżej ju ż w s p o m n ia n o , je d n a k w ż a d n y m z e sw ych p is m n ie p rz y ta c z a a r g u m e n tó w z a n ie w a ż n o ś c ią m a łż e ń s tw a z ty tu łu je j - p o w o d o w a n e j p rz y c z y n a m i n a tu r y p sy c h ic z n e j - n ie z d o ln o ś c ią d o p o d ję c ia is to tn y c h o b o w ią z k ó w m a łż e ń s k ic h . W o b e c ta k ie g o s ta n u sp ra w y S ą d o r z e k a , ż e n ie u d o w o d n io n o n i e w a ż n o ś c i m a łż e ń s tw a z ty tu łu n ie z d o ln o ś c i p o w ó d k i d o p o d ję c ia is t o t n y c h o b o w ią z k ó w m a łż e ń s k ic h i - ty m sa m y m - z a tw ie rd z a w y ro k T ry b u n a ł u II in s ta n c ji w c z ę śc i o r z e k a ją c e j z te g o ż ty tu łu .
